Mục lục bài viết
Cập Nhật: 2021-12-25 11:20:05,Bạn Cần biết về Các dẫn chứng trong bài Những ngôi sao 5 cánh xa xôi. Bạn trọn vẹn có thể lại Thảo luận ở phía dưới để Mình đc tương hỗ.
Phân tích Những ngôi sao 5 cánh xa xôi của tác giả Lê Minh Khuê để thấy được vẻ đẹp của những cô nàng thanh niên xung phong trong môi trường sống đời thường chiến đấu đầy gian truân, hi sinh nhưng vẫn giữ tinh thần sáng sủa yêu đời.
Tóm lược đại ý quan trọng trong bài
I. Mở bài
– Giới thiệu vài nét về tác giả Lê Minh Khuê: một tác giả thuộc thế hệ nhà văn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ
– Giới thiệu về văn bản Những ngôi sao 5 cánh xa xôi: khắc họa thành công xuất sắc hình ảnh tiêu biểu vượt trội của những cô nàng thanh niên xung phong trên tuyến phố Trường Sơn
II. Thân bài
1. Hoàn cảnh sống và chiến đấu
– Các cô nàng sống trong một chiếc hang dưới chân cao điểm nơi triệu tập nhiều bom đạn và sự nguy hiểm ác liệt
– Họ uống nước suối đựng trong ca hoặc bi đông, tắm ở suối, dụng cụ vui chơi duy nhất là một cây đài bán dẫn nhỏ để nghe nhạc và tin tức
– Công việc đặc biết nguy hiểm: chạy trên cao điểm một ngày dài, phơi mình giữa vùng trọng điểm, sau mỗi trận bom phải đo khối lượng đất đá lấp vào hố bom, khi cần thì phải phá bom.
Hoàn cảnh sống vô cùng nguy hiểm, luôn căng thẳng mệt mỏi, cái chết luôn rình rập yên cầu sự bình tĩnh, tự tin và dũng mãnh.
2. Điểm chung của những cô nàng
– Họ có phẩm chất chung của người chiến sỹ thanh niên xung phong:
– Họ có lí tưởng sống cao đẹp: họ sẵn sàng hi sinh tuổi thanh xuân, hi sinh niềm hạnh phúc thành viên để nghe tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc
– Kiên cường dũng mãnh đương đầu với mưa bom bão đạn
+ Nơi những cô thao tác quả là một thử thách, không sợ hi sinh
+ Bị thương nhưng vẫn sẵn sàng bám trụ chia lửa cùng đồng đội
– Tinh thần trách nhiệm cao với việc làm: Khối lượng việc làm lớn nhưng những cô thường nỗ lực hoàn thành xong tốt mà không cần nhờ đến việc giúp sức
– Họ còn tồn tại tình đồng chí, đồng đội gắn bó đầy yêu thương
+ Khi Nho bị thương, chị Thao lo cho Nho, Phương Định rửa cho Nho bằng nước đung nóng, tiêm cho Nho, chăm sóc Nho như một cô y tá thành thạo
Chính tình đồng đội ấy giúp những cô động viên nhau hoàn thành xong trách nhiệm
3. Điểm riêng của từng người
– Nhân vật Nho
+ Nho là em út, tính trẻ con, thích ăn kẹo, có dáng vóc nhỏ nhắn, cứ mỗi lần đi trinh sát về lại đi tắm khiến Phương Định liên tưởng Nho như một que kem thông thoáng. Nhưng khi bị thương lại vẫn là một cô nàng rắn rỏi và bản lĩnh
– Nhân vật Thao
+ Chị Thao là chị cả nhưng lại thích làm duyên: Lông mày tỉa nhỏ như cái tăm, áo lót cái nào thì cũng vá chỉ màu. Chị rất chăm chỉ chép bài hát tuy nhiên không hát trôi chảy bài nào.
+ Trong việc làm luôn dũng mãnh quyết đoán nhưng lại rất sợ máu và sợ vắt
Trong cô có sự phối hợp giữa cái nhút nhát, mềm yếu và cái bản lĩnh quyết đoán đến vô cùng
– Nhân vật Phương Định
+ Định là một cô nàng hồn nhiên, hay mơ mộng hay sống với kỉ niệm của thiếu nữ ở thành phố nơi cô sống
+ Phương Định còn rất dũng mãnh trong một lần phá bom, cô bản lĩnh hơn khi nghĩ rằng có ánh nhìn những chiến sỹ dõi theo mình
+ Cô không sợ chết mà chỉ sợ hàng không thông không hoàn thành xong trách nhiệm
Các cô đều phải có những nét tính cách đẹp tươi và đáng yêu và dễ thương, là những con người sinh động từ môi trường sống đời thường thực xộc vào tác phẩm một cách tự nhiên
III. Kết bài
– Khẳng định lại những thành công xuất sắc về nội dung nghệ thuật và thẩm mỹ:
+ Nghệ thuật: ngôi kể thứ nhất, miêu tả tâm lí nhân vật tinh xảo
+Nội dung: Khẳng định sự kiên cường quật cường cùng những phẩm chất vô cùng đáng yêu và dễ thương của ba cô nàng nói riêng và thế hệ trẻ Việt Nam bấy giờ nói chung.
Lê Minh Khuê thuộc thế hệ nhà văn trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Những tác phẩm đầu tay của chị trình làng vào trong năm 70, nội dung viết về môi trường sống đời thường chiến đấu sôi sục, hào hùng của thanh niên xung phong và bộ đội trên tuyến phố Trường Sơn. Một số truyện ngắn đã gây được sự để ý và tình cảm yêu mến của bạn đọc.
Truyện Những ngôi sao 5 cánh xa xôi phản ánh chân thực tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng mãnh, môi trường sống đời thường chiến đấu đầy gian truân, hi sinh nhưng rất hồn nhiên, sáng sủa của những cô nàng thanh niên xung phong. Đó đó là những hình ảnh đẹp tươi, tiêu biểu vượt trội cho phẩm chất cao quý của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ vừa qua. Cốt truyện đơn thuần và giản dị, mạch truyện tăng trưởng theo diễn biến tâm trạng của người kể, phối hợp xen kẽ giữa hiện tại và quá khứ. Có thể tóm tắt như sau:
Ba nữ thanh niên xung phong làm thành tổ trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến phố Trường Sơn. Tổ trưởng là chị Thao và tổ viên là hai cô nàng trẻ tên Định và Nho. Nhiệm vụ của mình là quan sát máy bay địch ném bom, ước đạt khối lượng đất đá vốn để làm san lấp hố bom, ghi lại vị trí những trái bom chưa nổ và phá bom nổ chậm. Công việc rất là nguy hiểm vì máy bay địch trọn vẹn có thể ập tới bất kể lúc nào. Họ phải đương đầu với thần chết trong những lần phá bom, mà việc làm này thì lại trình làng thường xuyên.
Các cô nàng ở trong một chiếc hang dưới chân cao điểm, cách xa cty chức năng. Cuộc sống dù khắc nghiệt và nguy hiểm nhưng họ vẫn đang còn những nụ cười hồn nhiên, những khoảng chừng thời gian ngắn thanh thản, mơ mộng. Đặc biệt là ba chị em rất gắn bó, yêu thương nhau trong tình đồng đội, dù từng người một đậm cá tính.
Ớ phần cuối, tác giả triệu tập miêu tả hành vi và tâm trạng của những nhân vật, đa phần là của Phương Định trong một lần phá bom. Nho bị thương đã được đồng đội lo ngại và săn sóc. Cơn mưa đá ở cao điểm làm cho Phương Định hồi tưởng về tuổi học trò ở Tp Hà Nội Thủ Đô: Chao ôi, trọn vẹn có thể là toàn bộ những cái đó. Những cái đó ở thật xa…
Để cho nhân vật đó là Phương Định đứng ra kể chuyện, điều này phù thích phù hợp với nội dung truyện và tạo thuận tiện để tác giả vừa miêu tả, vừa thể hiện đời sống tâm hồn của nhân vật. Truyện viết về cuộc chiến tranh nên có những rõ ràng, hình ảnh về bom đạn, chiến đấu, hi sinh nhưng đa phần vẫn hướng về phía toàn thế giới nội tâm, làm hiện lên vẻ đẹp tâm hồn của con người. Ba cô nàng sống và chiến đấu trên một cao điểm giữa một vùng trọng điểm bắn phá của máy bay Mĩ trên tuyến phố Trường Sơn.
