Kinh Nghiệm Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 — 1933 đã hình thành 2 khối đế quốc đối lập nhau là 2022

Mẹo về Cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc kinh tế tài chính toàn thế giới 1929 — 1933 đã tạo ra 2 khối đế quốc trái chiều nhau là Mới Nhất

Cập Nhật: 2021-11-29 09:42:05,Quý quý khách Cần kiến thức và kỹ năng về Cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc kinh tế tài chính toàn thế giới 1929 — 1933 đã tạo ra 2 khối đế quốc trái chiều nhau là. Bạn trọn vẹn có thể lại Thảo luận ở phía dưới để Tác giả đc lý giải rõ ràng hơn.

Tóm lược đại ý quan trọng trong bài

• Mục lục
• Lịch sử
• Những nguồn gốc của thuật ngữ
• Bối cảnh
• Thế chiến II và thời kỳ hậu chiến (193947)
• Quan hệ châu Âu đầu Thế chiến 2 (1939-41)
• Đồng minh chống Phe Trục (1941-45)
• Hậu chiến và những xích míc ban sơ
• Liên bang Xô Viết và sự vững mạnh mẽ của chủ nghĩa cộng sản
• Bức màn Sắt
• Chính sách chống Cộng của Mỹ, khởi đầu Chiến tranh Lạnh
• Chiến tranh Lạnh được “hâm nóng”
• Kế hoạch Marshall
• Viện trợ cho Tây Berlin
• Sự hình thành những khối liên hiệp
• Sự vững mạnh mẽ của chủ nghĩa cộng sản
• Chiến tranh Lạnh và tác động trong tâm nước Mỹ
• Thập niên 1950
• Mỹ Latinh
• Trung Đông
• Sự kiện Hungary năm 1956
• Khủng hoảng kênh đào Suez 1956
• Thập niên 1960
• Sự kiện vịnh con Lợn và cuộc Khủng hoảng tên lửa Cuba
• Khủng hoảng Berlin năm 1961
• Mùa xuân Praha
• Chia rẽ Trung-Xô
• Mỹ Latinh
• Cuộc chạy đua công nghệ tiên tiến và phát triển giữa Mỹ và Liên Xô
• Vũ khí hạt nhân
• Tên lửa liên lục địa
• Công nghệ vũ trụ
• Thập niên 1970
• Hòa giải Trung-Mỹ
• Giảm căng thẳng mệt mỏi
• Mỹ Latinh
• Từ 1979 đến 1985
• Học thuyết Reagan
• Cuộc tập trận Able Archer năm 1983
• Mỹ Latinh
• Chấm dứt Chiến tranh Lạnh (19851991)
• Những cuộc cải tổ của Gorbachev
• Sự tan băng trong quan hệ
• Sự khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc của khối mạng lưới hệ thống Xô viết
• Liên Xô tan rã
• Đánh giá
• Chú thích
• Tham khảo
• Đọc thêm
• Liên kết ngoài

“Chiến tranh lạnh” đổi hướng tới đây. Đối với thuật ngữ, xem Chiến tranh lạnh (thuật ngữ).

Chiến tranh Lạnh (1947-1991, tiếng Anh: Cold War) là chỉ đến việc căng thẳng mệt mỏi địa chính trị và xung đột ý thức hệ đỉnh điểm giữa hai siêu cường (đứng đầu và đại diện thay mặt thay mặt hai khối trái chiều): Hoa Kỳ (chủ nghĩa tư bản) và Liên Xô (chủ nghĩa xã hội).

Chiến tranh Lạnh

Theo chiều kim đồng hồ đeo tay từ trên cùng bên trái:Bức tường Berlintrên nềnCổng BrandenburgởBerlin; Trạm trấn áp Charlie vào tháng 3 năm 1970, đấy là yếu tố giao cắt duy nhất giữa Tây Berlin với Đông Berlin; Jan Palach; ký kết thỏa thuận hợp tác vô hiệu vũ khí hóa học giữaMikhail GorbachevvàGeorge H. W. Bush; một cuộc biểu tình gầnBức tường Berlin; khối Warszawa tiến công Tiệp Khắc.

Dưới: Cuộc đối đầu của những khối vào năm 1959:

Bản đồ toàn thế giới trong Chiến tranh Lạnh

• Các nước thành viên NATO
  Các nước liên minh khác của Hoa Kỳ
  Các nước thuộc địa
  Các nước thành viên của Hiệp ước Warszawa
  Các vương quốc liên minh khác của Liên Xô
  Các vương quốc không link

Địa điểmtoàn thế giớiKết quả

Phe tư bản chủ nghĩa thắng lợi

Hệ thống quốc tế xã hội chủ nghĩa và trào lưu Cộng sản theo chủ nghĩa Marx-Lenin suy yếuChiến tranh Lạnh (1947-1991)Người dân Tây Berlin xem những máy bay tiếp tế của phương Tây tại Sân bay Berlin Tempelhof trong Cuộc không vận Berlin, 1948Công nhân Đông Đức đang xây dựng Bức tường Berlin, năm 1961Một máy bay của Hải quân Hoa Kỳ che chở một tàu chở hàng của Liên Xô trong cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc tên lửa Cuba, năm 1962Phi hành gia người Mỹ Thomas P. Stafford và nhà du hành vũ trụ Liên Xô Alexey Leonov bắt tay ngoài vũ trụ, năm 1975Tàu khu trục Liên Xô Bezzavetny va vào USS Yorktown, năm 1988Đám mây hình nấm của vụ thử hạt nhân Ivy Mike, 1952; một trong hơn một ngàn bài kiểm tra như vậy được tiến hành bởi Hoa Kỳ trong tầm thời hạn từ thời gian năm 1945 đến năm 1992Đám mây hình nấm của Tsar Bomba nhìn từ xa 161km (100mi) năm 1961. Đây là loại vũ khí hạt nhân mạnh nhất từng được sản xuất ra và cũng là chất nổ mạnh nhất từng được kích nổ bởi con người.Máy bay trinh sát P-3A của Mỹ bay trên chiến hạm Varyag của Liên Xô năm 1987.Các nhà lãnh đạo Nga, Ukraina và Bêlarut ký Hiệp định Belavezha, chính thức giải thể Xô viết, 1991

Một phần của một loạt bài về
Chiến tranh Lạnh

Những nguyên nhân của cuộc Chiến tranh LạnhThế chiến II
Các hội nghị thời chiến
Khối phía Đông
Bức màn sắt
Chiến tranh Lạnh (1947-1953)Chiến tranh Lạnh (1953-1962)Chiến tranh Lạnh (1962-1979)Chiến tranh Lạnh (1979-1985)Chiến tranh Lạnh (1985-1991)

Chiến tranh Lạnh khởi đầu từ thời gian năm 1947 với việc Ra đời của thuyết Truman. Chiến tranh Lạnh kết thúc với việc Liên Xô tan rã vào năm 1991. Thuật ngữ lạnh được sử dụng vì không tồn tại sự chiến đấu trực tiếp diện rộng giữa hai siêu cường, nhưng họ đã ủng hộ những nước liên minh đang sẵn có xung đột nhằm mục tiêu ngày càng tăng vị thế chính trị, nó được gọi là những trận cuộc chiến tranh ủy nhiệm (proxy wars).

Mục lục

• 1 Lịch sử
• 2 Những nguồn gốc của thuật ngữ
• 3 Bối cảnh
• 4 Thế chiến II và thời kỳ hậu chiến (193947)
  • 4.1 Quan hệ châu Âu đầu Thế chiến 2 (1939-41)
  • 4.2 Đồng minh chống Phe Trục (1941-45)
  • 4.3 Hậu chiến và những xích míc ban sơ
  • 4.4 Liên bang Xô Viết và sự vững mạnh mẽ của chủ nghĩa cộng sản
    • 4.4.1 Albania và Bulgaria
    • 4.4.2 Tiệp Khắc
    • 4.4.3 Hungary và Romania
    • 4.4.4 Tây Đức và Đông Đức
    • 4.4.5 Phần Lan và Nam Tư
  • 4.5 Bức màn Sắt
• 5 Chính sách chống Cộng của Mỹ, khởi đầu Chiến tranh Lạnh
• 6 Chiến tranh Lạnh được “hâm nóng”
  • 6.1 Kế hoạch Marshall
  • 6.2 Viện trợ cho Tây Berlin
  • 6.3 Sự hình thành những khối liên hiệp
  • 6.4 Sự vững mạnh mẽ của chủ nghĩa cộng sản
  • 6.5 Chiến tranh Lạnh và tác động trong tâm nước Mỹ
• 7 Thập niên 1950
  • 7.1 Mỹ Latinh
  • 7.2 Châu Á Thái Tỉnh bình Dương
  • 7.3 Việt Nam
  • 7.4 Lào
  • 7.5 Trung Đông
  • 7.6 Sự kiện Hungary năm 1956
  • 7.7 Khủng hoảng kênh đào Suez 1956
• 8 Thập niên 1960
  • 8.1 Sự kiện vịnh con Lợn và cuộc Khủng hoảng tên lửa Cuba
  • 8.2 Khủng hoảng Berlin năm 1961
  • 8.3 Mùa xuân Praha
  • 8.4 Chia rẽ Trung-Xô
  • 8.5 Mỹ Latinh
  • 8.6 Châu Á Thái Tỉnh bình Dương
  • 8.7 Châu Phi
• 9 Cuộc chạy đua công nghệ tiên tiến và phát triển giữa Mỹ và Liên Xô
  • 9.1 Vũ khí hạt nhân
  • 9.2 Tên lửa liên lục địa
  • 9.3 Công nghệ vũ trụ
• 10 Thập niên 1970
  • 10.1 Hòa giải Trung-Mỹ
  • 10.2 Giảm căng thẳng mệt mỏi
  • 10.3 Mỹ Latinh
  • 10.4 Châu Á Thái Tỉnh bình Dương
  • 10.5 Châu Phi
• 11 Từ 1979 đến 1985
  • 11.1 Học thuyết Reagan
  • 11.2 Cuộc tập trận Able Archer năm 1983
  • 11.3 Châu Á Thái Tỉnh bình Dương
    • 11.3.1 Cách mạng Hồi giáo Iran
    • 11.3.2 Chiến tranh Liên Xô – Afghanistan
    • 11.3.3 Campuchia và Khmer Đỏ
  • 11.4 Mỹ Latinh
    • 11.4.1 Các nhóm phiến quân Contras
    • 11.4.2 Mỹ xâm lược Grenada
• 12 Chấm dứt Chiến tranh Lạnh (19851991)
  • 12.1 Những cuộc cải tổ của Gorbachev
  • 12.2 Sự tan băng trong quan hệ
  • 12.3 Sự khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc của khối mạng lưới hệ thống Xô viết
  • 12.4 Liên Xô tan rã
• 13 Di sản
• 14 Đánh giá
• 15 Xem thêm
• 16 Chú thích
• 17 Tham khảo
• 18 Đọc thêm
• 19 Liên kết ngoài

Lịch sử

Những nước tư bản phương Tây được dẫn dắt bởi Hoa Kỳ, một vương quốc theo thể chế cộng hòa liên bang với khối mạng lưới hệ thống chính trị đa đảng, cũng như những vương quốc First-World (chỉ những vương quốc link chung với NATO hoặc chống lại Liên Xô trong Chiến tranh lạnh). Đại hầu hết những vương quốc First-World là những nước cộng hòa hoặc quân chủ lập hiến cũng với khối mạng lưới hệ thống chính trị đa đảng và những tổ chức triển khai độc lập, nhưng về mặt kinh tế tài chính và chính trị thì họ chi phối ngặt nghèo một mạng lưới của những vương quốc cộng hòa kém tăng trưởng và những quyết sách độc tài khác, hầu hết trong số đó từng là những thuộc địa cũ của Khối phương Tây[1]. Liên Xô thì tuyên bố mình là một vương quốc theo Chủ nghĩa Marx-Lenin, vận dụng khối mạng lưới hệ thống chính trị độc đảng được lãnh đạo bởi một cấp lãnh đạo tốt nhất là Xô viết tối cao và Bộ chính trị. Các Đảng cộng sản lãnh đạo toàn bộ vương quốc, báo chí truyền thông, quân sự chiến lược, kinh tế tài chính và những tổ chức triển khai địa phương khắp Second World (Second World chỉ những vương quốc vệ tinh hoặc liên minh của Liên Xô), gồm có những thành viên của Hiệp ước Warsaw và những vương quốc khác theo Hệ thống XHCN. Điện Kremlin đã tài trợ tiền của cho những đảng cộng sản hoặc cánh tả trên khắp toàn thế giới, nhưng họ bị thử thách vị thế này bởi Cộng hòa nhân dân Trung Hoa của Mao Trạch Đông theo tiếp sau đó là yếu tố chia rẽ Trung Quốc-Liên Xô vào lúc trong năm 1960. Gần như toàn bộ những vương quốc thuộc địa đã giành được độc lập trong tầm thời hạn 1945-1960, họ đang trở thành Third World (những vương quốc trung lập) trong Chiến tranh Lạnh.[1]

Ấn Độ, Indonesia và Nam Tư đã đón đầu trong việc thúc đẩy sự trung lập với Phong trào Không link, nhưng những vương quốc này chưa lúc nào có nhiều tầm tác động trên toàn thế giới. Liên Xô và Hoa Kỳ trước đó chưa từng tham gia trực tiếp vào một trong những trận cuộc chiến tranh vũ trang toàn vẹn. Tuy nhiên, cả hai đều vũ trang mạnh mẽ và tự tin để sẵn sàng cho một trận cuộc chiến tranh hạt nhân toàn vẹn trọn vẹn có thể xẩy ra. Riêng Trung Quốc và Hoa Kỳ đã từng giao chiến với nhau trong một trận cuộc chiến tranh có thương vong cao tại Triều Tiên (1950-53) mà kết thúc với việc bế tắc cho toàn bộ hai bên. Mỗi bên đều phải có một kế hoạch hạt nhân riêng nhằm mục tiêu ngăn cản một cuộc tiến công của phía bên kia, trên cơ sở một cuộc tiến công như vậy sẽ dẫn đến việc hủy hoại trọn vẹn của kẻ tiến công – “Học thuyết về yếu tố hủy hoại lẫn nhau được đảm bảo” (MAD). Bên cạnh những tăng trưởng kho vũ khí hạt nhân của tất cả hai bên, và triển khai của mình về lực lượng quân sự chiến lược thường thì, cuộc đấu tranh cho vị thế thống trị được thể hiện qua những trận cuộc chiến tranh ủy nhiệm trên toàn thế giới, cuộc chiến tranh tư tưởng, chiến dịch tuyên truyền, hoạt động giải trí và sinh hoạt gián điệp, cấm vận, sự ganh đua ở những môn thể thao tại những giải đấu và những chương trình công nghệ tiên tiến và phát triển như Cuộc chạy đua vào không khí.

Giai đoạn đầu của Chiến tranh Lạnh (1947-1953) khi cơ quan ban ngành Mỹ phát hành ra Học thuyết Truman khởi đầu trong hai năm thứ nhất sau khoản thời hạn kết thúc Thế chiến II (1945). Liên Xô củng cố sự trấn áp của tớ lên những vương quốc của khối Đông Âu, trong lúc Hoa kỳ khởi đầu một kế hoạch ngăn ngừa chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới, mở rộng quân sự chiến lược và viện trợ tài chính tới những vương quốc Đông Âu (ví như ủng hộ phe chống cộng sản trong Nội chiến Hy Lạp và xây dựng liên minh quân sự chiến lược NATO). Sự kiện phong tỏa Berlin (1948-49) là cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc ngoại giao lớn thứ nhất của Chiến tranh Lạnh. Với thắng lợi của Đảng Cộng sản Trung Quốc trong Nội chiến Trung Quốc và sự bùng nổ của Chiến tranh Triều Tiên (1950-53), căng thẳng mệt mỏi giữa hai bên đã lan tỏa thoáng đãng ra. USSR (Gọi tắt của Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết) và USA (Hoa Kỳ) đã đối đầu giành sự tác động của tớ tại những vương quốc Mỹ Latinh và những thuộc địa đang giành độc lập ở châu Phi và châu Á. Liên Xô đã dập tắt cuộc bạo động ở Hungari. Sự mở rộng và leo thang đã xẩy ra lần lượt nhiều cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc ngoại giao lớn như Khủng hoảng Suez năm 1956, Khủng hoảng Berlin 1961 và Khủng hoảng tên lửa Cuba 1962, suýt nữa gây ra một trận cuộc chiến tranh hạt nhân.

Trong thời hạn đó, trào lưu hòa bình quốc tế đã được thiết lập và tăng trưởng giữa những công dân khắp toàn thế giới, thứ nhất ở Nhật Bản từ thời gian năm 1954, khi người dân trở nên lo ngại về những vụ thử nghiệm vũ khí hạt nhân, nhưng sớm lan tỏa thoáng đãng ra sang châu Âu và Hoa Kỳ. Phong trào hòa bình, và nhất là trào lưu chống lại vũ khí hạt nhân, đạt được tiến triển và được dân chúng ủng hộ nhiều hơn thế nữa từ trong năm cuối thập niên 1950, và đầu trong năm 1960, và đã tiếp tục tăng trưởng qua trong năm của thập niên 70 và 80 với những cuộc tuần hành, biểu tình, và nhiều hoạt động giải trí và sinh hoạt phi nghị viện phản đối cuộc chiến tranh và lôi kéo phi hạt nhân hóa trên toàn thế giới. Theo sau Khủng hoảng tên lửa Cuba, một quá trình mới đã khởi đầu đã đã cho toàn bộ chúng ta biết quan hệ phức tạp của sự việc chia rẽ Xô-Trung, trong lúc những liên minh của Hoa Kì, nhất là Pháp đã rời khỏi NATO (Quay lại vào năm 2009). USSR đã dập tắt thành công xuất sắc trào lưu Mùa xuân Prague 1968 của Tiệp Khắc, trong lúc Hoa Kỳ đã trải nghiệm sự hỗn loạn kinh khủng ngay trong nội bộ nước này bởi trào lưu dân quyền, chống phân biệt chủng tộc và phản đối Chiến tranh Việt Nam (1955-1975), trận chiến mà Hoa Kỳ đã xộc vào tham chiến sau khoản thời hạn Pháp buộc phải từ bỏ cai trị Việt Nam và Việt Nam bị tạm chia cắt thành 2 vùng triệu tập quân sự chiến lược năm 1954, rồi ở đầu cuối nó đã kết thúc với thất bại nặng nề của Hoa Kỳ và quyết sách địa phương chống cộng ở Nam Việt Nam do Mỹ hậu thuẫn, Việt Nam thống nhất dưới quyết sách xã hội chủ nghĩa do đảng Cộng sản lãnh đạo năm 1976.

Những năm trong thập niên 1970, cả hai bên khởi đầu trở nên quan tâm hơn trong việc xem xét để tạo ra quan hệ quốc tế ổn định và dễ Dự kiến hơn, mở đầu cho một quá trình lắng dịu (de’tence) gồm có việc “Đàm phán số lượng giới hạn vũ khí kế hoạch” và quan hệ cởi mở của Mỹ với Cộng hòa nhân dân Trung Hoa như một kế hoạch đối trọng tới USSR. Sự lắng dịu đã sụp đổ tại trong năm cuối thập niên 1970 với việc khởi đầu của Chiến tranh Liên Xô-Afghanistan trong năm 1979. Những năm đầu thập niên 1980 là một quá trình đã ngày càng tăng căng thẳng mệt mỏi, với việc Liên Xô bắn hạ máy bay KSL-Filght-007 của Nam Triều Tiên và những đợt diễn tập quân sự chiến lược Ablee Archer của NATO, cả hai đều ở năm 1983. Hoa Kỳ đã tiếp tục tăng sức ép kinh tế tài chính, ngoại giao, quân sự chiến lược lên Liên Xô, vào thời gian Liên Xô đã biết thành trì trệ kinh tế tài chính. Vào ngày 12 tháng 6 năm 1982, một triệu người biểu tình đã tụ tập ở Công viên Trung tâm, Thành Phố New York để lôi kéo kết thúc chạy đua vũ trang, cuộc chiến tranh Lạnh và nhất là giải trừ vũ khí hạt nhân. Giữa trong năm 1980, lãnh đạo mới Mikhail Gorbachev đã đưa ra những sự cải cách tự do hóa perestroika (1987) (tên một hoạt động giải trí và sinh hoạt chính trị cho việc cải cách trong Đảng Cộng sản Liên Xô trong suốt trong năm của thập niên 80) và glasnost (cởi mở, 1985) và kết thúc sự dính líu quân sự chiến lược của Liên Xô vào Afghanistan năm 1979 rồi tiếp sau đó là yếu tố thắng lợi của những người dân chống cộng Afganistan năm 1992. Sức ép về độc lập vương quốc đã vững mạnh hơn trong Đông Âu, đặc biệt quan trọng tại Phần Lan. Trong thời hạn đó Gorbachev từ chối sử dụng quân đội Liên Xô để củng cố những quyết sách trì trệ thuộc Khối Hiệp ước Warsaw như đã xẩy ra trong quá khứ. Kết quả trong năm 1989 là một làn sóng cách mạng đã lật đổ toàn bộ những nhà nước thuộc khối XHCN của Trung và Đông Âu. Bản thân Đảng cộng sản Liên Xô đã mất sự trấn áp và bị đình chỉ hoạt động giải trí và sinh hoạt sau một kế hoạch thay máu chính quyền chống Gorbachev sớm thất bại trong tháng 8 năm 1991. Điều này dẫn tới sự tan rã chính thức của Liên Xô vào tháng 12 năm 1991 và sự sụp đổ của những nhà nước thuộc khối XHCN trong những vương quốc khác ví như Mông Cổ, Campuchia, và Nam Yemen. Vì vậy, Hoa Kỳ trở thành siêu cường quốc duy nhất của toàn thế giới.

