Mục lục bài viết
Update: 2022-04-13 10:14:16,Quý khách Cần tương hỗ về Trang phục truyền thống cuội nguồn của người Việt thể hiện sự ứng phó với môi trường tự nhiên tự nhiên. Bạn trọn vẹn có thể lại Comments ở cuối bài để Admin đc lý giải rõ ràng hơn.
Đặc biệt, lúc bấy giờ, mặc trang phục dân tộclà một trào lưu được phổ cập rộng tự do tại những trường học trên địa phận.
Trên địa phận xã Thống Nhất có đông người Sán Chỉ sinh sống, đồng bào cư trú đa phần ở những thôn: Khau Phầy, Hán Sài, Bản Rọc, Nà Mò, Nà Pán và Pò Mạ. Trang phục truyền thống cuội nguồn của người Sán Chỉ khá đơn thuần và giản dị với gam màu chủ yếu là xanh chàm, điểm nổi trội là đường viền red color quanh mép áo. Khi mặc phải kết thích phù hợp với vấn tóc, đội khăn đen…
Học sinh những trường trên địa phận xã Thống Nhất mặc trang phục truyền thống cuội nguồn vào thứ hai và thứ 6 hằng tuần (ảnh chụp khi chưa tồn tại dịch Covid-19). Ảnh:HỒNG CHINH.
Hán Sài là một trong những thôn tiêu biểu vượt trội vẫn giữ được nghề làm trang phục dân tộc bản địa. Bà Hoàng Thị Giáp-một người làm trang phục Sán Chỉ tại thôn Hán Sài, cho biết thêm thêm: “Theo phong tục của người Sán Chỉ, toàn bộ phụ nữ đều phải ghi nhận tự may bộ trang phục truyền thống cuội nguồn của dân tộc bản địa mình. Các cô nàng khi lấy chồng phải mang theo những bộ quần áo thật đẹp, may thật khéo để mang về nhà chồng làm của hồi môn.
Vì vậy, trước đó, ngay từ khi mới 7-8 tuổi, những bé gái đã được những bà, những mẹ cho làm quen với cây kim, sợi chỉ. Vì được làm trọn vẹn bằng thủ công nên để hoàn thành xong một bộ quần áo phải mất từ 3 đến 5 ngày. Ngày nay, do tác động của nhịp sống tân tiến, trang phục truyền thống cuội nguồn dần vắng bóng trong đời sống hằng ngày của người Sán Chỉ.
Lớp trẻ thường sử dụng trang phục may sẵn ở chợ, mặc trang phục truyền thống cuội nguồn đa phần là người già. Số rất đông người am hiểu kỹ thuật cắt may trang phục truyền thống cuội nguồn cũng ngày càng ít đi. Việc bảo tồn và phát huy giá trị trang phục truyền thống cuội nguồn vì thế cũng gặp quá nhiều trở ngại”.
Trước tình hình trang phục truyền thống cuội nguồn của người Sán Chỉ dần bị mai một, thay vào đó là những bộ quần áo may sẵn thường thì, trong năm mới tết đến gần đây, cơ quan ban ngành và những tổ chức triển khai đoàn thể xã Thống Nhất đã phát động những trào lưu khuyến khích người dân trong xã mặc trang phục truyền thống cuội nguồn trong những dịp lễ tết, cưới hỏi.
Đặc biệt, những trường học trên địa phận xã đã xây dựng và tổ chức triển khai nhiều hoạt động giải trí và sinh hoạt giáo dục nhằm mục tiêu khuyến khích học viên mặc trang phục truyền thống cuội nguồn đến trường vào trong thời gian ngày thứ hai và thứ 6 trong tuần. Để học viên làm rõ hơn về trang phục truyền thống cuội nguồn của dân tộc bản địa mình, một số trong những trường trên địa phận xã còn tổ chức triển khai cho học viên đến nhà người cao tuổi để học cắt may trang phục dân tộc bản địa…
Cô giáo Tô Thị Thu Hà, Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS xã Thống Nhất cho biết thêm thêm: “Hằng tuần, học viên trường tôi cũng như những trường khác trên địa phận xã Thống Nhất đều mặc trang phục dân tộc bản địa để đến trường vào một trong những số trong những ngày nhất định. Mặc dù mới được triển khai mấy năm mới tết đến gần đây nhưng hoạt động giải trí và sinh hoạt này được học viên và giáo viên toàn trường hưởng ứng, nhiệt tình tham gia”.
