Mục lục bài viết
Update: 2021-12-05 05:22:04,Bạn Cần kiến thức và kỹ năng về Từ tháng 9 đến tháng 10 năm 1930 TT của trào lưu cách mạng 1930 1931 chủ yêu trình làng ở. Bạn trọn vẹn có thể lại Báo lỗi ở cuối bài để Ad đc lý giải rõ ràng hơn.
30/01/2018 08:55 |Số người xem 118835
CHƯƠNG II
PHONG TRÀO CÁCH MẠNG TRONG NHỮNG NĂM1930 – 1935
PHONG TRÀO CÁCH MẠNG NĂM 1930 – CUỘC ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN HUYỆN TÂN ĐỊNH (NINH HÒA)
Năm 1930, tình hình kinh tế tài chính khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc trầm trọng của chủ nghĩa tư bản lan đến việt nam. nhà nước Đông Dương do bọn tư bản độc quyền chi phối vận dụng hàng loạt giải pháp kinh tế tài chính – tài chính nhằm mục tiêu tăng cường bóc lột, cướp bóc tài sản của nhân dân Việt Nam để chống đỡ với tai ương của cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc. Chúng đặt thêm nhiều thứ thuế mới và tăng mức những thứ thuế đã có, nhất là thuế thân. Một suất sưu năm 1929 bằng 50kg gạo thì năm 1932 là 100 kg và năm 1933 là 300 kg1.
Khủng hoảng kinh tế tài chính đã làm cho mọi mặt đời sống của nhân dân trong tỉnh trớ trêu, bọn Pháp đã phải kêu lên: “Cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc kinh tế tài chính xẩy ra kinh hoàng hơn lúc nào hết”. “Các thương gia người Hoa biến mất theo cơn khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc”2.
Khủng hoảng kinh tế tài chính, sự tăng cường bóc lột thuộc địa: thuế cao, sưu dịch nặng, quan lại cường hào áp bức khắt khe, địa chủ bóc lột tô tức nặng và quyết sách khủng bố trắng tràn ngập sau khởi nghĩa Yên Bái; những sự kiện dồn dập ấy đã tác động làm cho xích míc giữa nhân dân ta với đế quốc Pháp và bọn phong kiến tay sai tăng trưởng đến mức nóng bức. Trong tình hình trở ngại đó, Đảng Cộng sản Việt Nam Ra đời, lãnh đạo thống nhất trong toàn nước, cũng như ở từng địa phương đã làm cho trào lưu cách mạng tăng trưởng mạnh mẽ và tự tin.
Ngày Quốc tế Lao động 1-5-1930 có ý nghĩa quan trọng đặc biệt quan trọng so với Đảng Cộng sản Việt Nam, một đảng mới xây dựng và xây dựng được cơ sở trong toàn nước. Trung ương Đảng chủ trương kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động trong năm đầu Đảng Ra đời một cách trọng thể bằng phương pháp phát động trong toàn nước một trào lưu đấu tranh to lớn. Ngày đó, từ thành thị đến nông thôn ở cả ba miền Nam, Trung, Bắc, đều treo cờ Đảng, rải truyền đơn, tổ chức triển khai mít tinh, biểu tình.
Ở Khánh Hòa truyền đơn cho lễ kỷ niệm này do Xứ ủy Nam kỳ in sẵn gửi cho Đảng bộ Khánh Hòa và những tỉnh cực Nam. Nội dung truyền đơn như sau:
“Hỡi anh chị em thợ thuyền, dân cày, binh lính, thanh niên, học viên!
Hỡi toàn bộ anh chị em bị bóc lột dã man!
Ngày 44201 sắp tới đây rồi. Trước đây 41 năm vô sản giai cấp toàn thế giới đã quyết định hành động lấy ngày mồng một tháng năm là ngày Quốc tế Lao động. Nghĩa là ngày mà lao động những nước phải đồng thời vận động biểu tình phản kháng tụi cường quyền tư bản đòi ngày làm 8 giờ và đòi những quyền lợi khác nữa.
Ngày 44201 này vô sản giai cấp An nam sẽ cùng với vô sản giai cấp toàn bộ những nước bị bóc lột, đè nén biểu tình thị uy để phản kháng tụi cường quyền đế quốc.
Anh chị em sẽ phản kháng đế quốc chủ nghĩa Pháp đã:
a) Hạ tiền lương thợ thuyền, dãn thợ thuyền.
b) Tăng thêm sưu thuế.
c) Tù đày, bắn giết dân chúng, tàn phá những làng.
d) Chở binh lính An nam đi ngoại quốc và chở binh lính ngoại quốc đến giết dân An nam.
Anh chị em sẽ đòi:
a) Ngày làm 8 giờ
b) Tăng tiền lương
c) Giảm sưu thuế
d) Phản đối đế quốc chủ nghĩa
đ) Ủng hộ Nga – Xô là nước hỗ trợ cho dân tộc bản địa bị áp bức và vô sản giai cấp toàn thế giới làm cách mệnh”.