Công việc của mình rất nguy hiểm vì giữa ban ngày, họ phải phơi mình dưới tầm đánh phá của máy bay địch. Nguy hiểm khôn lường nhưng những cô tự hào về việc làm của tớ và tên gọi thường gọi mà cty chức năng đặt cho là: tổ trinh sát mặt đường. Gắn với tên gọi gợi sự khát khao làm ra những sự tích anh hùng ấy là việc làm chẳng nhẹ nhàng, đơn thuần và giản dị chút nào.
Định hồn nhiên kể: Chúng tôi bị bom vùi luôn. Có khi bò trên cao điểm về chỉ thấy hai con mắt lấp lánh lung linh. Cười thi hàm răng lóa lên trên khuôn mặt nhem nhuốc. Những lúc đấy chúng tôi gọi nhau là những con quỷ mắt đen”.
Sau mỗi trận bom, những cô phải lao ngay ra trọng điểm, đo đạc và ước tính khối lượng đất đá bị bom địch đào xới, đếm những quả bom chưa nổ và dùng những khối thuốc nổ đặt vào cạnh từng trái bom để phá. Đó là một việc làm mạo hiểm với cái chết, thần kinh luôn căng thẳng mệt mỏi, yên cầu sự dũng mãnh và rất là bình tĩnh. Nhưng với ba cô nàng thì những việc làm kinh khủng ấy đang trở thành thường thì:
Có ở đâu như vậy này sẽ không: đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa dần. Thần kinh căng như chão, tim đập mặc kệ cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ hiện giờ, trọn vẹn có thể chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ Rồi khi xong việc, quay trở lại nhìn cảnh phần đường một lần nữa, thở phào, chạy về hang.
Đối lập với cảnh tàn khốc do bom đạn giặc gây ra là yếu tố bình tĩnh đến lạ lùng của những cô nàng. Cảnh những cô sống trong hang sao mà sáng sủa, thơ mộng đến thế: Bên ngoài nóng trên 30 độ, chui vào hang là sà ngay đến một toàn thế giới khác. Cái mát lạnh làm toàn thân run lên đột ngột – Rồi ngửa cổ uống nước trong ca hay trong bi đông. Nước suối pha đường. Xong thì nằm dài trên nền ẩm lười biếng nheo mắt nghe ca nhạc từ cái đài bán dẫn nhỏ mà lúc nào thì cũng luôn có thể có pin khá đầy đủ. Có thể nghe, trọn vẹn có thể nghĩ lung tung hình như ta sắp mở chiến dịch lớn.
Cả ba cô đều là con gái Tp Hà Nội Thủ Đô. Tuy đậm cá tính và tình hình riêng từng người mỗi khác nhưng họ đều phải có phẩm chất chung vô cùng tốt đẹp của thanh niên xung phong tiền tuyến. Đó là tinh thần dũng mãnh tuyệt vời, không sợ gian truân, hi sinh, quyết tâm khắc phục trở ngại để hoàn thành xong tốt trách nhiệm và tình cảm đồng đội gắn bó, yêu thương.
Ở họ còn tồn tại những nét chung của những cô nàng trẻ là dễ xúc động, nhiều khát vọng và hay mơ mộng, dễ vui mà cũng dễ buồn. Trong bom đạn, cận kề cái chết mà người ta vẫn thích làm đẹp cho môi trường sống đời thường của tớ: Nho thích thêu thùa, chị Thao chăm chép bài hát, Định thích ngắm mình trong gương, thích ngồi bó gối thả hồn theo dòng hồi tưởng và cất tiếng hát.
Phương Định vốn là một học viên Thủ đô. Tính cách Phương Định vừa vô tư, tinh nghịch, vừa dịu dàng êm ả, lãng mạn. Cô hay hồi tưởng những kỉ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư giữa mái ấm gia đình và thành phố thân yêu. Vào mặt trận, những kỉ niệm êm dẹp ấy luôn sống dậy trong tâm trí cô. Nó vừa là niềm khao khát, vừa làm dịu mát tâm hồn cô trong tình hình căng thẳng mệt mỏi, quyết liệt của cuộc chiến tranh.
Giống như những cô nàng mới lớn khác, Phương Định khá nhạy cảm về bản thân và cũng rất quan tâm đến hình thức của tớ. Cô tự định hình và nhận định: Tôi là con gái Tp Hà Nội Thủ Đô. Nói một cách nhã nhặn, tôi là một cô nàng khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một chiếc cổ cao, kiều hãnh như đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì những anh lái xe bảo: Cô có cái nhìn sao mà xa xăm. Xa đến đâu mặc kệ, nhưng tôi thích ngắm mắt tồi trong gương. Nó dài dài màu nâu, hay nheo lại như chổi nắng.
Cô biết mình được nhiều người để ý, nhất là những anh lính lái xe. Điều đó làm cho cô thấy vui và tự hào, nhưng cô chưa dành riêng tình cảm cho một ai. Tuy vậy, cô không hay biểu lộ tình cảm và thường tỏ ra kín kẽ giữa đám đông, nhìn qua sẽ tưởng như thể kiêu kì.
Phương Định yêu mến hai bạn nữ trong tổ trinh sát mặt đường và đồng đội trong cty chức năng. Đặc biệt, cô dành tình yêu và niềm cảm phục cho toàn bộ chiến sỹ mà cô gặp trên đường vào mặt trận:
Không hiểu sao những anh pháo thủ và lái xe lại hay hỏi thăm tôi. Hỏi thăm hoặc viết những bức thư dài gửi đường dây làm như ở cách xa nhau hàng nghìn cây số, tuy nhiên trọn vẹn có thể chào nhau hằng ngày. Tôi không săn sóc, vồn vã. Khi bọn con gái xúm nhau lại đối đáp với một anh bộ đội nói giỏi nào đấy, tôi thường đứng ra xa, khoanh tay lại trước ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt. Nhưng chẳng qua tôi điệu thế thôi. Thực tình trong tâm lý của tôi, những người dân đẹp tuyệt vời nhất, thông minh, can đảm và mạnh mẽ và hùng vĩ nhất là những người dân mặc quân phục, có ngôi sao 5 cánh trên mũ.
Là một nhà văn thanh niên xung phong nên Lê Minh Khuê am hiểu và miêu tả khá tinh xảo tâm lí của những cô nàng trong nhóm trinh sát mặt đường mà tiêu biểu vượt trội là nhân vật Phương Định. Tâm trạng của Định lúc phá bom nổ chậm được tác giả miêu tả rất thực: máy bay rít, bom nổ. Nổ trên cao điểm, cách hang này khoảng chừng 300 mét. Đất dưới chân chúng tôi rung. Mấy cái khăn mặt mắc ở dây cũng rung. Tất cả cứ như lên cơn sốt. Khói lên và cửa hang bị che lấp. Không thấy mây và khung trời đâu nữa.
Quả bom nằm lạnh lùng trên một bụi cây khô, một đầu vùi xuống đất. Đầu này còn có vẽ hai vòng tròn màu vàngTôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một tín hiệu chẳng lành.
Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng. Cảnh mưa bom bão đạn của giặc Mĩ trình làng hằng giờ, hằng ngày, hết ngày này sang ngày khác và sức chịu đựng của những cô nàng thật tuyệt vời: Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái chết. Nhưng một chiếc chết mờ nhạt, không rõ ràng. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không?
Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai? Tôi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng thận trọng, mảnh bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo xạo trong miệng. Nhưng quả bom nổ. Một thứ tiếng kì quái đến váng óc. Ngực tôi nhói, mắt cay mãi mới mở ra được. Mùi thuốc bom buồn nôn. Ba tiếng nổ nữa tiếp theo. Đất rơi lộp bộp, tan đi lặng lẽ trong những bụi cây. Mảnh bom xé không khí, lao và rít vô hình dung trên đầu.
Mặc dù đã thành thạo trong việc làm nguy hiểm, thậm chí còn một ngày trọn vẹn có thể phải phá tới năm quả bom, nhưng mỗi lần phá bom nổ chậm vẫn là một thử thách thần kinh cao độ so với Phương Định. Từ khung cảnh và không khí chứa đầy sự căng thẳng mệt mỏi đến cảm hứng là những anh cao xạ ở trên kia đang dõi theo từng động tác, cử chỉ của tớ, để rồi tinh thần dũng mãnh ở cô như được kích thích bởi lòng tự trọng đáng nể: Tôi đến gần quả bom. Cảm thấy có ánh nhìn những chiến sỹ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không còn đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi trọn vẹn có thể cứ đàng hoàng mà bước tới.
Ở bên quả bom, đương đầu với cái chết cảm hứng của cô như nhạy cảm hơn, sắc bén hơn: Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! vỏ quả bom nóng. Một tín hiệu chẳng lành. Tiếp đó là cảm hứng căng thẳng mệt mỏi chờ đón tiếng nổ của quả bom, đồng nghĩa tương quan với việc làm đã hoàn thành xong.
Vào mặt trận đã ba năm, đã quá quen với những thử thách và nguy hiểm, giáp mặt hằng ngày với oái chết, nhưng Phương Định và đồng đội của cô không mất đi sự hồn nhiên, trong sáng và những mơ ước vẻ tương lai. Trong những phút giây yên tĩnh ngắn ngủi, cô thường tự tạo ra những nụ cười nho nhỏ: Tôi sẽ hát. Thường cứ thuộc một điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát. Lời tôi bịa lộn xộn mà ngớ ngẩn đến tôi cũng ngạc nhiên, đôi lúc bò ra mà cười một mình
Tôi thích nhiều bài. Những bài hành khúc bộ đội hay trên những ngả đường mặt trận. Tôi thích dân ca quan họ mềm mại và mượt mà, dịu dàng êm ả. Thích Ca-chiu-sa của Hồng quân Liên Xô. Thích ngồi bó gối mơ màng: Về đây khi mái tóc còn xanh xanh. Đó là dân ca Ý trữ tình giàu sang, phải lấy giọng thật trầm Những lúc như vậy nỗi nhớ Tp Hà Nội Thủ Đô lại ùa về, tràn ngập tâm hồn cô nàng, khiến cô bâng khuâng, nuôi tiếc khi trận mưa rừng chợt đến, chợt đi:
Nhưng tạnh mất rồi. Tạnh rất nhanh như khi mưa đến. Sao chóng thế! Tôi bỗng thẫn thờ, tiếc không nói nổi. Rõ ràng tôi không tiếc những viên đá. Mưa xong thì tạnh thôi. Mà tôi nhớ một chiếc gì đó, hình như mẹ tôi, cái hành lang cửa số, hoặc những ngôi sao 5 cánh to trên khung trời thành phố. Phải, trọn vẹn có thể những cái đổ Hoặc là cây, hoặc là cái vòm tròn của nhà hát, hoặc bà bán kem đẩy chiếc xe chở đầy thùng kem, trẻ con háo hức bâu xung quanh.
Con đường nhựa đêm hôm, sau trận mưa mùa hạ rộng ra, dài ra, lấp loáng ánh đèn trồng như một dòng sông nước đen. Những ngọn điện trên trung tâm vui chơi quảng trường lung linh như những ngôi sao 5 cánh trong mẩu chuyện cổ tích nói về những xử sở thẩn tiên. Hoa trong khu dã ngoại khu vui chơi vui chơi công viên. Những quả bóng sút vô tội vạ của bọn trẻ con trong một góc phố. Tiếng rao của bà bán xôi sáng có cái mủng đội trên đầu
Chao ôi, trọn vẹn có thể là toàn bộ những cái đó. Những cái đó ở thiệt xa Rồi bỗng chốc, sau một trận mưa đá, chúng xoáy mạnh như sóng trong tâm trí tôi Tổ trưởng tổ trinh sát mặt đường là chị Thao, một con người từng trải và chín chắn. Những dự trù về tương lai của chị có vẻ như thiết thực hơn nhưng những khát khao và rung động của tuổi trẻ vẫn nồng nàn trong tim chị. Chỉ vài nét phác họa tương phản, tác giả đã vẽ nên chân dung của chị: Tiếng máy bay trinh sát rè rè. Phản lực gầm gào lao theo sau Chị Thao móc bánh bích quy trong túi, thư thả nhai.
Những lúc biết rằng cái sắp tới đây sẽ không còn êm ả thì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực. Nhưng thấy máu, thấy vắt là chị nhắm mắt lại, mặt tái mét. Áo lót của chị cái nào thì cũng vá chỉ màu, Chị lại hay tỉa lông mày của tớ, tỉa nhỏ như cái tăm. Nhưng trong việc làm ai cũng gờm chị: cương quyết, táo bạo.
Nhân vật thứ ba trong nhóm là Nho, một cô nàng nhỏ nhắn, trông thông thoáng như một que kem trắng, tưởng như mềm yếu nhưng thực ra rất can đảm và mạnh mẽ, kiên cường. Ngày ngày, Nho cùng đồng đội phá bom nổ chậm. Có lần, Nho bị bom vùi và mảnh bom găm vào cánh tay, máu túa ra thật nhiều, da xanh xao, quần áo đầy bụi. Được đồng đội cứu kịp thời, Nho cắn răng chịu đau, không khóc. Cả ba cô nàng đều không khóc bởi họ nhận định rằng: Nước mắt đứa nào chảy trong lúc cần cái cứng cỏi của nhau là bị xem như dẫn chứng của một sự tự nhục mạ.
Cách nhìn nhận và thể hiện con người thiên về cái tốt đẹp, trong sáng, hùng vĩ là nét chủ yếu và thống nhất trong văn học thời kì kháng chiến chống Mĩ. Tương tự như vậy nhưng truyện của Lê Minh Khuê không rơi vào tình trạng minh họa giản đơn vì tác giả đã phát hiện và miêu tả chân thực đời sống nội tâm với những nét tâm lí phong phú chủng loại, phong phú của từng nhân vật.
Tác giả tỏ ra rất tinh xảo trong việc thể hiện khung cảnh và không khí sôi sục ở một trọng điểm trên tuyến phố Trường Sơn bằng một vài nét nổi bật nổi bật. Thành công hơn hết là nghệ thuật và thẩm mỹ miêu tả tâm lí nhân vật. Bằng phương pháp làm cho những người dân đứng ra kể chuyện là cô thanh niên xung phong Phương Định, tác giả đã phản ánh một cách tự nhiên và tinh xảo tâm trạng của những cô nàng ở mặt trận, luôn đương đầu với cái chết mà vẫn sống hồn nhiên, sáng sủa và không kém phần lãng mạn.
Chiến tranh làm cho họ dày dạn và cứng cỏi hơn, nhưng vẫn không thể làm mất đi đi nét hồn nhiên, trong sáng của tuổi trẻ. Trong truyện có nhiều rõ ràng về môi trường sống đời thường gian truân, hiểm nguy, về những chiến công thầm lặng và sự dụng cảm, hi sinh của thanh niên xung phong trên tuyến phố Trường Sơn ác liệt. Nhưng cái tạo ra sức mê hoặc của truyện ngắn này là ở sự am hiểu cặn kẽ của tác giả về đời sống của những con người đang hiến dâng tuổi thanh xuân cho Tổ quốc.