Trao đổi với chúng tôi, ông La Văn Dương, quản trị UBND xã Thống Nhất san sẻ: “Xã Thống Nhất có hơn 47km2diện tích tự nhiên, quy mô dân số gần 6.800 người, phân bổ ở 21 thôn. Những năm mới tết đến gần đây, cấp ủy, cơ quan ban ngành xã triệu tập xử lý và xử lý hiệu suất cao nhiều yếu tố phát sinh nhằm mục tiêu nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho những người dân dân, trong số đó chú trọng lãnh đạo, chỉ huy triển khai công tác làm việc gìn giữ, phát huy truyền thống văn hóa truyền thống của đồng bào dân thiểu số mà trang phục truyền thống cuội nguồn là một trong những yếu tố trọng tâm.
Xác định việc giữ gìn truyền thống văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn, trong số đó có trang phục truyền thống cuội nguồn phải khởi đầu từ thế hệ trẻ, chúng tôi đã có nhiều giải pháp thích hợp.Theo đó, tại những trường học, mỗi tuần tối thiểu hai buổi những em học viên sẽ mặc trang phục truyền thống cuội nguồn đến trường.
Thời gian tới, chúng tôi sẽ tổ chức triển khai nhiều hoạt động giải trí và sinh hoạt xã hội có ý nghĩa hơn thế nữa để khuyến khích người Sán Chỉ mặc trang phục dân tộc bản địa khi tham gia những hoạt động giải trí và sinh hoạt chung với tiềm năng góp thêm phần bảo tồn, phát huy truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc bản địa…”.
HỒNG THỊNH TRANG
CHƯƠNG 5VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚIMÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊNNHỮNHỮNG NỘNỘI DUNG CHÍCHÍNHVĂN HÓA ỨNG XỬVỚI MÔI TRƯỜNGTỰ NHIÊNTẬN DỤNGTỰ NHIÊNỨNG PHÓ VỚITỰ NHIÊN1.1. VĂN HÓHÓA TẬTẬN DỤDỤNG MÔITRƯỜTRƯỜNG TỰTỰ NHIÊN11.1.1. Quan niệm về ăn củangười Việt* ĂN ĐỐI VỚI NGƯỜI VIỆT LÀ RẤT QUAN TRỌNG“Có thựthực mới vực đượđược đạoTrờTrời đánh còn trátránh miếmiếng ăn”ăn”* ĂN ĐƯỢĐƯỢC ĐẶĐẶT TRƯỚTRƯỚC RẤRẤT NHIỀNHIỀUHÀNH ĐỘĐỘNG KHÁKHÁC: ăn uống,ng, ăn ở, ănmặc, ăn diệdiện, ăn nói, ăn chơi,chơi, ăn học, ănhỏi, ăn cướcưới, ăn tiêu,tiêu, ăn ngủngủ, ăn nằm, ănmừng,ng,…ăn thềthề, đánh cắp, ăn cướcướp, ăn trộtrộm, ăn bớt,ăn xén, ăn chặchặn, ăn chia,chia, ăn hiếhiếp, ăn quỵquỵt…1.1.2. Đặc trưng văn hoá trong ẩm thực ăn uống củangười Việt1.1.2.1. Dấu ấn văn hoá nông nghiệp, tính chấtsông nước trong cơ cấu tổ chức triển khai bữa tiệc của người ViệtLÚA GẠO là thàthành phầphần cơ bản- Cơm gạo là thứthức ăn thiếthiết yếu, là chíchính trong cơcấu bữa tiệc của ngườngười ViệViệt;- Cơm gạgạo làlà hai khákhái niệniệm cơ bảbản trong văn hoáhoátruyềtruyền thốthống củcủa ngườngười ViệViệt+ NgườNgười sống về gạo, cá bạo về nướnước+ Cơm tẻ, mẹ ruộruột+ Cơm tẻ đã no, xôi vò chẳchẳng thiếthiết+ Cơm ba bát, áo ba manh,manh,Đói không xanh,xanh, rét không chếchếtÎ Hầu như mọi bữa tiệc đều đượđược gọi là bữa cơm,cơm,mời ăn món khákhác vẫn là mời ăn cơm,cơm, vợ là cơm,cơm,…2NgoàNgoài