Mục lục bài viết
Cập Nhật: 2022-03-01 23:49:08,Bạn Cần kiến thức và kỹ năng về Vì sao Phật Giáo thời lý tăng trưởng. You trọn vẹn có thể lại phản hồi ở phía dưới để Ad đc lý giải rõ ràng hơn.
Chi tiết
Chuyên mục: Bài 20: Xây dựng và tăng trưởng văn hóa truyền thống dân tộc bản địa trong những thế kỉ X-XV
– Thời Lý – Trần, Nho giáo chưa tác động sâu rộng trong nhân dân. Đạo Phật giữ vị trí đặc biệt quan trọng quan trọng và khá phổ cập. Vì :
Tóm lược đại ý quan trọng trong bài
+ Phật giáo vốn được gia nhập vào việt nam từ lâu, đã ăn sâu trong tâm thức người Việt.
+ Nhà Lý, Trần tạo Đk cho Phật giáo tăng trưởng. Vua, quan thời Lý, Trần nhiều người theo đạo Phật, góp tiền xây dựng chùa, đúc chuông, tô tượng, viết giáo lí nhà Phật. Chùa chiền được xây dựng ở nhiều nơi.
– Đến thời Lê sơ, đạo Phật suy dần. Vì thời Lê sơ, Nho giáo được chính thức thổi lên vị thế duy nhất để củng cố và bảo vệ vương quyền; phát hành nhiều điều lệnh nhằm mục tiêu tăng trưởng sự tăng trưởng của Phật giáo.
(Nguồn: Câu 2 trang 105 sgk Sử 10:)
Vì sao Phật giáo rất tăng trưởng dưới thời Lý, Trần nhưng đến thời Lê sơ lại không tăng trưởng?
* Phật giáo rất tăng trưởng dưới thời Lý, Trần vì:
– Phật giáo là tôn giáo vốn được gia nhập vào việt nam từ lâu lăm,phù thích phù hợp với văn hóa truyền thống dân tộc bản địa nên đã ăn sâu trong tâm thức người Việt.
– Các vua quan nhà Lý, Trần tạo Đk cho Phật giáo tăng trưởng: nhiều người theo đạo Phật, góp tiền xây dựng chùa, đúc chuông, tô tượng..Các nhà sư được triều đình trọng dụng.
* Đến thời Lê sơ lại không tăng trưởng vì:
– Việc hoàn thiện cỗ máy nhà nước phong kiến theo phía quân chủ chuyên chế TW tập quyền đã làm tư tưởng của Nho giáo trở thành công xuất sắc cụ để duy trì và bảo vệ trật tự của xã hội phong kiến. Do vậy, nhà nước hạn chế sự tăng trưởng của Phật giáo và Nho giáo được thổi lên chiếm vị trí duy nhất trong xã hội.
Trang chủ » Lớp 10 » Lịch sử 10
Bài làm:
Thời Lý – Trần phật giáo rất tăng trưởng vì Phật giáo vốn đã có từ lâu ở việt nam, nó đã đi vào và ăn sâu trong tâm tưởng của người Việt. Thời Lý – Trần có nhiều vua quan theo Phật Giáo do đó chùa chiền, tượng phật cũng rất được góp vốn đầu tư và xây dựng nhiều thoáng đãng toàn nước.
Tuy nhiên, bước sang thời Lê Sơ, Phật Giáo lại không mấy tăng trưởng mà thay vào đó là yếu tố thịnh vượng của Nho giáo. Sở dĩ, trong thời hạn này, Nho giáo tăng trưởng là vì nhà nước phát hành nhiều điều lệnh nhằm mục tiêu hạn chế sự tăng trưởng của phật giáo. Do đó, Nho giáo được thế tăng trưởng và lên nắm vị trí duy nhất lúc bấy giờ.
Từ khóa tìm kiếm Google: phật giáo rất tăng trưởng dưới thời Lý, Trần, phật giáo thời lê không tăng trưởng, phật giáo thời lý trần lê, giải lịch sử dân tộc bản địa 10 câu 2 trang 105.
Phật giáo rất tăng trưởng dưới thời Lý, Trần đến thời Lê sơ lạikhông tăng trưởng vì.Phật giáo rất tăng trưởng dưới thời Lý, Trần đến thời Lê sơ lại không tăng trưởng vì :- Đạo Phật được truyền bá vào việt nam từ rất sớm, những tư tưởng của Phật giáo phù thích phù hợp với truyềnthống của người Việt nên được tiếp thu và phổ cập rộng tự do, từ từ có tác động kín trong xã hội. Cácnhà sư có vị thế cao và có nhiều góp phần cho giang sơn.- Thời Lý, Trần những nhà sư dược triều đình tôn trọng, được tham gia vào bàn luận những việc làm của đấtnước. Vua quan và nhiều người theo đạo Phật, chùa chiền được xây dựng ở khắp nơi.-Đến thời Lê sơ :+ Cùng với việc hoàn thiện cỗ máy nhà nước phong kiến theo phía quân chủ chuyên chế thì những tưtưởng của Nho giáo đang trở thành công xuất sắc cụ để duy trì và bảo vệ trật tự của xã hội phong kiến. Vì vậy, Nhogiáo được thổi lên chiếm vị trí duy nhất trong xã hội.+ Nhà nước phong kiên đã phát hành nhiều điều lệ nhằm mục tiêu hạn chế sự tăng trưởng của Phật giáo, đưa Phậtgiáo xuống hàng thứ yếu.