Qua đó, người đọc tưởng tượng được phần nào về chủ nghĩa anh hùng cách mạng của tuổi trẻ Việt Nam và dân tộc bản địa Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước oanh liệt vừa qua.
Cùng mắc võng trên đường Trường Sơn
Hai đứa ở hai đầu xa thẳm
Đường ra trận mùa này đẹp lắm
Trường Sơn đông nhớ Trường Sơn Tây
Phạm Tiến Duật
Đâu chỉ có thế, trên nẻo đường Trường Sơn ta còn gặp những gì? Những chàng trai lái xe không kính hay còn kính và những chàng ngự lâm pháo thủ trò chuyện chớp nhoáng với những cô nàng thanh niên xung phong, những cô trinh sát mặt đường, chuyên phá bom nổ chậm, mở đường cho xe qua thật thú vị và cảm động. Truyện ngắn những ngôi sao 5 cánh xa xôi kể lại môi trường sống đời thường và khắc họa chân dung tâm hồn tính cách của ba cô nàng trẻ, ba vì sao xa xôi trên cao điểm Trường Sơn.
Ba cô nàng thanh niên xung phong Thao, Định, Nho biên chế thành một tổ trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến phố Trường Sơn trong thời kỳ chống Mỹ. Nhiệm vụ của mình là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp ghi lại những vị trí những quả bom chưa nổ và phá chúng. Công việc của mình rất là nguy hiểm vì phải thường xuyên chạy trên cao điểm giữa ban ngày và máy bay địch trọn vẹn có thể ập tới bất kể lúc nào.
Cuộc sống và chiến đấu của mình nơi trọng điểm giữa mặt trận dù khắc nghiệt và muôn vàn nguy hiểm nhưng ba cô nàng vẫn bình thản vui tươi hồn nhiên và không kém phần lãng mạn, nhất là rất gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng chí, đồng đội dù từng người một đậm cá tính.
Tuyến đường Trường Sơn vào trong năm 1969, 1970 vô cùng khắc nghiệt. Mỹ dội những trận mưa bom bão đạn trên con phố huyết mạch này, con người tiếp viện cho mặt trận miền Nam. Lực lượng thanh niên xung phong có trách nhiệm gỡ bom lấp hố bom, mở đường cho bộ đội ta tiến quân. Ba cô nàng trong truyện sống và chiến đấu trên một cao điểm giữa vùng trọng điểm triệu tập bom đạn của giặc Mỹ. Nơi họ ở là một chiếc hang đá mát lạnh ngay dưới chân cao điểm tách xa cty chức năng. Ban ngày, họ phải phơi mình dưới tầm bắn phá của máy bay. Sau mỗi trận dội bom họ phải lao ngay ra trọng điểm để làm trách nhiệm.
Trước cái chết ai cũng run sợ và nên tránh. Thế mà người ta phải mạo hiểm với cái chết, thần kinh luôn căng thẳng mệt mỏi, yên cầu sự bình tĩnh và sáng suốt dũng mãnh. Đây là việc làm hằng ngày, có khi một ngày hai ba lần phá bom như vậy thật nguy hiểm. Nguy hiểm không lường nhưng những cô tự hào với tên gọi mà cty chức năng đặt cho là tổ trinh sát mặt đường.
Gắn với tên gọi gợi sự khao khát làm ra sự tích anh hùng ấy là việc làm chẳng nhẹ nhàng đơn thuần và giản dị nào: Chúng tôi bị bom vùi luôn. Có khi bò trên cao điểm về chỉ thấy hai con mắt lấp lánh lung linh. Cười thì hàm răng lóa lên trên khuôn mặt nhem nhuốc. Những lúc đó chúng tôi gọi nhau là những con quỷ mắt đen.
Cả cô đều là con gái Tp Hà Nội Thủ Đô. Tuy đậm cá tính và tình hình riêng của từng người rất khác nhau nhưng họ đều phải có phẩm chất vô cùng tốt đẹp của thanh nhiên xung phong tiền tuyến. Đó là tinh thần dũng mãnh tuyệt vời, không sợ gian truân hi sinh quyết tâm khắc phục tốt trở ngại để hoàn thành xong tốt trách nhiệm và tình cảm đồng đội gắn bó, yêu thương.
Ở họ còn tồn tại những nét chung của những cô nàng trẻ là dễ xúc động, nhiều khát vọng hay mơ mộng dễ vui và dễ buồn. Trong bom đạn cận kề cái chết mà người ta vẫn thích làm đẹp cho môi trường sống đời thường mình. Nho thích thêu thùa chị Thao chăm chép bài thơ, Định thích ngắm mình trong gương, thích ngồi bó gối thả mình theo dòng hồi tưởng và cất tiếng hát.
Riêng Phương Định, Lê Minh Khuê để nhiều lời viết về cô, một cô nàng xuất thân từ Tp Hà Nội Thủ Đô xinh đẹp, hồn nhiên, vô tư, tinh nghịch vừa dịu dàng êm ả lãng mạn. Kỷ niệm mái ấm gia đình luôn trở về với cô trong những lúc mặt trận quyết liệt làm dịu mát tâm hồn cô. Cô còn rất nhạy cảm quan tâm đến bản thân và muốn được người khác để ý. Cũng như bao cô nàng khác thì cô rất vui và tự hào về điều này.
Là một nữ sĩ từng trưởng thành từ lực lượng thanh niên xung phong, Lê Minh Khuê am hiểu khá tinh xảo tư tưởng của những cô nàng trong nhóm trinh sát mặt đường mà tiêu biểu vượt trội là nhân vật Phương Định. Tâm trạng của Định lúc phá bom được đặc tả rất chân thực Tôi dùng xẻng một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình. Mặc dù thành thạo trong việc làm, có ngày phá đến 5 quả bom nhưng mỗi lần phá bom nổ chậm là một thử thách, căng thẳng mệt mỏi nhất là lúc chờ đón tiếng nổ chậm của quả bom đồng nghĩa tương quan với việc đã hoàn thành xong.
Công việc nguy hiểm là thế nhưng riêng lúc nào rảnh rỗi những cô vẫn hồn nhiên cất cao tiếng hát. Hát chưa hay bài chưa thuộc lời nhưng vẫn hát. Thậm chí Thao còn không lúc nào hát đến một bài, giọng chua chát nhưng vẫn mê say chép lời. Nhân vật Nho có vẻ như lặng lẽ nhất trong 3 người nhưng thực ra cô là người rất can đảm và mạnh mẽ kiên cường.
Trông xinh như một que kem trắng và lại không ủy mị ướt át chút nào. Hằng ngày cô cùng đồng đội phá bom nổ chậm, có lần bị bom lùi và mảnh bom găm vào cánh tay, máu túa ra thật nhiều, da xanh xao quần áo đầy bụi, được đồng đội cứu kịp thời, Nho cắn răng chịu đau nhưng không khóc và cả ba người đều không tồn tại ai khóc bởi họ nhận định rằng Nước mắt đứa nào chảy trong lúc cần cái cứng cỏi của nhau là bị xem như dẫn chứng của một sự tự nhục mạ.
Lê Minh Khuê thành công xuất sắc khi xây dựng truyện ngắn Những ngôi sao 5 cánh xa xôi. Động viên tiếp sức cho tuổi trẻ Việt Nam luôn ý thức vươn lên trong môi trường sống đời thường.
Nhắc đến khoảng chừng trời Trường Sơn là nhắc tới biết bao sự quyết tử mất mát, nơi mà lính Mỹ đã thả bom dồn dập nhằm mục tiêu ngăn cản bước tiến dũng mãnh của những đoàn quân tiến về Sài Gòn giải phóng miền Nam. Nhưng Trường Sơn đâu chỉ có mang trong mình bao sự thương đau, Trường Sơn còn là một nơi ghi dấu của những tâm hồn tự nhiên, sáng sủa của những người dân chiến sỹ lái xe không kính, những chàng trai cô nàng thanh niên xung phong đã quyết tử tuổi trẻ để góp sức cho giang sơn.