nấnấu thàthành cơm,cơm, gạgạo còn đượđược chếchế biếbiếnthàthành nhiềnhiều dạdạng thứthức ăn,ăn, mómón ăn khákhác nhau-Tục ngữngữ ca dao ViệViệt Nam có rất nhiềnhiều câu nói về vai tròcủa cơm,cơm, gạo+ Đói thìthì thèthèm thịthịt thèthèm xôiHễ no cơm tẻ thìthì thôi mọi đườđường+ Em xinh là xinh như cây lúa+ ChuộChuột sa chĩchĩnh gạo+ Câm như thóthóc+ Cơm chíchín tới, cải vồng non,gánon,gái một con,gàcon,gà ghẹghẹ ổ”Sau LÚLÚA GẠGẠO là đến RAU QUẢQUẢ- Bữa cơm luôn phảphải có rau+ Ăn cơm không raunhư đánh nhau không ngườngười gỡ+ Ăn cơm không raunhư nhànhà giàgiàu chếchết không kèn trốtrống+ Ăn cơm không rau như đánh nhau không chửchửi- Rau đượđược chếchế biếbiến theo rất nhiềnhiều kiểkiểu+ Xào, nấu canh,canh, muốmuối, gỏi, nộm, luộluộc,+ Rau gia vị ăn sống thứthức nào rau ấyNổi bậbật trong văn hoáhoá ẩm thựthực ViệViệt Nam làlàcách dùdùng rau gia vịvị+ MỗMỗi mómón cócó một sốsố loạloại rau gia vịvị riêng+ ViệViệt Nam cócó rất nhiềnhiều làlàng nghềnghề chỉchỉ trồtrồng raugia vịvị: làlàng LáLáng, làlàng TràTrà QuếQuế,+ TíTính tổtổng hợhợp (mộ(một đặđặc trưng nổnổi bậbật củcủa vănhoáhoá ViệViệt Nam) cũcũng đượđược thểthể hiệhiện trong cácáchdùng rau gia vịvị3- Sau lúa gạo, rau quảquả Î THỦTHỦY SẢSẢN- Bữa cơm luôn phảphải có rau,rau, có cá+ Có cơm,cơm, có cá, có cà, có cả canh cua+ Bao giờgiờ cũng luôn có thể có bát nướnước mắm- ThủThủy sản đượđược sử dụng rất phổphổ biếbiến (cả nướnướcngọngọt, nướnước lợ lẫn nướnước mặn)+ Tôm,Tôm, cua,cua, cá, ốc, lươn,lươn, trạtrạch,ch, xá sùng…ng…CuốCuối cùcùng mớmới làlà THỊTHỊT+ ChủChủ yếu làlà thịthịt nhữnhững loàloài độđộng vậvật nuôigần gũgũi vàvà phổphổ biếbiến như lợlợn, bò, gàgà, vịvịt…+ Người ViệNgườViệt cócó thểthể dùng bấbất cứcứ thịthịt củcủacon vậvật nànào bắbắt đượđược trên đồđồng, trong rừrừng…ng… vàsử dụng toàtoàn bộbộ những bộbộ phậphận củcủa con vậvật41.1.2.2. Tính xã hội (đặc trưng nổi trội của vănhóa Việt Nam) được thể hiện trong bữa tiệc củangười Việt- TÍNH CỘNG ĐỒNG THỂ HiỆN TRONG CÁCH ĂN+ Cả mái ấm gia đình ăn chung một mâm cơm; vừaăn cơm, vừa chuyện trò, hỏi han nhau+ Cả nhà chấm chung một bát nước mắm+ Cả buôn làng uống chung một ché rượu+ Cả bàn tiệc uống chung một ly rượu- TÍNH CỘNG ĐỒNG THỂ HIỆN TRONG CÁCHTHỨC ĂN UỐNG VỀ ĂN UỐNG+ Ăn phải ghi nhận quan tâm đến những thành viênkhác – văn hóa truyền thống tiếp xúc“Ăn trông nồi, ngồi trông hướng”“Lời chào cao hơn nữa mâm cỗ”“Liệu cơm, gắp mắm”“Ăn hết bị đòn, ăn còn mất vợ”+ Người Việt ăn dùng đũa Î khi dọn mâmsẽ để toàn bộ đũa lên mâm và tiếp sau đó so đũa đưatừng người+ Người Việt có nhiều dụng cụ dùng chungnhư: đũa cả, muôi, bát xe hơi, đĩa đựng thức ănchung…TÍNH CỘNG ĐỒNG THỂ HIỆN TRONG CÁCH CẢGIA ĐÌNH, HỌ HÀNG THAM GIA VÀO VIỆC NẤUCÁC BỮA ĂN CHUNG- Những ngày việc làng, việc họ, mái ấm gia đình