– Thời Lý – Trần, Nho giáo chưa tác động sâu rộng trong nhân dân. Đạo Phật giữ vị trí đặc biệt quan trọng quan trọng và khá phổ cập. Vì :
+ Phật giáo vốn được gia nhập vào việt nam từ lâu, đã ăn sâu trong tâm thức người Việt.
+ Nhà Lý, Trần tạo Đk cho Phật giáo tăng trưởng. Vua, quan thời Lý, Trần nhiều người theo đạo Phật, góp tiền xây dựng chùa, đúc chuông, tô tượng, viết giáo lí nhà Phật. Chùa chiền được xây dựng ở nhiều nơi.
– Đến thời Lê sơ, đạo Phật suy dần. Vì thời Lê sơ, Nho giáo được chính thức thổi lên vị thế duy nhất để củng cố và bảo vệ vương quyền; phát hành nhiều điều lệnh nhằm mục tiêu tăng trưởng sự tăng trưởng của Phật giáo.
Việc dựng bia Tiến sĩ có tác dụng gì?
Xem đáp án » 21/03/2020 2,706
Thống kê những thành tựu văn học, nghệ thuật và thẩm mỹ ở những thế kỉ XI – XV
Xem đáp án » 21/03/2020 996
Đặc điểm của thơ văn những thế kỉ XI – XV.
Xem đáp án » 21/03/2020 924
Hãy nhận xét về đời sống văn hóa truyền thống của nhân dân thời Lý, Trần, Lê
Xem đáp án » 21/03/2020 822
Trình bày tóm tắt sự tăng trưởng của giáo dục qua những thời Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê sơ
Xem đáp án » 21/03/2020 507
1. Sự xuất hiện Phật giáo ở Việt NamPhật giáo là một trong những tôn giáo lớn trên toàn thế giới gia nhập vào Việt Nam từ rất sớm. Theo nguồn sử liệu cũ từ thời Lạc Việt, việt nam đã có TT Phật giáo Luy Lâu nổi tiếng ở vùng châu thổ sông Hồng. Đó không riêng gì có là TT tôn giáo mà còn là một TT chính trị, quân sự chiến lược, thương mại của Lạc Việt. Phật giáo Luy Lâu đã tác động không nhỏ đến những nhà tư tưởng của Lạc Việt. Khi Phật giáo gia nhập một cách hòa bình vào Việt Nam, tư tưởng từ bi, vị tha của đạo Phật nhanh gọn được dân cư địa phương tiếp thu và trở thành tâm thức của người Việt cổ.
Dân tộc Lạc Việt lúc này đã có một nền văn minh nông nghiệp lúa nước nhưng tổ chức triển khai nhà nước và tôn giáo còn đơn thuần và giản dị. Trong khi đó, việt nam luôn bị quân địch phương Bắc rình rập đe dọa xâm lược và đô hộ. Có thể Phật giáo thời gian lúc bấy giờ góp thêm phần phát huy vai trò hệ tư tưởng của người Việt chống lại Hán hóa. (1).“Trong thời Bắc thuộc, Phật giáo tuy chưa trở thành Quốc giáo nhưng đã đóng vai trò như tôn giáo dân tộc bản địa để tham gia bảo vệ văn hóa truyền thống, độc lập dân tộc bản địa của người Việt”
Sau khi thoát khỏi ách đô hộ của phương Bắc, từ thế kỷ X, việt nam đã xộc vào kỷ nguyên độc lập tự chủ thì Phật giáo cũng không ngừng nghỉ tăng trưởng. Thời Đinh – Tiền Lê, triều đình khởi đầu trọng dụng một số trong những nhà sư có kiến thức và kỹ năng uyên thâm trên nhiều nghành. Các vua thời Đinh – Tiền Lê phát hành một số trong những quyết sách bảo trợ và tăng trưởng khối mạng lưới hệ thống tăng đoàn Phật giáo trong toàn nước như một tôn giáo chính thống, nhiều chùa lớn được xây ngay tại kinh thành. Các vua còn cử cả phái đoàn sang Trung Quốc thỉnh kinh Phật về in và truyền bá cho dân chúng. “Phật giáo thời kỳ này khởi đầu phát huy vai trò như một lực lượng tinh thần của dân tộc bản địa trong những đường lối kế hoạch xây dựng và ổn định giang sơn sau thuở nào kỳ dài bị đô hộ” (2).