Chiến tranh Lạnh và những sự kiện của nó đã để lại một sức tác động đến tận ngày này. Nó thường được nói tới trong văn hóa truyền thống đại chúng (đặc biệt quan trọng với thành công xuất sắc quốc tế của loạt sách và phim của thương hiệu James Bond) cũng như sự rình rập đe dọa của cuộc chiến tranh hạt nhân. Trong khi đó, một sự căng thẳng mệt mỏi vương quốc tái diễn giữa vương quốc thừa kế Liên Xô là Nga, và Hoa Kỳ trong trong năm tiếp theo 2010 (gồm có những liên minh phương Tây) và nhất là yếu tố ngày càng tăng căng thẳng mệt mỏi giữa cường quốc mới nổi là Trung Quốc với Mỹ và liên minh phương Tây, đôi lúc được nói tới việc với tên thường gọi “Chiến tranh lạnh lần 2” (tên tiếng Anh: Second Cold War).[2]

Những nguồn gốc của thuật ngữ

Tại thời gian kết thúc Thế chiến II, nhà văn Anh George Orwell đã sử dụng thuật ngữ Chiến tranh Lạnh (từ tiếng Anh: cold war), như một khái niệm chung, trong tiểu luận của ông “You and the Atomic Bomb” (Bạn và quả bom nguyên tử) được xuất bản ngày 19 tháng 10 năm 1945, trên tờ Tribune của Anh. Suy ngẫm về một toàn thế giới sống dưới cái bóng của một mối đe doạ cuộc chiến tranh hạt nhân, Orwell đã xem xét những tiên đoán của James Burnham về một toàn thế giới bị phân cực[3][4]:

Xem xét toàn thế giới như một tổng thể, nội dung cho nhiều thập kỉ không phải là phía tới tình trạng vô chính phủ nước nhà nhưng hướng tới tái vận dụng quyết sách nô lệ… lí thuyết của James Burnham đã thảo luận nhiều nhưng một vài người đang không xem xét sự ẩn ý tư tưởng của nó rằng là, một loại toàn thế giới quan, một loại đức tin, và cấu trúc xã hội mà trọn vẹn có thể thịnh hành trong một vương quốc đang không trở thành xâm lược ngay và trong một vương quốc vĩnh cửu của cuộc chiến tranh lạnh với những hàng xóm của nó.[5]

Trong tờ The Observer xuất bản ngày 10 tháng 3 năm 1946, Orwell đã viết rằng “… sau hội nghị Moskva vào thời gian cuối thời điểm tháng 12, Nga đã khởi đầu tiến hành một trận cuộc chiến tranh lạnh với Mỹ và Đế chế Anh.”[6]

Việc sử dụng lần thứ nhất thuật ngữ Chiến tranh Lạnh [7] để miêu tả rõ ràng xung đột địa chính trị thời hậu chiến giữa Liên Xô và Hoa Kì tới từ một diễn văn của Bernard Baruch, một cố vấn quyền lực tối cao của những tổng thống Đảng dân chủ,[8] Tại Nam Carolina, ngày 16 tháng bốn năm 1947, ông đã có bài phát biểu (theo nhà báo Herbert Bayard Swope)[9] nói rằng, “Hãy để toàn bộ chúng ta không trở thành lừa gạt: toàn bộ chúng ta hiện ở giữa một trận cuộc chiến tranh lạnh.”[10] Nhà báo Walter Lippmann đã làm cho thuật ngữ được nghe biết rộng tự do, với cuốn sách The Cold War (1947). Khi được yêu cầu trong năm 1947 về nguồn gốc của thuật ngữ, Lippman đã tìm nguồn gốc nó tới một thuật ngữ tiếng Pháp từ trong năm thập niên 1930, la guerre froid[11]

Bối cảnh

Bài rõ ràng: Các nguyên nhân của cuộc Chiến tranh Lạnh
Xem thêm thông tin: Lo sợ Đỏ
Quân đội Mỹ tại Vladivostok, tháng 8 năm 1918, khi Đồng Minh can thiệp vào cuộc Nội chiến Nga

Đã có một sự sự không tương đồng trong giới sử học về điểm khởi đầu của Chiến tranh Lạnh. Trong khi hầu hết những nhà sử học coi nó bắt nguồn từ quá trình ngay sau Thế chiến II, những người dân khác nhận định rằng nó khởi nguồn vào gần cuối Thế chiến I, dù những căng thẳng mệt mỏi giữa Đế chế Nga, và những vương quốc châu Âu khác cùng Hoa Kỳ có từ nửa thế kỷ XIX.

Như một kết quả của cuộc Cách mạng Bolshevik năm 1917 tại Nga (tiếp đó là yếu tố rút lui của nước này khỏi Thế chiến I), nước Nga bị cô lập khỏi quan hệ ngoại giao quốc tế.[12] Ngay sau Cách mạng Tháng Mười, liên quân 14 nước phương Tây (Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Nhật…) đã đem quân can thiệp vào nước Nga nhằm mục tiêu bóp chết nhà nước Xô Viết. Tuy nhiên, kế hoạch này đã thất bại, và nước Nga Xô viết được xây dựng năm 1922. Tuy nhiên, nước Nga Xô viết phải tiếp tục đối phó với việc vây hãm, cô lập của những nước phương Tây trong trong năm tiếp sau đó.

Lãnh tụ nước Nga Xô Viết là Vladimir Lenin đã nói rằng Liên bang Xô viết bị vây hãm bởi một “vòng vây tư bản thù địch”, và ông coi ngoại giao là một vũ khí để khiến những quân địch của Liên Xô bị chia rẽ, khởi đầu với việc xây dựng Quốc tế Cộng sản Xô viết, lôi kéo những cuộc nổi dậy cách mạng ở quốc tế.[13]

Lãnh tụ tiếp sau đó Joseph Stalin, người coi Liên bang Xô viết là một “quần hòn đảo xã hội chủ nghĩa”, đã nói rằng Liên Xô phải thấy rằng “vòng vây chủ nghĩa tư bản hiện tại sẽ bị thay thế bởi một vòng vây xã hội chủ nghĩa.”[14] Ngay từ thời gian năm 1925, Stalin đã nói rằng ông coi chính trị quốc tế là một toàn thế giới lưỡng cực trong số đó Liên bang Xô viết sẽ thu hút những vương quốc đang hướng theo chủ nghĩa xã hội và những vương quốc tư bản sẽ thu hút những vương quốc đang hướng theo chủ nghĩa tư bản, trong lúc toàn thế giới đang ở trong một quá trình “bình ổn trong thời gian tạm thời của chủ nghĩa tư bản” trước yếu tố sụp đổ ở đầu cuối của nó.[15]

Nhiều sự kiện đã làm ngày càng tăng sự nghi ngờ và không tin tưởng lẫn nhau giữa những cường quốc phương tây và Liên Xô: sự phản đối của những người dân Bolsheviks với chủ nghĩa tư bản;[16] việc Liên Xô ủng hộ cuộc tổng đình công của công nhân Anh năm 1926 dẫn tới việc ngừng quan hệ giữa hai nước;[17] Tuyên bố năm 1927 của Stalin rằng sự cùng tồn tại hoà bình với “những vương quốc tư bản… đang trôi dần vào quá khứ”;[18] những cáo buộc bí hiểm trong phiên xử án mẫu Shakhty về một cuộc thay máu chính quyền đã được lập kế hoạch do Pháp và Anh chỉ huy;[19] cuộc thanh lọc chính trị và truy tố tại Liên Xô[20] những vụ xử án điểm Moskva gồm cả những cáo buộc gián điệp của Pháp, Anh, Nhật và Đức;[21] cái chết của một triệu người tại Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina trong nạn đói tại Ukraina tháng 3 năm 1932; cuộc Đại khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc tại những nước tư bản vào quá trình 1929-1933; phương Tây ủng hộ Bạch vệ trong cuộc Nội chiến Nga; Hoa Kỳ từ chối công nhận Liên Xô cho tới tận năm 1933;[22] và việc Liên Xô tham gia Hiệp ước Rapallo.[23] Những việc này làm trở ngại những quan hệ Xô-Mỹ và là một yếu tố gây lo ngại lâu bền hơn với những lãnh đạo ở cả hai nước.[24]

Thế chiến II và thời kỳ hậu chiến (193947)

Bài rõ ràng: Những nguyên nhân của cuộc Chiến tranh Lạnh

Quan hệ châu Âu đầu Thế chiến 2 (1939-41)

Xem thêm: Hiệp ước Munich và Hiệp ước Molotov-Ribbentrop

Quan hệ của Liên Xô với phương Tây càng xấu đi khi Anh – Pháp ký với Đức Quốc xã bản Hiệp ước Munich, làm ngơ cho Đức chiếm Tiệp Khắc. Liên Xô nhận định rằng Anh – Pháp đã cố ý làm ngơ cho Đức để mong nước này tiến công Liên Xô. Để trả đũa, một tuần trước đó lúc Thế chiến II nổ ra, Liên bang Xô viết và Đức ký Hiệp ước Molotov-Ribbentrop, trong số đó thoả thuận không giao chiến và phân loại vùng tác động tại Đông Âu giữa hai nước.[25] Bắt đầu một tuần tiếp sau đó, vào tháng 9 năm 1939, Đức tiến công Ba Lan và phân loại tác động tại phần còn sót lại của Đông Âu theo những thỏa thuận hợp tác tại Hiệp ước.[26][27] Thực chất, bản Hiệp ước tựa như một thỏa thuận hợp tác “câu giờ” nhằm mục tiêu kéo dãn thời hạn hòa hoãn giữa 2 đối thủ cạnh tranh đối đầu cạnh tranh đối đầu, và cả Đức lẫn Liên Xô đều biết rằng cuộc chiến tranh giữa 2 nước sắp xẩy ra.

Trong một năm rưỡi tiếp theo, họ đã tham gia vào một trong những quan hệ kinh tế tài chính trên diện rộng, trao đổi với nhau những vật tư thiết yếu cho trận cuộc chiến tranh[28][29] cho tới khi Đức phá vỡ Hiệp ước Molotov-Ribbentrop với Chiến dịch Barbarossa, cuộc xâm lược Liên Xô qua lãnh thổ hai vương quốc đã biết thành phân loại từ trước.[30]

Đồng minh chống Phe Trục (1941-45)

Xem thêm: Mặt trận phía Đông (Thế chiến II), Mặt trận phía Tây (Thế chiến II), và Lend-Lease

Trong nỗ lực cuộc chiến tranh chung của tớ, khởi đầu từ thời gian năm 1941, người Liên Xô nghi ngờ rằng người Anh và người Mỹ đã thủ đoạn để người Liên Xô phải chịu gánh nặng chiến đấu chống Phát xít Đức. Theo quan điểm này, những Đồng minh phương Tây đã cố ý trì hoãn việc mở một mặt trận chống Phát xít thứ hai nhằm mục tiêu chỉ tham chiến ở thời gian ở đầu cuối và đưa ra những quy định cho hoà bình.[31] Vì thế, những nhận thức của Liên Xô về phương Tây đã để lại một sự căng thẳng mệt mỏi ngầm và thù địch mạnh giữa những cường quốc Đồng Minh.[32]

Hậu chiến và những xích míc ban sơ

Hội nghị Yalta

Hội nghị Yalta, trình làng từ thời gian ngày 4 đến ngày 11 tháng hai năm 1945, là cuộc gặp giữa tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt, thủ tướng Anh Winston Churchill và quản trị Liên Xô Iosif Vissarionovich Stalin ở Yalta (thuộc bán hòn đảo Krym, Liên Xô). Nội dung của cuộc họp để bàn về tương lai hậu chiến của Đức và Ba Lan, cũng như việc tham chiến của Liên Xô ở mặt trận Thái Bình Dương.

Bộ ba Anh – Mỹ – Liên Xô đồng ý chia nước Đức dưới sự trấn áp của Anh, Mỹ, Pháp và Liên Xô. Sau này ba phần của Anh, Mỹ, Pháp được nhập lại thành Tây Đức và phần của Liên Xô được gọi là Đông Đức. Stalin yêu cầu Đức bồi thường 20 tỷ đô la tiền chiến phí, nhưng bị bác bỏ tại hội nghị.

Ba nhà lãnh đạo phe Đồng Minh trong Chiến tranh toàn thế giới thứ hai

Lúc này, dù sao cuộc chiến tranh vẫn trình làng ở mặt trận Thái Bình Dương (đa phần giữa quân Mỹ và phát xít Nhật). Roosevelt muốn Stalin tuyên chiến với Nhật, đánh đổ phát xít Nhật. Stalin đồng ý.

Ba Lan, dưới sự giám sát của Hồng quân Liên Xô, có lẽ rằng gặp nhiều trở ngại nhất. Trong hội nghị, Stalin bác bỏ thỉnh cầu mang cơ quan ban ngành Ba Lan về trạng thái trước thế chiến. Theo Stalin, Liên Xô sẽ phục vụ nhu yếu bảo mật thông tin an ninh thiết yếu cho Ba Lan. Ông đồng ý cho Ba Lan bầu cử tự do dựa vào nền tảng cơ quan ban ngành cộng sản chủ nghĩa.

Sự xây dựng của Liên Hợp Quốc

Cũng tại hội nghị Yalta, bộ ba đồng ý xây dựng Liên Hợp Quốc. Một tổ chức triển khai tương tự Hội Quốc Liên cũng được xây dựng sau Chiến tranh toàn thế giới thứ nhất, nhưng không hiệu suất cao về sau – có nhiều ý kiến nhận định rằng nguyên do là ở đoạn Mỹ không tham gia. Mục đích đa phần của Liên Hợp Quốc là bảo vệ bảo vệ an toàn bảo mật thông tin an ninh toàn thế giới.

Xem thêm: Liên Hợp Quốc
Nhiệm kỳ của Truman

Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt đột ngột qua đời vào trong thời gian ngày 12 tháng bốn năm 1945. Phó tổng thống Harry S. Truman lên thế. Truman là một người dân có quan điểm cứng rắn, nhiều lúc cực đoan chứ không mềm dẻo như tổng thống tiền nhiệm (để ý rằng đường lối của Truman tác động nhiều đến cách quyết sách của Mỹ thời hậu chiến và trong Chiến tranh Lạnh).

Hội nghị Potsdam

Truman gặp Stalin lần đầu là ở Hội nghị Potsdam (ngoại ô của Berlin) vào tháng 7 năm 1945. Đại diện của Anh thời gian lúc bấy giờ là Clement Attlee, vừa đắc cử Thủ tướng ở Anh.

Hội nghị nhấn mạnh vấn đề những yếu tố được đưa ra ở Hội nghị Yalta, trong số đó có những yếu tố về tương lai của Đức và Ba Lan. Stalin tiếp tục yêu cầu bồi thường thiệt hại cuộc chiến tranh. Truman nhắc lại lời hứa hẹn của Stalin về bầu cử tự do tại Ba Lan.

Ở hội nghị, Truman cũng tuyên bố bom nguyên tử đã được thử nghiệm ở New Mexico, Stalin – tuy nhiên đã biết điều này trải qua những gián điệp ở Mỹ

Bom nguyên tử có ý nghĩa lớn so với Chiến tranh Lạnh, trong số đó là yếu tố chạy đua công nghệ tiên tiến và phát triển nguyên tử giữa Mỹ và Liên Xô. Bom nguyên tử cũng rất được sử dụng thứ nhất trong cuộc chiến tranh ở Nhật theo yêu cầu của Truman.

Quan điểm của Liên Xô

Sau khi mất gần 22 triệu người trong trận chiến, Liên Xô muốn xây dựng những vương quốc liên minh xung quanh họ vì yếu tố bảo mật thông tin an ninh.

Ngoài ra, một trong những tiềm năng của xây dựng chủ nghĩa cộng sản là truyền bá tư tưởng cộng sản ra khắp toàn thế giới, vô hiệu chủ nghĩa tư bản, và trách nhiệm của đảng cộng sản là thúc đẩy sự Viral đó.

Stalin bác bỏ những sự hợp tác với Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Vì nếu làm ngược lại, vô tình ông sẽ góp phần vào sự vững mạnh mẽ của chủ nghĩa tư bản. Stalin ủng hộ sự mở rộng của chủ nghĩa cộng sản ở Tây Âu và châu Á sau này.

Liên bang Xô Viết và sự vững mạnh mẽ của chủ nghĩa cộng sản

Trong Chiến tranh toàn thế giới thứ hai, Hồng quân Liên Xô giúp những nước Đông Âu thoát khỏi quân phát xít, đồng thời cơ quan ban ngành theo đường lối cộng sản chủ nghĩa cũng rất được thiết lập tại những nước này.

Albania và Bulgaria

Ở Albania, những người dân ủng hộ chủ nghĩa cộng sản bị vô hiệu trừ vào trong năm cuộc chiến tranh, sau này được Stalin thiết lập lại. Khi bầu cử trình làng trong năm tiếp sau đó, những nhà lãnh đạo chống cộng bị thất bại.

Ở Bulgaria, chính phủ nước nhà xã hội chủ nghĩa được thiết lập từ thời gian năm 1944 đến 1948.

Tiệp Khắc

Tiệp Khắc có truyền thống cuội nguồn chống lại chủ nghĩa cộng sản từ trước thế chiến, nhưng việc bị Anh – Pháp bỏ rơi khiến người Tiệp Khắc quay sang ủng hộ Liên Xô. Trong cuộc bầu cử tự do năm 1946, những nhà lãnh đạo đảng cộng sản giành được 40% tổng số phiếu, đủ để xây dựng chính phủ nước nhà mới. Sau này những đảng viên lên thay thế nhiều vị trí trong bộ Công an, cùng với việc tương hỗ của Liên Xô, họ tổ chức triển khai những cuộc mít-tinh, đình công v.v. Đến năm 1948, Tiệp Khắc trở thành một nước có chính phủ nước nhà cộng sản chủ nghĩa.

Hungary và Romania

Cuối năm 1945, tại Hungary những người dân cộng sản thất bại trong cuộc bầu cử, những lực lượng Xô Viết vẫn được giữ lại. Họ yêu cầu đưa đảng cộng sản lên nắm bộ Công an. Việc bắt giữ những thành phần chống cộng trọn vẹn có thể đã hỗ trợ những người dân cộng sản lên nắm cơ quan ban ngành vào cuộc tái bầu cử năm 1947.

Hồng quân Liên Xô cũng rất được lưu lại ở România. Năm 1945, vua của Romania bị buộc phải phong quyền thủ tướng cho một người cộng sản, hai năm tiếp theo nhà vua bị buộc phải thoái vị. Chế độ quân chủ của Romania chấm hết

Tây Đức và Đông Đức

Cuối năm 1944 thời gian đầu xuân mới 1945, Đồng Minh đã quyết định hành động rằng sẽ chia cắt nước Đức sau cuộc chiến tranh. Nước Đức rồi bị phân thành 4 vùng chiếm đóng với 2 ý thức hệ trái chiều. Vào tháng 5 năm 1949, ba nước Mỹ, Anh và Pháp hợp nhất ba vùng chiếm đóng miền Tây của mình và xây hình thành nước Cộng hòa Liên bang Đức đi theo con phố tư bản chủ nghĩa và thân phương Tây do Mỹ đứng đầu. Vào ngày 7 tháng 10 vùng Liên Xô chiếm đóng ở miền Đông xây dựng nước Cộng hòa Dân chủ Đức, đi theo con phố xã hội chủ nghĩa và trở thành một nhà nước vệ tinh của Liên Xô.

Phần Lan và Nam Tư

Phần Lan được giữ độc lập với Liên Xô và tác động của chủ nghĩa cộng sản. Năm 1948, Phần Lan ký hiệp ước với Liên Xô, cam kết không gia nhập bất kỳ liên minh quân sự chiến lược nào để chống Liên Xô.

Nam Tư cũng tương đối độc lập khỏi sự tác động của Liên Xô. Tuy nhiên vương quốc này vẫn dưới sự lãnh đạo của một cơ quan ban ngành cộng sản với những người lãnh đạo Josip Broz, hay còn được nghe biết như thể Tito. Tito chủ trương xây dựng chủ nghĩa xã hội không nhờ vào Liên Xô và không vận dụng quy mô kinh tế tài chính của Liên Xô tựa như những nước Đông Âu khác. Vào năm 1948, Stalin muốn lật đổ Tito nhưng thất bại và đồng ý sự lãnh đạo của Tito.

Tóm lại, sau cuộc chiến tranh toàn thế giới thứ hai, một loạt những nhà nước xã hội chủ nghĩa thân Liên Xô đã được xây dựng ở Đông Âu, gồm có:

• Cộng hòa Nhân dân Albania (11 tháng một năm 1946)
• Cộng hoà Nhân dân Bulgaria (15 tháng 9 năm 1946)
• Cộng hòa Nhân dân Ba Lan (19 tháng một năm 1947)
• Cộng hòa Nhân dân Romania (ngày 13 tháng bốn năm 1948)
• Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Tiệp Khắc (9 tháng 5 năm 1948)
• Cộng hòa Nhân dân Hungary (20 tháng 8 năm 1949)
• Cộng hòa Dân chủ Đức (7 tháng 10 năm 1949)

Ban đầu, Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư dưới sự lãnh đạo của Josip Broz Tito đã đứng về phía Liên Xô, tuy nhiên sau chia rẽ Tito-Stalin năm 1948 thì nhà nước này đã theo đuổi một quyết sách trung lập.

Bức màn Sắt

Các nước thuộc khối Warszawa ở phía đông của Bức màn sắt được tô red color. Thành viên khối NATO về phía bên trái được tô màu xanh. Các nước trung lập về quân sự chiến lược được tô màu xám. Nam Tư (tô xanh lá), dù là một nước cộng sản, vẫn độc lập với Khối phía đông. Tương tự, nước Albania cộng sản xích míc với Liên Xô vào đầu thập niên 1960, và nghiêng về phía Trung Quốc sau khoản thời hạn Trung-Xô chia rẽ.