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM3
Những truyền đơn này đã được rải ở nhiều nơi trong tỉnh, cờ búa liềm treo ở Tháp Bà, miếu Sinh Trung (Nha Trang), cây Dầu Đôi (Diên Khánh). Đây là lần thứ nhất và trong tình hình nước nhà còn bị thực dân Pháp đô hộ, Khánh Hòa tổ chức triển khai kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động 1-5; ý nghĩa ngày lễ được lý giải tương đối sâu rộng trong đảng viên và cơ sở quần chúng. Hầu hết công nhân viên cấp dưới chức thao tác ở Viện Pasteur, Viện Thành Phố Hải Dương học, trong những xưởng cơ khí sửa chữa thay thế Charner, De Monfreid, STACA, Bourbon, hay trong những quý khách sạn… đều tham gia dưới những mức độ rất khác nhau, đòi tăng lương, bớt giờ làm có kết quả. Cũng có phần do lãnh đạo thiếu kinh nghiệm tay nghề nên kết quả bị hạn chế, hoặc thu kết quả ngược lại, bất lợi cho công nhân như cuộc đấu tranh ở quý khách sạn Grand Hotel, công nhân đòi tăng lương và trả lương đúng kỳ, kết quả chủ quý khách sạn trả đủ lương cho bạn hữu, đồng thời ngừng hoạt động giải trí và sinh hoạt luôn quý khách sạn làm cho 17 người làm công, bồi nhà bếp bị thất nghiệp, trong số đó có 9 người Việt (5 đảng viên), 8 người Hoa (3 đảng viên). Tất cả đều kéo đến nhà đồng chí Nguyễn Phong Thanh là hiệu ăn Tân Thành làm lộ cơ quan liên lạc của Đảng, nhưng rất may lúc ấy cơ quan thay đổi kịp nên không tác hại gì. Còn so với số công nhân bị thất nghiệp, lãnh đạo tìm cách giúp sức cho họ đi thao tác những nơi như đưa vào Phan Rang, Phan Thiết, Sài Gòn, nhờ cơ sở của ta mách mối và trình làng.
Ngày 1-5-1930, ở Nghệ-Tĩnh trào lưu đấu tranh cách mạng của nhân dân được phát động một cách rầm rộ, địch phản ứng mạnh. Phong trào đấu tranh chính trị ở đây có kĩ năng chuyển thành khởi nghĩa vũ trang nên Trung ương Đảng chủ trương lôi kéo nhân dân toàn nước biểu tình, bãi công, hưởng ứng trào lưu đấu tranh của nhân dân Nghệ-Tĩnh. Để tiến hành trách nhiệm đó, Xứ ủy Nam kỳ Đảng Cộng sản Việt Nam để ý trước tiên đến Khánh Hòa là nơi có Đảng bộ và cơ sở quần chúng mạnh hơn những tỉnh khác.
Các đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Trần Hữu Duyệt và ủy viên liên lạc của Tỉnh ủy Đỗ Long được triệu tập vào gặp Xứ ủy Nam kỳ (thời gian lúc bấy giờ Đảng bộ tỉnh Khánh Hòa vẫn trực thuộc Xứ ủy Nam kỳ).
Xứ ủy chủ trương phát động cuộc đấu tranh hưởng ứng và ủng hộ trào lưu cách mạng của nhân dân Nghệ-Tĩnh. Thực hiện quyết định hành động của Xứ ủy, vào tháng 7-1930 Tỉnh ủy lâm thời chủ trương vận động tổ chức triển khai mít tinh biểu tình ở những nơi cơ sở đảng mạnh, treo cờ, rải truyền đơn ở những nơi cơ sở đảng còn yếu. Trên cơ sở nhận định trào lưu cách mạng ở huyện Tân Định (Ninh Hòa ngày này) khá nhất, Tỉnh ủy chủ trương vận động quần chúng ở đây biểu tình.
Lúc bấy giờ Đảng bộ huyện Tân Định có 20 đảng viên và trên 500 hội viên những đoàn thể quần chúng, có những vùng cơ sở cách mạng khá như Hòn Khói, Suối Ré, Xuân Hòa, Mỹ Hiệp. Hòn Khói là một vùng làm muối lớn trong nước, sản xuất thường niên 5, 6 vạn tấn muối, có đến mấy nghìn công nhân nhưng họ bị sự trấn áp khắc nghiệt của bọn Tây đoan. Về sự áp bức của thực dân Pháp so với dân làm muối, đồng chí Nguyễn Ái Quốc đã từng tố cáo: “Muối là vật phẩm tối cần cho dân chài lưới, thế mà dân Việt Nam phải đặc biệt quan trọng xót xa vì muối! Lúc đầu thuế muối chỉ có 5 xu, rồi đến 3 hào, lên mức 5 hào, đến một đồng rồi đến 1 đồng 6. Trong vòng không đầy 7 năm, thuế muối đã tiếp tục tăng thêm gấp 10 lần. Bây giờ họ bắt người làm muối Việt Nam phải phục vụ nhu yếu muối cho nhà nước theo giá 17 xu một tạ. Nhà nước lại đẩy ra cho những người dân tiêu thụ bản xứ 1 đồng 7″4.
Vùng Hòn Khói công nhân tương đối triệu tập, bị áp bức bóc lột nặng nề, lại bị tác động nặng nề của khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc kinh tế tài chính, làm cho đời sống vô cùng trở ngại. Ở đây cơ sở đảng và cơ sở quần chúng tương đối tăng trưởng; khu vực Suối Ré, Xuân Hòa cũng là nơi có cơ sở mạnh trong phần đông nông dân, nên huyện ủy rất chú trọng động viên nhân dân ở những khu vực trên tham gia vào cuộc biểu tình.