2. Phật giáo trở thành Quốc giáo ở thời Lý
Theo dòng lịch sử dân tộc bản địa, từ một tôn giáo ngoại lai trở thành tôn giáo dân tộc bản địa, sang thời Lý, Phật giáo trở thành quốc giáo của nhà nước Đại Việt. Triều đại nhà Lý tồn tại hơn 200 năm (1009-1225) với chín đời vua. Trong lịch sử dân tộc bản địa Việt Nam, triều Lý là một triều đại lớn và để lại nhiều dấu ấn thâm thúy trên những nghành rất khác nhau. Dấu ấn quan trọng nhất trên nghành chính trị đó là yếu tố kiện lịch sử dân tộc bản địa năm 1010, sau khoản thời hạn lên ngôi, Lý Thái Tổ đã cho dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long. Thăng Long từ đó trở thành thủ đô văn hiến ngàn đời sau của dân tộc bản địa.
Đến năm 1054, triều Lý lại đặt quốc hiệu mới cho nước Đại Việt và buộc nhà Tống phải thừa nhận việt nam là một vương quốc riêng. Trên nghành quân sự chiến lược, triều Lý để lại dấu ấn trên trang sử hào hùng chống ngoại xâm của dân tộc bản địa (đánh Chiêm Thành phá vỡ thủ đoạn của nhà Tống trong việc tận dụng Chiêm Thành để xâm lược việt nam và tiếp sau đó tổ chức triển khai thắng lợi cuộc kháng chiến chống Tống). Ngoài ra, triều Lý cũng chăm sóc tăng trưởng kinh tế tài chính, thúc đẩy văn hóa truyền thống nên đã đạt được nhiều thành tựu rực rỡ… Một dấu ấn quan trọng khác trên nghành tôn giáo thời Lý là yếu tố hưng thịnh của đạo Phật.
Sự hưng thịnh của đạo Phật thời Lý biểu lộ rõ ràng nhất ở tổ chức triển khai tăng đoàn. Không chỉ có số lượng phật tử phần đông (hầu như trên toàn nước từ vua, quan đến dân đều theo đạo Phật) mà tăng đoàn còn tồn tại nguồn ruộng đất và tài sản riêng rất rộng. Triều đình phong kiến nhà Lý tham gia cơ quan ban ngành từ TW đến những địa phương.Các vua Lý đã thừa kế tổ chức triển khai tăng quan thời Đinh – Tiền Lê. Đây là tổ chức triển khai có tính chất tôn giáo tương quan ngặt nghèo với khối mạng lưới hệ thống nhà nước. Tăng quan triều Lý là những người dân hỗ trợ cho nhà nước quản trị và vận hành những tín đồ phật tử về mặt hành chính, đồng thời trên thực tiễn cũng là người bảo vệ quyền lợi của Phật giáo. Một số tăng sĩ đắc đạo và có học vấn uyên bác thời này được những vua Lý rất là trọng dụng. Có sư là thầy dạy của vua và được phong làm Quốc sư.
Dưới thời Lý, một loạt nhà sư được ban hiệu Quốc sư như Vạn Hạnh, Viên Chiếu, Thông Biện, Viên Thông, Không Lộ. Vai trò đa phần của những Quốc sư thời Lý là những cố vấn đắc lực giúp vua hiểu biết về giáo lý đạo Phật, ngoài ra khi cần, những Quốc sư còn cố vấn cho vua những yếu tố về chính trị, ngoại giao, quân sự chiến lược, văn hóa truyền thống…
Nhà Lý tôn vinh Phật giáo do xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Xét về quan hệ, thái tổ nhà Lý (Lý Công Uẩn) có quan hệ đặc biệt quan trọng với những nhà sư đương thời, thuở nhỏ từng là con nuôi của sư Lý Khánh Vân và là đệ tử thụ giáo của sư Vạn Hạnh. Xét về niềm tin tôn giáo, những vua thời Lý rất sùng đạo. Bản thân một số trong những vua được tôn là tổ của những phái thiền. Vua Lý Thái Tông là vị Tổ thuộc thế hệ thứ bảy phái Thiền Vô Ngôn Thông. Vua Lý Thánh Tông là Tổ thứ hai Thiền phái Thảo Đường. Xét về chính trị, việc nhà Lý xây dựng có công hậu thuẫn to lớn của thế lực Phật giáo trong nước đứng đầu là sư Vạn Hạnh. Về sau, những nhà sư lại trở thành những trợ thủ đắc lực phò vua giúp nước. Xét về xã hội, triều đình phong kiến nhà Lý muốn tận dụng những ưu điểm của Phật giáo để dung hòa những xích míc đối kháng trong xã hội. Sau khi triều Lý xây dựng, những vua nhà Lý cai trị giang sơn trên hệ tư tưởng của đạo Phật nên đã từ từ xoa dịu sự bất bình của nhân dân toàn nước trước yếu tố bạo tàn, sa đọa của những vua cuối thời Tiền Lê.Do sự tôn vinh Phật giáo của nhà nước phong kiến và sự tăng trưởng của khối mạng lưới hệ thống tăng đoàn, đạo Phật đã từng bước hội nhập vào đời sống của người dân Việt. Sự hội nhập ấy trình làng không phải chỉ một quá trình, thuở nào gian mà xuyên thấu chiều dài lịch sử dân tộc bản địa của triều đại nhà Lý. Giáo lý đạo Phật được phổ cập rộng tự do trên toàn nước. Trong quá trình này, Phật giáo không riêng gì có dành riêng cho giới sư sãi, phật tử mà còn tác động chung toàn xã hội. Chùa chiền không riêng gì có đơn thuần là nơi thờ tự, liên hoan mà còn là một nơi học tập, trau dồi đạo đức, văn hóa truyền thống của người dân Đại Việt; nổi trội nhất là môn phái thiền học được vận dụng một cách rộng tự do trong những tầng lớp dân chúng. Đạo Phật đã ăn vào đời sống tinh thần của nhân dân đúng như Hòa thượng Thích Mãn Giác sau này đã viết:
“Mái chùa che chở hồn dân tộc bản địa
Nếp sống muôn đời của tổ tông” (3).