Trong một bài diễn văn vào tháng hai năm 1946. Stalin xác lập sự thành công xuất sắc của chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa tư bản sẽ bị sụp đổ. Mặc dù sẽ phải trải qua nhiều năm trước đó khi có đủ lực lượng vũ trang để đối đầu với Mỹ, Liên Xô vẫn thúc đẩy sự mở rộng của chủ nghĩa cộng sản bằng phương pháp ủng hộ những trào lưu cánh tả, những trào lưu đấu tranh của công nhân ở những nước Tây Âu.

Một tháng sau, để đáp trả, Winston Churchill (thời gian lúc bấy giờ không hề là thủ tướng, nhưng vẫn là một nhân vật có tiếng nói mạnh mẽ và tự tin trong chính trị Anh) đưa ra ý kiến phản bác lại Stalin, và sự xây dựng “Bức màn Sắt” là một hình tượng cho việc chia cắt giữa hai hệ tư tưởng đối nghịch nhau ở châu Âu thời gian lúc bấy giờ. Churchill cũng lôi kéo Mỹ tiếp tục ngăn ngừa Stalin lôi kéo những nước khác ở châu Âu theo chủ nghĩa cộng sản, điều mà ông gọi là Bức màn sắt, nơi chủ nghĩa cộng sản đang ngự trị ở phía Đông châu Âu.

Chính sách chống Cộng của Mỹ, khởi đầu Chiến tranh Lạnh

Sau một bài phân tích của George Kennan, một nhà chính trị Mỹ ở Moskva, nội dung đa phần là chủ nghĩa cộng sản không thể bị đánh đổ một cách nhanh gọn, Mỹ thừa nhận việc những nước Đông Âu sẽ thuộc về tầm tác động của Liên Xô. Nhưng đồng thời, Mỹ cũng thúc giục những hành vi nhằm mục tiêu vô hiệu chủ nghĩa cộng sản khỏi Tây Âu, kể cả ở Liên Xô.

Ngày 12 tháng 3 năm 1947, Tổng thống Harry S. Truman đã tuyên bố Mỹ sẽ tích cực tương hỗ việc chống lại những trào lưu cộng sản chủ nghĩa, đấy là quyết sách chính thức của ngoại giao Hoa Kỳ được gọi là Học thuyết Truman. Tổng thống Truman tuyên bố rằng: “Hầu như mọi vương quốc đều phải chọn những cách sống rất khác nhau. Và sự lựa chọn thường không phải là một sự lựa chọn tự do. Một cách là nhờ vào ý muốn của số đông… Cách thứ hai là nhờ vào ý muốn của số ít một cách bắt buộc… Tôi tin tưởng rằng những đường lối của Mỹ là ủng hộ những con người tự do, những người dân đang chống lại sự phụ thuộc theo số ít (có vũ trang) hoặc bằng đè nén. Tôi tin tưởng rằng toàn bộ chúng ta phải giúp sức những con người tự do để họ quyết định hành động số phận của tớ bẳng những cách riêng của mình.”[33]

Dựa vào học thuyết Truman, Hoa Kỳ đã đem quân can thiệp vào tình hình chiến sự của một loạt những vương quốc khác trên toàn thế giới: ủng hộ phe bảo hoàng trong nội chiến Hy Lạp, ủng hộ Nam Triều Tiên chống lại cuộc tiến công của Bắc Triều Tiên trong cuộc chiến tranh Triều Tiên, ủng hộ thực dân Pháp quay trở lại xâm lược Việt Nam trong cuộc chiến tranh Đông Dương, và cho quân viễn chinh tham chiến trong cuộc chiến tranh Việt Nam.

Để thi hành quyết sách chống lại những trào lưu cộng sản chủ nghĩa, Hoa Kỳ đã ủng hộ cả những cơ quan ban ngành độc tài quân phiệt, miễn là cơ quan ban ngành đó có tư tưởng chống Cộng. Từ năm 1951, Mỹ đã coi cơ quan ban ngành phát xít Tây Ban Nha là một trong số những liên minh vì quyết sách chống cộng quyết liệt của cơ quan ban ngành này (dù Mỹ luôn lên án chủ nghĩa phát xít). Trong vòng một thập kỷ tiếp đó, một số trong những lớn viện trợ được chuyển cho Tây Ban Nha[34] Mỹ cũng như viện trợ chiến phí cho thực dân Pháp quay trở lại xâm chiếm Việt Nam, thực dân Hà Lan quay trở lại xâm chiếm Indonesia với mục tiêu ngăn ngừa những cơ quan ban ngành cộng sản lên nắm quyền ở những vương quốc này. Tới năm 1954, 80% chiến phí của quân Pháp ở Việt Nam là vì Mỹ chi trả.

Chính sách Truman về mặt kinh tế tài chính không riêng gì đã có được tiến hành ở châu Âu.[35] Trong trường hợp Trung Quốc, Hoa Kỳ đã hỗ trợ sức những lực lượng chủ nghĩa dân tộc bản địa Quốc dân Đảng của Tưởng Giới Thạch trong cuộc nội chiến với Đảng Cộng sản Trung Quốc[36]. Vào năm 1949, Đảng Cộng sản do Mao Trạch Đông lãnh đạo đã giành thắng lợi trong cuộc nội chiến, làm cho khối mạng lưới hệ thống xã hội chủ nghĩa được tiếp nối đuôi nhau từ châu Âu sang châu Á.

Ngày 18/6/1948, Hội đồng bảo mật thông tin an ninh vương quốc Mỹ trải qua thông tư bí mật 10/2 nhằm mục tiêu phê chuẩn những kế hoạch đặc biệt quan trọng chống lại trào lưu cộng sản, Frank Wisner đã được giao trọng trách là người lập kế hoạch và tiến hành trận chiến bí mật trên. Dưới sự bảo trợ của những nhân vật có tác động như Forrestal, Kennan và tiếp sau đó là Allen Dulles, Wisner đã liên tục triển khai nhiều chiến dịch chống Cộng. Các điệp viên Mỹ tại khu vực do Liên Xô trấn áp tại Đức đã tổ chức triển khai nhiều hoạt động giải trí và sinh hoạt quy mô gây không ổn định tại Berlin. Hàng ngàn người di cư từ Liên Xô, những nước Đông Âu, Trung Quốc và Triều Tiên được Mỹ huấn luyện và trang bị vũ khí, trước lúc tung trở lại quê nhà để hoạt động giải trí và sinh hoạt chống phá; triển khai nhiều kho vũ khí bí mật tại những nước châu Âu và Trung Đông để sẵn sàng cho mục tiêu phá hoại, nổi dậy sau này. CIA còn dựng lên “Đài phát thanh châu Âu tự do” phát bằng toàn bộ những thứ tiếng của những vương quốc đối địch[37].

Nhà lý luận chính trị, giáo sư Noam Chomsky nhận định rằng những trào lưu cộng sản và xã hội chủ nghĩa trở thành phổ cập ở những nước nghèo chính vì họ đã mang lại những cải tổ về yếu tố bình đẳng, phúc lợi xã hội và kinh tế tài chính vương quốc tại những nước họ lên nắm quyền. Điều này khiến chính phủ nước nhà Mỹ lo ngại với lập luận “Nếu tại một giang sơn nhỏ bé và nghèo nàn như Grenada, trào lưu cộng sản trọn vẹn có thể thành công xuất sắc trong việc mang về một môi trường sống đời thường tốt hơn cho những người dân dân, một số trong những nước khác sẽ tự hỏi: Tại sao toàn bộ chúng ta lại không thể?” Nếu không dập tắt ngay những trào lưu này, thì những nước khác cũng tiếp tục học theo và nổi dậy chống lại Mỹ, khi đó quyền lực tối cao của nước Mỹ trên toàn thế giới sẽ suy yếu nghiêm trọng. Do đó, Mỹ đã có thật nhiều nỗ lực để đàn áp những “trào lưu cách mạng nhân dân” ở Chile, Việt Nam, Nicaragua, Iran, Cuba, Lào, Grenada, El Salvador, Guatemala… Chomsky đề cập đến điều này như thể “mối rình rập đe dọa của một ví dụ tốt.”[38]

Chiến tranh Lạnh được “hâm nóng”

Vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki là một sự kiện rất quan trọng trong Chiến tranh toàn thế giới thứ hai và trong Chiến tranh Lạnh. Quan trọng ở đoạn nó mở ra thuở nào kỳ nguyên tử với việc xuất hiện của vũ khí tàn phá lớn. Nó cũng mở ra cuộc chạy đua về công nghệ tiên tiến và phát triển nguyên tử nóng bức giữa Mỹ và Liên Xô.

Kế hoạch Marshall

Sở dĩ Chiến tranh toàn thế giới thứ hai nổ ra cũng là vì những kết quả của Chiến tranh toàn thế giới thứ nhất, khi nghèo đói và thiếu ổn định về kinh tế tài chính ở những nước châu Âu dẫn tới sự tăng trưởng những tư tưởng cực đoan. Sau Thế chiến II, Mỹ có hai đề án để trấn áp châu Âu: đề án xây dựng Liên minh quân sự chiến lược Bắc Đại Tây Dương (NATO) vào năm 1949 để trấn áp châu Âu về bảo mật thông tin an ninh, và đề án xây dựng Liên minh châu Âu (EU) nhằm mục tiêu trấn áp châu Âu về chính trị và kinh tế tài chính[39].

Về kinh tế tài chính, George C. Marshall phác thảo bản Kế hoạch Marshall, ủng hộ sự xây dựng những chương trình phục hồi kinh tế tài chính cho châu Âu bằng việc tăng cường nền thương mại tự do ở châu Âu sẽ tương hỗ khắc phục những trở ngại, mở thị trường ra khắp toàn thế giới. Trong bài diễn văn ở Đại học Harvard vào tháng 6 năm 1947, Marshall phát biểu: “Đây là một điều logic khi nước Mỹ nên làm bất kể điều gì nó trọn vẹn có thể để giúp sức nền kinh tế thị trường tài chính toàn thế giới, đem lại trạng thái lành mạnh cho nó. Chính sách của toàn bộ chúng ta không chống lại một giang sơn hay một quyết sách nào khác. Chính sách của toàn bộ chúng ta chống lại nghèo đói, suy sụp, và hỗn loạn…” Cùng với Chính sách Truman, Kế hoạch Marshall nhấn mạnh vấn đề sự tự do trong kinh tế tài chính và sự viện trợ của Mỹ sẽ khắc phục những trở ngại lúc bấy giờ của châu Âu. Kế hoạch Marshall đã phục vụ nhu yếu khoản viện trợ ban sơ trị giá 4 tỉ đô la cho những nước Tây Âu. Đến khi kế hoạch này kết thúc hồi thời gian ở thời gian cuối năm 1951, hơn 12 tỉ đô la đã được góp phần. Năm 1948, Ủy ban Mỹ phụ trách châu Âu được xây dựng do William Donovan đứng đầu, cấp phó của William Donovan trong ủy ban này là Allen Dulles, về sau trở thành Giám đốc Cục tình báo Mỹ (CIA).

Kế hoạch Marshall cũng là một phần trong kế hoạch chính trị của Mỹ nhằm mục tiêu tăng cường sự tác động của Mỹ so với những nước Đồng minh Tây Âu và chống lại Liên Xô, cũng như để tạo thuận tiện cho việc marketing của những tập đoàn lớn lớn đa vương quốc Mỹ tại Tây Âu. Để phục vụ mục tiêu này, Mỹ đã viện trợ kinh tế tài chính cho toàn bộ cơ quan ban ngành phát xít Tây Ban Nha, cũng như viện trợ chiến phí cho thực dân Pháp, thực dân Hà Lan quay trở lại xâm chiếm Khu vực Đông Nam Á. Tuy vậy, nó cũng tạo quyền lợi cho kinh tế tài chính những nước Tây Âu, giúp những nước này hồi sinh kinh tế tài chính.

Trong trong năm từ 1948 đến năm 1952, những nước Tây Âu tăng trưởng nhanh. Tình trạng nghèo đói cùng cực sau cuộc chiến tranh đã kết thúc. Tây Âu xộc vào một trong những thời kỳ tăng trưởng nhanh kéo dãn hai thập kỷ, được cho phép chất lượng môi trường sống đời thường được cải tổ nhanh. Viện trợ từ Kế hoạch Marshall cũng giúp những vương quốc Tây Âu thả lỏng những giải pháp khắc khổ và quyết sách phân phối, giảm thiểu bất mãn và mang lại ổn định chính trị. Ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản tại Tây Âu bị giảm sút mạnh mẽ và tự tin, trên toàn khu vực, những đảng cộng sản Tây Âu mất dần sự ủng hộ của dân chúng trong trong năm tiếp theo của Kế hoạch Marshall. Trong khi đó Stalin ngăn ngừa không được cho phép những nước Đông Âu tham gia kế hoạch này, ông coi kế hoạch này là mối rình rập đe dọa nghiêm trọng cho việc trấn áp của Liên Xô với khối Đông Âu, và tin rằng nó sẽ làm chủ nghĩa tư bản nổi lên ở những vương quốc Đông Âu. Để đáp trả, Liên Xô đã thiết lập COMECON như một lời cự tuyệt cho Kế hoạch. Sự phục hồi kinh tế tài chính ở những nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu trình làng chậm hơn so với Tây Âu, và nền kinh tế thị trường tài chính đang không bắt kịp với những nước Tây Âu, dẫn đến khoảng chừng cách giàu nghèo giữa Đông và Tây Âu.

Kế hoạch Marshall nhìn chung nhận được phản ứng tích cực, nhưng cũng nhận phải một số trong những chỉ trích. Noam Chomsky, một học giả cánh tả có Xu thế chống chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân, trong một nội dung bài viết đã cáo buộc rằng số tiền mà người Mỹ viện trợ cho Pháp và Hà Lan đã được những vương quốc này sử dụng cho những cuộc xâm chiếm quân sự chiến lược của mình ở Khu vực Đông Nam Á. George McTurnan Kahin nhận định rằng Hà Lan đã sử dụng một phần lớn số viện trợ để tái chiếm Indonesia trong Chiến tranh giành độc lập Indonesia.[40] Noam Chomsky nhận định rằng kế hoạch Marshall có căn nguyên là để “thiết lập nền móng cho những công ty xuyên vương quốc lớn của Mỹ”, thông qua đó tăng cường sự khống chế kinh tế tài chính Tây Âu của những tập đoàn lớn lớn tư bản Mỹ[41] Ludwig von Mises thì tin rằng “Sự trợ cấp của Mỹ làm cho những chính phủ nước nhà châu Âu trọn vẹn có thể che giấu phần nào những tác động tai hại của những quyết sách mang tính chất chất xã hội mà người ta tiến hành.” Ông cũng chỉ trích viện trợ quốc tế cho Tây Âu, rằng nó tạo ra quân địch ý thức hệ, bóp nghẹt nền kinh tế thị trường tài chính tự do mà thay vào đó là yếu tố lệ thuộc vào nguồn viện trợ Mỹ[42].

Một số chỉ trích khác nhận định rằng Kế hoạch Marshall thực ra là một bản giao kèo, Từ đó Mỹ sẽ tương hỗ sức tài chính và kinh tế tài chính cho những nước châu Âu để đổi lại sự nhượng bộ chính trị so với Mỹ của những vương quốc trên lục địa này. Theo đó, Mỹ có quyền tác động vào những cuộc bầu cử quốc hội và xây dựng chính phủ nước nhà những nước châu Âu, đồng thời vô hiệu hóa vai trò của Tổng thống Pháp vào thời gian lúc đó là Tướng Charles de Gaulle, một người đi theo chủ nghĩa dân tộc bản địa độc lập, và đưa những chính quý khách thân Mỹ lên nắm quyền ở những nước châu Âu. Mục tiêu đa phần của Đề án này là từng bước khiến những nước châu Âu từ bỏ độc lập vương quốc, và thay vào đó là một TT trấn áp châu Âu nằm dưới sự trấn áp của Mỹ[39].

Viện trợ cho Tây Berlin

Hiểu rằng Stalin sẽ không còn lúc nào đồng ý việc thống nhất nước Đức trong lúc phải nhân nhượng phe Đồng minh phương Tây, ba nước Đồng minh Tư bản phương Tây là Anh-Pháp-Mỹ quyết định hành động nhập ba vùng tùy từng, xây dựng Cộng hòa Liên bang Đức (không phải Cộng hòa Liên bang Đức ngày này), hay còn gọi là Tây Đức. Liên Xô xây dựng Cộng hòa Dân chủ Đức, hay Đông Đức, dười sự lãnh đạo của đảng Cộng sản Đức. Thủ đô của Đức Berlin – tuy nằm trong lãnh thổ Đông Đức, bị chia cắt thành hai: Đông Berlin là thủ đô của Đông Đức và Tây Berlin là lãnh thổ đặc biệt quan trọng của Tây Đức.

Căn cứ không quân Rhein-Main của Mỹ giúp bảo trì những máy bay trong chiến dịch viện trợ Tây Berlin

Tại 2 vùng có quyết sách kinh tế tài chính khác hoàn toàn nhau: ở Tây Đức lương công nhân cao hơn nữa, món đồ phong phú chủng loại hơn, nhưng ở Đông Đức thì có ngân sách sinh hoạt rẻ, được miễn phí y tế, giáo dục. Có khoảng chừng 50.000 người Đông Đức, hay còn gọi là Grenzgängers hằng ngày vẫn vượt qua ranh giới 2 vùng, thao tác ở Tây Đức để được trao mức lương cao hơn nữa, nhưng lại trở về sinh sống và cư ngụ ở Đông Đức do ngân sách sinh hoạt rẻ hơn. Với sản phẩm & hàng hóa cơ bản, chính phủ nước nhà Đông Đức trợ cấp cho những người dân dân. trái lại, ở Tây Đức có kinh tế tài chính thị trường nhiều người bán, nhiều người tiêu dùng. Tận dụng điều này, thị trường chợ đen tăng trưởng nhanh: người Tây Đức mua lương thực, thực phẩm với giá tương đối rẻ ở Đông Đức, trong lúc người Đông Đức mua những sản phẩm & hàng hóa tiêu dùng thời thượng mà Đông Đức rất khan hiếm[43].

Để đối phó, Stalin quyết định hành động ngừng hoạt động giải trí và sinh hoạt con phố này và đóng những con phố giao thông vận tải vào Tây Berlin. Cuộc bủa vây này gây ra sự thiếu vắng lương thực và đồ tiêu dùng cho 2,5 triệu người ở Tây Berlin.

Truman không thích rình rập đe dọa vũ trang để mở lại những mối giao thông vận tải vào Tây Berlin mà ông cũng không thích Tây Berlin rơi vào tay của Liên Xô. Cho nên Truman quyết định hành động những chiến dịch viện trợ cho Tây Berlin bằng phương pháp thả hàng viện trợ xuống từ trên không. Trong vòng 15 tháng, quân đội Anh và Mỹ phục vụ nhu yếu 200.000 chuyến bay phục vụ nhu yếu lương thực, nhiên liệu. Mỗi ngày 13.000 tấn sản phẩm & hàng hóa được viện trợ cho Tây Berlin.

Tháng 5 năm 1949, Stalin tháo bỏ lệnh phong tỏa Tây Berlin. Chiến dịch viện trợ của liên minh Anh-Mỹ cũng ngừng vào tháng 9 cùng năm.

Sự hình thành những khối liên hiệp

NATO

Liên Hợp Quốc là một ủy ban tin tưởng trong việc giúp sức phục hồi kinh tế tài chính những nước trên toàn thế giới. Tuy nhiên, Liên Xô cũng là một thành viên, nhiều quyết sách đưa ra bị Liên Xô bác bỏ vì tin rằng nó là con cờ cho việc bành trướng của Tư bản Phương tây. 1946, Louis St. Laurent, bộ trưởng liên nghành bộ ngoại giao Canada đưa ra ý tưởng xây dựng một “liên minh chuộng hòa bình” để giúp châu Âu chống lại những sự chi phối của Liên Xô. Các nhà lãnh đạo Mỹ tỏ ra quan tâm đến ý tưởng trên, tuy nhiên có người không đống ý, nhận định rằng việc xây dựng một ủy ban như vậy trọn vẹn có thể dẫn đến cuộc chiến tranh.

Tháng 4 năm 1949, Canada, Mỹ tham gia với Bỉ, Anh, Đan Mạch, Pháp, Iceland, Ý, Luxembourg, Hà Lan, Na Uy, Bồ Đào Nha xây dựng Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (North Atlantic Treaty Organization hay NATO).

Sự xây dựng liên minh NATO có ý nghĩa lớn trong lịch sử dân tộc bản địa Mỹ, chấm hết quyết sách cô lập của Mỹ so với những yếu tố châu Âu. Tuy nhiên, việc NATO Ra đời khiến Liên Xô rất không an tâm, bởi việc Mỹ xây dựng một liên minh quân sự chiến lược gồm nhiều nước ngay sát Liên Xô là một mối rình rập đe dọa bảo mật thông tin an ninh rất rộng với nước này. Quyền chi phối NATO thuộc về Mỹ, nếu Mỹ kêu gọi quân đội những nước NATO để phát động tiến công Liên Xô, thì Liên Xô sẽ bị vây hãm và phải chống đỡ với thật nhiều quân địch cùng một lúc.

Khối Warszawa

Để đáp trả việc NATO Ra đời, Liên Xô xây dựng khối Hiệp ước Warszawa (Организация Варшавского договора) gồm Liên Xô và những nước liên minh trong phe xã hội chủ nghĩa ở châu Âu (Albania, Ba Lan, Hungary, Bulgaria, Cộng hoà dân chủ Đức, Tiệp Khắc, Romania).

Ngày 31 tháng 3 năm 1954, để giảm căng thẳng mệt mỏi ngoại giao giữa hai bên, Bộ Ngoại giao Liên Xô đề xuất kiến nghị cho nước này gia nhập NATO với Đk liên minh này đứng trung lập. Ngày 7 tháng 5 năm 1954, Mỹ, Anh và Pháp bác bỏ đề xuất kiến nghị với nguyên do việc kết nạp Liên Xô là “không phù thích phù hợp với tôn chỉ phòng thủ và dân chủ” của khối.