Ngày 12-7 thông tư chính thức của Tỉnh ủy mới đến. Huyện ủy liền triệu tập những bí thư khu vực đến nhà đồng chí Lê Dung (nay là nhà số 193 đường Trần Qúy Cáp thị xã Ninh Hòa) họp từ nửa đêm 13-7 đến sáng 14-7. Đồng chí Đỗ Long, Tỉnh ủy viên được phân công về Tân Định để cùng với đồng chí Lê Dung sẵn sàng cho cuộc biểu tình. Hội nghị đã nghe đồng chí Đỗ Long, Lê Dung truyền đạt chủ trương của Xứ ủy, của Tỉnh ủy và bàn giải pháp tổ chức triển khai cuộc biểu tình. Hội nghị thảo luận kỹ về những giải pháp tập hợp lực lượng quần chúng, vị trí triệu tập, ngày giờ xuất phát, cờ, khẩu hiệu và người đứng vị trí số 1 cuộc biểu tình. Các giải pháp đối phó với địch cũng rất được hội nghị rất chú trọng. Hội nghị phân công đồng chí Dương Chước đứng vị trí số 1 cuộc biểu tình, đồng chí Nguyễn Thế, phụ trách tự vệ và dự bị chỉ huy, đề phòng trường hợp đồng chí Dương Chước bị địch bắt.
Cuộc biểu tình dự tính khởi đầu từ 5 giờ sáng ngày 16-7-1930. Địa điểm triệu tập là vùng núi Ổ Gà phía đông làng Cây Chò (Văn Định Thượng), những khẩu hiệu được sẵn sàng sẵn là:
– Đả hòn đảo đế quốc Pháp và Nam triều phong kiến
– Chống khủng bộ trắng
– Ủng hộ trào lưu công – nông Nghệ – Tĩnh
– Chống sưu cao thuế nặng
– Ủng hộ Liên bang Xô – viết.
Những khẩu hiệu trong quá trình này, đã cho toàn bộ chúng ta biết Đảng chủ trương phát động quần chúng đấu tranh chống sưu cao, thuế nặng, đòi yếu tố dân số, lôi kéo đồng bào đoàn kết đứng lên đấu tranh chống áp bức, bóc lột của bọn thực dân phong kiến, mở rộng cơ sở đảng viên, tổ chức triển khai lực lượng yêu nước.
Đúng 5 giờ sáng ngày 16-7, phần đông đồng bào những vùng Hòn Khói, Suối Ré, Xuân Hòa, Điềm Tịnh, Mỹ Hiệp, Phước Đa, Quang Đông… đã triệu tập tại vị trí trên. Lúc xuất phát, xếp thường niên, đón đầu là 5 phụ nữ: chị Nguyễn Thị Miến, chị Nguyễn Thị Chuột (ở Hòn Khói), chị Nguyễn Thị Thích, chị Mai Thị Tý, chị Huỳnh Thị Sương (ở Suối Ré). Các chị thay phiên nhau cầm cờ, đánh trống lệnh. Đi sau là công nhân làm muối, đánh cá, nông dân, thợ thủ công, những người dân marketing nhỏ lẻ. Đoàn biểu tình mỗi lúc một đông thêm. Lúc đến huyện lỵ Tân Định, số người đã trên một nghìn. Khẩu hiệu được hô vang và liên tục theo tiếng trống lệnh. Hai viên đội đồn khố xanh hốt hoảng ra lệnh đóng cổng đồn, án binh bất động. Vừa thấy đoàn biểu tình rầm rập tiến vào huyện đường, viên tri huyện Đinh Bá Cẩn và bọn nha lại kinh hoàng, không đủ can đảm có hành vi gì chống đối. Đoàn đứng một cách có trật tự giữa sân huyện, trong lúc ấy một nhóm tự vệ cùng với đồng chí Dương Chước tiến vào công đường mang yêu sách cho tri huyện. Đồng chí Dương Chước nói rõ đường lối quyết sách của Đảng, ý nghĩa cuộc biểu tình. Viên tri huyện tiếp nhận những yêu sách. Một nhóm tự vệ phá cửa nhà lao phóng thích tù chính trị. Họ vui mừng được giải phóng, có người tham gia ngay vào đoàn biểu tình. Rời huyện đường, đoàn biểu tình diễu qua những phố, ở đầu cuối triệu tập giữa chợ Dinh. Dân phố và đồng bào mua và bán trong chợ đến đứng xung quanh để nghe đồng chí Dương Chước, đứng trên bục cao rỉ tai. Đồng chí Dương Chước lý giải vắn tắt đường lối cách mạng, kể tội ác của thực dân phong kiến, lôi kéo đồng bào đoàn kết đấu tranh đòi lại quyền lợi đã biết thành chúng cướp giật. Khi dứt lời, tiếng trống lệnh phát ra. Đoàn hô vang khẩu hiệu, rồi hòa nhập vào dòng xoáy người trong chợ, phân tán, rút lui. Theo kế hoạch đã sẵn sàng, đồng chí Dương Chước cải trang bí mật lánh đi Đà Lạt trên một chiếc xe con chờ sẵn.