Là một người đã từng gắn bó với mức trời bom đạn ấy, nhà văn Lê Minh Khuê đã khai thác đề tài quen thuộc đã làm ra nhiều tên tuổi lớn trên văn đàn chống Mỹ nhưng cùng với việc sáng tạo và một chút ít lãng mạn của tớ, Những ngôi sao 5 cánh xa xôi của bà, đã khắc họa hình ảnh của những cô nàng thanh niên xung phong, mà tiêu biểu vượt trội là nhân vật Phương Định với những vẻ đẹp hồn nhiên vốn có của tuổi trẻ Việt Nam trong thời chống Mỹ.
Câu chuyện kể về ba cô nàng, ba cô nàng thanh niên xung phong Nho, Thao và Phương Định, sống trên một cao điểm giữa mênh mông khói bụi Trường Sơn, nơi mà màu đất đỏ, trắng lẫn lộn. Công việc của mình là ngôi đây,khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất lấp vào hồ bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom.
Trong lúc cty chức năng thường thao tác khi mặt trời lặn, thì tổ trinh sát lại thao tác ban ngày, khi thần chết luôn lẩn trong ruột những quả bom, khi mà lính Mỹ thả bom nhiều nhất và cái chết luôn theo sát ba cô nàng ấy. Công việc của mình là việc làm quan trọng và cũng đầy gian truân quyết tử, yên cầu tinh thần dũng mãnh, sự nhạy bén quyết đoán và sự nhanh nhẹn. Trong tình hình ấy, ta mới thấy sáng ngời lên là những phẩm chất cao đẹp của ba nhân vật, và nhất là Phương Định, nhân vật chính của truyện.
Phương Định là một cô nàng Tp Hà Nội Thủ Đô, một cô nàng khá, chỉ vừa mới bước thoát khỏi đời sống hồn nhiên vô tư lự của tớ. Cô có vẻ như hình thức bề ngoài đáng yêu và dễ thương tươi tắn và xinh xắn, hai bím tóc dày, tương đối mềm, một chiếc cổ cao, tự tôn như đài hoa loa kèn, còn đôi mặt thì có cái nhìn sao mà xa xăm.
Những nét tươi tắn của cô đã được những anh lái xe để ý đến, dẫn chứng là những bức thư dài gửi đường dây tuy nhiên trọn vẹn có thể chào nhau hằng ngày, nhưng Phương Định cũng không săn sóc vồn vã, cô nàng vẫn hay đứng ra xa, khoanh tay trước mặt và nhìn đi nơi khác mọi khi một đám con gái xúm lại đối đáp với một anh bộ đội nói giỏi nào đấy. Một hành vi đó thôi đã làm Phương Định trở nên thật kiêu kì, cái điệu của cô thật đáng yêu và dễ thương và cũng thật phù thích phù hợp với một người con gái như vậy.
Tâm hồn cô giữa khoảng chừng trời Trường Sơn thật làm cho những người dân ta thật ngạc nhiên. Cô mê hát, thường cứ thuộc một điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát, lời cô bịa lộn xộn ngớ, ngẩn ngơ đến không ngờ, đôi lúc nó cũng làm cho cô bò ra mà cười một mình, cô thích những bài hành khúc bộ đội hay hát trên những ngả đường mặt trận, cô thích dân ca quan họ mềm mại và mượt mà dịu dàng êm ả và kể cả Ca-chiu-sa của Hồng quân Liên Xô, “ngồi bó gối mơ màng: Về đây khi mái tóc còn xanh xanh.
Và Phương Định hát khi có sự im re không thường thì, tiếng máy bay trinh sát rè rè, cô hát để cổ động viên hai người đồng đội Nho, Thao và cũng là hát để động viên chính bản thân mình mình. Chính những lúc mê hát ấy đã làm cô quên đi cái sự buồn chán của môi trường sống đời thường Trường Sơn, quên đi mùi khói bom đạn mà cô vẫn tiếp xúc hằng ngày, và này cũng là bước đà để cô đã có được một tâm hồn mơ mộng khi trận mưa đá vừa ập tới.
Mang theo tuổi trẻ của tớ vào Trường Sơn, Phương Định còn mang theo cả những kỉ niệm đẹp về góc phố Tp Hà Nội Thủ Đô của tớ, đó là hình ảnh người mẹ, cái hành lang cửa số, tiếng rao của bà bán xôi có cái mủng đội trên đầu, kể cả những cú sút vô tội vạ của bọn trẻ con trong một góc phố. Cơn mưa đá đi nhanh cũng như lúc nó vừa đến, nhưng lại mang những dòng kí ức tuổi thơ về cho Phương Định, và toàn bộ như xoáy mạnh trong tâm trí cô. Có lẽ chính những điều này đã tiếp thêm sức mạnh cho cô nàng, để cô luôn nghĩ rằng, mái ấm gia đình, bạn tri kỷ và cả những kỉ niệm kia sẽ luôn theo cô trong suốt quãng đời ở Trường Sơn.
Tâm hồn, tính cách của Phương Định hồn nhiên như vậy, nhưng nổi trội lên trên toàn bộ vẫn là tinh thần dũng mãnh, vượt lên trên hiểm nguy luôn tiềm ẩn trong thân hình nhỏ bé của cô nàng Tp Hà Nội Thủ Đô kia. Đó là những lúc mà bom của giặc Mỹ vẫn còn đấy chưa nổ, và cô phải làm trách nhiệm của tớ, còn thần chết thì có vẻ như vẫn đang lẩn trong ruột những quả bom chờ đón cô.
Tuy vậy, Phương Định vẫn tỏ ra thật bình thản, cái chết thì cô có nghĩ đến nhưng lại là một chiếc chết mờ nhạt, không rõ ràng, mà cô quan tâm nhất là liệu bom có nổ hay là không, không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai, cô luôn đặt trách nhiệm của tớ lên số 1. Và trong những lúc phá bom như vậy, ta vẫn còn đấy thấy thấp thoáng cái sự nhạy cảm, tinh xảo trong cảm xúc của cô, một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi.
Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí!! Vỏ quả bom nóng. Một tín hiệu chẳng lành., phải là một người bình tĩnh mới đã có được những cảm nhận chân thực như vậy. Chính những lúc đó, ta mới thấy được cái sự dũng mãnh của cô nàng. Công việc không tồn tại một chút ít gì là bảo vệ an toàn và uy tín, nhưng do quen rồi, ngày nào thì cũng phải phá bom đến năm lần, ngày nào ít thì ba lần, mà Phương Định luôn nỗ lực hoàn thành xong trách nhiệm của tớ.
Và trong cái sự dũng mãnh ấy, ta vẫn thấy Phương Định luôn thường trực một tình cảm đồng chí đồng đội nồng ấm và chân thành. Đó là tấm lòng vị tha với mọi người mà cô quan tâm, cô lo ngại khi Thao lên rất cao điểm chưa về, cô tận tình, vỗ về chăm sóc Nho khi cô ấy bị thương lúc phá bom. trái lại, chính tình cảm đồng chí đồng đội, đã làm cho Phương Định thêm một chút ít tự tin, ấm lòng khi được sống giữa tình yêu thương của mọi người.
Hiểu được việc làm của tớ là gian truân, nhưng Phương Định vẫn luôn ngưỡng mộ những người dân mặc quân phục, có ngôi sao 5 cánh trên mũ bởi họ là những đẹp tuyệt vời nhất, thông mình, can đảm và mạnh mẽ và hùng vĩ nhất. Những lúc chạy đi phá bom, vẫn mang một chút ít lo sợ trong người, nhưng nhờ những cái nhìn của những người dân chiến sỹ, đã đập tan đi nỗi sợ trong cô và chỉ từ một tiềm năng hoàn thành xong trách nhiệm, cảm thấy có ánh nhìn những chiến sỹ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không còn đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi mà trọn vẹn có thể đàng hoàng mà bước tới.