Sự đối đầu giữa NATO và Khối Warszawa

• Sự Ra đời của NATO và khối Hiệp ước Warszawa đã ghi lại sự xác lập của cục diện 2 cực, 2 phe. “Chiến tranh lạnh” đã bao trùm toàn toàn thế giới.
• Liên minh kinh tế tài chính Warszawa cũng đồng thời xuất hiện

Sự vững mạnh mẽ của chủ nghĩa cộng sản

Liên Xô và vũ khí hạt nhân

Năm 1949, Liên Xô thành công xuất sắc trong việc sản xuất vũ khí hạt nhân, xóa khỏi thế độc quyền về công nghệ tiên tiến và phát triển hạt nhân của Hoa Kỳ. Để lấy lại ưu thế, Truman phê chuẩn việc nghiên cứu và phân tích bom nhiệt hạch tại Hoa Kỳ.

Cũng vào thời gian này, Truman xây dựng Ủy ban An ninh Liên bang (Federal Civil Defense Administration) nhằm mục tiêu xây dựng những phương tiện đi lại truyền thông cho nhân dân về việc đối phó với cuộc chiến tranh hạt nhân (xây dựng hầm chống bom,…) nhưng thực tiễn không hiệu suất cao.

Đảng cộng sản Trung Quốc thắng lợi

Sau khi chống lại Phát xít Nhật, uy tín của nhà lãnh đạo Đảng cộng sản Mao Trạch Đông lên rất cao. Mỹ giúp sức Tưởng Giới Thạch chống lại Mao Trạch Đông. Nhưng về sau Mỹ chấm hết viện trợ vì nhận định rằng sự nắm quyền của Mao Trạch Đông là không thể tránh khỏi. Năm 1949, Đảng Cộng sản Trung Quốc giành thắng lợi, cơ quan ban ngành Quốc dân đảng của Tưởng Giới Thạch buộc phải rút ra hòn đảo Đài Loan. Nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được xây dựng và liên minh với Liên Xô. Tình trạng thù địch tiếp nối Một trong những người dân Cộng sản trên lục địa và những người dân Quốc gia ở Đài Loan kéo dãn trong suốt cuộc Chiến tranh Lạnh. Dù Hoa Kỳ từ chối giúp sức Tưởng Giới Thạch trong kỳ vọng “Phục hồi lục địa” của ông, họ vẫn tiếp tục giúp sức Trung Hoa Dân Quốc về quân sự chiến lược và Chuyên Viên để ngăn Đài Loan rơi vào tay Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa. Nhờ sự tương hỗ của phương Tây (hầu hết những nước phương Tây tiếp tục công nhận Trung Hoa Dân Quốc là cơ quan ban ngành hợp pháp duy nhất của Trung Quốc), Trung Hoa Dân Quốc tại Đài Loan giữ được vai trò đại diện thay mặt thay mặt của Trung Quốc tại Liên hiệp quốc cho tới năm 1971, khi Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa giành được vị trí này.[44]

Chiến tranh Lạnh và tác động trong tâm nước Mỹ

Vào khoảng chừng thời kỳ khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc kinh tế tài chính toàn thế giới, số rất đông người Mỹ tham gia vào đảng cộng sản tăng thêm, đa phần là vì tâm lý rằng cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc trên là yếu tố yếu kém, là tín hiệu sụp đổ của chủ nghĩa tư bản. Một lần nữa, “Nỗi sợ Đỏ” (Red Scare) sợ những tư tưởng của chủ nghĩa cộng sản – tồn tại trên đất Mỹ. Mối lo sợ những người dân cộng sản trong cơ quan ban ngành Mỹ lên rất cao, điều này dẫn đến những cuộc đàn áp chống cộng mang tính chất chất cực đoan, vi phạm hiến pháp và trái với tư tưởng Mỹ từ khi lập quốc.

Về đối nội, tại Mỹ đầu thập niên 1950, những thế lực chống cộng cực đoan nắm quyền, McCarthy và J. Edgar Hoover tiến hành những chiến dịch chống cộng gồm theo dõi, phân biệt đối xử, sa thải, khởi tố và bắt giam nhiều người bị xem là đảng viên cộng sản hoặc ủng hộ chủ nghĩa cộng sản[45][46][47]. Một bộ phận trong số những nạn nhân bị mất việc, bị tóm gọn giam hoặc bị khảo sát quả thật có quan hệ trong hiện tại hoặc trong quá khứ với Đảng Cộng sản Hoa Kỳ. Nhưng đại bộ phận còn sót lại sở hữu rất ít kĩ năng gây nguy hại cho nhà nước và sự tương quan của mình với những người cộng sản là rất mờ nhạt[48]. nhà nước Mỹ tăng cường tuyên truyền để công chúng nghĩ rằng những người dân cộng sản là mối rình rập đe dọa so với bảo mật thông tin an ninh vương quốc.[49]

Truman xây dựng những chương trình chống những gián điệp của Liên Xô xâm nhập vào cơ quan ban ngành của Mỹ… những chương trình này khảo sát hàng triệu nhân viên cấp dưới chính phủ nước nhà, trong số đó khoảng chừng vài trăm người bị buộc từ chức.

Quốc hội Mỹ cũng luôn có thể có tổ chức triển khai riêng để bảo vệ bảo mật thông tin an ninh vương quốc. HUAC (House Un-American Activities Committee – Ủy ban Hạ viện Kiểm Tra Hành Động Bất Hợp Hoa Kỳ) được xây dựng năm 1938, giúp khảo sát những thành phần không trung thành với chủ. Đặc biệt là Hollywood vì Hollywood được cho là có tác động mạnh mẽ và tự tin đến tư tưởng của nhân dân.

Chính sách McCarren-Walter: Cùng với Truman và Quốc hội Mỹ, thượng nghị sĩ Pat MacCarren cũng tham gia vào trào lưu chống cộng sản ở Mỹ. Tuy nhiên, ông không nhắm tới những công dân Mỹ mà nhắm tới những “thành phần không trung thành với chủ” là thành phần nhập cư từ những vùng mà chủ nghĩa cộng sản đang thống trị.

Thập niên 1950

Mỹ Latinh

Nếu như tiềm năng của Mỹ trong trong năm đầu của Chiến tranh Lạnh là ngăn ngừa sự lan tỏa thoáng đãng ra của chủ nghĩa cộng sản, quá trình này Mỹ dữ thế chủ động hơn với việc “đẩy lùi” chủ nghĩa đó. Tuy nhiên, tổng thống lúc bấy giờ, Dwight D. Eisenhower, muốn tránh những đụng chạm với Liên Xô.

Mỹ đã thiết lập những quyết sách ủng hộ mình bằng can thiệp quân sự chiến lược, tài trợ cho phe trái chiều hoặc tương hỗ thay máu chính quyền (Mỹ có nhiều góp vốn đầu tư trục lợi vào kinh tế tài chính của những nước Nam Mỹ).

Năm 1954, CIA nhận định rằng những nhà lãnh đạo của Guatemala ủng hộ chủ nghĩa xã hội, và tiếp sau đó Mỹ đã lật đổ cơ quan ban ngành ở đây (Đảo chính Guatemala năm 1954). Chiến dịch tình báo của CIA tương hỗ cuộc thay máu chính quyền này còn có mật danh là Operation PBSUCCESS. CIA đã tuyển dụng và đào tạo và giảng dạy một cty chức năng lính đánh thuê nhỏ dưới sự chỉ huy của một người Guatemala lưu vong tên là Carlos Castillo Armas để chiếm đóng Guatemala, với 30 máy bay Mỹ không mang phù hiệu để tương hỗ hàng không. Đại sứ Mỹ Peurifoy sẵn sàng list những người dân Guatemala cần xử tử. Cuộc thay máu chính quyền dẫn tới việc nhà độc tài quân sự chiến lược Carlos Castillo Armas lên nắm quyền, người thứ nhất trong một loạt những nhà cai trị độc tài được Hoa Kỳ hậu thuẫn ở Guatemala. Cuộc hòn đảo chánh đã biết thành chỉ trích rộng tự do trên trường quốc tế và tạo ra tư tưởng chống Mỹ lâu dài ở Mỹ Latinh. Cố gắng bào chữa cho cuộc thay máu chính quyền, CIA đã khởi động Operation PBHISTORY, tìm kiếm dẫn chứng về tác động của Xô viết ở Guatemala, nhưng bị thất bại. Castillo Armas nhanh gọn thể hiện quyền lực tối cao độc tài, cấm phe trái chiều, giam giữ và tra tấn những đối thủ cạnh tranh đối đầu cạnh tranh đối đầu chính trị, và hòn đảo ngược những cải cách xã hội của Cách mạng. Gần bốn thập kỷ của cuộc nội chiến tiếp theo, những du kích cánh tả đã chiến đấu với một loạt những quyết sách độc tài thân Mỹ tại Guatemala. Có tối thiểu 200.000 người đã biết thành giết, phần lớn là thường dân. Đỉnh điểm của trận chiến là chiến dịch diệt chủng ở Ixil của tổng thống Rios Montt.

Vị thế của Mỹ tại Mỹ latinh bị tác động nghiêm trọng sau thắng lợi của Cách mạng Cuba năm 1958 do Fidel Castro lãnh đạo đã lật đổ quyết sách độc tài thân Mỹ Fulgencio Batista. Fidel Castro tiếp sau đó tuyên bố đưa Cuba đi theo con phố xã hội chủ nghĩa. Đây dược xem là một thắng lợi của Liên bang Xô viết, với việc họ đã có được một liên minh chỉ cách vài dặm từ bờ biển Hoa Kỳ.

Châu Á Thái Tỉnh bình Dương

Trong thời kỳ Chiến tranh toàn thế giới thứ hai, Triều Tiên chịu sự cai trị của Phát xít Nhật. Sau khi Nhật thua trận, theo thỏa thuận hợp tác giữa hai bên, Liên Xô tiến quân vào miền Bắc, còn Mỹ tiến quân vào miền Nam Triều Tiên. Tại mỗi vùng đã xây dựng riêng rẽ 2 nhà nước rất khác nhau. Bắc Triều Tiên theo quyết sách xã hội chủ nghĩa được Liên Xô hậu thuẫn và Nam Triều Tiên theo đường lối tư bản chủ nghĩa được Mỹ ủng hộ. Hai miền lấy vĩ tuyến 38 làm ranh giới trong thời gian tạm thời. Năm 1949, Mỹ và Liên Xô rút khỏi Triều Tiên. Theo kế hoạch thì sẽ xây dựng dựng chính phủ nước nhà chung trên toàn nước, nhưng nhà nước 2 miền không công nhận lẫn nhau, và đều tuyên bố mình là chính phủ nước nhà hợp pháp duy nhất của toàn nước Triều Tiên. Sau những căng thẳng mệt mỏi ngày càng tăng giữa 2 miền Triều Tiên, tháng 6 năm 1950, Quân đội Bắc Triều Tiên của Kim Nhật Thành tiến công Nam Triều Tiên.[50] Sợ rằng nước Triều Tiên cộng sản dưới sự lãnh đạo của Kim Nhật Thành trọn vẹn có thể đe doạ Nhật Bản và cổ vũ những trào lưu cách mạng cộng sản khác ở châu Á, Truman ra lệnh cho những lực lượng Hoa Kỳ và với việc giúp sức của Liên hiệp quốc phản công lại cuộc tiến công từ Bắc Triều Tiên. Người Liên Xô tẩy chay những cuộc gặp của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc và phản đối việc Hội đồng không giao ghế cho Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa và vì thế đang không thể phủ quyết việc Hội đồng trải qua hành vi của Liên hiệp quốc phản đối cuộc tiến công của Bắc Triều Tiên. Một lực lượng phối hợp của Liên hiệp quốc với những quân nhân của Nam Triều Tiên, Hoa Kỳ, Anh Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Canada, nước Australia, Pháp, Philippines, Hà Lan, Bỉ, New Zealand và những nước khác cùng ngăn ngừa cuộc tiến công[51]. Trung Quốc sau này đã và đang đem quân tương hỗ Bắc Triều Tiên, làm cho chiến sự leo thang quyết liệt. Một thoả thuận ngừng bắn được trải qua vào tháng 7 năm 1953, tuy vậy bán hòn đảo Triều Tiên vẫn bị chia cắt cho tới ngày này dù 2 miền Triều Tiên đang nỗ lực xây dựng nền hòa bình lâu dài và bền vững và kiên cố mà tái thống nhất giang sơn họ lại thành 1 cơ quan ban ngành TW duy nhất ở tại xứ sở và dân tộc bản địa này.

Việt Nam

Eisenhower lên nhậm chức sau khoản thời hạn kết thúc Chiến tranh Triều Tiên. Mỹ viện trợ Pháp trong việc tái xâm lược những thuộc địa của mình ở Đông Dương, trong số đó có Việt Nam. nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa nối dậy kháng chiến và ở đầu cuối đã vượt mặt Pháp năm 1954. Sau khi Pháp thất bại, Hoa Kỳ nhảy vào thế chân, lập nên quyết sách Việt Nam Cộng Hòa nhằm mục tiêu chia cắt Việt Nam. Liên Xô, Trung Quốc và những nước XHCN viện trợ cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại miền Bắc và Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam tại miền Nam tiến hành trận cuộc chiến tranh chống Mỹ, thống nhất giang sơn năm 1976.

Lào

Nội chiến Lào khởi thời gian đầu tháng 5 năm 1959 với việc Hoa Kỳ tham gia can thiệp vào tình hình Đông Dương.

Trung Đông

Mỹ cũng tiến hành những kế hoạch tại những nước Ả Rập với nguồn dầu hỏa trù phú để những nước này sẽ không ủng hộ Liên Xô (năm 1952, nỗ lực thiết lập lại cơ quan ban ngành thân Mỹ).

Mỹ và Anh đã hậu thuẫn cho vụ thay máu chính quyền tại Iran năm 1953 nhằm mục tiêu lật đổ thủ tướng Mosaddegh, người đã dám giành lại quyền trấn áp ngành khai thác dầu mỏ Iran khỏi tay những nước phương Tây. CIA chi hàng triệu USD để sở hữ chuộc những quan chức và trả cho những băng đảng để gây bạo loạn trên đường phố Tehran. Mossadegh ở đầu cuối cũng trở nên lật đổ và vua Shah (Mohammed Reza Pahlevi) trở về nắm quyền. Với sự ủng hộ mạnh mẽ và tự tin từ phía Anh và Mỹ, triều đình Shah trao cho phương Tây những ngành công nghiệp Iran và đàn áp phe trái chiều trong tầng lớp tăng lữ Hồi giáo Shia và những người dân ủng hộ dân cư chủ. Chế độ của Shah bị nhân dân chán ghét: Quần chúng nhận thức rằng Shah chịu tác động lớn – nếu không nói là con rối – của thế lực phi Hồi giáo phương Tây (Hoa Kỳ)[52][53], rằng văn hóa truyền thống thưởng thức Hoa Kỳ đang làm ô uế giang sơn Iran; rằng quyết sách của Shah quá thối nát và ngông cuồng[54][55]. Tất cả dẫn tới cuộc cách mạng Iran năm 1979.

1957, Eisenhower tuyên bố Chính sách Eisenhower, trong số đó nói lên rằng Mỹ sẽ dùng vũ trang để “bảo vệ nền tự chủ của một vương quốc hay một nhóm vương quốc ở Trung Đông trước yếu tố rình rập đe dọa của những thái độ thù nghịch”. Tới cuối thập niên 1950, Tình báo Mỹ đã tiến hành hơn 200 chiến dịch bí mật ở quốc tế, đa phần là can thiệp vào những tiến trình chính trị tại những vương quốc độc lập có Xu thế ủng hộ chủ nghĩa xã hội.

Trong quá trình 1948-1982, Mỹ viện trợ tích cực cho Israel tiến hành những trận cuộc chiến tranh với những nước Ả rập. Israel đã sở hữu đóng toàn bộ nước láng giềng Palestine, có những quá trình còn chiếm đóng một phần lãnh thổ Ai Cập và Syria.

Sự kiện Hungary năm 1956

Người Hungary tụ tập quanh đầu của tượng Stalin tại Budapest.Lá cờ, với một lỗ mà hình tượng cộng sản đã biết thành cắt ra, trở thành hình tượng của cuộc cách mạng.

Sau thế chiến II Hungary trở thành một nhà nước theo thể chế Xã hội chủ nghĩa, dưới sự lãnh đạo chuyên chính khắt khe của Thủ tướng Rákosi Mátyás.[56]. Dưới sự lãnh đạo của Mátyás, chính phủ nước nhà Hungary trở thành một trong những chính phủ nước nhà khắt khe nhất ở châu Âu.[57][58] Trước những quyết sách sai lầm đáng tiếc của chính phủ nước nhà Mátyás, nhân dân Hungary trở nên tức giận.[59] Sự từ chức của Mátyás vào tháng 7 năm 1956 đã khuyến khích sinh viên, những nhà văn và nhà báo trở nên sôi sục và mạnh dạn chỉ trích chính trị hơn. Trong buổi chiều ngày 23 tháng 10 năm 1956, gần 20.000 người biểu tình[60] Hungary đưa ra một list Các yêu cầu của Cách mạng Hungary năm 1956[61], gồm cả việc bầu cử tự do, những hội đồng độc lập và khảo sát những hành vi của Stalin và Rákosi tại Hungary. Theo lệnh của Bộ trưởng quốc phòng Liên Xô Georgy Zhukov, xe tăng Liên Xô tiến vào Budapest, nhưng lính Liên Xô có lệnh không được nổ súng[62] Những người biểu tình tiến công vào Toà nhà nghị viện, khiến chính phủ nước nhà phải sụp đổ.[63].

nhà nước mới của Imre Nagy lên nắm quyền lực tối cao trong cuộc cách mạng đã giải tán công an mật Hungary, đồng thời tuyên bố ý định rút khỏi Khối hiệp ước Warsaw và cam kết quyết sách bầu cử mới. Bạo động nhanh gọn lan ra khắp Hungary, hàng nghìn người tự tổ chức triển khai thành những nhóm vũ trang, họ lùng tìm và giết hại những thành viên của Cảnh sát bảo mật thông tin an ninh nhà nước (ÁVH) và binh lính Liên Xô. Các hình tượng của chủ nghĩa cộng sản như sao đỏ và những tượng đài tưởng niệm cuộc chiến tranh Xô-Đức bị tháo bỏ, và những cuốn sách về chủ nghĩa Cộng sản bị đốt cháy. Những người cộng sản ủng hộ Liên Xô và những thành viên ÁVH thường bị những nhóm vũ trang này hành quyết hay bỏ tù, trong lúc những trại giam bị phá và tù nhân được trang bị vũ khí. Nhiều đội vũ trang tự phát nổi lên, như nhóm 400 tay súng do József Dudás chỉ huy, chuyên tiến công hay giết hại những người dân có thiện cảm với Liên Xô và những thành viên ÁVH.[64]. Một cuộc ngừng bắn được thu xếp ngày 28 tháng 10, và tới ngày 30 tháng 10 hầu hết quân đội Liên Xô đã rút khỏi Budapest về những trại đồn trú ở vùng nông thôn Hungary.[65]

Sau một số trong những cuộc tranh luận, ngày 30 tháng 10 Ban lãnh đạo Liên Xô quyết định hành động không lật đổ chính phủ nước nhà mới của Hungary. Tuy nhiên sau sự kiện những người dân phản kháng có vũ trang tiến công biệt đội ÁVH bảo vệ những trụ sở của Đảng Công nhân Lao động Hungary tại Budapest ở Köztársaság tér (Quảng trường Cộng hoà) nhằm mục tiêu trả thù cho những vụ bắn súng vào người biểu tình bởi ÁVH tại thành phố Mosonmagyaróvár [66][67][68] Bộ chính trị Liên Xô chuyển sang lập trường trấn áp cuộc cách mạng với một lực lượng lớn của Liên Xô tiến vào Budapest và những vùng khác của nước này.[69] Ước tính có tầm khoảng chừng 200.000 người bỏ trốn khỏi Hungary,[70] khoảng chừng 26.000 người Hungary bị chính phủ nước nhà mới của János Kádár (một người thân trong gia đình Liên Xô) đem ra xét xử, trong số đó 13.000 người bị bỏ tù.[71] Imre Nagy bị Tòa án tối cao Hungary tuyên án tử hình cùng với Pál Maléter và Miklós Gimes, sau những phiên toà bí mật tháng 6 năm 1958. Tới tháng một năm 1957, chính phủ nước nhà Hungary đã dập tắt mọi sự trái chiều công cộng. Những hành vi trấn áp mạnh tay đã khiến nhiều người theo Chủ nghĩa Mác ở phương Tây trở nên xa lánh, tuy vậy nó đã làm tăng cường quyền trấn áp của những Đảng cộng sản ở mọi vương quốc cộng sản Đông Âu. Động thái của Liên Xô đã khiến nhiều người phương Tây bất thần, tuy vậy họ không tồn tại hành vi gì can thiệp. Việc Hoa Kỳ không hành vi đã khiến nhiều người Hungary nổi giận và vô vọng. Chương trình phát thanh của đài Voice of America và những bài phát biểu của Tổng thống Dwight D. Eisenhower và Ngoại trưởng John Foster Dulles trước này đã gợi ý rằng Hoa Kỳ ủng hộ việc “giải phóng người dân bị giam giữ” ở những nước cộng sản. Tuy nhiên, khi Liên Xô trấn áp người biểu tình ở Hungary, Hoa Kỳ đang không làm gì ngoài việc đưa ra những tuyên bố minh bạch bày tỏ sự thông cảm với tình hình của mình[72].

Khủng hoảng kênh đào Suez 1956

Quân Israel sẵn sàng cho trận đánh tại bán hòn đảo Sinai.