Về sự kiện trọng đại ngày 16-7, văn bản báo cáo giải trình thường niên (6/1930 – 5/1931) của Công sứ Pháp tại Nha Trang thú nhận:
“Ngày 16-7-1930, từ 6 đến 7 giờ sáng, một đoàn từ 700 đến 1.000 người bắt giữ tại huyện đường viên tri huyện Tân Định (Ninh Hòa). Họ thả người bị tóm gọn duy nhất ấy, sau khoản thời hạn bắt buộc ký vào bản bãi bỏ những sắc thuế. Cuộc biểu tình gồm một số trong những lớn người Bá Hà. Đi đầu cuộc biểu tình là trống và cờ đỏ búa liềm. Một số tương đối lớn phụ nữ đón đầu cuộc biểu tình”.
Bọn Pháp trọn vẹn bị bất thần. Đến 2 tiếng chiều hôm ấy, bọn cai trị Pháp ở Nha Trang mới đưa ra Tân Định hai xe hơi đầy lính, phối thích phù hợp với bọn quan lại huyện, mở cuộc khủng bố, lùng bắt hàng trăm đảng viên cộng sản và quần chúng trong tổ chức triển khai đưa về nhà lao Nha Trang giam giữ, tra tấn5.
Sau cuộc biểu tình, Tỉnh ủy lâm thời cử đồng chí Đỗ Long vào gặp Xứ ủy Nam kỳ văn bản báo cáo giải trình tình hình. Xứ ủy chủ trương tiếp tục vận động quần chúng đấu tranh, biểu tình, rải truyền đơn chống khủng bố.
Để tiến hành chủ trương của Xứ ủy, một cuộc họp ở phố Mười Căn (Nha Trang) của Tỉnh ủy lâm thời gồm những đồng chí Trần Hữu Duyệt, Đỗ Long, Trần Đình Giáp, Trương Hiệu định hình và nhận định lại toàn bộ tình hình và quyết định hành động:
– Tiếp tục rải truyền đơn chống khủng bố.
– Chuẩn bị vận động quần chúng tổ chức triển khai biểu tình tại Nha Trang nhân ngày Quốc tế chống cuộc chiến tranh đế quốc 1-8 và ngày kỷ niệm Cách mạng Tháng 10 Nga 7-11.
Cuộc biểu tình ngày 16-7-1930 là cuộc đấu tranh lớn thứ nhất do Đảng Cộng sản Đông Dương phát động ở Nam Trung bộ, tiếp nối đuôi nhau cuộc đấu tranh nhân ngày Quốc tế Lao động 1-5 của công nhân Trường Thi, Bến Thủy (tỉnh Nghệ An) góp thêm phần châm ngòi nổ cho cao trào cách mạng trong trong năm 1930-1931.
Sau cuộc biểu tình ngày 16-7, cả Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Tân Định đều bị địch bắt. Tỉnh ủy liền chỉ định cán bộ huyện ủy mới, cùng với những đồng chí còn sót lại hoạt động giải trí và sinh hoạt phục hồi cơ sở, sẵn sàng mở tiếp cuộc biểu tình thứ hai, nhưng đến tháng 10-1930 những đồng chí huyện ủy lại bị địch bắt. Đồng chí Đỗ Long được cử ra phụ trách huyện Tân Định thay đồng chí Lê Dung cũng trở nên địch bắt ở đây.
Bọn thống trị Pháp càng tăng cường lực chống va đập lượng canh tuần, trấn áp gắt gao, tung bọn chó săn theo dõi hoạt động giải trí và sinh hoạt của ta. Sự cảnh giác cao của địch đã làm trở ngại cho việc vận động quần chúng đấu tranh, cho nên vì thế ta không tổ chức triển khai được cuộc biểu tình ở Nha Trang. Cũng trong thời hạn này, Lê Qúy Đôn, một đảng viên cơ sở đã phản phúc làm tay sai cho tên mật thám Bùi Định đến nhận truyền đơn kỷ niệm Cách mạng tháng Mười Nga. Đồng chí phân phối truyền đơn của ta thiếu cảnh giác để lộ cơ quan bí mật, nên bọn mật thám kéo đến vây bắt một số trong những đồng chí và tịch thu tài liệu về tổ chức triển khai của ta. Các đồng chí Trần Hữu Duyệt, Trần Đình Giáp bị tóm gọn vào thời gian đầu tháng 10-1930 tại cơ quan của Tỉnh ủy Khánh Hòa ở ngôi nhà Mười Căn, cùng hai đồng chí Trần Đình Quế, Lê Thị Em. Nhiều cơ sở bị vỡ. Đồng chí Bùi Thị Trung Lương, phụ trách liên lạc giữa Khánh Hòa và Đà Lạt bị tóm gọn tại Cầu Dứa. Vợ chồng hai đồng chí Thái Thị Bôi và Lê Văn Hiến từ Quảng Nam vào Nha Trang mới được một năm cũng trở nên bắt trong lần này. Sự việc xẩy ra khi một đảng viên từ Phan Rang ra Nha Trang nhận tài liệu tuyên truyền cổ động của Đảng. Việc giao tài liệu tiến hành trong đêm 2-11 tận nhà chị Thái Thị Bôi. 4 giờ 30 phút sáng 3-11, người liên lạc lên ga xe lửa Nha Trang thì bị tóm gọn. Cảnh sát thu gọn cả gói tài liệu. Bị tra hỏi, người liên lạc khai và dẫn công an đến nhà chị Bôi. 6 giờ sáng tên trưởng công an người Pháp, cùng một toán lính soát xét nhà và bắt hai vợ chồng chị Bôi có công sứ Nha Trang Gauthier tận mắt tận mắt chứng kiến. Đêm hôm ấy đồng chí Trương Hiệu (tức Thiệt) Tỉnh ủy viên, ngủ tận nhà chị Bôi chạy thoát, tiếp sau đó bị địch truy lùng ráo riết.