nàocũng phải góp cỗ và cử thành viên tới tham gialàm cỗ- Ngày giỗ cha, mẹ, ông, bà,… những con cháu đềuđến tham gia góp giỗ và tới nấu nướng- Nhà nào có việc tangma, cưới hỏi, những giađình hàng xóm sẵn sànggiúp đỡ nấu những bữa tiệc.5- Biểu tượng của TÍNH CỘNG ĐỒNG trong bữaăn người Việt là NỒI CƠM VÀ BÁT NƯỚC MẮM+ Cơm gạo là tinh hoa của đất; nước mắmlà tinh hoa của nước Î cả mâm cơm ai cũng ăncơm và chấm nước mắm1.1.2.3. Tính tổng hợp (đặc trưng nổi trội của vănhóa Việt Nam) cũng rất được thể hiện rõ ràng trongbữa ăn của người Việt-TÍNH TỔTỔNG HỢHỢP THỂTHỂ HiỆHiỆN TRONG CÁCÁCH CHẾCHẾBiẾBiẾN MÓMÓN ĂN+ CáCách chếchế biếbiến mang títính tổtổng hợhợp Î nấu ăn toàtoàndiệdiện vàvà đa vịvị+ Người Việt chế biến, trang trí thưởng thức món ăn phảithoả mãn khá đầy đủ cả 5 giác quan (mắt nhìn – đẹp, mũi ngửi- thơm, lưỡi nếm – vị, tay sờ – gói, cuốn, tai nghe – giòn)+ Các món ăn của người Việt được chế biến đavị và tổng hợp nhiều nguyên vật tư: ngọt, chua,cay, mặn, đắng, giòn, mềmTÍNH TỔNG HỢP THỂ HiỆN TRONG CÁCH ĂNCỦA NGƯỜI ViỆT+ Một mâm cơm lúc nào thì cũng phải có đủ những móncơm canh, xào, luộc, kho và phải có đủ những màu sắcxanh, đỏ, vàng, trắng,…+ Các món được dọn ra cùng lúc và trọn vẹn có thể ăn mộtmiếng gồm nhiều món+ Khi thưởng thức toàn bộ những giác quan đều hoạtđộng mũi ngửi, mắt nhìn, miệng nếm, tai nghe, tay gắp,gói…61.1.3.2. Tính linh hoạt- Tính LINH HOẠT thể hiện trong sự linh hoạtcủa số rất đông người ăn, cách ngồi ăn,…- Tính LINH HOẠT thể hiện ở dụng cụ ăn: đôiđũa (gắp, sắn, xới, xiên, xé, khoắng, trộn…)- Tính LINH HOẠT thể hiện trong việc kết hợpcác món ăn với nhau (rượu trọn vẹn có thể uống với cácloại thức nhắm, không nhiều nếu không thích nói là rất ít loại và phân biệtrõ như rượu ở phương Tây)- Tính LINH HOẠT còn thể hiện trong cách chếbiến những món ăn (chế biến nhiều cách thức)1.1.3.3. Sự hòa giải và hợp lý âm khí và dương khí – ngũ hànhtrong ăn uống của người ViệtHÀI HÒA ÂM DƯƠNG CỦA THỨC ĂN- Người Việt tuân thủ nghiêm ngặt luật âmdương bù trừ và chuyển hóa lẫn nhau khi chếbiến thức ănCon gà cục tác lá chanhCon lợn ủn ỉn mua hành cho tôiCon chó khóc đứng khóc ngồiBà ơi đi chợ mua tôi đồng riềngCon trâu ngó ngó, nghiêng nghiêngAnh đã có riềng, để tỏi cho tôi.Î SỰ KẾT HỢP ÂM DƯƠNG RẤT RÕ NÉTTHỊT GÀ (ấm)VớiLÁ CHANH (mát)THỊT LỢN (mát)VớiHÀNH (ấm)THỊT CHÓ (nóng)VớiMẺ, HÚNG, LÁ MƠ(mát) RIỀNG (ấm)THỊT TRÂU (mát)VớiTỎI, GỪNG (ấm)7HÀI HÒA ÂM DƯƠNG TRONG CƠ THỂ- Người Việt sử dụng thức ăn, món ăn để điềuhòa âm khí và dương khí trong khung hình; đôi lúc thức ănchính là vị thuốcĐau bụng vì lạnh (âm)Î ăn gừng, riềng(dương) để điều hòaCảm lạnh (âm) Î ăn cháo tía tô, gừng(dương) để điều hòaSốt nóng (dương) Î uống nước nhọ nồi,rau má (âm) để điều hòaMặt nhiều trứng cá (nóng dương) Î uốngnước