Liên quân Vương quốc Anh, Pháp, Israel (với việc hậu thuẫn của Mỹ) tiến công vào lãnh thổ Ai Cập, khởi đầu từ thời gian ngày 29 tháng 10 năm 1956.[73][74] Cuộc tiến khu công trình xây dựng làng sau quyết định hành động của Ai Cập về việc quốc hữu hóa kênh đào Suez, và việc Ai Cập công nhận Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (một vương quốc xã hội chủ nghĩa) trong thời kỳ đỉnh điểm căng thẳng mệt mỏi giữa Trung Quốc và Đài Loan.[75]

Liên minh giữa ba vương quốc, nhất là Israel, đã khá thành công xuất sắc trong việc tạm chiếm kênh đào Suez, nhưng Liên Xô rình rập đe dọa can thiệp quân sự chiến lược để giải cứu cho Ai Cập, nếu liên quân không chịu rút lui. Lo ngại cuộc chiến tranh leo thang thành cuộc thế chiến mới, Mỹ rình rập đe dọa cấm vận kinh tế tài chính Israel, cắt nguồn cung ứng dầu cho Anh nếu họ không rút khỏi khu vực Sinai, đấy là yếu tố gây bất thần cho Israel, Anh và Pháp, bởi Mỹ vốn là liên minh của mình.

Tổn thất về chính trị với Anh, Pháp và Israel sau chiến dịch quân sự chiến lược này là cực kỳ lớn. Quan hệ Anh – Mỹ bị tổn hại nghiêm trọng, trong lúc vị thế Liên Xô được tăng cường tại Trung Đông như thể một người bảo vệ cho những nước Ả Rập khỏi chủ nghĩa thực dân phương Tây. Thủ tướng Anh Anthony Eden từ chức, Israel miễn cưỡng rút quân. Tổng thống Ai Cập Nasser không trở thành lật đổ và trở thành anh hùng trong toàn thế giới Arab, và kênh đào Suez vẫn thuộc về Ai Cập.

Thập niên 1960

Sự kiện vịnh con Lợn và cuộc Khủng hoảng tên lửa Cuba

Bài rõ ràng: Xâm lược vịnh con Lợn và Khủng hoảng tên lửa Cuba

Hy vọng tái diễn thành công xuất sắc ở Guatemala và Iran năm 1961, CIA viện dẫn cuộc di tản quy mô lớn tới Hoa Kỳ sau khoản thời hạn Castro lên nắm quyền, đã huấn luyện và trang bị một nhóm vũ trang là người Cuba lưu vong đổ xô xuống Vịnh con Lợn, nơi họ tìm cách tạo ra một cuộc nổi dậy chống quyết sách Castro. Không quân Mỹ cũng tham gia ném bom trong sự kiện này, làm khoảng chừng 2000 – 4000 thường dân Cuba thiệt mạng. Tuy nhiên, cuộc tiến công đã thất bại nặng nề. Sau đó, Castro minh bạch tuyên bố ông là một người Marxist – Leninist và tạo lập Cuba trở thành nhà nước Cộng sản thứ nhất tại châu Mỹ và tiếp tục quốc hữu hoá những ngành công nghiệp chính của giang sơn.

nhà nước Liên Xô nắm lấy thời cơ từ cuộc xâm lược bất thành như một lý lẽ để thuyết phục Fidel được cho phép quân đội Liên Xô đóng quân ở Cuba. Họ cũng quyết định hành động đặt những tên lửa hạt nhân tầm trung ở Cuba, những tên lửa này đủ gần để trọn vẹn có thể tiến công và hủy hoại lãnh thổ Hoa Kỳ. Liên Xô coi việc đặt những khối mạng lưới hệ thống tên lửa hạt nhân tại Cuba là một phương pháp để đáp trả lại việc Mỹ sắp xếp những khối mạng lưới hệ thống tương tự tại Thổ Nhĩ Kỳ.

Để trả đũa, Tổng thống John F. Kennedy phong tỏa biển Caribe và lên kế hoạch tiến công Cuba, cả toàn thế giới trở nên lo sợ trước rủi ro đáng tiếc tiềm ẩn tiềm ẩn về một trận cuộc chiến tranh toàn thế giới thứ ba. Sau nhiều ngày căng thẳng mệt mỏi, người Liên Xô quyết định hành động rút tên lửa về nước, đổi lại Hoa Kỳ cam kết sẽ không còn xâm lược Cuba đồng thời rút những tên lửa của mình khỏi Thổ Nhĩ Kỳ. Sau cuộc chạm trán suýt nữa đã khiến toàn thế giới xẩy ra cuộc chiến tranh hạt nhân này, hai vị lãnh đạo đã cấm những vụ thử hạt nhân trong không trung và dưới mặt nước sau năm 1962. Người Liên Xô cũng khởi đầu một chiến dịch xây dựng lại quân đội trên diện rộng. Sự rút lui đã làm tác động tới vị trí của Khrushchev, và ông nhanh gọn bị vô hiệu bỏ tiếp sau đó và được thay thế bởi Leonid Brezhnev.

Khủng hoảng Berlin năm 1961

Xe tăng Liên Xô đương đầu với xe tăng Hoa Kỳ tại Chốt gác Charlie, 27 tháng 10 năm 1961

Mặc dù Đông Đức tăng cường canh giữ biên giới và hạn chế đi lại so với công dân của tớ, nhưng vẫn đang còn hơn 3 triệu người Đông Đức trốn sang Tây Đức từ thời gian năm 1945 đến năm 1961, hầu hết trong số họ trải qua biên giới giữa hai thành phố Đông Berlin (Đông Đức) và Tây Berlin (Tây Đức).

Số người bỏ trốn này chiếm khoảng chừng 1/5 dân số của Đông Đức khi đó, và đa phần là người trẻ, năng động và có tri thức. Do đó việc di dân này là mối rình rập đe dọa cho sức mạnh kinh tế tài chính của Đông Đức và ở đầu cuối là cho việc tồn tại của vương quốc này [43]

Tháng 6, Liên Xô bất thần yêu cầu quân Đồng Minh rút thoát khỏi Tây Berlin [76]. Yêu cầu đã biết thành bác bỏ, vào trong thời gian ngày 13 tháng 8, Đông Đức đã ngừng hoạt động giải trí và sinh hoạt biên giới giữa 2 thành phố Đông và Tây Berlin đồng thời dựng lên một hàng rào dây thép gai, về sau được mở rộng thành Bức tường Berlin nhằm mục tiêu ngăn ngừa dòng người di cư sang phía tây [77]. Bức tường đã chia cắt phần Tây Berlin với phần phía đông của thành phố và chia cắt với lãnh thổ của nước Cộng hòa Dân chủ Đức bảo phủ chung quanh Tây Berlin. Bức tường này là một trong những hình tượng nổi tiếng nhất của cuộc Chiến tranh Lạnh và của việc chia cắt nước Đức, vì vậy người dân Tây Đức đã gọi nó là “Bức tường ô nhục”.

Một cuộc chạm trán trực tiếp có vẻ như nguy hiểm giữa quân đội Mỹ và Xô Viết xẩy ra vào trong thời gian ngày 27 tháng 10 năm 1961 tại Checkpoint Charlie trên đường Friedrich (Friedrichstraße) khi 10 chiếc tăng mỗi bên đã đỗ trái chiều nhau ngay trước vạch ranh giới. Thế nhưng vào trong thời gian ngày hôm sau cả hai nhóm tăng thêm được rút về. Cả hai phe đều không thích vì Berlin mà cuộc Chiến tranh Lạnh sẽ leo thang hay ở đầu cuối là đi đến một thế chiến thứ 3.

Mùa xuân Praha

Bài rõ ràng: Mùa xuân Praha

Khi Alexander Dubček lên nắm quyền lực tối cao ở Tiệp Khắc, ông đã tiến hành một loạt những giải pháp nhằm mục tiêu phi triệu tập hóa nền kinh tế thị trường tài chính và cải cách chính trị giang sơn. Các quyền tự do được trao gồm thả lỏng những hạn chế với truyền thông, ngôn luận và đi lại [78][79][80]. Dubček cũng tuyên bố rút Tiệp Khắc thoát khỏi khỏi Khối hiệp ước Warszawa. Những cuộc cải cách trình làng tại Tiệp Khắc đang không được Liên Xô ủng hộ, và một số trong những lãnh đạo thân Liên Xô trong Đảng Cộng sản Tiệp Khắc (gồm Biľak, Švestka, Kolder, Indra, và Kapek) cũng phản đối Dubček, họ đã gửi một yêu cầu tới chính phủ nước nhà Liên Xô đề xuất kiến nghị can thiệp[81] Sau những cuộc đàm phán không thành công xuất sắc, Liên Xô đã gửi hàng nghìn quân của Khối hiệp ước Warszawa cùng xe tăng tiến công vào Tiệp Khắc [82] Cuộc tiến công được tiến hành theo Học thuyết Brezhnev, một quyết sách buộc những vương quốc Khối Đông Âu kết nối quyền lợi vương quốc vào quyền lợi của Khối như một tổng thể và thực thi quyền can thiệp của Xô viết nếu một vương quốc thuộc khối có biểu lộ đi theo tư bản chủ nghĩa.[83][84] Lãnh đạo Tiệp Khắc ra lệnh không kháng cự nên sự kiện này trình làng ít ngã xuống, nhưng cuộc tiến công dẫn tới một làn sóng di cư gồm khoảng chừng 70.000 người Séc trong quá trình đầu, và tổng thể tiếp sau đó lên tới 300.000 người đã chạy sang nước khác.[85] Cuối cùng Dubček bị lật đổ và Gustáv Husák, người thay thế Dubček và cũng trở thành quản trị nước, đã hòn đảo ngược hầu hết những giải pháp cải cách tiến bộ của ông.

Sự kiện ở Praha xẩy ra đã làm nhiều người cánh tả ở phương Tây có quan điểm Mác – Lenin vô vọng với Liên Xô. Nó góp thêm phần vào sự tăng trưởng của những ý tưởng của chủ nghĩa Cộng sản Tây Âu trong những đảng cộng sản phương Tây, những đảng này tách xa khỏi Liên Xô và thi hành những đường lối đấu tranh riêng tại vương quốc của mình[86].

Chia rẽ Trung-Xô

Bài rõ ràng: Chia rẽ Trung-Xô

Cuộc Đại nhảy vọt của Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa và những quyết sách dựa vào nông nghiệp thay vì công nghiệp nặng của nước này thử thách quy mô chủ nghĩa xã hội kiểu Liên xô và những tín hiệu của tác động Xô viết lên những nước Xã hội chủ nghĩa. Khi quy trình “phi Stalin hoá” trình làng ở Liên xô, nhà sáng lập cách mạng Trung Quốc, Mao Trạch Đông, lên án “chủ nghĩa xét lại” của Liên xô. Người Trung Quốc cùng dẫn sự không tương đồng với việc luôn chỉ có vai trò thứ hai trong toàn thế giới cộng sản. Trong thập niên 1960, một sự chia rẽ minh bạch xuất hiện giữa hai cường quốc; những căng thẳng mệt mỏi đã dẫn tới một loạt những cuộc xung đột dọc theo biên giới Trung-Xô.

Mỹ Latinh

Mỹ ủng hộ cuộc thay máu chính quyền lật đổ Tổng thống João Goulart tại Brazil và lập lên một chính phủ nước nhà thân Mỹ tại đây.

Năm 1965, Mỹ đưa quân vào Dominica để tiến công Đảng Cách mạng Dominican và Đảng Cách mạng 14 tháng 6 khi hai đảng cánh tả này đang tổ chức triển khai biểu tình chống cơ quan ban ngành quân sự chiến lược thân Mỹ.

Từ năm 1962, Mỹ can thiệp vào cuộc Nội chiến Guatemala bằng việc tương hỗ chính phủ nước nhà độc tài quân sự chiến lược của nước này chống lại những lực lượng nổi dậy cánh tả. Các nhóm nổi dậy này về sau đã nhận được được sự giúp sức nhiệt tình từ Cuba và Nicaragua. Cuộc nội chiến đã nâng dãn hàng trăm năm, gây ra những tổn thất to lớn cho giang sơn Guatemala. Có tối thiểu 200.000 người đã biết thành giết trong cuộc nội chiến, phần lớn là thường dân. Đỉnh điểm của trận chiến là chiến dịch diệt chủng ở Ixil của tổng thống Rios Montt.

Châu Á Thái Tỉnh bình Dương

Mỹ và Phương Tây đã ủng hộ những lực lượng chống cộng ở Indonesia trong chiến dịch thảm sát hơn 500.000 người cộng sản từ thời gian năm 1965 đến năm 1966[87][88]. Một bản văn bản báo cáo giải trình của CIA năm 1968 đã xếp cuộc thanh trừng chống Cộng này vào một trong những trong số những vụ thảm sát đẫm máu nhất thế kỷ 20[89].

Vào năm 1967, Mỹ ủng hộ Israel trong cuộc Chiến tranh Sáu Ngày với những nước Ả Rập được Liên Xô hậu thuẫn. Kết thúc trận chiến, Israel đã mở rộng được đáng kể lãnh thổ của mình, giành được quyền trấn áp vùng Đông Jerusalem, dải Gaza, bán hòn đảo Sinai, Bờ Tây và cao nguyên Golan. Tổng thể, lãnh thổ Israel rộng ra gấp ba lần, gồm có cả một triệu người Ả Rập nay bị đặt dưới quyền trấn áp của Israel trong những lãnh thổ mới chiếm hữu được.

Châu Phi

Vào năm 1960, đã từng có một tổng thống cánh tả nổi trội ở Ghana là Kwame Nkrumah. Ông là thủ tướng dưới thời người Anh cai trị từ thời gian năm 1952 đến 1960, khi Ghana độc lập thì ông trở thành tổng thống. Đó là một người xã hội chủ nghĩa, với tư tưởng chống đế quốc, vào năm 1965 ông viết một cuốn sách lấy tên là “Chủ nghĩa thực dân mới: Giai đoạn ở đầu cuối của chủ nghĩa đế quốc”. Nkrumah bị CIA lật đổ trong cuộc thay máu chính quyền năm 1966. CIA đã phủ nhận mọi tương quan nhưng báo chí truyền thông Anh đưa tin có 40 sĩ quan CIA hoạt động giải trí và sinh hoạt tại đại sứ quán Mỹ đã “phục vụ nhu yếu hào phóng cho những quân địch bí mật của tổng thống Nkrumah” và việc làm của mình “đã được thưởng công khá đầy đủ”. Cựu sĩ quan CIA John Stockwell tiết lộ thêm về vai trò quyết định hành động của CIA trong vụ thay máu chính quyền với cuốn sách “In Search of Enemies”.

Patrice Lumumba, quản trị đương nhiệm của trào lưu Liên Phi Quốc gia Congo, đã tham gia vào quy trình giành độc lập của Congo và trở thành thủ tướng dân cử thứ nhất của Congo năm 1960. Ông ấy bị lật đổ trong cuộc thay máu chính quyền được CIA hậu thuẫn của Joseph-Desire Mobutu, vốn là chỉ huy quân đội. Mobutu giao Lumumba cho phe ly khai và lính đánh thuê được Bỉ hậu thuẫn. Lumumba đã chiến đấu ở tỉnh Katanga và bị bắn chết trong một vụ đọ súng với lính đánh thuê Bỉ.

Cuộc chạy đua công nghệ tiên tiến và phát triển giữa Mỹ và Liên Xô

Tên lửa Minuteman 3

Vào quá trình này, cuộc chay đua vũ trang giữa Mỹ và Liên Xô trở nên nóng bức và quyết liệt hơn.

Vũ khí hạt nhân

Đáng đề cập ở đấy là yếu tố thành công xuất sắc trong việc điều chế bom nhiệt hạch – hay còn gọi là bom H (với sức công phá trọn vẹn có thể đạt gấp 1000 lần bom nguyên tử) của Liên Xô, gần đầy một năm tiếp theo khoản thời hạn Mỹ cho nổ thử quả bom H thứ nhất. Trong khoảng chừng 1954-1958, 19 quả bom H được Mỹ thử nghiệm. Đây là yếu tố rình rập đe dọa tàn phá toàn thế giới bởi vũ khí hạt nhân.

Tên lửa liên lục địa

Nói chung, Mỹ thua Liên Xô ở công nghệ tiên tiến và phát triển tên lửa. Liên Xô đã hoàn thành xong tên lửa liên lục địa (thường chứa đầu đạn hạt nhân) trọn vẹn có thể bắn tới Mỹ chỉ trong 30 phút, với công nghệ tiên tiến và phát triển thời bấy giờ thì Mỹ không thể đánh chặn loại vũ khí này. Lúc này Mỹ vẫn chưa tồn tại tên lửa liên lục địa, nếu muốn xâm nhập lãnh thổ của Liên Xô thì những máy bay Mỹ phải bay nhiều giờ và phải vượt qua hàng phòng thủ của Xô Viết với những tên lửa đất đối không. Vào tháng 5 năm 1960, Liên Xô hạ một chiếc máy bay U-2 (máy bay thám thính) của Mỹ trên khung trời Xô Viết.

Công nghệ vũ trụ

Vào 4 tháng 10 năm 1957, Liên Xô đã phóng thành công xuất sắc Sputnik 1, vệ tinh tự tạo thứ nhất vào quỹ đạo Trái Đất, khởi đầu cuộc chạy đua vào vũ trụ[90]. Vì những tiềm năng quân sự chiến lược và kinh tế tài chính, Sputnik đã gây ra hoảng sợ và những tranh luận về chính trị ở Hoa Kỳ, làm cho cơ quan ban ngành Eisenhower đưa ra một số trong những chương trình, trong số đó có cả việc xây dựng NASA. Cùng lúc đó, sự kiện Sputnik được nhìn nhận tại Liên Xô như một tín hiệu quan trọng về kĩ năng khoa học kỹ thuật của vương quốc.

Ở Liên Xô, vụ phóng Sputnik và chương trình thám hiểm vũ trụ tiếp sau này đã thu hút được sự ủng hộ của công chúng. Đối với một giang sơn chỉ vừa hồi sinh sau cuộc chiến tranh đó là một điều quan trọng và đầy khuyến khích để thấy được sức mạnh khoa học kĩ thuật trong thời đại mới. Liên Xô cũng là nước thứ nhất đưa thú hoang dã vào quỹ đạo Trái Đất, con chó tên là Laika (tiếng Anh, “Barker”), đã du hành trong vệ tinh Sputnik 2 của Liên Xô vào năm 1957.

Ngày 12 tháng bốn năm 1961, phi hành gia Liên Xô Yuri Gagarin trở thành người thứ nhất của quả đât bay vào vũ trụ trên chuyến bay kéo dãn 1 giờ 48 phút cùng con tàu Vostok 1. Khi hạ cánh ở một nông trang, Gagarin gặp một bà già, anh nói: “Bác đừng hoảng sợ. Con là một người Xô Viết!”. Câu nói của Gagarin thể hiện niềm tự hào về giang sơn Xô viết, tuy nhiên anh đang trở thành anh hùng – không riêng gì có ở Liên Xô mà trên toàn toàn thế giới[91].

Tiếp Từ đó, Liên Xô cũng đạt được nhiều thành tựu khác:

• Tiếp sau Gagarin là phi hành gia Gherman Titov với chuyến bay kéo dãn 25 giờ, Titov là người thứ nhất ngủ trong không khí vũ trụ.
• Ngày 16 tháng 6 năm 1963, Valentina Tereshkova là người phụ nữ thứ nhất bay vào vũ trụ.
• Ngày 18 Tháng 3 năm 1965, phi hành gia Alexei Leonov bước thoát khỏi tàu vũ trụ Voskhod 2, trở thành người thứ nhất đi dạo ngoài không khí vũ trụ.
• Ngày 3 tháng hai năm 1966, tàu thám hiểm không người lái Luna-9 đang trở thành tàu vũ trụ thứ nhất hạ cánh trên mặt trăng.
• Ngày 1 tháng 3 năm 1966, Venera 3 của Liên Xô trở thành tàu vũ trụ thứ nhất hạ cánh trên một hành tinh khác – Sao Kim.
• Ngày 17 tháng 11 năm 1970, Lunokhod 1 đang trở thành chiếc xe tự hành thứ nhất được điều khiển và tinh chỉnh từ Trái Đất để đến một hành tinh khác. Nó đã tiến hành phân tích mặt phẳng của Mặt Trăng và gửi hơn 20.000 tấm hình về Trái Đất.

Ở Mỹ, tuy nhiên tuy nhiên với việc góp vốn đầu tư vào công nghệ tiên tiến và phát triển không khí như tăng trưởng vệ tinh v.v. Mỹ cũng luôn có thể có những kế hoạch bí mật tăng trưởng những khinh khí cầu gián điệp, đĩa bay (Kế hoạch Mogul…) Vệ tinh thám thính thứ nhất đã được không quân Hoa Kỳ phóng lên vào tháng 6 năm 1959. Vào ngày 7 tháng 8 năm 1959, vệ tinh Explorer 6 của NASA đã gửi về những tấm hình thứ nhất của Trái Đất chụp từ ngoài không khí. Hoa Kỳ cũng là nước thứ nhất phóng vệ tinh khí tượng vào vũ trụ, khi vệ tinh TIROS-1 được phóng vào không khí bởi NASA vào trong thời gian ngày một tháng bốn năm 1960. Vào tháng 12 năm 1968, Hoa Kỳ đứng vị trí số 1 trong cuộc đua lên mặt trăng khi James Lovell, Frank Borman và Bill Anders bay vòng quanh Mặt Trăng. Họ trở thành những người dân thứ nhất ăn mừng Giáng sinh trong không khí vài ngày tiếp sau đó hạ cánh bảo vệ an toàn và uy tín. Người Mỹ Neil Armstrong trở thành người thứ nhất bước trên mặt phẳng của Mặt Trăng vào 21 tháng 7 năm 1969. Những phản hồi viên xã hội đều công nhận việc hạ cánh lên Mặt Trăng là một trong những khoảnh khắc mang tính chất chất hình tượng nhất của thế kỉ 20, và lời nói của Armstrong trong lần thứ nhất đặt chân lên Mặt Trăng đã được ghi vào lịch sử dân tộc bản địa: “Đây là bước tiến nhỏ bé của một con người, nhưng là bước tiến khổng lồ của tất cả quả đât”

Sau khi cuộc đua lên mặt trăng kết thúc, Liên Xô và Mỹ chuyển sang đối đầu trong việc nghiên cứu và phân tích xây dựng những trạm cư trú lâu dài trong vũ trụ. Ngày 19 tháng bốn năm 1971, trạm không khí Salyut 1 của Liên Xô trở thành Trạm không khí thứ nhất trong lịch sử dân tộc bản địa loài người. Chương trình Salyut có vai trò quan trọng so với việc tăng trưởng công nghệ tiên tiến và phát triển những trạm không khí từ cơ bản, quá trình tăng trưởng kỹ thuật, từ trạm lắp rắp một cổng đến phức tạp – đa cổng, thành tiền đồn dài hạn trên quỹ đạo với kĩ năng khoa học ấn tượng, công nghệ tiên tiến và phát triển này tiếp tục được thừa kế cho tới nay.