Trong truyện ngắn, nhân vật kể chuyện cũng là nhân vật chính, điều này hỗ trợ cho tác phẩm càng trở nên chân thực, những cảm xúc, toàn thế giới nội tâm của nhân vật đều được thể hiện tự nhiên rõ ràng, vẽ lên một khoảng chừng trời mộng mơ ngay giữa Trường Sơn mênh mông và ác liệt.
Mang trong mình những phẩm chất cao đẹp, Phương Định xứng danh là hình tượng của những cô nàng thanh niên thời chống Mỹ, là hình tượng người con gái Việt Nam trong thời hạn chiến đấu, là người đại diện thay mặt thay mặt của thế hệ trẻ Việt Nam thời kháng chiến chống Mỹ.
Cũng tựa như tựa đề Những ngôi sao 5 cánh xa xôi, những con người được ví như vì sao lấp lánh lung linh giữa khung trời đêm, mang trong mình những phẩm chất đáng quý, xa xôi là chính vì phải ngắm nhìn và thưởng thức thật kỹ thì mới có thể trọn vẹn có thể thấy được những tâm hồn cao đẹp ấy.
Từ lâu, hình ảnh những cô nàng thanh niên xung phong đã đi vào thi ca, nhạc họa nuôi một nguồn cảm hứng dồi dào, bất tận. Ta trọn vẹn có thể kể tới bài thơ “Gửi em cô nàng thanh niên xung phong” của nhà thơ Phạm Tiến Duật hay bài hát “Cô gái mở đường” của cố nhạc sĩ Xuân Giao…
Và cũng góp một tiếng nói riêng, tiếng nói của một thanh niên xung phong trên tuyến phố Trường Sơn vào đề tài này, Lê Minh Khuê với truyện ngắn “Những ngôi sao 5 cánh xa xôi” đã khắc họa thành công xuất sắc hình ảnh những cô nàng xung phong phá bom, mở đường thật chân thực: hồn nhiên, trong sáng, giàu mộng ước, sáng sủa, yêu đời và rất dũng mãnh, mạnh mẽ và tự tin trong chiến đấu. Tác phẩm là “người con tinh thần” thứ nhất của nhà văn, được viết vào năm 1971, trong cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc bản địa đang trình làng rất ác liệt.
Sức mê hoặc của thiên truyện không riêng gì có tạm ngưng ở việc phản ánh chân thực môi trường sống đời thường chiến đấu đầy quyết liệt của những cô nàng thanh niên xung phong ở tuyến phố Trường Sơn mà truyện còn lôi cuốn người đọc ở nghệ thuật và thẩm mỹ trần thuật và miêu tả tâm lí nhân vật độc lạ và rất khác nhau của Lê Minh Khuê. Nhà văn đã rất khôn khéo trong việc lựa chọn ngôi kể cho truyện ngắn của tớ: ngôi thứ nhất qua nhân vật Phương Định.
Điều này còn có tác dụng làm cho toàn thế giới nội tâm với những ấn tượng, hồi tưởng của nhân vật hiện lên thật phong phú, đậm nét. Đồng thời, cách chọn ngôi kể qua một cô nàng trẻ hồn nhiên, nhạy cảm, trong sáng và lại là người trong cuộc không riêng gì có làm cho mẩu chuyện trở nên quý khách quan, chân thực mà còn làm cho mẩu chuyện mang một giọng điệu sôi sục, đầy nữ tính.
Trước hết, truyện ngắn “Những ngôi sao 5 cánh xa xôi”, Lê Minh Khuê đã phản ánh một cách chân thực môi trường sống đời thường và chiến đấu rất là gian truân, hiểm nguy nơi mặt trận đầy bom rơi đạn nổ. Đó là mẩu chuyện về ba nữ thanh niên trẻ xung phong, sống ở dưới chân một trọng điểm trên tuyến phố Trường Sơn tạo thành tổ trinh sát mặt đường. Họ gồm có có: Thao, Nho và Phương Định, với trách nhiệm quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá để lấp hố bom, ghi lại những vị trí có bom chưa nổ và phá bom.
Đây là một việc làm vô cùng nguy hiểm, trọn vẹn có thể trái chiều với cái chết bất kể lúc nào. Thậm chí, ở nơi cư trú của tôi cũng luôn có sự rình rập của tử thần: “Chúng tôi ở trong một hang dưới chân cao điểm. Con đường trải qua trước của hang, kéo lên đồi… đường bị đánh lở loét, màu đất đỏ, trắng lẫn lộn. Hai bên hàng không tồn tại lá xanh. Chỉ có những thân cây bị tước khô cháy. Những cây nhiều rễ nằm lăn lóc…”.
Đó là một hiện thực tàn khốc của cuộc chiến tranh, của sự việc tàn phá kinh khủng khi mà màu xanh của cây cối tự nhiên cũng không thể sống nổi. Vì thế, sự che chắn giản đơn của vạn vật thiên nhiên như thể ngụy trang để bảo vệ mạng sống của tôi cũng không tồn tại được. Trước mắt người đọc là cảnh tượng của hoang phế, trần trụi, ảm đạm chết chóc, tang thương. Không tạm ngưng ở đó, khi làm trách nhiệm họ phải chạy trên cao điểm giữa cái nắng chói chang, phơi mình giữa trọng điểm bắn phá của máy bay định.
Vì thế, “Chúng tôi bị bom vùi luôn. Có khi bò trên cao điểm, về chỉ thấy hai con mắt lấp lánh lung linh. Cười thì hàm răng lóe lên khuôn mặt nhem nhuốc […] thần kinh căng như chão, tim đập mặc kệ cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ hiện giờ, trọn vẹn có thể chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ…”. Lê Minh Khuê tiếp tục lia ống kính quay chậm vào một trong những lần phá bom của Phương Định, tái hiện thật chân thực, tinh xảo cảnh tượng kinh khủng đó.
Mặc dù đã thật nhiều lần phá bom, tuy nhiên với Phương Định mỗi lần làm việc làm này vẫn là một thử thách với thần kinh cho tới từng cảm hứng: “Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm chậm quá. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một tín hiệu chẳng lành.
Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng. Lời văn như dao nhọn, sắc lạnh đến rợn người, khiến người đọc như cảm hứng đang trực tiếp trải nghiệm tham gia việc làm phá bom cùng với nhân vật vậy!. Tiếp đó là những khoảng chừng thời gian ngắn sẵn sàng kích nổ trái bom: “Tôi thận trọng bỏ gói thuốc mìn xuống cái hố đã đào, châm ngòi. Dây mìn dài, cong, mềm. Tôi khỏa đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của tớ…”.
Những khoảng chừng thời gian ngắn đợi chờ tiếng nổ của quả bom thật căng thẳng mệt mỏi, “tim tôi cũng đập không rõ”, thậm chí còn cô còn nghĩ tới cái chết, nhưng đó là cái chết mờ nhạt, không rõ ràng. Cái chính thời gian lúc bấy giờ là “bom có nổ không?. Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai? […] nhưng quả bom nổ. Một thứ tiếng kì quái, đến vang óc. Ngực tôi nhói, mắt cay xè… mùi thuốc bom buồn nôn… Mảnh bom xé không khí, lao và rít vô hình dung trên đầu”…
Quả là một trận chiến đấu không cân sức, nguy hiểm đầy ngoạn mục nhưng cô nàng đã mạnh mẽ và tự tin vượt qua. Đến đây, người đọc càng cảm thấy sự tàn ác quyết liệt của cuộc chiến tranh bao nhiêu thì lại càng cảm phục tinh thần trách nhiệm trong việc làm, lòng quả cảm vô tuy nhiên, sẵn sàng hi sinh vì tổ quốc, vì hòa bình của những cô nàng thanh niên xung phong phá bom mở đường đến bấy nhiêu. Qua đó, toàn bộ chúng ta mới thấy hết được ý thức, trách nhiệm công dân cao độ của những con người anh hùng xả thân vì kháng chiến, cách mạng:
“Chúng tôi đã đi không tiếc đời mình
(Những tuổi hai mươi làm thế nào không tiếc)
Nhưng ai cũng tiếc tuổi hai mươi thì còn chi tổ quốc.”