Nhà lao Nha Trang và nhà lao Thành Diên Khánh chật ních người. Những tù chính trị Nam Trung bộ bị địch triệu tập về đây để đợi đày đi Buôn Ma Thuột, Lao Bảo. Nam và nữ bị giam chung một nhà. Tất cả đều bị cùm chân. Các tù chính trị sinh hoạt một cách có tổ chức triển khai, vừa đấu tranh đòi cải tổ quyết sách nhà tù khắc nghiệt, vừa tổ chức triển khai học tập, nâng cao trình độ chính trị. Báo cáo chính trị qúi I năm 1931 của Công sứ Pháp tại Nha Trang viết:
“Nhà tù tỉnh Nha Trang… đang trở thành một trường học thường xuyên của chủ nghĩa cộng sản. Đầu tháng tư, được trên được cho phép chuyển đi một vài phạm nhân có cỡ đã trong thời gian tạm thời làm suy giảm lòng nhiệt thành của những tín đồ cộng sản”.
Lần lượt những đồng chí án nặng bị đưa theo những nhà đày. Đồng chí Trần Hữu Duyệt bị phán quyết tử hình sau hạ xuống còn 15 năm khổ sai đày đi Lao Bảo. Các anh Dương Chước, Đỗ Long, Trần Đình Giáp, Trần Đình Quế, Lê Anh, Nguyễn Phong Thanh… bị đày đi Lao Bảo. Các anh Lê Dung, Huỳnh Trượng, Nguyễn Long, Nguyễn Thạnh, Dương Khúc Chẩn, Nguyễn Thế6bị đày đi Buôn Ma Thuột. Đồng chí Trương Hiệu (tức Thiệt) bị tóm gọn tại trường học của Đảng ở Sài Gòn, phán quyết tù khổ sai đày đi Lao Bảo.
Bầu không khí chính trị trong tỉnh những tháng thời gian ở thời gian cuối năm 1930 thời gian đầu xuân mới 1931 rất căng thẳng mệt mỏi. Các vụ rải truyền đơn, treo cờ đỏ liên tục trình làng, còn bọn thống trị Pháp thì tăng cường vây ráp, bắt bớ. Việc duy trì được bầu không khí chính trị căng thẳng mệt mỏi ở một tỉnh cực Nam Trung kỳ là yếu tố tương hỗ cho trào lưu Xô viết Nghệ – Tĩnh và trào lưu Tỉnh Quảng Ngãi đang lên rất cao. Báo cáo tình hình chính trị của công sứ Pháp tại Nha Trang từ thời gian tháng 6-1930 đến tháng 5-1931 viết: “Nhiều cuộc bắt bớ tiếp tục trong những tháng tiếp theo, và đặc biệt quan trọng tăng cường vào thời gian cuối thời điểm tháng 10 thời gian đầu tháng 11 tại Nha Trang và những vùng chung quanh, bắt được những người dân đứng đầu và đồng lõa của một cuộc biểu tình dự tính trình làng 48 tiếng đồng hồ đeo tay tiếp sau đó, tịch thu một súng lục, vô số truyền đơn và cờ đỏ với hình tượng Cộng sản”.
Các sự kiện đó chứng tỏ trào lưu cách mạng Khánh Hòa trong năm đầu xây dựng Đảng khá sâu rộng. Cuộc biểu tình ở huyện Tân Định đã giáng đòn bất thần làm xáo động cỗ máy thống trị của đế quốc và quan lại ở đây, hòa vào trào lưu chung của cao trào cách mạng 1930-1931 mà đỉnh điểm là Xô viết Nghệ – Tĩnh lịch sử dân tộc bản địa. Gương chiến đấu của những đảng viên cộng sản và quần chúng giác ngộ để lại trong nhân dân những ấn tượng thâm thúy, tốt đẹp.
Sự đàn áp liên tục và xảo quyệt của thực dân Pháp làm cho trào lưu tạm lắng xuống, nhưng những nguyên nhân làm bùng nổ cuộc đấu tranh vẫn còn đấy đó. Những đảng viên không trở thành lộ, hoặc ở tù ra, những quần chúng giác ngộ vẫn luôn luôn tìm cách hoạt động giải trí và sinh hoạt làm cho toàn bộ cỗ máy thống trị của địch lo ngại, có những lúc rất căng thẳng mệt mỏi.
CUỘC ĐẤU TRANH HỒI PHỤC PHONG TRÀO CÁCH MẠNG TRONG NHỮNG NĂM 1932-1935
Từ thời gian ở thời gian cuối năm 1931, trào lưu cách mạng Việt Nam trong thời gian tạm thời lắng xuống nhưng bọn cầm quyền Pháp ở Đông Dương chưa hết lo sợ. Một mặt chúng ra sức khủng bố, đàn áp, mặt khác đưa ra những thủ đoạn mị dân, chia rẽ hòng làm mai một ý chí cách mạng của quần chúng.