Bước sang thập niên 1980, cuộc chạy đua vào không khí trở nên đình trệ. Vào ngày 12 tháng bốn năm 1981, Hoa Kỳ đã phóng lên tàu vũ trụ trọn vẹn có thể tái sử dụng thứ nhất (tàu con thoi) nhân ngày kỉ niệm 20 năm chuyến bay của Gagarin. Sau cái chết của Korolyov, chương trình không khí của Liên Xô được cấp ít kinh phí góp vốn đầu tư hơn, họ chỉ nỗ lực duy trì thế cân riêng với Hoa Kỳ. Cách tổ chức triển khai không hiệu suất cao và việc thiếu ngân sách đã làm họ mất đi lợi thế ban sơ trong cuộc chạy đua. Một số quan sát viên nhận định rằng giá tiền của cuộc chạy đua vũ trụ, cùng với cuộc chạy đua vũ trang cũng rất là đắt, ở đầu cuối đã làm khối mạng lưới hệ thống kinh tế tài chính Liên Xô rơi vào trì trệ vào thập niên 1980 và là một trong những yếu tố dẫn tới sự tan rã của Liên Xô. Đến cuối thập niên 1980, với việc tan băng trong quan hệ Mỹ – Liên Xô, hai bên khởi đầu chuyển từ đối đầu sang hợp tác, cùng nhau triển khai một số trong những dự án bất Động sản khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích chung về du hành vũ trụ.

Thập niên 1970

Hòa giải Trung-Mỹ

Xem thêm thông tin: Chuyến thăm Trung Quốc của Richard Nixon

Như một kết quả của sự việc chia rẽ Trung-Xô, căng thẳng mệt mỏi dọc theo biên giới Trung Quốc-Liên Xô đạt đến đỉnh điểm vào năm 1969, và Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon quyết định hành động tận dụng xích míc giữa hai nước xã hội chủ nghĩa lớn số 1 để thay đổi cán cân quyền lực tối cao theo phía có lợi cho Phương Tây[92]. Trung Quốc cũng muốn cải tổ quan hệ với những người Mỹ với ý định hợp tác tiêu diệt Liên Xô. Chuyến thăm Trung Hoa của Tổng thống Mỹ Richard Nixon năm 1972 đã ghi lại sự thay đổi cục diện toàn thế giới, biến “cái bắt tay lịch sử dân tộc bản địa giữa lãnh đạo hai nước bên kia Thái Bình Dương” thành hiện thực và ghi lại sự khởi đầu cho một kỉ nguyên mới.[93].

Giảm căng thẳng mệt mỏi

Brezhnev và Nixon rỉ tai khi đứng trên ban công White House trong chuyến thăm năm 1973 của Brezhnev tới Washingtonmột đỉnh điểm trong quá trình giảm căng thẳng mệt mỏi giữa Hoa Kỳ và Liên bang Xô viết.

Trong quy trình thập niên 1960 và 1970, những bên tham gia Chiến tranh Lạnh đấu tranh cho một hình mẫu mới và phức tạp hơn của những quan hệ quốc tế trong số đó toàn thế giới không hề bị phân phân thành những khối đối đầu rõ rệt nữa. Liên xô đã hoàn thành xong một sự cân đối hạt nhân với Mỹ. Từ đầu quá trình hậu chiến, Tây Âu và Nhật Bản nhanh gọn hồi sinh từ những tàn phá của Thế chiến II và duy trì được sự tăng trưởng kinh tế tài chính mạnh trong suốt thập niên 1950 và 60, với GDP trên đầu người đạt tới mức của Hoa Kỳ, trong lúc kinh tế tài chính Khối Đông Âu rơi vào trì trệ vào thập niên 1970[94] Trung Quốc, Nhật Bản, và Tây Âu; sự tăng trưởng của dân tộc bản địa ở Thế giới thứ ba, và sự không thống nhất ngày càng lớn bên trong liên minh những nước Xã hội chủ nghĩa đều là điềm báo về một cơ cấu tổ chức triển khai toàn thế giới đa cực mới. Hơn nữa, Khủng hoảng tích điện năm 1973 đã tạo ra một sự thay đổi lớn trong sự thịnh vượng kinh tế tài chính của những cường quốc. Sự ngày càng tăng nhanh gọn của giá dầu đã tàn phá nền kinh tế thị trường tài chính của tất cả Mỹ và Liên Xô.

Trong nhiệm kỳ tổng thống của tớ, Richard M. Nixon cùng Cố vấn An ninh Quốc gia của ông là Henry Kissinger đã tạo ra một quyết sách đối ngoại mà sau này được nghe biết với tên thường gọi “hòa hoãn” hay “Giảm căng thẳng mệt mỏi” (detenté) với Liên Xô đúng như nghĩa đen của từ này là xoa dịu những căng thẳng mệt mỏi Chiến tranh Lạnh giữa Liên Xô và Mỹ.

Giảm căng thẳng mệt mỏi vừa có quyền lợi kế hoạch vừa có quyền lợi kinh tế tài chính với cả hai phía trong cuộc Chiến tranh Lạnh, được nâng đỡ bởi quyền lợi chung trong việc tìm cách trấn áp sự mở rộng và phổ cập những loại vũ khí hạt nhân. Tổng thống Richard Nixon và lãnh đạo Liên xô Leonid Brezhnev đã ký kết hiệp ước SALT I để ngăn cản sự tăng trưởng những loại vũ khí kế hoạch. Sự trấn áp vũ khí được cho phép cả hai siêu cường giảm sút sự ngày càng tăng kinh khủng của ngân sách quốc phòng. Cùng lúc đó, những nước châu Âu vốn bị chia rẽ giờ đã khởi đầu theo đuổi những quan hệ thân thiện hơn. Chính sách Ostpolitik (khuynh hướng về phía Đông) của Thủ tướng Tây Đức Willy Brandt đã dẫn tới việc công nhận nhà nước Đông Đức.

Sự hợp tác theo những Thoả thuận Helsinki đã dẫn tới nhiều thoả thuận khác về kinh tế tài chính, chính trị và nhân quyền. Một loạt những thoả thuận trấn áp vũ khí như SALT I và Hiệp ước Chống Tên lửa Đạn đạo được hình thành để số lượng giới hạn sự tăng trưởng của những loại vũ khí kế hoạch và tụt giảm cuộc chạy đua vũ trang. Cũng có những sự xích lại gần nhau giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa gia nhập Liên hiệp quốc, và những quan hệ thương mại và văn hoá được thúc đẩy, đáng để ý nhất là chuyến thăm có vai trò lớn của Nixon tới Trung Quốc năm 1972.

Trong lúc đó, Liên Xô cũng ký kết những hiệp ước hữu nghị và hợp tác với nhiều vương quốc không thuộc khối xã hội chủ nghĩa, nhất là trong số những nước Không link và những nước thuộc Thế giới thứ ba.

Mỹ Latinh

Bài rõ ràng: Chiến tranh dơ bẩn, và Chiến tranh Falkland

Khi Salvador Allende, một người dân có tư tưởng xã hội chủ nghĩa, trở thành tổng thống Chile vào năm 1970, tổng thống Mỹ Nixon đã ra lệnh cho CIA lên kế hoạch lật đổ Allende. Để đáp trả lại việc Allende quốc hữu hóa những mỏ đồng và những nhà máy sản xuất của Mỹ, chính phủ nước nhà Mỹ đã cắt giảm marketing với Chile tạo ra tình trạng khan hiếm và hỗn loạn kinh tế tài chính tại vương quốc này (Mỹ là đối tác chiến lược thương mại số 1 của Chile khi đó). CIA và bộ ngoại giao Mỹ đã tiến hành chiến dịch tuyên truyền chống lại Allende ở Chile trong suốt một thập kỷ, tài trợ cho những chính quý khách bảo thủ, những đảng phái, những công đoàn, những nhóm sinh viên và toàn bộ những dạng truyền thông, trong lúc mở rộng quan hệ với quân đội. Nền kinh tế tài chính của Chile dưới thời Allende ngày càng lún sâu vào khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc. Cuối cùng ông ta bị lật đổ bởi cuộc thay máu chính quyền quân sự chiến lược do Augusto Pinochet đứng đầu. Sau khi Pinochet lên nắm quyền, Mỹ đã ủng hộ chiến dịch truy quét những người dân cộng sản của Pinochet (Chiến dịch Kền kền khoang), chiến dịch mà ông ta xem là thiết yếu để để cứu giang sơn thoát khỏi chủ nghĩa cộng sản. Chiến dịch này đã gây ra cái chết của 3000 người. Tuy vậy Chile đã có sự tăng trưởng nhanh về kinh tế tài chính trong trong năm Pinochet cầm quyền, đến nỗi nhiều người đã ca tụng đó là “Phép màu Chile” [95][96].

Châu Á Thái Tỉnh bình Dương

Thất bại của Mỹ ở Việt Nam đã được nhiều người xem là một thất bại nhục nhã của siêu cường mạnh nhất toàn thế giới trước một trong những vương quốc nghèo nhất trên toàn thế giới. Hàng loạt báo trên toàn thế giới đều công bố sự kiện này. Sau đó Mỹ đồng ý kí Hiệp định Paris tại Paris, Pháp cùng với Việt Nam để chính thức rút khỏi Việt Nam.[97]

Mỹ ủng hộ Israel trong cuộc Chiến tranh Yom Kippur với liên minh những nước Ả Rập vốn nhận được sự hậu thuẫn từ Liên Xô. Mỹ cũng đứng về phía Israel trong xung đột giữa Israel và Palestine (trong lúc Liên Xô ủng hộ Palestine).

Mỹ tương hỗ những nhóm phiến loạn người Kurd có ý định lật đổ cơ quan ban ngành thân Liên Xô của Iraq. Tuy vậy những người dân Kurd đã thất bại trước quân đội chính phủ nước nhà Iraq vào năm 1975.

Nội chiến Lào kết thúc tháng 12 năm 1975.

Cuộc xâm nhập Campuchia tiến công vào miền Đông Campuchia vào năm 1970 của quân đội Hoa Kỳ.

Châu Phi

Xem thêm thông tin: Nội chiến Angola
Xem thêm thông tin: Chiến tranh Ogaden

Cuộc Cách mạng Bồ Đào Nha năm 1974 đã lật đổ nhà độc tài Estado Novo, tạo Đk cho những thuộc địa của Bồ Đào Nha tại châu Phi là Angola và Mozambique giành độc lập không lâu tiếp sau đó. Sau khi giành độc lập, Angola lâm vào cảnh một trong những cuộc nội chiến đẫm máu kéo dãn hai thập kỷ giữa một bên là lực lượng MPLA (Phong trào nhân dân Giải phóng Angola) được khối xã hội chủ nghĩa (nhất là Liên Xô và Cuba) ủng hộ, và một bên là Liên minh Quốc gia vì sự độc lập toàn vẹn của Angola (UNITA) được Mỹ ủng hộ. Ngoài ra còn một phe thứ ba nữa là Mặt trận Dân tộc Giải phóng Angola (FNLA) có vai trò không đáng kể trong cuộc nội chiến. Tất cả những lực lượng quốc tế rút khỏi Angola vào năm 1989. Đến năm 2002, cuộc nội chiến kết thúc với thắng lợi dành riêng cho MPLA.

Ở Ethiopia, vị nhà vua thân Mỹ Haile Selassie bị lật đổ bởi những người dân cộng sản do Mengistu Haile Mariam đứng đầu. Mengistu trở thành Tổng thống của nước Cộng hòa Nhân dân Ethiopia. Trong hai năm 1977-1978, Mengistu củng cố quyền lực tối cao của tớ bằng việc đàn áp tàn bạo những nhóm trái chiều và những người dân chống đối cơ quan ban ngành, gây ra cái chết của khoảng chừng 500.000 người [98][99]. Tháng 7 năm 1977, Somali bất thần đem quân tiến công Ethiopia. Liên Xô phản đối hành vi xâm chiếm và ngừng ủng hộ Somalia, chuyển qua khởi đầu ủng hộ Ethiopia, ngược lại Hoa Kỳ quay sang ủng hộ Somalia. Cuộc xung đột này còn được biết tới với tên gọi Chiến tranh Ogaden. Chiến sự kết thúc khi Quân đội Somalia rút lui về bên kia biên giới và tuyên bố một thỏa thuận hợp tác đình chiến.
Đến năm 1990, Mengistu tuyên bố ông ta từ bỏ chủ nghĩa cộng sản, và khởi đầu tiến hành Open nền kinh tế thị trường tài chính. Tuy nhiên, tháng 5 năm 1991, mặt trận dân người chủ dân Ethiopia (EPRDF) lật đổ Mengistu, ông ta tiếp sau đó phải tị nạn tại Zimbabwe.

Từ 1979 đến 1985

Học thuyết Reagan

Xem thêm thông tin: Ronald Reagan

Vào năm 1980, Ronald Reagan đã vượt mặt Jimmy Carter trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Khi trở thành tổng thống, Reagan đã hòn đảo ngược quyết sách “Giảm căng thẳng mệt mỏi” với Liên Xô, tăng mạnh tiêu pha cho quân sự chiến lược và quyết tâm vô hiệu tầm tác động của Liên Xô ở mọi nơi trên toàn thế giới [100]. Reagan gọi Liên Xô là “đế quốc tà ác” đồng thời tuyên bố rằng chủ nghĩa cộng sản sẽ sớm sụp đổ và sẽ bị bỏ lại trong “đống tro tàn của lịch sử dân tộc bản địa” [101][102]. Thủ tướng Anh Thatcher cũng lên án mạnh mẽ và tự tin Liên Xô và tố cáo cơ quan ban ngành Liên Xô “Âm mưu thống trị toàn thế giới” [103][104].

Dưới một quyết sách chống cộng quyết liệt được nghe biết như học thuyết Reagan, Reagan và chính phủ nước nhà đất của ông phục vụ nhu yếu trợ giúp minh bạch và cả bí mật cho những trào lưu chống cộng sản trên toàn toàn thế giới nhất là tại Châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latin với tiềm năng lật đổ những chính phủ nước nhà cộng sản do Liên Xô hậu thuẫn tại những khu vực này.

Tháng 3 năm 1983, Reagan trình làng Sáng kiến Phòng thủ Chiến lược (viết tắt theo tiếng Anh là SDI), một dự án bất Động sản khu công trình xây dựng quốc phòng mà sẽ sử dụng những khối mạng lưới hệ thống có địa thế căn cứ trên không khí và mặt đất để bảo vệ Hoa Kỳ khỏi những cuộc tiến công minh tên lửa hạt nhân liên lục địa kế hoạch. Reagan tin rằng lá chắn quốc phòng này trọn vẹn có thể làm cho cuộc chiến tranh hạt nhân không thể xẩy ra [105][106]. Nhà lãnh đạo Liên Xô Yuri Andropov thì nói rằng SDI sẽ đặt “toàn toàn thế giới trong rủi ro đáng tiếc tiềm ẩn tiềm ẩn chạy đua vũ trang”.[107]. Một số nhà phân tích Liên Xô nhận định rằng việc Reagan đưa ra dự án bất Động sản khu công trình xây dựng SDI là một giải pháp nhằm mục tiêu đẩy Liên Xô vào một trong những cuộc chạy đua vũ trang quy mô lớn với Hoa Kỳ với mục tiêu làm suy yếu nền kinh tế thị trường tài chính của Liên Xô vốn đang rơi vào tình trạng trì trệ. Nhiều nhà phân tích Phương Tây thì lại nhận định rằng chương trình SDI của Reagan đã làm cho Liên Xô nhận ra rằng khối mạng lưới hệ thống kinh tế tài chính và xã hội của nó không thể duy trì cuộc đua vũ trang với Hoa Kỳ, buộc giới lãnh đạo Liên Xô phải tìm kiếm những giải pháp nhượng bộ và ở đầu cuối đồng ý thất bại [108]
Vì những nguyên do đó, David Gergen, một cựu phụ tá của Tổng thống Reagan, về sau đã tin rằng chính SDI đã góp thêm phần giúp kết thúc trận cuộc chiến tranh lạnh một cách nhanh gọn hơn.[109]

Cuộc tập trận Able Archer năm 1983

Châu Á Thái Tỉnh bình Dương

Cách mạng Hồi giáo Iran
Bài rõ ràng: Cách mạng Hồi giáo

Cách mạng Hồi giáo Iran (hay còn được biết với tên Cách mạng Iran, Cách mạng trắng[110][111][112][113][114][115], Tiếng Ba Tư: انقلاب اسلامی, Enghelābe Eslāmi) là cuộc cách mạng lật đổ quyết sách quân chủ chuyên chế thân Mỹ do Shah Mohammad Reza Pahlavi đứng đầu, xây dựng vương quốc Cộng hòa Hồi giáo dưới sự lãnh đạo của giáo chủ Ayatollah Ruhollah Khomeini, người lãnh đạo cuộc cách mạng và là người khai sinh ra nước Cộng hòa Hồi giáo[116] Cuộc cách mạng đã thay thế quyết sách quân chủ chuyên chế thân Phương Tây bằng một quyết sách có tư tưởng chống Phương Tây quyết liệt bị phương Tây cho là “độc tài thần quyền”[117],

Năm 1953, Thủ tướng Mohammad Mossadegh, người đã quốc hữu hóa những mỏ dầu của giang sơn, được bầu vào chiếc ghế thủ tướng trải qua một cuộc bầu cử dân chủ. Nhờ cuộc thay máu chính quyền do CIA và MI6 giật dây, có mật danh Chiến dịch Ajax, Mossadegh bị lật đổ và bắt giam, còn Vua Shah thì quay trở lại ngai vàng. Tư tưởng của người Iran vẫn nhận định rằng Anh và Mỹ phụ trách trong sự phá hoại tiến trình dân chủ này của Iran. Vua Shah duy trì quan hệ thân cận với Hoa Kỳ và một số trong những vương quốc phương Tây khác, và thường được những cơ quan ban ngành tổng thống Hoa Kỳ ủng hộ vì những quyết sách và sự thù nghịch so với Chủ nghĩa xã hội của ông.

Chế độ của vua Shah không được nhân dân ưu thích: Quần chúng nhận thức rằng vua Shah chịu tác động lớn – nếu không nói là con rối – của thế lực phi Hồi giáo phương Tây (chỉ Hoa Kỳ)[52][53], nơi mà nền văn hóa cổ truyền truyền thống của nó đang làm ô uế giang sơn Iran; rằng quyết sách của Shah ngột ngạt, thối nát, và ngông cuồng[54][55].

Lãnh tụ cách mạng Ayatollah Khomeini tuyên bố rằng đã có 60.000 đàn ông, phụ nữ và trẻ nhỏ đã “tử vì đạo” (bị sát hại) dưới quyết sách của Shah[118] và số lượng này xuất hiện trong Hiến pháp Cộng hòa Hồi giáo Iran[119]. Một thành viên của quốc hội Iran đã đưa ra số lượng “70.000 chiến sỹ tử đạo và 100.000 bị thương khi tiêu diệt quyết sách độc tài thối nát”[118].

Các cuộc biểu tình chống lại Shah khởi nguồn vào tháng 10 năm 1977. Từ tháng 8 đến tháng 12 năm 1978, những cuộc đình công và biểu tình đã làm tê liệt giang sơn Iran. Trước sức ép của quần chúng, vua Shah rời Iran để sống lưu vong vào trong thời gian ngày 16 tháng một năm 1979. Chế độ quân chủ sụp đổ sau ngày 11 tháng 2 khi quân du kích và quân nổi dậy vượt mặt quân đội trung thành với chủ với Shah, đưa Ayatollah Ruhollah Khomeini lên nắm quyền chính thức và lập nên nước Cộng hòa Hồi giáo Iran.