Trở thành Quốc giáo hơn 200 năm tồn tại của triều đại nhà Lý, Phật giáo giữ vai trò quan trọng tác động đến việc hình thành và bước tiên phong tăng trưởng của vương quốc Đại Việt ở toàn bộ những hoạt động giải trí và sinh hoạt từ chính trị xã hội, quân sự chiến lược, ngoại giao đến văn hóa truyền thống, giáo dục.
3. Phật giáo giữ vai trò ổn định chính trị và tăng trưởng xã hội
Nước ta vừa mới thoát khỏi thời kỳ đô hộ kéo dãn nhưng ngay sau khoản thời hạn độc lập, những vua Đinh – Tiền Lê phần nhiều là những kẻ vũ biền. Những cực hình như ôm cột đồng đốt nóng, thả vạc dầu đung nóng, nhốt cũi ngâm sông, giam vào chuồng hổ báo… để trừng phạt kẻ tội phản do những vua phát hành đã làm mất đi thiện chí của dân chúng và phản ảnh tình trạng xã hội còn lỗi thời.Thời kỳ này Phật giáo mới khởi đầu được chú trọng, những vua Đinh – Tiền Lê chưa thực sự vận dụng việc trị nước nhờ vào tư tưởng từ bi, hỷ xả của đức Phật. Sang thời Lý, nhận thấy tư tưởng và giáo lý của đạo Phật có nhiều điểm phù thích phù hợp với việc trị quốc trong thời bình nên những vua nhà Lý coi trọng tăng đoàn – một phần vì mến đạo nhưng cũng một phần vì nguyên do chính trị. Nhờ vào học vấn và tài lực của chư tăng, phật tử thời Lý mà Đại Việt ổn định về chính trị và tăng trưởng hơn những thời trước về văn hóa truyền thống xã hội.
Nguyễn Đổng Chi trong sách “Việt Nam cổ văn học sử” có trích dịch một đoạn lời của Quốc sư Viên Thông (1080-1151) – (Đời thứ 18, dòng Tỳ ni đa lưu chi) giãi bày với vua Lý Thần Tông về phép trị nước như sau: “Thiên hạ cũng như một dụng cụ, để nó vào nơi yên thì yên vào nơi nguy thì nguy, cốt trông ở đoạn sở hành của nhà vua; nếu có cái đức hiếu sinh thấm vào lòng dân thì dân yêu như cha mẹ… Trị và loạn ở tại trăm quan, được người thì trị mà không được người thì loạn… Bậc vua chúa không làm hưng hay vong liền mà từ từ ở sự thiện hay ác. Bậc thánh vương xưa biết như vậy nên mới bắt chước để yên người… Yên dân là kính kẻ dưới, hãi hùng như cưỡi ngựa nắm dây cương mục. Theo lối đó thì hưng, trái lại thì vong. Sự hưng vong là từ từ sinh ra thôi” (4).