Năm 1931, Bộ trưởng thuộc Pháp Pôn Rây-nô (Paul Reynaud) sang kinh lý Đông Dương, tung tin sẽ đã có được những cải cách quan trọng. Năm 1932 chúng bày trò “Hoàng Thượng hồi loan” tuyên truyền rùm beng cái gọi là “chương trình cải cách” của tên vua bù nhìn Bảo Đại được nuôi dưỡng ở Pháp và mới lên ngôi.
Bị sức ép mạnh mẽ và tự tin của trào lưu công nông và quần chúng cách mạng, đế quốc Pháp buộc phải nới tay lôi kéo giai cấp tư sản Việt Nam và củng cố cỗ máy tay sai đã có phần bị lung lay trước uy lực của cách mạng, chúng tìm cách tăng thêm số công chức người Việt Nam trong một số trong những cơ quan, tăng lương cho bọn quan lại người bản xứ và lính khố xanh, tạo ra những Đk thuận tiện và đơn thuần và giản dị hơn cho một số trong những người dân Việt Nam muốn vào “Làng Tây” nhằm mục tiêu đánh lạc hướng quần chúng thanh niên. Đế quốc Pháp ra sức tận dụng những tôn giáo để mê hoặc quần chúng. Từ năm 1931 đến năm 1935 những Hội Phật học ở Bắc, Trung, Nam liên tục xây dựng do những Tổng đốc, Thống sứ hay Khâm sứ làm quản trị hay hội viên danh dự. Đạo Cao Đài được khuyến khích tăng trưởng mạnh ở miền Nam, tạo Đk thuận tiện để Thiên Chúa giáo tăng trưởng hướng về phía những địa phương có trào lưu cách mạng nhằm mục tiêu ru ngủ quần chúng, phá hoại trào lưu.
Những thủ đoạn đàn áp của thực dân Pháp ở tỉnh Khánh Hòa không kém phần xảo quyệt. Chúng cho bọn chó săn, do tên Bùi Định, núp dưới thương hiệu thanh tra tiểu học đứng đầu, lùng sục khắp nơi bắt đi hàng trăm chiến sỹ cách mạng và đồng bào yêu nước. Chúng đóng thêm đồn bót ở Ninh Hòa, Vạn Ninh siết chặt cỗ máy lý hương, giám thị nghiêm ngặt những người dân “khả nghi” trong thôn xóm.
Sự khủng bố của địch trong thời gian tạm thời gây ra sự căng thẳng mệt mỏi và giao động trong một bộ phận nhân dân, nhưng qua những việc làm của những người dân cộng sản, nhân dân càng hiểu thêm chính nghĩa của sự việc nghiệp do những người dân cộng sản phát động, tổ chức triển khai và lãnh đạo. Những mẩu chuyện về nhân dân đi biểu tình hỏi tội bọn quan huyện, đấu tranh đòi giảm sưu thuế, giải phóng tù chính trị, những mẩu chuyện về những người dân cách mạng bị tóm gọn bớ tù đày, bị tra tấn chém giết đã làm bùng dậy trong tâm mọi người, nhất là trong tầng lớp thanh niên lòng trìu mến, cảm phục và thức tỉnh lòng yêu nước của mình.
Sự lo ngại chung của những đảng viên còn ở ngoài cũng như những đồng chí đã biết thành bắt vào tù đều khuynh hướng về một mối là làm thế nào củng cố được cơ sở đảng đã biết thành địch phá, làm thế nào hồi sinh được trào lưu cách mạng. Đó là một việc rất là trở ngại.
Năm 1932 việc làm đường xe lửa xuyên Việt Nam được tiếp tục để nối đoạn Nha Trang – Tp Thành Phố Đà Nẵng. Những công trường thi công đường tàu đoạn Nha Trang – Diêu Trì khởi đầu hoạt động giải trí và sinh hoạt. Đại Lãnh ở phía Nam đèo Cả là nơi đường tàu phải chui qua thật nhiều hầm, tại đây đã tạo ra một TT quan trọng có từ 6 đến 8 người Âu và 2000 đến 3000 người Việt. Số này sẽ không riêng gì có là dân địa phương mà còn gồm có phần đông lao động những tỉnh phía Bắc: Vinh, thành phố Hà Tĩnh, Tỉnh Quảng Ngãi. Trong số này chen lẫn quá nhiều cựu chính trị phạm, làm cho bọn thống trị Pháp ở Nha Trang rất là lo ngại. Chúng phải xác nhận: “Từ nay và sắp đến, những nhân viên cấp dưới của những công trường thi công đường tàu (cai thầu…) là những đối tượng người tiêu dùng bị theo dõi nghiêm ngặt một cách đặc biệt7.
Việc hình thành đường tàu làm tăng thêm lực lượng công nhân và viên chức xuất thân từ nông dân. Các khu công trình xây dựng đường tàu cũng là môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên thuận tiện để những đồng chí ta lần mò kiến thiết xây dựng lại tổ chức triển khai đảng và cơ sở quần chúng. Đồng chí Phạm Xuân Hòa, bí thư Ban cán sự Trung Nam của Xứ ủy Trung kỳ, vào làm công nhật trên công trường thi công đường tàu đoạn Vạn Ninh – Ninh Hòa nhằm mục tiêu giúp phục hồi cơ sở đảng những tỉnh phía Nam. Đồng chí bắt mối với Phan Đán tức Tư Thìn, người thôn Phú Hội, một cán bộ lãnh đạo huyện Vạn Ninh. Đồng chí Phạm Xuân Hòa cũng liên hệ với một số trong những cựu chính trị phạm người Tỉnh Quảng Ngãi ở vùng Hòa Huỳnh như Trần Kinh Luân thôn Lạc Ninh, đồng chí Võ Dinh thôn Xuân Mỹ. Đây cũng là nơi những đồng chí thường liên hệ và hội họp.