Một số nguồn tin về sau nhận định rằng Hoa Kỳ thực sự đã bật đèn xanh để Khomeini lật đổ cơ quan ban ngành của Shah. Đã có dẫn chứng được đưa ra đã cho toàn bộ chúng ta biết chính phủ nước nhà Hoa Kỳ đã tài trợ cho Khomeini bằng phương pháp chuyển 150 triệu USD vào thông tin tài khoản ngân hàng nhà nước khi ông ta tị nạn ở Pháp[120]. Một biên bản ghi nhớ của CIA với Khomeini và Shah đã nói rằng: tuy Khomeini quyết tâm lật đổ Shah và khước từ thỏa hiệp, và ông trong quá khứ đã từng hợp tác với những nhóm khủng bố Hồi giáo, nhưng Khomeini cũng chống chủ nghĩa Cộng sản triệt để như Shah, do đó Mỹ sẵn sàng tài trợ cho Khomeini để đảm bảo dù Shah có bị lật đổ hay là không thì Iran sẽ đã có được một chính phủ nước nhà chống Cộng[121]

Chiến tranh Liên Xô – Afghanistan
Xem thêm thông tin: Chiến tranh Afghanistan (19781992)

Vào tháng bốn năm 1978, Đảng Dân chủ Nhân dân Afghanistan (PDPA) đã lên nắm quyền lực tối cao ở Afghanistan sau cuộc Cách mạng Saur và tuyên bố đưa giang sơn đi theo chủ nghĩa cộng sản. Tình hình khởi đầu trở thành nghiêm trọng sau một loạt những sáng tạo độc lạ cải cách của chính phủ nước nhà đất của Tổng thống Taraki với tiềm năng nhổ bật “gốc rễ quyết sách phong kiến” trong xã hội Afghanistan[122]. Những giải pháp cải cách đó mang lại một số trong những thay đổi tiến bộ, nhưng chúng được tiến hành theo phương pháp tàn bạo và vụng về[123]. Xã hội nông thôn Afghanistan phần lớn vẫn tuân theo truyền thống cuội nguồn Hồi giáo và những bộ tộc, và những cuộc cải cách ruộng đất rình rập đe dọa những nền móng của nó; tương tự việc cải cách giáo dục và tăng quyền tự do cho phụ nữ bị xem là hành vi tiến công Đạo Hồi. Vì thế, sự phản kháng chống lại những cuộc cải cách ngày càng mạnh mẽ và tự tin hơn. Trong vòng vài tháng, phe trái chiều với chính phủ nước nhà đã khởi xướng một cuộc nổi dậy ở miền đông Afghanistan, cuộc nổi dậy nhanh gọn mở rộng thành một cuộc nội chiến do những chiến binh nổi dậy, được gọi là Mujahideen, tiến hành chống lại những lực lượng của chính phủ nước nhà Afghanistan trên toàn quốc. Mujahideen coi việc người Cơ đốc hay người Xô viết vô thần trấn áp Afghanistan là một điều “báng bổ Hồi giáo” cũng như văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn của mình. Họ đã công bố một cuộc “jihad” (thánh chiến) với tiềm năng lật đổ chính phủ nước nhà Afghanistan. Những người nổi dậy Mujahideen đã được huấn luyện quân sự chiến lược và phục vụ nhu yếu vũ khí bởi Pakistan và Trung Quốc, trong lúc Liên Xô gửi hàng nghìn cố vấn quân sự chiến lược để tương hỗ chính phủ nước nhà PDPA. Vào giữa năm 1979, Hoa Kỳ đã khởi đầu một chương trình bí mật để phục vụ nhu yếu vũ khí cho những chiến binh mujahideen.

Xe tăng T-62M của Liên Xô rút quân khỏi Afghanistan

Đến tháng bốn năm 1979, Afghanistan thực sự rơi vào tình trạng hỗn loạn. nhà nước Afghanistan đã thẳng tay trấn áp những người dân phản đối, tử hình hàng nghìn tù nhân chính trị và ra lệnh giết hại dân thường không vũ trang [124], khiến những nhóm vũ trang chống lại chính phủ nước nhà ngày càng nhận đuơc sự ủng hộ của nhân dân. Vào tháng 9 năm 1979, Tổng thống Khalqist Nur Muhammad Taraki đã biết thành ám sát trong cuộc thay máu chính quyền do một thành viên của PDPA vốn bất bình với Taraki là Hafizullah Amin tiến hành, Amin tiếp sau đó đảm nhiệm chức tổng thống. Amin không sở hữu và nhận được sự tin tưởng từ Liên Xô, vì vậy vào trong thời gian ngày 24/12/1979 Liên Xô đã đổ quân vào Afghanistan và lật đổ cơ quan ban ngành của Amin. Một cơ quan ban ngành thân Liên Xô, đứng đầu là Babrak Karmal Parcham được dựng lên để lấp đầy khoảng chừng trống quyền lực tối cao. Quân đội Liên Xô tiến vào Afghanistan với số lượng ngày một lớn với lí do là để đảm bảo ổn định tình hình tại Afghanistan dưới quyền Karmal. Tuy vậy, Hồng quân đã gặp phải sự phản kháng quyết liệt từ phe nổi dậy. Kết quả là Liên Xô đã từ từ bị lún sâu vào chiến sự tại Afghanistan. Quân đội Liên Xô chiếm giữ hầu hết những thành phố và những đường giao thông vận tải chính, trong lúc mujahideen tiến hành cuộc chiến tranh du kích với những nhóm nhỏ hoạt động giải trí và sinh hoạt đa phần ở vùng nông thôn. Liên Xô đã sử dụng không quân ném bom trên quy mô lớn, san bằng những ngôi làng ở nông thôn vốn là nơi trú ẩn của những mujahideen, phá hủy những mương tưới tiêu quan trọng và khiến nhiều dân thường thiệt mạng. Các trận lụt tiếp sau đó làm phát sinh dịch sốt rét, nhất là ở tỉnh Nangarhar[125][126][127]

Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc trải qua nghị quyết phản đối sự can thiệp của Liên Xô[128][129]. Phương Tây coi cuộc tiến công của Liên Xô là hành vi “xâm lược”, và Mỹ đã tuyên bố tẩy chay Thế vận hội 1980 tại Moscow. Đáp trả lại, Liên Xô cũng tuyên bố tẩy chay Thế vận hội ngày hè 1984 tại Los Angeles. Song trong lúc đó, Ấn Độ, một liên minh xã hội chủ nghĩa cánh tả thân cận của Liên Xô, lại đã ủng hộ chiến dịch của Liên Xô và phục vụ nhu yếu tương hỗ tình báo và tiếp vận quan trọng cho quân đội Liên Xô. Trong những vương quốc Khối Warszawa, chỉ có România là chỉ trích Liên Xô.[130] Liên Xô ban sơ lên kế hoạch để ổn định chính phủ nước nhà dưới sự lãnh đạo mới của Karmal, và rút lui trong vòng sáu tháng hoặc một năm. Nhưng họ đã gặp phải sự phản kháng kinh hoàng từ những mujahideen và bị mắc kẹt trong một trận chiến đẫm máu kéo dãn chín năm. Cái giá về quân sự chiến lược cũng như về ngoại giao chẳng bao lâu là quá cao cho Liên Xô [131]. Vì đó là một trận cuộc chiến tranh dai dẳng nó thỉnh thoảng được ví là cuộc “cuộc chiến tranh Việt Nam của Liên Xô” hay “cái bẫy gấu” bởi báo chí truyền thông Phương Tây[132][133][134] Năm 1989, Liên Xô rút quân về nước, trong lúc cuộc chiến tranh giữa những phe phái ở Afganistan tiếp tục trình làng. Vào ngày 27 tháng bốn năm 1992, quyết sách Cộng sản Afghanistan chính thức bị lật đổ hẳn và Mujahideen lên nắm quyền.

Cuộc chiến đã có những tác động rất rộng so với Liên bang Xô viết và thường được nhắc tới như thể một trong những nguyên nhân dẫn đến việc tan rã của Liên Xô vào năm 1991.

Campuchia và Khmer Đỏ

Từ 1975-1978, tin vào sự hậu thuẫn của cơ quan ban ngành Trung Quốc, cơ quan ban ngành Khmer Đỏ ở Campuchia đã nhiều lần tiến công vào vùng Tây Nam Việt Nam, tàn sát thường dân, đánh phá những cơ sở kinh tế tài chính và quân sự chiến lược dọc biên giới với mục tiêu làm kiệt quệ đối phương. Họ đã biết thành cơ quan ban ngành và quân đội Việt Nam đổ quân vượt mặt năm 1979 và lập nhà nước Cộng hòa Nhân dân Campuchia và đưa Hun Sen lên làm thủ tướng.

Dù đã biết thành đánh sụp, Khmer Đỏ vẫn được hậu thuẫn bởi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và Hoa Kỳ, vì muốn cô lập nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam lúc đó đang rất được Liên Xô tương hỗ. Trong quá trình 1979-1988, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa cùng với Mỹ và Thái Lan, vào thời kì mặn nồng nhất của quan hệ Trung-Mỹ, đã phục vụ nhu yếu vũ khí, thông tin tình báo và địa thế căn cứ để tiếp tế cũng như phục vụ nhu yếu nơi trú ẩn cho bính lính Khmer Đỏ.[135] Khmer Đỏ tiến hành những hoạt động giải trí và sinh hoạt buôn lậu gỗ và đá quý, nhận tương hỗ quân sự chiến lược từ Trung Quốc, Mỹ trải qua quân đội Thái.[136] Tổng cộng, theo cựu tổng thống Lý Quang Diệu, trong tầm thời hạn một thập kỷ, Khmer Đỏ nhận được tương hỗ từ khối ASEAN, Mỹ và Trung Quốc khoảng chừng 1,3 tỷ dollar.

Tổ chức cứu trợ khẩn cấp Campuchia của Mỹ, nhờ vào đại sứ quán Mỹ tại Bangkok, đã nuôi dưỡng và tương hỗ Khmer đỏ để tiếp tục chống lại chính phủ nước nhà mới của Campuchia do Việt Nam hậu thuẫn. Dưới sức ép của Mỹ, Chương trình Lương thực toàn thế giới đã phục vụ nhu yếu lương thực cho 20.000 đến 40.000 lính Khmer đỏ. Suốt một thập kỷ tiếp sau đó, cơ quan tình báo quân đội Mỹ đã hỗ trợ Khmer đỏ thám thính qua vệ tinh, đồng thời những lực lượng đặc nhiệm của Mỹ và Anh hướng dẫn quân Khmer đỏ đặt hàng triệu quả mìn bộ binh khắp miền Tây Campuchia[137]

Dù bị lật đổ, Khmer Đỏ tiếp tục giữ ghế tại Liên Hợp Quốc, đại diện thay mặt thay mặt bởi Thiounn Prasith. Các chính phủ nước nhà phương Tây tiếp tục ủng hộ Khmer Đỏ tại Liên hiệp quốc và bỏ phiếu ủng hộ Khmer Đỏ giữ ghế tại đây[138] Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng dùng quyền của tớ ở Liên Hiệp quốc để giữ ghế đại diện thay mặt thay mặt cho Khmer Đỏ, nên dù chỉ từ là một nhóm du kích trong rừng nhưng Khmer Đỏ lại sẽ là người đại diện thay mặt thay mặt hợp pháp duy nhất của người dân Campuchia.[139] Dù Việt Nam đề xuất kiến nghị rút quân để đổi lại một thỏa thuận hợp tác chính trị nhằm mục tiêu loại trừ việc Khmer Đỏ quay trở lại nắm quyền lực tối cao, nhưng ASEAN, Trung Quốc và Hoa Kỳ coi điều này là không thể đồng ý được.[140]

Mỹ Latinh

Các nhóm phiến quân Contras

Thuật ngữ Contras là hàng loạt nhóm vũ trang cánh hữu được Hoa Kỳ tương hỗ tài chính và vũ khí, hoạt động giải trí và sinh hoạt từ thời gian năm 1979 đến đầu thập niên 1990. Các nhóm này hoạt động giải trí và sinh hoạt chống lại cơ quan ban ngành hội đồng Tái Thiết Dân tộc Nicaragua của Đảng Sandinista cánh tả theo chủ nghĩa xã hội. Chính quyền Sandinista nhận được sự hậu thuẫn từ Liên Xô và Cuba. Trong số những nhóm contra tại Nicaragua, nhóm Lực lượng dân chủ Nicaragua (FDN) nổi lên như thể nhóm lớn số 1.

Từ quá trình ban sơ, những nhóm Contras nhận được tương hỗ tài chính và quân sự chiến lược từ nhà nước Hoa Kỳ, và sức mạnh quân sự chiến lược của mình tùy từng sự tương hỗ này. Sau khi Quốc hội Hoa Kỳ trải qua việc cấm tương hỗ, cơ quan ban ngành của Tổng thống Reagan vẫn tiếp tục lặng lẽ tương hỗ contras. Các hành vi lặng lẽ tương hỗ này đã lên mức đỉnh điểm trong vụ Iran-Contra.

Trong trận chiến chống lại nhà nước Nicaragua, lực lượng Contras đã có hàng loạt hành vi vi phạm nhân quyền và sử dụng những giải pháp khủng bố,[141][142][143][144][145] tiến hành hơn 1300 cuộc tiến công khủng bố.[146] Các hoạt động giải trí và sinh hoạt trên được tiến hành một cách có khối mạng lưới hệ thống theo kế hoạch của lực lượng này. Những người ủng hộ quân Contras đã nỗ lực che giấu những hoạt động giải trí và sinh hoạt này, nhất là chính phủ nước nhà Hoa Kỳ khi này đã tiến hành một chiến dịch tuyên truyền nhằm mục tiêu để công chúng có thiện cảm hơn so với lực lượng contras.[147]

Năm 1986, tại Mỹ xẩy ra vụ bê bối Contragate. Scandal này còn có dính líu tới những quan chức thời thượng của Mỹ, họ bí mật bán vũ khí cho Iran trong lúc quốc hội Mỹ đã có lệnh cấm xuất khẩu vũ khí cho Iran. Kế hoạch ấy được bịa ra dưới một mẩu chuyện khác nhằm mục tiêu bảo vệ bảo vệ an toàn việc phóng thích tù nhân Mỹ tại Iran, khiến dư luận Mỹ phẫn nộ. Tiền tìm kiếm được trong lần marketing tiếp sau này đã được Mỹ bí mật vốn để làm tài trợ cho những nhóm phiến quân Contras ở Nicaragua. 11 thành viên của cơ quan ban ngành Tổng thống Mỹ Reagan đã biết thành phán quyết sau một loạt những cáo buộc tương quan đến vụ bê bối này.

Mỹ xâm lược Grenada
Bài rõ ràng: Mỹ xâm lược Grenada

Cuộc tiến công Grenada hay còn gọi là chiến dịch Urgent Fury là cuộc xâm lược của Mỹ vào Grenada năm 1983. Grenada là một quốc hòn đảo Caribbean với 91.000 dân, nằm cách Venezuela 160km (100 dặm) về phía bắc. Năm 1983, một chính phủ nước nhà cánh tả được xây dựng ở Grenada, và được Cuba ủng hộ.

Vào ngày 25/10/1983, Mỹ cùng với những liên minh trong Lực lượng phòng vệ Đông Caribe xâm chiếm Grenada. Hoa Kỳ đã biện minh cho vụ xâm lược bằng một loạt những lý lẽ, tuy nhiên Liên Hợp Quốc, Canada và Anh Quốc coi hành vi này là một sự vi phạm trước đó chưa từng thấy luật pháp quốc tế.[148] Tương quan hai bên khá chênh lệch, quân Mỹ có tầm khoảng chừng 7300 quân và có sự yểm trợ của lực lượng Không quân Hải quân Mỹ, ngoài ra còn tồn tại binh lính của một số trong những nước liên minh của Mỹ trong khu vực Caribe như Barbados, Jamaica trong lúc đó Grenada chỉ có 1200 quân, trong số đó có tầm khoảng chừng 900 quân tới từ Cuba và một số trong những cố vấn quân sự chiến lược tới từ những nước thuộc khối XHCN: Liên Xô, Đông Đức, Bắc Triều Tiên.

Trong cuộc tiến công, lực lượng Hoa Kỳ chỉ gặp phải sự kháng cự vừa phải của một lực lượng nhỏ quân đội Cuba và Grenada. Tổng cộng có 19 lính Mỹ thiệt mạng và 116 người bị thương, 3 trực thăng bị rơi. Phía Grenada có 45 người chết, 337 người bị thương, ngoài ra còn tồn tại 24 người Cuba thiệt mạng. Bên cạnh những tổn thất quân sự chiến lược, 24 thường dân Grenada thiệt mạng, trong số đó có 18 người thiệt mạng do Không quân Mỹ ném bom trúng một bệnh viện tinh thần ở Grenada.

Kết quả của cuộc tiến công này là thắng lợi dành riêng cho Mỹ sau vài tuần, lập nên một chính phủ nước nhà mới thân Mỹ cho Grenada.

Chấm dứt Chiến tranh Lạnh (19851991)

Bài rõ ràng: Chiến tranh Lạnh (1985-1991)
Mikhail Gorbachev và Ronald Reagan ký Hiệp ước những Lực lượng Hạt nhân Tầm trung tại White House, 1987

Những cuộc cải tổ của Gorbachev

Xem thêm thông tin: Mikhail Gorbachev, perestroika, và glasnost

Tới khi Mikhail Gorbachev là người khá trẻ lên làm Tổng bí thư năm 1985, nền kinh tế thị trường tài chính Liên Xô đang ở trong tình trạng trì trệ và phải đương đầu với việc giảm sút mạnh từ thu nhập ngoại tệ quốc tế vì sự sụt giá dầu mỏ trong thập niên 1980.[149] Những yếu tố này khiến Gorbachev góp vốn đầu tư vào những giải pháp nhằm mục tiêu Phục hồi giang sơn đang trì trệ.[149]

Một sự khỏi đầu không hiệu suất cao đã dẫn tới kết luận rằng những thay đổi cơ cấu tổ chức triển khai mạnh hơn là thiết yếu vào tháng 6 năm 1987 Gorbachev thông tin một kế hoạch cải cách kinh tế tài chính được gọi là perestroika, hay tái cơ cấu tổ chức triển khai.[150] Perestroika giảm sút khối mạng lưới hệ thống sản xuất theo hạn ngạch, được cho phép sự sở hữu tư nhân với những doanh nghiệp và mở đường cho góp vốn đầu tư quốc tế. Các giải pháp đó có mục tiêu tái kim chỉ nan những nguồn tài nguyên vương quốc từ những cam kết quân sự chiến lược đắt giá thời Chiến tranh Lạnh sang những khu vực công cộng có hiệu suất cao to nhiều hơn.[150]

Dù có thái độ không tin ban sơ ở phương Tây, nhà lãnh đạo mới của Liên Xô đã chứng tỏ sự nhất quyết hòn đảo ngược Đk kinh tế tài chính đang xấu đi của Liên Xô thay vì tiếp tục cuộc chạy đua vũ trang với phương Tây.[151] Một phần là một phương pháp để chống sự trái chiều bên trong với những cuộc cải cách của tớ, Gorbachev đồng thời đưa ra glasnost, hay Open, tăng cường tự do cho báo chí truyền thông và sự minh bạch hoá những định chế nhà nước.[152] Glasnost có mục tiêu làm giảm tham nhũng ở trên thượng tầng Đảng Cộng sản và giảm sút sự lạm dụng quyền lực tối cao bên trong Uỷ ban Trung ương.[153] Glasnost cũng rất được cho phép sự tăng cường tiếp xúc giữa những công dân Liên Xô và toàn thế giới phương Tây, đặc biệt quan trọng với Hoa Kỳ, góp thêm phần vào việc đẩy nhanh sự giảm căng thẳng mệt mỏi giữa hai nước.[154]

Sự tan băng trong quan hệ

Xem thêm thông tin: Hội nghị thượng đỉnh Reykjavík, Hiệp ước những Lực lượng Hạt nhân Tầm trung, START I, và HIệp ước về yếu tố Giải quyết Cuối cùng về nước Đức

Trước những nhượng bộ về quân sự chiến lược và chính trị của Kremlin, Reagan đồng ý tại lập những cuộc đàm phán về những yếu tố kinh tế tài chính và giảm mức độ chạy đua vũ trang.[155] Cuộc đàm phán thứ nhất được tổ chức triển khai vào tháng 11 năm 1985 tại Geneva, Thuỵ Sĩ.[155] Ở một cuộc gặp, hai nhà lãnh đạo, chỉ với một người phiên dịch tháp tùng, đã đồng ý về nguyên tắc giảm sút 50% kho vũ khí hạt nhân của mỗi nước.[156]

Một Hội nghị thượng đỉnh Reykjavík thứ hai được tổ chức triển khai tại Iceland. Những cuộc đàm phán trình làng tốt đẹp cho tới khi sự triệu tập chuyển sang đề xuất kiến nghị của Reagan về Sáng kiến Phòng thủ Chiến lược, mà Gorbachev muốn bị vô hiệu bỏ: Reagan đã từ chối.[157] Những cuộc đàm phán thất bại, nhưng một cuộc họp thượng đỉnh thứ ba năm 1987 đã dẫn tới một bước đột phá với việc ký kết Hiệp ước những Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF). Hiệp ước INF vô hiệu mọi loại vũ khí hạt nhân, được phóng từ tên lửa đạn đạo mặt đất và tên lửa hành trình dài với tầm bắn trong tầm 500 tới 5,500 kilômét (300 tới 3,400 dặm) và hạ tầng phục vụ nó.[158] Hiệp ước INF được Mỹ và Liên Xô ký kết ngày 8/12/1987 và chính thức có hiệu lực hiện hành từ thời gian ngày một/6/1988.

Căng thẳng Đông-Tây nhanh gọn hạ xuống từ nửa cho tới cuối thập niên 1980, ở tại mức thấp nhất tại cuộc họp thượng đỉnh ở đầu cuối tại Moskva năm 1989, khi Gorbachev và George H. W. Bush ký hiệp ước trấn áp vũ khí START I.[159] Trong năm tiếp theo mọi điều trở nên rõ ràng với những người Liên Xô rằng những khoản trợ cấp dầu mỏ và khí đốt, cùng với ngân sách cho việc duy trì một quân đội to lớn, là cái phễu khổng lồ làm thất thoát đi những nguồn tài nguyên kinh tế tài chính.[160] Ngoài ra, ưu thế bảo mật thông tin an ninh của một vùng đệm đã được công nhận là không thích hợp và người Liên Xô chính thức tuyên bố rằng họ không hề can thiệp vào việc làm của những vương quốc liên minh ở Đông Âu nữa.[161]

Năm 1989, những lực lượng Liên Xô rút khỏi Afghanistan[162] và tới năm 1990 Gorbachev đồng ý với việc thống nhất nước Đức,[160] kĩ năng thay thế duy nhất là một ngữ cảnh kiểu vụ Thiên An Môn.[163] Khi bức tường Berlin bị phá bỏ, ý tưởng “Ngôi nhà Chung châu Âu” của Gorbachev khởi đầu thành hình.[164]

Ngày 3 tháng 12 năm 1989, Gorbachev và người kế tục Reagan, George H. W. Bush, tuyên bố cuộc Chiến tranh Lạnh đã chấm hết tại Hội nghị thượng đỉnh Malta;[165] một năm tiếp theo, hai đối thủ cạnh tranh đối đầu cạnh tranh đối đầu cũ là những đối tác chiến lược trong cuộc Chiến tranh vùng Vịnh chống lại liên minh lâu lăm của Liên Xô là Iraq.[166]

Bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1989. Bức tường được xây vào năm 1961 để ngăn ngừa người di cư trái phép từ Đông Đức sang Tây Berlin. Nó là một hình tượng của Chiến tranh Lạnh và sụp đổ vào năm 1989 ghi lại cho quá trình cuối của Chiến tranh Lạnh.