Tiếp đến, sự thành công xuất sắc của truyện ngắn “Những ngôi sao 5 cánh xa xôi” còn được thể hiện ở nghệ thuật và thẩm mỹ xây dựng nhân vật, nhất là việc miêu tả tâm lí những nhân vật trong truyện. Điều này sẽ không riêng gì đã có được thể hiện ở việc tác giả khắc họa thái độ và trạng thái nhân vật trong những lần làm trách nhiệm phá bom, mà nữ nhà văn còn đặc biệt quan trọng lách sâu vào trong mạch ngầm đời sống nội tâm của những cô nàng thanh niên xung phong, làm hiện lên những vẻ đẹp tâm hồn thật sinh động, phong phú.
Đó là những nét tươi tắn chung của những cô nàng trẻ như nhạy cảm, dễ xúc động, nhiều mộng mơ nhưng ở họ lại sở hữu những nét tươi tắn, sức mê hoặc riêng của những cô nàng ra đi từ đất Hà Thành mĩ lệ. Chị Thao là đội trưởng, người lớn tuổi nhất, luôn “cương quyết, táo bạo” và “bình tĩnh đến phát bực” trong mọi tình hình nhưng lại sợ nhìn thấy máu chảy và sợ vắt. Chị có sở trường là chép lại những bài hát, dù chẳng thuộc nhạc, giọng lại chua.
Nho thì ít tuổi hơn, tươi tắn, hồn nhiên “trông thông thoáng như một que kem trắng”, lại thích nhai kẹo, tắm suối, dù biết là ở đó hay có bom nổ chậm… nhưng khi làm trách nhiệm thì luôn tỉnh táo, mạnh mẽ và tự tin, dũng mãnh. Khi bị thương, Nho không hề rên la và không thích mọi người xung quanh phải lo ngại: “Không chết đâu. Đơn vị đang làm đường kia mà. Việc gì phải làm cho nhiều người lo ngại. Ơ, cái bà này! Sao bà cứ nôn nả lên vậy?”.
Nhất là Phương Định, dưới ngòi bút của Lê Minh Khuê, cô hiện lên là một cô nàng hồn nhiên, tươi tắn, sáng sủa và giàu mơ ước về tương lai. Cô luôn tự hào, hãnh diện về vẻ đẹp ngoại hình của tớ, khiến những anh lính phải ngả nghiêng, ngây ngất, luôn tìm phương pháp để bắt chuyện, làm quen: “Tôi là con gái Tp Hà Nội Thủ Đô. Nói một cách nhã nhặn, tôi là một cô nàng khá. Hai bím tóc dầy, tương đối mềm, một chiếc cổ cao, tự tôn như đài hoa loa kèn…”.
Đặc biệt Phương Định luôn thích ngắm mình trong gương, nhất là ngắm hai con mắt. “Nó dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nắng” và được những anh lái xe khen “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!”. Vì thế, Phương Định luôn có ý thức giữ gìn hình tượng của tớ trong mọi tình hình. Dù trong lúc đang phá bom, cảm thấy rất sợ nhưng cô “cảm thấy có ánh nhìn những chiến sỹ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không còn đi khom.
Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi trọn vẹn có thể cứ đang hoàng mà bước tới”. Cô có sở trường mê hát, “thường cứ thuộc một điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát…”. Nhưng hình ảnh gây ấn tượng nhất trong tâm người đọc khi nói tới Phương Định là cảnh tượng cô bất thần gặp trận mưa đá. “Tôi chạy vào, bỏ trên bàn tay đang xòe ra của Nho mấy viên đá nhỏ. Lại chạy ra, vui thích cuống cuồng”.
Để rồi sau những nụ cười con trẻ “say sưa, tràn trề” là những nỗi nhớ da diết về người mẹ, cái hành lang cửa số ngôi nhà, những ngôi sao 5 cánh to trên khung trời thành phố, là cây, là cái vòm nhà hát hoặc bà bán kem đẩy những chiếc xe chở đầy kem… Tất cả như vừa thực, vừa hư, cứ xoáy sâu vào trong tâm trí của Phương Định. Và toàn bộ điều này đang trở thành hành trang trong tâm hồn, giúp họ trọn vẹn có thể vượt qua sự tàn khốc của hiện thực cuộc chiến tranh, đốt lên trong tâm họ niềm tin yêu môi trường sống đời thường. Đó là những nét tươi tắn tâm hồn đầy nhân bản đáng quí, đáng trân trọng.
Đến đây, người đọc đã nhận được ra vẻ đẹp nhan đề tác phẩm “Những ngôi sao 5 cánh xa xôi” của nhà văn. Đây là một nhan đề lãng mạn, hay, độc lạ và rất khác nhau. Hình ảnh những ngôi sao 5 cánh xa ấy đã được trở đi trở lại nhiều lần trong thiên truyện với nhiều ý nghĩa rất khác nhau. Đó là những ngôi sao 5 cánh trên mũ của người chiến sỹ, là những ngôi sao 5 cánh trên khung trời thành phố, là những ngôi sao 5 cánh trong mẩu chuyện cổ tích nói về xứ xở thần tiên…
Và đặc biệt quan trọng, những ngôi sao 5 cánh còn chất chứa hình tượng cho những phẩm chất cách mạng sáng ngời, cho tâm hồn trong sáng, sáng sủa, đầy mơ mộng của những cô nàng trẻ thanh niên xung phong luôn khao khát hướng tới một môi trường sống đời thường thanh thản, yên ả.
Khép lại “Những ngôi sao 5 cánh xa xôi”, Lê Minh Khuê đã làm nổi trội lên chủ nghĩa anh hùng và vẻ đẹp tâm hồn của thế hệ trẻ Việt Nam trong tình hình cuộc chiến tranh. Mạnh mẽ, dũng mãnh, quật cường trong chiến đấu; hồn nhiên, tươi trẻ, sáng sủa trong môi trường sống đời thường. Đọc xong mẩu chuyện, người đọc, nhất là những thế hệ trẻ mới thấy hết được vai trò, trách nhiệm của tớ trong công cuộc xây dựng và bảo vệ giang sơn quan trọng biết nhường nào!.
Lê Minh Khuê thuộc thế hệ nhà văn trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ, bà từng là thanh niên xung phong và khởi đầu sáng tác vào đầu trong năm 70. Trước cuộc chiến tranh những tác phẩm của bà triệu tập phản ánh đời sống, trận chiến đấu của những con người trẻ tuổi trên tuyến phố Trường Sơn, ca tụng vẻ đẹp phẩm chất và tinh thần của mình. Những ngôi sao 5 cánh xa xôi là một trong những tác phẩm nổi trội nhất của bà thời kì kháng chiến chống Mĩ.
Những ngôi sao 5 cánh xa xôi được sáng tác năm 1971 trong quá trình cuộc kháng chiến chống Mĩ trình làng ác liệt. Tác phẩm không riêng gì có làm nổi trội môi trường sống đời thường chiến đấu gian truân của những người dân chiến sỹ, của những thanh niên xung phong trên tuyến phố Trường Sơn, mà còn làm nổi trội tinh thần can đảm và mạnh mẽ của mình. Tác phẩm xoay quanh ba nhân vật: Nho, Thao, Phương Định từng người một đậm cá tính, một tâm hồn nhưng tựu chung đều phải có lòng yêu nước nồng nàn.