mát, ăn đồ mát (âm) để điều hòaTrẻ ra mồ hôi trộm (dương) Î ăn cháo trai(mát, âm) để điều hòaHÀI HÒA ÂM DƯƠNG GIỮA CON NGƯỜI VỚIMÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN- Người Việt có tập quán ăn uống theo vùngmiền, theo thời tiếtViệt Nam là xứ nóng (dương)Î đa phầnthức ăn mang tính chất chất hàn (âm)Mùa hè nóng (dương) Î hầu hết ăn rauquả, tôm cá, chế biến luộc, sống, nấu canh, làmdưa (mát, âm)- Người Việt biết chọn thời gian hợp lý nhất đểsử dụng những món ăn“Mùa nào, thức nấy”“Mùa hè cá sông, ngày đông cá bể”“Ếch tháng mười, người tháng giêng”- Người Việt biết chọn bộ phận có giátrị, chủng loại có mức giá trị, trạng thái có giátrị nhất của thức để ăn“Cần ăn cuống, muống ăn lᔓCây rau má, lá rau húng, cuống rau đay”“Mít tròn, dưa vẹo, thị méo trôn”“Đầu chép, mép trôi, môi mè, lườn trắm”“Ăn trăm đám cưới không bằng hàm dướicá trꔓNhất phao câu, nhì âu cánh”81.2. VĂN HÓA ĐỐI PHÓ VỚIMÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN1.2.1.1. QUAN NIỆM VỀ MẶC CỦANGƯỜI VIỆT- Mặc là cái quan trọng sau ăn Î trướchết là lo mặc ấm để đối phó với nóng,lạnh của tự nhiên“Được bụng ăn no, còn lo ấm cật”“Ăn lấy chắc, mặc lấy bền”“Cơm ba bát, áo ba manhĐói không xanh, rét không chết”“Ăn no, mặc ấm”- Mặc ngoài việc để đối phó với tự nhiên,còn là một yếu tố ứng phó với xã hội“Đi với bụt mặc áo cà saĐi với ma mặc áo giấy”“Quen sợ dạ, lạ sợ áo”“Hơn nhau cái áo manh quầnThả ra ai cũng bóc trần như ai”“Cha đời cái áo rách nát nàyMất chúng, mất bạn vì mày áo ơi”9- Sau khi đã đủ ấm, đủ mát Î mặc để làmđẹp con người“Người đẹp vì lụa, lúa tốt vì phânchân tốt vì hài, tai tốt vì hoa”“Cau già khéo bổ thì ngonNạ dòng khéo mặc lại còn hơn xưa”“Ăn ngon, mặc đẹp”1.2.1.2. DẤU ẤN NÔNG NGHIỆP TRONGCÁCH ĂN MẶC CỦA NGƯỜI ViỆT- Chất liệu may mặc đa phần có nguồn gốctừ thực vậtSử dụng vật liệu từ thực vật: tơchuối, tơ đay, gai, sợi bông, nhuộm màubằng vật liệu tự nhiênSử dụng vật liệu tơ tằm là đa phần:nghề trồng dâu nuôi tằm đã có từ rất sớmNÔNG và TANG là hai nghề cơ bản củangười Việt“Làm ruộng ba nămkhông bằng chăn tằm một lứa”“Làm ruộng ăn cơm nằmNuôi tằm ăm cơm đứng”10Từ tơ tằm, người Việt dệt nên nhiềuloại vải rất khác nhau: tơ, lụa, lượt, là, gấm,vóc, nhiễu, the, đoạn, lĩnh, đũi, địa, nái,sồi, thao, vân“Nào đâu cái yếm lụa sồi?Cái dây sống lưng đũi nhuộm hồi sang xuânNào đâu cái áo tứ thânCái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen”- Dấu ấn nông nghiệp còn thể hiện ở trang phụcluôn phù thích phù hợp với việc làm lao động nông nghiệp– trồng lúa nướcMặc váy, đóng khố Î sau này là quần lá toạ,quần ống sớ (phù thích phù hợp với việc lội ruộng, lộinước, giữ ấm, dễ mát)“Cái thúng mà thủng hai đầuBên ta thì có, bên Tầu thì không”“Tháng tám có chiếu vua raCấm quần không đáy người ta hãi hùngKhông đi thì