Được sự giúp sức của đồng chí Phạm Xuân Hòa về đường lối và phương pháp hoạt động giải trí và sinh hoạt, đồng chí Thìn cùng với đồng chí Nguyễn Văn Huyền (người thôn Phú Hội), móc nối một số trong những đảng viên cũ và quần chúng cốt cán, từ từ củng cố được tổ chức triển khai. Công hội đỏ kết nạp được 30 công nhân xe lửa, 20 công nhân Sở Đá ở Ninh Lâm, Chín Cụm, 20 công nhân Sở Muối Hải Triều. Nông hội đỏ tổ chức triển khai được 40 người, xây dựng được hai chi bộ Đảng có 7 đảng viên. Trên cơ sở lực lượng như vậy Ban cán sự Đảng của tỉnh được xây dựng để thống nhất lãnh đạo những lực lượng huyện Vạn Ninh và mở rộng đến những địa phương khác. Hội nghị xây dựng Ban cán sự Đảng được tiến hành ở Chín Cụm do đồng chí Phạm Xuân Hòa chủ trì, đồng chí Thìn được bầu làm bí thư ban cán sự Đảng.
Dưới sự chỉ huy của Ban cán sự Đảng, nhân dân đã tiến hành thắng lợi nhiều cuộc đấu tranh. Dưới đè nén của trào lưu cách mạng, những giai cấp bóc lột có phần e sợ, nên nhiều cuộc đấu tranh lẻ tẻ của công nhân, nông dân trình làng một cách tự động hóa, hoặc có sự dẫn dắt của một vài cựu chính trị phạm vẫn thu được thắng lợi. Đồng chí Nguyễn Văn Chi quê thôn Trường Đông, huyện Vĩnh Xương, là một học viên trường quốc học Qui nhơn, vì đấu tranh bãi khóa và được kết nạp vào Đảng Cộng sản nên bị đuổi học, bị tù và tiếp sau đó giải về quản thúc ở quê nhà. Đồng chí đã tự động hóa tập họp những cơ sở cách mạng cũ, những bạn học cũ, tổ chức triển khai một vài nhóm nòng cốt, sinh hoạt và công tác làm việc như một tổ đảng, vận động dân làng lập hương ước, đấu tranh chống cường hào nhũng lạm, bỏ hủ tục mê tín dị đoan dị đoan, vận động bạn hữu bạn mành đấu tranh đòi chủ mành giảm tô cá và lãi nặng, đòi giảm thuế đầm, vận động bạn hữu thanh niên lập hội bóng đá, lấy việc tập luyện thể thao để xây dựng tình đoàn kết đồng đội, bàn việc nhà, việc nước.
Công nhân muối Hòn Khói đấu tranh chống sự bóc lột của chủ ruộng muối, đòi tăng tỷ trọng ăn chia từ 3/7 lên 4/6, đòi bãi bỏ lệ mượn thao tác nhà không công, bãi bỏ những lễ tết, biếu xén v.v… Kết quả là tiếp sau đó chủ muốn thao tác gì đều phải thuê, mướn và trả công.
Đồng chí Thìn, bí thư Ban cán sự tỉnh đi dự hai cuộc hội nghị được triệu tập tại tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi. Cuộc họp thứ nhất trình làng vào thời gian đầu xuân mới 1934 tại thôn Hà Trung (nay thuộc xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh) có đông đủ đại biểu Quảng Nam, Tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa. Hội nghị đã bầu ra “Ban địa phương chấp ủy” Trung kỳ. Tiếp đến, tháng bốn-1935 đồng chí Thìn, đại biểu của Khánh Hòa đã cùng với đại biểu những tỉnh Quảng Nam, Tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên lại họp hội nghị đại biểu cũng ở tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi, dưới sự chủ tọa của đồng chí phái viên Trung ương Đảng Tống Văn Trân. (Hội nghị tiến hành tại một chiếc thuyền lưu động trên giòng sông Trà Câu gần cửa biển Mỹ Á thuộc địa phận huyện Đức Phổ). Hội nghị xác nhận cơ sở ở những tỉnh Trung Trung bộ đang rất được phục hồi, số lượng đảng viên tăng thêm, tổ chức triển khai quần chúng tăng trưởng. Dưới ánh sáng những thông tư của Trung ương Đảng do đồng chí Tống Văn Trân truyền đạt và địa thế căn cứ vào định hình và nhận định, nhận định tình hình, hội nghị đã nhất trí nghị quyết:
– Ra sức củng cố và tăng trưởng Đảng vững chãi, đều khắp hơn thế nữa, chú trọng xây dựng cơ sở đảng trong công nhân, viên chức hỏa xa, mở những lớp huấn luyện ngắn ngày để đào tạo và giảng dạy cán bộ, nâng cao trình độ chính trị cho đảng viên.