Với những lời giãi bày trên, quả thật những Quốc sư thời Lý xứng danh là những nhà cố vấn vững vàng về chính trị. Đó là một bài học kinh nghiệm tay nghề chính trị thấm nhuần tinh thần Phật giáo.Đó còn là một yếu tố sáng suốt tuyệt vời của sư Vạn Hạnh khi ngài khuyên vua Lê Đại Hành chỉ việc án binh bất động trong hai mốt ngày là giặc lui, hoặc sự kiện ngài khuyên vua dời đô về Thăng Long, vùng đất địa linh nhân kiệt để giữ cho vị trí việt nam vững chãi lâu bền hơn. Thực tế đã xảy đúng như lời dạy của Quốc sư. Điều này đủ biết vai trò quan trọng của khối mạng lưới hệ thống tăng quan thời Lý với việc ổn định khối mạng lưới hệ thống chính trị của nhà nước Đại Việt.Không chỉ giữ vai trò ổn định khối mạng lưới hệ thống chính trị, Phật giáo thời Lý còn tác động không nhỏ đến tình trạng tăng trưởng kinh tế tài chính xã hội.Do sự tăng trưởng của đạo Phật nên những chùa thời này đều phải có cơ sở vật chất rất rộng, gồm có thật nhiều ruộng đất và tài sản. Một điều đáng quý là nguồn tài sản của những chùa hầu hết vốn để làm cứu cấp dân nghèo vào trong năm mất mùa. Cửa chùa cũng đó là nơi nuôi nấng những người dân hoạn nạn. Các thư tịch cũ như sách Thiền Uyển Tập Anh chép rằng vua và những tín chủ giàu sang thường cúng dường của cải để chư tăng bố thí cho dân nghèo hay dùng vào những việc làm cứu trợ công đức khác. Các Thiền sư như Không Lộ, Giác Hải tinh thông y thuật đã ý tưởng sáng tạo ra nhiều phương dược để cứu chữa cho dân…
Tư tưởng từ bi, cứu thế của đạo Phật còn tác động thâm thúy đến đời sống xã hội. Xã hội thời này thuần hậu hơn thật nhiều so với những triều đại trước. Phần lớn những vua Lý đều phải có lòng khoan dung, nhân từ do tác động của đạo Phật. Điển hình như những vua Lý Thái Tông, Thánh Tông, Nhân Tông luôn chỉ huy quần thần phải chăm sóc cho đời sống nhân dân ấm no, niềm hạnh phúc đó là bảo vệ sự độc lập của nước nhà. Sử sách cũ đã phải ca tụng tài trí, đức hạnh của vua Lý Nhân tông: “Vua là người sáng suốt khôn ngoan, nhân hiền, hiếu nghĩa. Vua nghe lời can ngăn, cầu kẻ hiền tài, ít tạp dịch, thuế khóa nhẹ. Bấy giờ nước lớn phải sợ; nước nhỏ phải mến, thần giúp người theo, dân thì đông giàu, mình thì thái bình. Thực là ông vua giỏi ở triều Lý” (5).
Ở triều đại trước, những vua Đinh – Tiền Lê chưa thực sự thấm nhuần triết lý sống của đạo Phật tuy nhiên Phật giáo đã tiếp tục tăng trưởng. Vua sẽ là gương sáng cho dân chúng noi theo nhưng có lẽ rằng tư tưởng và cách ứng xử của những vua Đinh – Tiền Lê chưa thích hợp lòng dân. trái lại, những vua nhà Lý từ chỗ thấm nhuần triết lý đạo Phật đã cai trị giang sơn trên hệ tư tưởng đúng như lời chỉ dạy của Pháp Thuận Thiền sư:
“Quốc lộ như đằng lạc
Nam thiên lý thái bìnhVô vi cư điện cácXứ xứ tức đao binh”.(Vận nước như mây quấnTrời Nam hưởng thái bìnhVô vi trên điện những
Xứ xứ hết đao binh)
(6).Thực tế lịch sử dân tộc bản địa đã chứng tỏ, bản thân những vua Thiền sư thời Lý đã tự trau dồi đạo đức vô ngã, triết lý sống nhập thế trên cơ sở tinh thần từ bi, hỷ xả, vô ngã của đạo Phật. Các vua nhà Lý trở thành tấm gương cho dân chúng noi theo. Điều này tạo ra một đời sống tinh thần tốt đẹp cho toàn xã hội. Đó là một đời sống hướng thượng, hướng con người đến chân thiện mỹ và đạt chân lý ngay trong đời sống hiện tại. Nền kinh tế tài chính – xã hội việt nam thời ấy nhờ vậy cũng tiến bộ, tăng trưởng hơn so với những triều đại trước.
4. Tư tưởng Phật giáo và khối đoàn kết toàn dân chống ngoại bang
Ngay từ khi Phật giáo gia nhập vào việt nam khoảng chừng đầu Công nguyên đã đem theo tư tưởng bình đẳng và từ bi rất thích thích phù hợp với khối đại đoàn kết toàn dân và mở rộng tình thương yêu đùm bọc lẫn nhau của dân Việt. Tinh thần vô ngã, vị tha Phật đà ấy ở thời Lý đã thấm sâu vào tiềm thức của dân cư Đại Việt và tạo ra mối đoàn kết dân tộc bản địa thâm thúy giữa vua quan với những người dân thường thì, giữa tướng lĩnh với binh lính.
Sách Đại Việt sử ký toàn thư có dẫn: “Năm 1038, vua Lý Thái Tông ngự ra bố hải khẩu (Thái Bình) cày ruộng tịch điền. Vua sai hữu ti quét đất lập đàn, thân tế thần nông, tiếp sau đó cầm cày toan làm lễ cày ruộng. Tả hữu can rằng, đó là việc của bọn nông phu, chúa thượng thao tác ấy làm gì? Vua nói: trẫm không tự cày thì lấy xôi đâu mà tế, lại lấy gì nêu gương cho thiên hạ. Vua đẩy cày ba lần rồi ngừng. Nhà vua tự thân cày tịch điền thời gian đầu xuân mới, là để làm kiểu mẫu cho dân của nhà Lý” (7). Đấy đó là một minh chứng biểu lộ tinh thần dân chủ và đoàn kết giữa vua tôi Đại Việt.