chợ không đôngĐi thì phải mượn quần chồng sao đangCó quần ra quán bán hàngKhông quần ra đứng đầu làng trông quan”1.2.1.3. TRANG PHỤC TRUYỀN THỐNGNGƯỜI VIỆTPHỤ NỮ- Biểu tượng nữ tính của phụ nữ Việt truyềnthống là chiếc yếm“Ước gì sông rộng một gangBắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi”“Ba cô đội gạo lên chùaMột cô yếm thắm bỏ bùa cho sưSư về sư ốm tương tưỐm lăn, ốm lóc nên sư trọc đầu”“Đàn ông đóng khố đuôi lươnĐàn bà yếm thắm hở lườn mới xinh”11Phụ nữ:- Trong môi trường sống đời thường thường ngày, bên ngoàichiếc yếm là chiếc áo cánh (áo bà ba);Phụ nữ:- dịp nghỉ liên hoan hoặc những mái ấm gia đình khá giả thìthường mặc áo tứ thân, ngũ thân- Tới đầu TK 20 xuất hiện chiếc áo dài tân thờiÎ phụ nữ mặc áo dài tân thời Î lúc bấy giờ đãtrở thành hình tượng trang phục của người ViệtNAM GiỚi- Khi lao động, trong nhà thì thường đóng khố,cởi trần- Những dịp thường thì thì mặc quần lá toạ, áocánh- Những dịp lễ, tết thì mặc áo dài, khăn đóngNgoài những bộ phận chính, trang phục củangười Việt cũng luôn có thể có những phụ kiện khác đó là:- GUỐC (làm được làm bằng gỗ) và DÉP (làm tự cỏ, cói,dừa) Î vật liệu thực vật, tự nhiên- NÓN: nón chóp, nón thúng (làm từ lá cọ, nantre, lá dứa…) Î vật liệu thực vật, tự nhiên12- KHĂN: phụ nữ dùng khăn vấn tóc, đội bênngoài một chiếc khăn đen gọi là khăn mỏ quạ;đàn ông đội khăn xếp- TRANG SỨC, TRANG ĐIỂM: ăn trầu, nhuộmrăng, đeo vòng (kín kẽ và hầu hết đều từ tựnhiên)VĂN HOÁ NÔNG NGHIỆP Î TRỌNG TĨNH Î ÍTDI CHUYỂN, ÍT CÓ NHU CẦU ĐI XA- Hoạt động đi lại đa phần là đi gần: từ nhà rađồng, thường đi dạo, dùng sức người để mangvác, vận chuyển mọi thứ.13- Trong ngôn từ, có thật nhiều từ để chỉ nhữnghành động dùng sức người mang, vác vậnchuyển đồ vậtCầm, nắm, xách, kéo, bốc, bê, bưng, ôm,bế, bồng, ẵm, cõng, gùi, cắp, cặp, vác, gánh,khiêng, đội, …DO ÍT CÓ NHU CẦU ĐI XA Î CHỦ YẾU ĐI BỘ ÎPHƯƠNG TIỆN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ KÉMPHÁT TRIỂN- Chủ yếu là đi bằng đôi chân- Quan lại thì đi bằng cáng, kiệu- Dùng sức trâu, bò, voi sau này mới dùng ngựaVĂN HOÁ SÔNG NƯỚC, BIỂN Î ĐI LẠI, VẬNCHUYỂN TRÊN SÔNG NƯỚC KHÁ PHỔ BiẾN- Phần lớn những thành phố lớn đều nằm ở vị trí gầnbiển, gần sông Î thuận tiện dịch chuyển hàng hoáViệt Trì, Tp Hà Nội Thủ Đô (sông Hồng)Thanh Hoá (sông Mã)Vinh (sông Cả)Huế (sông Hương)Tp Thành Phố Đà Nẵng (sông Hàn)Sài Gòn (sông Đồng Nai – Sài Gòn)Cần Thơ (sông Hậu)- Người Việt được định hình và nhận định là dân tộc bản địa “lặn giỏi,bơi tài, thạo thuỷ chiến, giỏi dùng thuyền”14- Phương tiện giao thông vận tải và chuyên chở trênsông nước ở Việt Nam rất là phong phúThuyền, xuồng, bè, màng, phà, tầu…- Thuyền bè, sông nước là hình ảnh thườngthấy trong văn hóa truyền thống Việt Nam“Chớ thấy sóng cả mà rã tay chèo”“Chết trong còn hơn sống