Nhân vật chính trong tác phẩm là Phương Định, một cô nàng người Tp Hà Nội Thủ Đô, tươi tắn và quy tụ trong mình biết bao phẩm chất tốt đẹp, đại diện thay mặt thay mặt tiêu biểu vượt trội cho thế hệ trẻ Việt Nam thời kì đó. Trước hết cô là một người kiên cường, dũng mãnh. Cô cùng đồng đội đảm đương việc làm rất là nguy hiểm, gian truân trên cung đường Trường Sơn, Một trong trong năm tháng kháng chiến chống Mỹ ác liệt nhất: cô thuộc tổ trinh sát mặt đường, hằng ngày phải đo khối lượng đất đá lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần cô sẽ phá những trái bom đó để đảm bảo bảo vệ an toàn và uy tín cho những chiếc xe tiến vào miền Nam.
Nhiệm vụ chứa đầy sự nguy hiểm, ngay lúc máy bay địch vừa trải qua cô cùng đồng đội phải lập tức lên rất cao điểm: đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay ầm ì xa dần. Thần kinh căng như chão, tim đập mặc kệ cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh đó nhiều quả bom chưa nổ. Tình thế nguy hiểm là vậy, nhưng cô vẫn dũng mãnh tiến đến hoàn thành xong trách nhiệm của tớ.
Cô đi thẳng đến chỗ những quả bom, cô thắng lợi nỗi sợ hãi của chính mình, toàn bộ những giác quan trở nên tinh nhạy hơn lúc nào hết. Tinh thần trách nhiệm cùng với việc kiên cường dũng mãnh khiến cái chết trở nên mờ nhạt, cũng luôn có thể có đôi lúc cô nghĩ đến cái chết nhưng một chiếc chết mờ nhạt, không rõ ràng, điều Phương Định quan tâm nhất là: liệu mìn có nổ? bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai, tuyệt nhiên cái chết không phải mối bận tâm số 1 của cô. Tinh thần ấy, vẻ đẹp ấy tiêu biểu vượt trội cho việc quả cảm, gan dạ của nữ chiến sỹ thanh niên xung phong.
Đằng sau sự dũng mãnh, kiên cường lại là một tâm hồn nhạy cảm, mơ mộng và giàu tình yêu thương. Dù đã vào mặt trận ba năm, trải qua nhiều thử thách, trở ngại, gian truân nhưng Phương Định vẫn giữ vẹn nguyên toàn thế giới tâm hồn mình, cô mang trong mình nét hồn nhiên, mơ mộng, tươi tắn. Cô tự nhận mình là một cô nàng khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm và một chiếc cổ cao, tự tôn như đài hoa loa kèn.
Còn mắt tôi thì những anh lái xe bảo: cô có cái nhìn sao mà xa xăm, qua những lời tự nhận xét ấy, đã cho toàn bộ chúng ta biết Phương Định là một cô nàng xinh đẹp và rất tự tin về bản thân. Đặc biệt cô rất thích hát ở nhiều thể loại rất khác nhau, thậm chí còn cô còn tự bịa ra để hát. Tâm hồn cô luôn tươi tắn, vui tươi dù trong tình hình cuộc chiến tranh ác liệt.
Cô còn là một một cô nàng tinh xảo, nhạy cảm, trước một trận mưa đá bất chợt cô vui sướng như con trẻ, hồi tưởng về quá khứ, về tuổi thơ, về tòa nhà nhỏ của tớ ở Tp Hà Nội Thủ Đô. Không chỉ vậy, Phương Định còn là một tình cảm gắn bó sâu nặng và tình yêu thương, sự quan tâm với những đồng đội của tớ. Điều này được thể hiện rõ ràng nhất trong lần Nho bị thương, cô thận trọng, kĩ lưỡng chăm sóc cho cô em gái nhỏ. Tất cả những yếu tố trên đã đã cho toàn bộ chúng ta biết một Phương Định nhạy cảm, tinh xảo, hồn nhiên nhưng cũng không kém phần dũng mãnh, gan dạ.
Ngoài Phương Định ta cũng không thể không nhắc tới một chị Thao cứng cỏi, tỉnh bơ nhưng lại sở hữu những nét rất con gái, rất yếu mềm. Những lúc sắp xộc vào trận chiến chị bình tĩnh đến phát bực móc bánh quy trong túi, thư thả nhai, trở về từ trận địa chị vẫn bình thản như không hề có chuyện gì xẩy ra.
Nhưng chị lại sở hữu những nét rất con gái, chị tỉa lông mày nhỏ như cái tăm, áo lót cái nào thì cũng vá chỉ, dù không biết hát nhưng chị lại sở hữu những ba quyển sổ tay chép dày đặc những lời bài hát, đặc biệt quan trọng mỗi lần nhìn thấy máu chị tái mét mặt. Lần Nho bị thương, chị vừa lo ngại, lại vừa sợ hãi khi thấy máu, mắt mở to, mờ trắng đi như không hề sự sống, luống cuống muốn gọi điện về cty chức năng.
Tất cả những hành vi cử chỉ ấy đã cho toàn bộ chúng ta biết tình yêu thương, sự quan tâm, tinh thần đồng đội sâu nặng ở chị. Bên cạnh đó hẳn toàn bộ chúng ta cũng không thể nào quên cô nàng Nho, em út của đội, luôn luôn được những chị cưng chiều, quan tâm. Nho mang vẻ xinh xắn, nhẹ nhõm, dễ thương, cô như một cây kem nhỏ trắng, mà ai cũng muốn ôm ấp và bế trên tay. Nhưng cô cũng rất là mạnh mẽ và tự tin, can đảm và mạnh mẽ. Đối mặt với bom đạn cuộc chiến tranh cô không hề sợ hãi, khi bị thương không hề kêu rên, cô không về viện quân y mà bám trụ cùng đồng đội đến cùng.
Tác phẩm kể ở ngôi thứ nhất, theo điểm nhìn của nhân vật Phương Định. Sự lựa chọn ngôi kể như vậy phù thích phù hợp với nội dung của tác phẩm, tạo Đk để tác giả biểu lộ toàn thế giới nội tâm và những tâm lý, cảm xúc của nhân vật, cũng như khắc họa được sự hồn nhiên, sáng sủa giàu tình cảm của ba cô nàng trong tình hình cuộc chiến tranh ác liệt. Không chỉ vậy nó còn tạo ra độ tin cậy lớn cho những người dân đọc về tính chất chân thực của mẩu chuyện vì người kể cũng là người tham gia, tận mắt tận mắt chứng kiến mẩu chuyện.
Ngôn ngữ tự nhiên, giàu chất khẩu ngữ, lời thoại ngắn, sử dụng câu đặc biệt quan trọng, rút gọn. Lời kể với nhịp điệu linh hoạt: có khi sử dụng câu văn ngắn, nhịp nhanh phù thích phù hợp với không khí căng thẳng mệt mỏi, khẩn trương ở mặt trận. Ở những đoạn hồi tưởng nhịp kể đình trệ, gợi nhớ những kỉ niệm thời niên thiếu, vô tư, không khí thanh thản trước cuộc chiến tranh.
Tác phẩm đã khắc họa thành công xuất sắc những nữ thanh niên xung phong trên tuyến phố Trường Sơn thời chống Mĩ là: Nho, Thao, Phương Định. Họ trở thành hình tượng cho vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ. Qua đó, ngợi ca tâm hồn trong sáng, tính cách dũng mãnh và tinh thần sáng sủa của người chiến sỹ thanh niên xung phong Trường Sơn.
Mời những bạn tìm hiểu thêm thêm những thông tin hữu ích khác trên phân mục Văn học – Tài liệu của HoaTieu.
Reply
6
0
Chia sẻ
– Một số từ khóa tìm kiếm nhiều : ” đoạn Clip hướng dẫn Các dẫn chứng trong bài Những ngôi sao 5 cánh xa xôi tiên tiến và phát triển nhất , Chia Sẻ Link Down Các dẫn chứng trong bài Những ngôi sao 5 cánh xa xôi “.
Quý quý khách trọn vẹn có thể để lại phản hồi nếu gặp yếu tố chưa hiểu nha.
#Các #dẫn #chứng #trong #bài #Những #ngôi #sao #xôi