Giáo lý về “toàn bộ chúng sinh đều phải có Phật tính” đều phải có sẵn mầm giác ngộ để tương lai thành Phật là một chủ thuyết thực sự bình đẳng, hạn chế phân biệt ranh giới đẳng cấp và sang trọng phong kiến thời Lý. Đối với những ông vua kiêm Thiền sư như Lý Thái Tổ, Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông thì chủ quyết bình đẳng đó không phải là khẩu hiệu mà thể hiện bằng đường lối quyết sách cai trị và cả trong cung cách xử sự hằng ngày của những vua.Chính tinh thần dân chủ và tinh thần đoàn kết toàn dân do tác động hệ tư tưởng đạo Phật đã hỗ trợ Đại Việt giành được kỳ tích trong trang sử hào hùng chống ngoại xâm của dân tộc bản địa. Đó là yếu tố kiện đập tan cuộc xâm lược quy mô lớn với 30 vạn quân của nhà Tống. Để giành được thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Tống ở thế kỷ XI, bản thân những người dân đứng đầu nhà nước Đại Việt bấy giờ phải quy tụ nhiều yếu tố: lòng yêu nước, trí tuệ, tinh thần vô ngã, bình đẳng giữa quân dân và cả sự khoan dung độ lượng khi quân địch thất bại.Tinh thần Phật đà thể hiện trong cuộc khánh chiến chống Tống ở triều đại nhà Lý được soi rọi rõ ràng nhất qua tấm gương người lãnh đạo tốt nhất của quân đội Đại Việt lúc bấy giờ là Thái úy Lý Thường Kiệt. Khi cuộc kháng chiến chống Tống vừa mới khởi đầu, để củng cố lực lượng lãnh đạo của quân dân Đại Việt, Thái úy đã dẹp bỏ quyền lợi thành viên, mời ngay Lý Đạo Thành, Thái sư triều trước, từ Nghệ An trở lại triều đình giữ chức Thái phó bình chương quân quốc trọng phụ để cùng ông hợp lực lo toan việc nước trong lúc nguy nan.Vào quá trình gần cuối cuộc kháng chiến, Lý Thường Kiệt sử dụng trí tuệ về nghệ thuật và thẩm mỹ quân sự chiến lược một cách thành công xuất sắc. Từ chỗ nắm vững tinh thần và sự suy yếu của lực lượng địch, đồng thời muốn khuyến khích tinh thần của quân dân Đại Việt, ông đã cho đọc bài thơ thần nổi tiếng “Nam quốc sơn hà”. Chính bài thơ thần này đã khơi dậy tinh thần yêu nước thành sức mạnh chiến đấu trực tiếp diệt thù của người dân Việt. Cũng chính bài thơ thần này trở thành bản tuyên ngôn thứ nhất của dân tộc bản địa xác lập độc lập bất khả xâm phạm của Đại Việt, làm tinh thần quân giặc hoảng loạn.
Cuối cùng, để kết thúc cuộc chiến tranh khi quân giặc đã biết thành tiêu diệt ý chí trọn vẹn, Lý Thường Kiệt sử dụng quyết sách quân sự chiến lược mềm dẻo và nhân từ: “dùng biện sĩ bàn hòa, không nhọc tướng sĩ, khỏi tốn xương máu mà bảo toàn được tôn miếu” (8).
Như vậy, từ một nền Phật giáo thuần túy, do nhu yếu của lịch sử dân tộc bản địa, Phật giáo thời Lý trở thành một nền Phật giáo chống ngoại xâm. Đây là một trong những vai trò và cũng là góp phần có ý nghĩa nhất của Phật giáo quá trình này. Phật giáo thời Lý đã góp phần vào trào lưu vận động độc lập với một lý luận rất là rõ ràng.Dưới tác động của hệ tư tưởng bình đẳng, vô ngã, người dân đại Việt không kể xuất gia hay tại gia, từ vua quan đến thường dân đã cùng nhau đoàn kết chống ngoại bang bảo vệ độc lập lãnh thổ và độc lập dân tộc bản địa. Chính những người dân ủng hộ Phật giáo quá trình này – đứng đầu là vua quan – xuất phát từ thực tiễn của dân tộc bản địa đã sáng tạo ra lý luận chống ngoại xâm của tớ.Chủ nghĩa yêu nước Việt Nam bấy giờ được thể hiện bằng tư tưởng địa linh, một tư tưởng xác lập giang sơn Việt Nam sẽ sản sinh ra những người dân dân làm chủ. Vì vậy độc lập dân tộc bản địa là yếu tố bất khả xâm phạm và bằng mọi thủ đoạn phải bảo vệ nền độc lập ấy trên nền tảng là sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc bản địa. Đây là một bước tiến mới của chủ nghĩa yêu nước Việt Nam và nó cũng tạo cho hệ tư tưởng Phật giáo một diện mạo mới mang tính chất chất đặc trưng của thời đại và của dân tộc bản địa Việt Nam.Trong suốt quá trình nhà Lý ước mơ về một giang sơn có độc lập và thanh thản đã thành hiện thực. Đó cũng nhờ vào sự góp phần to lớn của hệ tư tưởng Phật giáo cũng như lòng yêu nước và sự đoàn kết toàn dân tộc bản địa.