đục”“Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”“Buôn tàu bán bè không bằng ăn dè hà tiện”“Đàn ông vượt biển có đôi“Đàn bà vượt biển mồ côi một mình”“Sông sâu còn tồn tại kẻ dòLòng người nham hiểm ai đo cho tường”“Thuyền theo lái, gái theo chồng”- Tính chất sông nước trong đi lại của ngườiViệt còn thể hiện qua những cây cầu: thật nhiều loạicầu linh hoạt – cầu khỉ, câu treo, cầu phao, cầuđá, cầu gỗ…151.2.3.1. Ngôi nhà trong tâm thứcngười Việt- Ngôi nhà là một trong những yếu tố quantrọng nhất trong đời sống của người Việt“Thứ nhất dương cơ, thứ nhì âm phần”“Tậu trâu cưới vợ làm nhà…”- Nhà là nơi để đối phó với nóng lạnh, nắngmưa,gióbãoÎtổấm- Nhà trong tiếng Việt không riêng gì có là nghĩa “chỗở”: nhà tôi, nhà máy sản xuất, nhà văn hóa truyền thống, nhà xuấtbản, nhà nước, nhà văn, nhà chính trị, nhàkhoa học, nhà giáo…1.2.3.2. Ngôi nhà đất của người Việtluôn có Xu thế hài hoà với tựnhiên và mang đậm dấu ấn sôngnước- Người Việt dựng nhà nhằm mục tiêu đối phó với nóng,lạnh, mưa, bão, lũ, ngập tuy nhiên với tinh thần hoàhợp với thiên nhiênNhà sàn: là kiến trúc phổ cập trên khắp cảnước; nhà sàn thích thích phù hợp với cả vùng sông nướclẫn vùng núi cao.Nhà sàn Î chống ngập lụt; chống lũ;chống ẩm; chống thú dữ, côn trùng nhỏ…- Ngôi nhà đất của người Việt gắn sát với môitrường sông nướcNhà thuyền, nhà bè: phổ cập khắp toàn nước(những khái niệm làng chài, xóm chài, làng nổi rấtquen thuộc với những người Việt)16Trong những kiến trúc truyền thống cuội nguồn, ngườiViệt thường mô phỏng hình con thuyền1.2.3.3. Đặc điểm ứng phó với tựnhiên trong ngôi nhà người ViệtVỀ MẶT CẤU TRÚC: do ở xứ nóng, ẩm, mưanhiều nên người Việt lấy công thức “NHÀ CAOCỬA RỘNG” để làm nhà Î đa phần là để đối phóvới tự nhiênNHÀ CAO: gồm có sàn cao (cao hơn nữa so với mặtđất để chống nước ngập, chặn côn trùng nhỏ,…)Sàn nhà và mặt đất thường ngăn cách vớinhau bằng bậc tam cấp ở lối cửa vào17NHÀ CAO: gồm lòng nhà cao so với nơi conngười đặt chân để tạo ra không khí thông thoáng,thông thoáng.Mái cao, dốc để tiện thoát nước mưa, tránhhư hỏng mái và tránh mưa tạt, nắng hắtCỬA RỘNG: cửa nhà không đảm bảo (tránh mưatạt, nắng hắt) nhưng phải rộng (đón gió cho nhàmát mẻ, thoáng đãng. Cửa có lúc không cần cánhmà chỉ sử dụng liếp che.Nếu có cánh cửa thì hay sử dụng “cửa bứcbàn” (ván kín đêm đóng, ngày mở) hoặc cửa“thượng tuy nhiên, hạ bản” và ngưỡng cửa khá caoCHỌN HƯỚNG NHÀ – HƯỚNG ĐẤT: là cáchvận dụng tối đa thế mạnh mẽ của tự nhiên để ứngphó với tự nhiên“Lấy vợ đàn bà, làm nhà hướng phía nam”Hướng Nam – Đông Nam (tránh nắng chiếu,tránh gió nóng phía Tây, gió lạnh phía Bắc,bão gió biển từ phía Đông và đón gió mát từhướng Nam)Ngoài tính hướng nhà, hướng đất, người Việtcòn chú trọng đến việc chọ vị trí nhà:“Nhất cận thị, nhị cận lân, tam