– Phát triển những tổ chức triển khai quần chúng, tiến hành thường xuyên những hình thức đấu tranh thích hợp như treo cờ Đảng, rải truyền đơn, tổ chức triển khai những cuộc mít tinh nhỏ, bãi công, lãn công để giáo dục quần chúng chống áp bức bóc lột, đòi giảm sưu, giảm thuế, đòi tăng lương, giảm giờ làm, sẵn sàng kỷ niệm ngày một-5-1935 một cách trọng thể, tuy nhiên phải rất thận trọng. Trong tình hình lúc bấy giờ không được cho phép kéo quần chúng biểu tình minh bạch.
– Tích cực hoạt động giải trí và sinh hoạt gây qũy, xây dựng tài chính cho Đảng.
– Bầu Ban cán sự Trung Nam của Xứ ủy Trung kỳ.
Ban cán sự Trung Nam của Xứ ủy Trung kỳ được hội nghị bầu ra gồm đủ đại biểu 5 tỉnh: Quảng Nam, Tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, đồng chí Phạm Xuân Hòa được bầu làm bí thư8. Đây là lần thứ nhất, sau trong năm cơ sở bị vỡ nặng và đứt liên lạc với cấp trên, một hội nghị Nam Trung kỳ có đại diện thay mặt thay mặt của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tham gia, hỗ trợ cho những đại biểu sáng tỏ nhiều yếu tố, nhận rõ phương hướng chủ trương và kế hoạch công tác làm việc của Đảng.
Vào giữa năm 1935, thực dân Pháp và bọn quan lại phá vỡ những tổ chức triển khai cách mạng ở Tỉnh Quảng Ngãi. Ngày 12-7-1935, địch mở phiên tòa xét xử xử án 44 đồng chí ta mà chúng gọi là vụ án “tái tổ Đảng Cộng sản Đông Dương”9. Ít lâu sau, bọn thống trị Pháp phát hiện sự Phục hồi Đảng ở Khánh Hòa mà tài liệu của mật thám Pháp tại Nha Trang gọi là “một vụ có liên hệ với địa phương chấp ủy ở Tỉnh Quảng Ngãi nhằm mục tiêu tái tổ Đảng Cộng sản ở Khánh Hòa”10. Các đồng chí lãnh đạo đều bị địch bắt.
Năm 1935, nhiều đảng viên mãn hạn tù trở về, số này bị địch theo dõi, giám sát nghiêm ngặt. Trong số mãn hạn tù, một số trong những khá đông người ở những tỉnh ngoài lánh vào Khánh Hòa làm ăn trên những công trường thi công làm đường xe lửa, trong những cơ sở công nghiệp của bọn thực dân, ở những đồn điền Suối Dầu, Đồng Trăng, khu dinh điền Hòa Huỳnh. Đồng thời, những người dân quê Khánh Hòa đi thao tác ăn những nơi giác ngộ cách mạng, tham gia trào lưu nhưng để thoát khỏi sự theo dõi của địch, nay trở về quê cũ, tìm cách liên hệ móc nối nhau để hoạt động giải trí và sinh hoạt.
_________
1. Theo A.Violis: Lịch sử Việt Nam tập II, trang 354.
2. Tòa Công sứ Nha Trang, Báo cáo qúi III/1932. Tài liệu tàng trữ tại Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy.
3. Tài liệu của Phòng tàng trữ thuộc Văn phòng Trung ương Đảng.
4. Trích bài “Độc quyền ăn cướp”, Hồ Chí Minh toàn tập, tập 2 (1-1925 – 2-1930). Nhà xuất bản Tp Hà Nội Thủ Đô 1981, trang 74.
5. Tài liệu của Sở Mật thám Pháp, tàng trữ tại cơ quan Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy.
6. Báo cáo của Bùi Định, thanh tra mật thám kiêm thanh tra những trường tiểu học Pháp-Việt, ngày 30-3-1933: “Nguyễn Thế” người đã tham gia cuộc biểu tình Ninh Hòa bị tóm gọn, theo bản án số 35 ngày 20-9-1930 bị 9 năm khổ sai và đày đi Buôn Ma Thuột.
7. Báo cáo của mật thám Pháp tại Nha Trang ngày 5-4-1933.
8. Xem lịch sử dân tộc bản địa Đảng bộ tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi 1929-1945, Ban NCLS Đảng tỉnh Nghĩa Bình, xuất bản năm 1985, trang 96 và trang 101.
9. Lịch sử Đảng bộ tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi 1929-1945, Ban NCLS Đảng Nghĩa Bình, xuất bản 1985, trang 104.
10. Báo cáo tháng 9-1935 của mật thám Pháp tại Nha Trang. Tài liệu tàng trữ tại Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Khánh Hòa.
– Một số Keywords tìm kiếm nhiều : ” Video full hướng dẫn Từ tháng 9 đến tháng 10 năm 1930 TT của trào lưu cách mạng 1930 1931 chủ yêu trình làng ở tiên tiến và phát triển nhất , Share Link Down Từ tháng 9 đến tháng 10 năm 1930 TT của trào lưu cách mạng 1930 1931 chủ yêu trình làng ở “.
Quý quý khách trọn vẹn có thể để lại Comment nếu gặp yếu tố chưa hiểu nha.
#Từ #tháng #đến #tháng #năm #trung #tâm #của #phong #trào #cách #mạng #chủ #yêu #diễn #ở