5. Phật giáo tác động đến nền giáo dục và văn hóa truyền thống thời Lý
Một điểm lưu ý phổ cập của khối mạng lưới hệ thống giáo dục Việt Nam, nhất là thời Lý, chùa chiền tựa như một trường học. Mỗi ngôi chùa thời ấy là một forum, một chốn học đường với tầng lớp người theo học không riêng gì có có thường dân mà cả bộ phận quý tộc. Sự học hỏi giữa mọi người trình làng bình đẳng không phân biệt sang hèn. Ở thời Lý, những bậc danh thần như Thái úy Tô Hiến Thành và Thái bảo Ngô Hòa Nghĩa từng thụ giáo học với Thiền sư núi Cao Dã ròng rã trong mười năm mới tết đến được biết mặt thầy.Nhiều ngôi chùa trở thành những thiền viện nổi tiếng, không riêng gì có phổ cập kinh sách đạo Phật mà còn là một forum của những nhà thơ và tầng lớp trí thức Nho giáo bấy giờ. Tiêu biểu nhất có lẽ rằng là ngôi chùa Quỳnh Lâm. Chùa Quỳnh Lâm là một TT Phật giáo có vị trí quan trọng vào hàng nhất nhì ở thời Lý và cả thời Trần sau này. Tương truyền người dân có công khởi dựng chùa Quỳnh Lâm thứ nhất đó là vị Quốc sư nổi tiếng thời Lý – Không Lộ Thiền sư. Chùa Quỳnh Lâm được xem như một hiện tượng kỳ lạ văn hóa truyền thống tiêu biểu vượt trội mang điểm lưu ý riêng của văn hóa truyền thống Phật giáo thời Lý. Trong quá trình lịch sử dân tộc bản địa này, văn hóa truyền thống Đại Việt có sự giao lưu và hội nhập giữa ba thành tố Phật, Đạo và Nho.Đây vốn là ba hệ tư tưởng không cùng nguồn gốc nhưng đều gia nhập vào đời sống tinh thần của người Việt từ rất sớm và mặc nhiên trở thành những hệ giá trị văn hóa truyền thống dân tộc bản địa, nhất là Đạo giáo và Phật giáo, tuy nhiên đến trước thế kỷ X, cơ quan ban ngành Trung Quốc vẫn ngấm ngầm hoặc minh bạch lấy Nho giáo làm chỗ tựa. Đến thời Lý, dù Phật giáo trở thành Quốc giáo tuy nhiên với thực ra giáo lý và phương pháp truyền bá giáo lý, Phật giáo chủ trương hòa đồng với những tôn giáo khác trong xã hội. Do đó trọn vẹn có thể nói rằng giữa Phật giáo, Đạo giáo và Nho giáo có quan hệ cộng hưởng trong phạm vi nhà chùa thời Lý.Đặc điểm hội nhập ba thành tố Phật, Nho và Đạo trong sinh hoạt xã hội của người Việt thời Lý là hệ quả của sự việc cởi mở về quan điểm chính trị của những ông vua thiền sư thời này. Với tư tưởng bình đẳng và tầm nhìn kế hoạch, những vua chủ trương xây dựng một nền văn hóa cổ truyền truyền thống có sự dung hòa, cân đối vị thế giữa ba tôn giáo lớn trong xã hội bấy giờ là Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo. Điều này thể hiện ở những quyết sách của triều đình như: vừa cho dựng chùa, lập những đạo cung, đạo quán, xây đền miếu; vừa đặt giai phẩm cho tăng đạo, sắc phong cho những vị Nho thần; cho dựng văn miếu và Văn Miếu mở khoa thi Nho học nhưng đồng thời mở cả khoa thi Tam giáo dành riêng cho quan lại chuyên trách việc tôn giáo, tế lễ hoặc những người dân đứng đầu những đền miếu, chùa chiền.Chính sách dung hòa tôn giáo của triều đại nhà Lý đã thúc đẩy nền văn hóa cổ truyền truyền thống và giáo dục tăng trưởng. Sách Đại Việt sử ký toàn thư từng viết rằng thời bấy giờ “nhân tài đầy rẫy”. Nền văn hóa truyền thống mang sắc tố Phật giáo thời Lý thực sự rất tăng trưởng. Nhắc đến thời kỳ này, hậu thế không thể quên những danh nhân văn hóa truyền thống mà hầu hết lại đó là những ông vua thiền sư, những vị sư tổ và cả những vị nhà Nho tác động tư tưởng Phật giáo với những tác phẩm xuất chúng về văn học nghệ thuật và thẩm mỹ. Những áng thơ văn của những thiền sư mang đầy hơi thở của sự việc sống. Trong lời tựa của tập sách “Toàn Việt thi lục”, Lê Quý Đôn đã đưa ra những nhận xét chung về tình hình sinh hoạt văn học dưới hai triều đại Lý – Trần:
“… Nước Việt ta ngay từ buổi đầu dựng nước đã văn minh không kém gì Trung Hoa… Đến những vua nhà Lý đều là những bậc giỏi chữ hay thơ, nhưng nay không biết tìm kiếm vào đâu, chỉ thấy sách Thiền Uyển Tập Anh còn chép được của vua Thái Tông hai bài, của vua Nhân tông hai bài. Cho đến những vua nhà Trần cũng rất mến thích thơ văn, mỗi vị đều phải có tập thơ riêng nhưng đã rơi rụng mất mát nhiều, trong Việt Âm Thi Tập chỉ từ thấy độ vài ba chục bài. Nói chung thì hồn thơ Lý – Trần rất phóng khoáng, tình cảm cao siêu mà thanh nhã, phong vị phảng phất Thiền ngữ, nên đã tạo nên tiếng vang có tác động sâu rộng đến chính trị và văn hóa truyền thống đương thời” (9).