cận giangtứ cận lộ, ngũ cận điền”18CHỌN VÀ SỬ DỤNG VẬT LIỆU XÂY DỰNG:- Đối với nhà tại thường : vật tư thường đượcsử dụng nhất là cây tre, lợp bằng rơm, rạ, lácọ, lá dừa, tranh- Sử dụng gỗ xoan, mít làm bộ khung- Đối với đình, chùa, hoàng cung, nhà giàu : sửdụng những loại gỗ quý như đinh, lim, sến, táu,gụ… làm khung- Tường xây bằng gạch đất sét hoặc hỗnhợp vỏ ốc, vỏ sò, cát, giấy bản, rơm nếp, mậtmía…- Mái lợp ngói: âm khí và dương khí, mũi hài, lưu ly, vảyrồng.CÁCH THỨC KIẾN TRÚC- Sử dụng khối mạng lưới hệ thống CỘT (cột cái, cột con, cộthiên) để chịu lực đứng và XÀ (xà nóc – câu đầu,xà thượng, xà trung, xà hạ, xà chân) để dàn lựcngang, KẺ link giữa cột chính – cột con – cộthiên (kẻ ngồi, kẻ hiên),19- Không sử dụng đinh hoặc liên kết cố định và thắt chặt màsử dụng link bằng ghép mộng, giữ bằng đầubẩy; nhà tre thì link bằng dây buộc, con xỏ,néo… Î nhà người Việt rất linh hoạt, trọn vẹn có thể tháolắp dễ dàngVỀ KÍCH THƯỚC: nhà người Việt được xây dựngphù thích phù hợp với gia chủ. Không sử dụng thước đokích thước cố định và thắt chặt mà sử dụng THƯỚC TẦM –RUI MỰC, SÀO MỰC (đo bằng đốt gốc ngón úthoặc bằng gang tay của người gia chủ) Î từthước này xác lập độ cao cột, chiều dài xà…Î NHÀ NÀO THƯỚCNẤY VÀ LUÔN PHÙ HỢPVỚI NGƯỜI CHỦ NHÀÎ Xây xong sẽ làm lễ càisào để cất thước tầm lênxà dông (thước tầmchính là “sổ đỏ chính chủ”).VỀ HÌNH THỨC KIẾN TRÚC: ngôi nhà Việtthường coi trọng số lẻ- Cổng tam quan, bậc tam cấp20- Nhà hầu hết là số gian lẻ Î hài hoà âm dương3 (1 gian 2 chái) – 5 (3 gian 2 chái) – 7 (5 gian 2chái) – 9 (7 gian 2 chái)ÔN TẬTẬP CHƯƠNG1. Quan niệm về ăn uống và dấu ấn nông nghiệp trong ănuống của người Việt truyền thống cuội nguồn. Tính tổng hợp, xã hội,linh hoạt và triết lý âm khí và dương khí được thể hiện ra làm thế nào trongvăn hoá ăn uống của người Việt Nam?2. Quan niệm về mặc và dấu ấn nông nghiệp trong cách ănmặc của người Việt truyền thống cuội nguồn.3. Trình bày về điểm lưu ý đi lại của người Việt truyền thống cuội nguồn.Tính chất sông nước thể hiện trong đi lại – đối phó với khoảngcách địa lý của người Việt ra làm thế nào?4. Nội dung cơ bản của nhà cửa, kiến trúc trong văn hoátruyền thống Việt Nam.21
Reply
7
0
Chia sẻ
– Một số Keywords tìm kiếm nhiều : ” Review Trang phục truyền thống cuội nguồn của người Việt thể hiện sự ứng phó với môi trường tự nhiên tự nhiên tiên tiến và phát triển nhất , Chia Sẻ Link Download Trang phục truyền thống cuội nguồn của người Việt thể hiện sự ứng phó với môi trường tự nhiên tự nhiên “.
Bạn trọn vẹn có thể để lại Comment nếu gặp yếu tố chưa hiểu nghen.
#Trang #phục #truyền #thống #của #người #Việt #thể #hiện #sự #ứng #phó #với #môi #trường #tự #nhiên Trang phục truyền thống cuội nguồn của người Việt thể hiện sự ứng phó với môi trường tự nhiên tự nhiên