Về những ngành mỹ thuật như kiến trúc, hội họa, điêu khắc Phật giáo, thời Lý đã góp phần nhiều khu công trình xây dựng kiến trúc và tác phẩm điêu khắc có mức giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ cao. Tiêu biểu nhất cho nền mỹ thuật Phật giáo thời này là bốn khu công trình xây dựng được gọi là An Nam tứ đại khí: tháp Báo Thiên, tượng Phật Di Lặc ở chùa Quỳnh Lâm, đỉnh Phổ Minh, chuông Quy Điền. Ngoài ra còn tồn tại thật nhiều khu công trình xây dựng nổi tiếng khác ví như chùa Diên Hựu, tháp Sùng Thiện Diên Linh, tháp Chương Sơn…
6. Kết luận
Có thể nói, Phật giáo thời Lý đã làm ra một trang sử vẻ vang, huy hoàng trong quy trình dựng nước và giữ nước của dân tộc bản địa Việt Nam. Phật giáo thời này còn có sức sống mãnh liệt bằng tinh thần vô ngã vị tha; thể hiện sức sống tự lực tự cường với tinh thần độc lập dân tộc bản địa. Nó đi đúng đường lối tu hành của đạo Phật, dung thích phù hợp với truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc bản địa để tạo thành nét đặc trưng cho nền Phật giáo Việt Nam thời đại nhà Lý. Con đường này phù thích phù hợp với quy luật tăng trưởng của tâm thức để phát sinh tuệ giác đưa con người đến chỗ giác ngộ giải thoát ngay trong hiện tại.
Phật giáo thời Lý đã góp phần vào việc xây dựng nền văn minh Đại Việt thịnh trị trong hơn hai thế kỷ. Bởi vì về cả phương diện tinh thần và phương diện vật chất, tác động của Phật giáo quá trình này là quá rõ trên toàn bộ những hoạt động giải trí và sinh hoạt trong nước. Ngày nay, tinh thần đạo Phật không tách khỏi tinh thần dân tộc bản địa, văn hóa truyền thống Phật giáo trở thành một bộ phận quan trọng của văn hóa truyền thống dân tộc bản địa Việt Nam. Điều này là vì trong buổi đầu hình thành văn hóa truyền thống, dân tộc bản địa Việt Nam đã được nuôi dưỡng bằng món bổ dưỡng và thiết yếu của Phật giáo.
Bài viết: “Vai trò của Phật giáo thời Lý và sự tăng trưởng văn minh Đại Việt”
Ths.Lê Thị Cúc/ Vườn hoa Phật giáo
—————
Chú thích:
1. Hoàng Thị Thơ, Phật giáo với trách nhiệm dân tộc bản địa trong lịch sử dân tộc bản địa và lúc bấy giờ, Tạp chí Nghiên cứu Phật học, số 2/2010, tr.15.2. Hoàng Thị Thơ, bài đã dẫn, tr.17.3. google/phatgiao/Thich Man Giac/thovan4. Nguyễn Đổng Chi, Việt Nam cổ văn học sử, Tp Hà Nội Thủ Đô 1942, tr.119-120.5. Phan Huy Chú, Lịch triều hiến chương loại chí, bản dịch. Nxb Sử học, Tp Hà Nội Thủ Đô 1960, tập 1, tr.160.6. Thuvienhoasen/Phat giao ly tran/PhapThuan7. Ngô Sĩ Liên, Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 2, Nxb Khoa học xã hội, H,1993, tr.256.8. Hoàng Xuân Hãn, Lý Thường Kiệt, H, 1950, tập 1, tr.98.
9. Lê Quý Đôn, Toàn Việt thi lục, Nxb Khoa học xã hội, H, 1995, tr.22.
Reply
9
0
Chia sẻ
– Một số từ khóa tìm kiếm nhiều : ” Video full hướng dẫn Vì sao Phật Giáo thời lý tăng trưởng tiên tiến và phát triển nhất , Chia Sẻ Link Cập nhật Vì sao Phật Giáo thời lý tăng trưởng “.
Bạn trọn vẹn có thể để lại phản hồi nếu gặp yếu tố chưa hiểu nhé.
#Vì #sao #đạo #phật #thời #lý #phát #triển Vì sao Phật Giáo thời lý tăng trưởng