Sự khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc của khối mạng lưới hệ thống Xô viết

Xem thêm thông tin: Kinh tế Liên Xô, Các cuộc cách mạng năm 1989, và Con đường Baltic

Tới năm 1989, khối mạng lưới hệ thống liên minh của Liên Xô đã trên bờ vực sụp đổ, và không tồn tại sự tương hỗ quân sự chiến lược của Liên Xô, những lãnh đạo đảng cộng sản tại những nhà nước thuộc Khối hiệp ước Warsaw dần mất quyền lực tối cao.[162] Ở chính bên trong Liên Xô, glasnost đã làm yếu đi những link giữ chặt Liên bang Xô viết[161] và tới tháng hai năm 1990, với việc giải tán Liên Xô đang dần hiện ra, Đảng Cộng sản đã đánh mất quyền lãnh đạo giang sơn kéo dãn 73 năm của tớ.[167]

Cùng lúc ấy, những tuyên bố sự không tương đồng, đòi ly khai với nhà nước TW được được cho phép bởi glasnost và sự ngày càng tăng “yếu tố tính chất vương quốc” dần khiến những nước cộng hoà tạo thành Liên bang Xô viết tuyên bố tự trị khỏi Moskva, với việc những vương quốc vùng Baltic rút lui trọn vẹn khỏi Liên Xô.[168] Làn sóng cách mạng năm 1989 quét qua khắp Trung và Đông Âu đã lật đổ những nhà nước cộng sản kiểu Liên Xô, như Ba Lan, Hungary, Tiệp Khắc và Bulgaria,[169] Romania là nước duy nhất thuộc Khối Đông Âu lật đổ cơ quan ban ngành Theo phong cách đấm đá bạo lực và đã hành quyết vị lãnh đạo nhà nước.[170]

Liên Xô tan rã

Bài rõ ràng: Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu, Cuộc thay máu chính quyền Xô viết năm 1991, và Lịch sử Liên bang Xô viết (1985-1991)

Thái độ tự do của Gorbachev với Đông Âu ban sơ không tồn tại trên lãnh thổ Liên Xô, thậm chí còn Tổng thống Mỹ George Bush, người nỗ lực duy trì những quan hệ thân thiện, cũng lên án những vụ giết hại vào tháng một năm 1991 tại Latvia và Lithuania, chú ý quan tâm riêng rằng những quan hệ kinh tế tài chính trọn vẹn có thể bị ngừng hoạt động giải trí nếu tình trạng đấm đá bạo lực tiếp nối.[171] Liên bang Xô viết đã biết thành suy yếu thật sự sau một thay máu chính quyền thất bại và số lượng ngày càng tăng những nước cộng hoà Xô viết, nhất là Nga, đã từng đe doạ ly khai khỏi Liên Xô, tuyên bố giải thể nó vào trong thời gian ngày 25 tháng 12 năm 1991.[172]. Khi đó, Tổng thống Hoa Kỳ George H.W. Bush đã bày tỏ cảm xúc sung sướng của tớ khi Liên Xô tan rã: “Sự kiện vĩ đại nhất từng trình làng trên toàn thế giới trong suốt đời sống của tôi, trong toàn bộ đời sống của mỗi toàn bộ chúng ta, đó là yếu tố kiện này đây: Nhờ vào ân sủng của Thiên Chúa, nước Mỹ đã thắng lợi cuộc Chiến tranh Lạnh” [173]. Với việc Liên Xô sụp đổ, Hoa Kỳ trở thành siêu cường duy nhất còn tồn tại trên toàn thế giới.

Di sản

Sự xây dựng Cộng đồng những vương quốc độc lập, sự chính thức chấm hết của Liên bang Xô viết

Được xây dựng ngày 21 tháng 12 năm 1991, Cộng đồng những vương quốc độc lập sẽ là thực thể kế tục của Liên Xô nhưng theo những lãnh đạo Nga tiềm năng của nó là “được cho phép một cuộc hôn nhân gia đình văn minh” giữa những nước cộng hoà xô viết và link chúng vào một trong những liên minh lỏng lẻo.[174]

Sau Chiến tranh Lạnh, Nga cắt giảm tốc tiêu pha quân sự chiến lược, nhưng sự thay đổi gây tác động mạnh, bởi nghành công nghiệp quân sự chiến lược trước kia sử dụng tới một phần năm nhân lực Liên Xô[175] và việc giải giáp khiến hàng triệu công dân Liên Xô cũ rơi vào cảnh thất nghiệp.[175] Sau khi Nga tiến hành những cuộc cải cách kinh tế tài chính kiểu tư bản trong thập niên 1990, nó đã phải hứng chịu một cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc tài chính và thuở nào hạn giảm phát nghiêm trọng hơn Hoa Kỳ và Đức từng phải đương đầu trong cuộc Đại giảm phát.[176] Tiêu chuẩn sống tại Nga đã sút giảm sút trong trong năm thời hậu Chiến tranh Lạnh, dù nền kinh tế thị trường tài chính đã khởi đầu tăng trưởng trở lại từ thời gian năm 1999.[176]

Di sản của cuộc Chiến tranh Lạnh tiếp tục tác động tới những yếu tố toàn thế giới.[16] Sau sự giải tán Liên Xô, toàn thế giới thời hậu Chiến tranh Lạnh bị hầu hết mọi người xem là đơn cực, với Hoa Kỳ là siêu cường duy nhất.[177][178][179] Chiến tranh Lạnh đã định nghĩa vai trò chính trị của Hoa Kỳ trên toàn thế giới thời hậu Thế chiến II: tới năm 1989 Hoa Kỳ có những liên minh quân sự chiến lược với 50 vương quốc, và có một.5 triệu quân đồn trú ở quốc tế tại 117 vương quốc.[180] Chiến tranh Lạnh đã và đang định chế hoá một cam kết quốc tế với một nền công nghiệp quân sự chiến lược và tiêu pha cho khoa học quân sự chiến lược to lớn và thường xuyên.[180]

Chi tiêu quân sự chiến lược của Hoa Kỳ trong trong năm Chiến tranh Lạnh được ước tính là khoảng chừng 8 nghìn tỉ USD (thời giá 2002), trong lúc gần 100.000 người Mỹ thiệt mạng trong Chiến tranh Triều Tiên và Chiến tranh Việt Nam.[181] Dù sự thiệt hại nhân mạng của binh sĩ Liên Xô là thấp hơn Mỹ thật nhiều, Phần Trăm trong Tổng sản lượng kinh tế tài chính của Liên Xô chi cho trận chiến to nhiều hơn nhiều so với Mỹ.[182]

Ngoài sự thiệt mạng của những binh sĩ mặc quân phục, hàng triệu người đã chết trong những trận cuộc chiến tranh ủy nhiệm của những siêu cường trên khắp toàn thế giới, đáng kể nhất là tại Khu vực Đông Nam Á.[183] Đa số những trận cuộc chiến tranh ủy nhiệm và những khoản viện trợ cho những cuộc xung đột địa phương đã chấm hết cùng với Chiến tranh Lạnh, những trận cuộc chiến tranh giữa những vương quốc, những trận cuộc chiến tranh sắc tộc, những trận cuộc chiến tranh cách mạng, cũng như số người tị nạn và những người dân phải rời bỏ nhà cửa trong những cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc đã giảm tốc ở trong năm tiếp theo cuộc Chiến tranh Lạnh.[184]

Không một huy chương chiến dịch riêng không tương quan gì đến nhau nào đã được tạo ra cho cuộc Chiến tranh Lạnh, tuy nhiên, vào năm 1998, Quốc hội Hoa Kỳ đã cấp Chứng nhận Ghi công thời Chiến tranh Lạnh “cho mọi thành viên những lực lượng vũ trang và những nhân viên cấp dưới dân sự của chính phủ nước nhà liên bang đã phục vụ trung thành với chủ và xứng danh Hợp chúng quốc Hoa Kỳ ở bất kỳ thời gian nào trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, được định nghĩa là từ thời gian ngày 2 tháng 9 năm 1945 tới ngày 26 tháng 12 năm 1991.” [185]

Tuy nhiên, di sản của cuộc Chiến tranh Lạnh không phải luôn thuận tiện và đơn thuần và giản dị bị xoá bỏ, bởi nhiều căng thẳng mệt mỏi kinh tế tài chính và xã hội đã biết thành khai thác làm nguyên do cho cuộc đối đầu thời Chiến tranh Lạnh ở nhiều nơi thuộc Thế giới thứ ba vẫn còn đấy thâm thúy.[16] Sự tan rã quyền quản trị và vận hành nhà nước ở một số trong những khu vực trước kia thuộc những chính phủ nước nhà cộng sản chủ nghĩa đã tạo ra những cuộc xung đột dân sự và sắc tộc mới, nhất là tại Nam Tư cũ.[16] Ở Đông Âu, sự kết thúc Chiến tranh Lạnh đã dẫn tới thuở nào kỳ tăng trưởng kinh tế tài chính và một sự tăng trưởng mạnh chủ nghĩa tự do, trong lúc ở nhiều nơi khác trên toàn thế giới, như Afghanistan, độc lập đi liền với việc phá sản nhà nước.[16]

Theo sử gia Geoffrey Roberts, trên bình diện toàn thế giới, sự sụp đổ của Liên Xô khiến phương Tây không hề một đối trọng đủ mạnh mẽ và tự tin, toàn thế giới ngày này vẫn còn đấy xa mới trọn vẹn có thể gọi là bảo vệ an toàn và uy tín.[186] Theo tiến sỹ Marcus Papadopoulos, một Chuyên Viên về Nga, việc Liên Xô sụp đổ làm cho việc can thiệp của Mỹ và phương Tây vào việc làm nội bộ của những nước tăng mạnh, với những vi vi phạm pháp quốc tế ở tại mức độ trước đó chưa từng thấy. Nếu Liên Xô còn tồn tại thì những trận cuộc chiến tranh của phương Tây tiến công Nam Tư, Iraq, Libya, Syria… sự trỗi dậy của chủ nghĩa khủng bố và Hồi giáo cực đoan sẽ không còn lúc nào xẩy ra[187].

Đánh giá

Bài rõ ràng: Việc chép sử về Chiến tranh Lạnh

Ngay khi thuật ngữ “Chiến tranh Lạnh” trở nên phổ thông trong việc đề cập tới những căng thẳng mệt mỏi thời hậu chiến giữa Hoa Kỳ và Liên bang Xô viết, việc lý giải quy trình và những nguyên nhân cuộc xung đột đã là nguồn gốc của một cuộc tranh cãi kinh hoàng giữa những nhà sử học, những nhà khoa học chính trị và những nhà báo.[188] Đặc biệt, những nhà sử học có sự sự không tương đồng lớn với việc quy trách nhiệm cho ai về yếu tố tan vỡ quan hệ Liên Xô-Hoa Kỳ sau Thế chiến II; và liệu cuộc xung đột giữa hai siêu cường là không thể tránh khỏi, hay trọn vẹn có thể tránh khỏi.[189] Các nhà sử học cũng khước từ về việc đúng chuẩn cuộc Chiến tranh Lạnh là gì, những nguồn gốc cuộc xung đột là gì, và làm thế nào để tháo gỡ những hình mẫu hành vi và phản ứng giữa hai bên.[16]

Dù những lý giải về nguồn gốc cuộc xung đột trong những cuộc tranh luận hàn lâm là phức tạp và trái ngược, nhiều trường phái tư tưởng chính về chủ đề trọn vẹn có thể được xác lập. Các nhà sử học thường nói về ba cách tiếp cận rất khác nhau tới việc nghiên cứu và phân tích Chiến tranh Lạnh: những tường thuật “chính thống”, “xét lại”, và “hậu xét lại”.[180]

Những tường thuật “chính thống” ở phương Tây áp đặt trách nhiệm về cuộc Chiến tranh Lạnh cho Liên Xô và sự mở rộng của nó vào Đông Âu.[180] Các tác giả “xét lại” quy nhiều trách nhiệm về việc làm tan vỡ hoà bình thời hậu chiến cho Hoa Kỳ, viện dẫn một loạt nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm mục tiêu cô lập và đe doạ Liên Xô từ trước lúc Thế chiến II chấm hết.[180] Những người theo phái “hậu xét lại” xem xét những sự kiện của Chiến tranh Lạnh dưới nhiều góc nhìn hơn, và nỗ lực cân đối hơn trong việc xác lập điều gì đã xẩy ra trong Chiến tranh Lạnh.[180] Đa số việc chép sử về Chiến tranh Lạnh sử dụng hai hay thậm chí còn cả ba tiêu chuẩn lớn đó.[cần dẫn nguồn]

Xem thêm

• Thế chiến III
• Chiến tranh hạt nhân
• Chủ nghĩa thực dân mới
• Chủ nghĩa đế quốc Mỹ
• Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu
• Hãy phá đổ bức tường này
• Bức tường Berlin
• Khối Warszawa

Chú thích

^ a b G. Jones năm trước, tr.17679.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFG._Jones2014 (trợ giúp)

^ Syria crisis 2018.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSyria_crisis2018 (trợ giúp)

^ Kort, Michael (2001). The Columbia Guide to the Cold War. Columbia University Press. tr.3.

^ Geiger, Till (2004). Britain and the Economic Problem of the Cold War. Ashgate Publishing. tr.7.

^ Orwell 1945.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFOrwell1945 (trợ giúp)

^ Orwell, George, The Observer, 10 tháng 3 năm 1946

^ “”Cold War”  noun… (3) (initial capital letters) rivalry after World War II between the Soviet Union and its satellites and the democratic countries of the Western world, under the leadership of the United States.” Dictionary, unabridged, based on the Random House Dictionary, 2009

^ Gaddis 2005, tr.54Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Safire, William (1 tháng 10 năm 2006). Islamofascism Anyone?. The Thành Phố New York Times. The Thành Phố New York Times Company. Truy cập 25 tháng 12 năm 2008.Quản lý CS1: ngày tháng và năm (link)

^ ‘Bernard Baruch coins the term “Cold War”‘, history, 16 tháng bốn năm 1947. Truy cập 2 tháng 7 năm 2008.

^ Lippmann, Walter (1947). Cold War. Harper. Truy cập ngày 2 tháng 9 năm 2008.

^ Lee 1999, tr.57Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLee1999 (trợ giúp)

^ Tucker 1992, tr.34Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFTucker1992 (trợ giúp)

^ Tucker 1992, tr.46Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFTucker1992 (trợ giúp)

^ Tucker 1992, tr.47-8Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFTucker1992 (trợ giúp)

^ a b c d e f Halliday 2001, tr.2eLỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHalliday2001 (trợ giúp)

^ Tucker 1992, tr.74Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFTucker1992 (trợ giúp)

^ Tucker 1992, tr.75Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFTucker1992 (trợ giúp)

^ Tucker 1992, tr.98Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFTucker1992 (trợ giúp)

^ Communism: A History (Modern Library Chronicles) by Richard Pipes, pg 67

^ Christenson 1991, tr.308Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFChristenson1991 (trợ giúp)

^ Lefeber, Fitzmaurice & Vierdag 1991, tr.194197Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLefeberFitzmauriceVierdag1991 (trợ giúp)

^ Leffler 1992, tr.21Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLeffler1992 (trợ giúp)

^ Gaddis 1990, tr.57Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis1990 (trợ giúp)

^ Day, Alan J.; East, Roger; Thomas, Richard. A Political and Economic Dictionary of Eastern Europe, pg. 405

^ Roberts 2006, tr.43-82Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRoberts2006 (trợ giúp)

^ Kennedy-Pipe, Caroline, Stalin’s Cold War, Thành Phố New York: Manchester University Press, 1995, ISBN 0-7190-4201-1

^ Ericson 1999, tr.1-210Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFEricson1999 (trợ giúp)

^ Shirer 1990, tr.598-610Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFShirer1990 (trợ giúp)

^ Roberts 2006, tr.82Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRoberts2006 (trợ giúp)

^ Gaddis 1990, tr.151Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis1990 (trợ giúp)

^ Gaddis 1990, tr.151153Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis1990 (trợ giúp)

^ Michael Beschloss (2006). Our Documents: 100 Milestone Documents From The National Archives. Oxford University Press. tr.19499. ISBN978-0-19-530959-1.

^ Crafts, Toniolo, trang 363

^ Erich Angermann: Die Vereinigten Staaten von Amerika seit 1917. 7.Auflage. Deutscher Taschenbuch Verlag, München 1983, ISBN 3-423-04007-6, S.303.

^ Erich Angermann: Die Vereinigten Staaten von Amerika seit 1917. 7.Auflage. Deutscher Taschenbuch Verlag, München 1983, ISBN 3-423-04007-6, S.307.

^ soha/nhung-nhan-vat-dac-biet-trong-lich-su-cia-20190411142604797.htm

^ “The Threat of a Good Example” Lưu trữ năm ngoái-07-24 tại Wayback Machine, Noam Chomsky

^ a b viettimes/lieu-chau-au-co-thoat-noi-vong-kim-co-my-127626.html

^ George McTurnan Kahin (2003), Nationalism and Revolution in Indonesia, trang 403. SEAP Publications. ISBN 0-87727-734-6

^ Chomsky, trang 9

^ von Mises

^ a b infonet/nhung-bi-mat-it-nguoi-biet-ve-buc-tuong-berlin-post149050.info

^ Stokesbury, James L (1990). A Short History of the Korean War. Thành Phố New York: Harper Perennial. ISBN0688095135. Chú thích có tham số trống không rõ: |pg= (trợ giúp)

^ Schrecker, Ellen (2002). The Age of McCarthyism: A Brief History with Documents (2d ed.). Palgrave Macmillan. ISBN 0-312-29425-5. p.. 6364

^ Ellen Schrecker, THE AGE OF MCCARTHYISM: A BRIEF HISTORY WITH DOCUMENTS, The State Steps In: Setting the Anti-Communist Agenda, trích “These actions–most important the inauguration of an anti-Communist loyalty-security program for government employees in March 1947 and the initiation of criminal prosecutions against individual Communists–not only provided specific models for the rest of the nation but also enabled the government to disseminate its version of the Communist threat.”, Boston: St. Martin’s Press, 1994

^ Ellen Schrecker, THE AGE OF MCCARTHYISM: A BRIEF HISTORY WITH DOCUMENTS, The State Steps In: Setting the Anti-Communist Agenda, trích “Communist defendants were arrested, handcuffed, fingerprinted, and often brought to their trials under guard if they were being held in jail for contempt or deportation.”, Boston: St. Martin’s Press, 1994

^ Schrecker, Ellen (1998). Many Are the Crimes: McCarthyism in America. Little, Brown. ISBN 0-316-77470-7. p.. 4

^ Ellen Schrecker, THE AGE OF MCCARTHYISM: A BRIEF HISTORY WITH DOCUMENTS, The State Steps In: Setting the Anti-Communist Agenda, trích “The major trials of the period got enormous publicity and gave credibility to the notion that Communists threatened the nation’s security.”, Boston: St. Martin’s Press, 1994

^ Stokesbury, James L (1990). A Short History of the Korean War. Thành Phố New York: Harper Perennial. ISBN0688095135. Đã bỏ qua tham số không rõ |pg= (trợ giúp)

^ Fehrenbach, T. R., This Kind of War: The Classic Korean War History, Brassey’s, 2001, ISBN 1574883348, page 305

^ a b Brumberg, Reinventing Khomeini (2001).

^ a b Shirley, Know Thine Enemy (1997), p.. 207.

^ a b Mackay, Iranians (1998), những trang 236, 260.

^ a b Harney, The Priest (1998), những trang 37, 47, 67, 128, 155, 167.

^ Video: Hungary in Flames [1] Lưu trữ 2007-10-17 tại Wayback Machine producer: CBS (1958) – Fonds 306, Audiovisual Materials Relating to the 1956 Hungarian Revolution, OSA Archivum, Budapest, Hungary ID number: HU OSA 306-0-1:40

^ Lỗi chú thích: Thẻ sai; không tồn tại nội dung trong thẻ ref mang tên UNPara47

^ Gati, Charles (tháng 9 năm 2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest and the 1956 Hungarian Revolt. Stanford University Press. ISBN0-8047-5606-6. (page 49). Gati describes “the most gruesome forms of psychological and physical torture… The reign of terror (by the Rákosi government) turned out to be harsher and more extensive than it was in any of the other Soviet satellites in Central and Eastern Europe.” He further references a report prepared after the collapse of communism, the Fact Finding Commission Törvénytelen szocializmus (Lawless Socialism): “Between 1950 and early 1953, the courts dealt with 650,000 cases (of political crimes), of whom 387,000 or 4 percent of the population were found guilty. (Budapest, Zrínyi Kiadó/Új Magyarország, 1991, 154).

^ Lỗi chú thích: Thẻ sai; không tồn tại nội dung trong thẻ ref mang tên nat

^ Video (in Hungarian): The First Hours of the Revolution [2] Lưu trữ 2008-02-26 tại Wayback Machine director: György Ordódy, producer: Duna Televízió – Fonds 306, Audiovisual Materials Relating to the 1956 Hungarian Revolution, OSA Archivum, Budapest, Hungary ID number: HU OSA 306-0-1:40

^ Internet Modern History Sourcebook: Resolution by students of the Building Industry Technological University: Sixteen Political, Economic, and Ideological Points, Budapest, 22 tháng 10 năm 1956 Truy cập 22 tháng 10 năm 2006

^ UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) Chapter II.C, para 58 (p.. 20)PDF(1.47MiB)

^ UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) Chapter II.F, para 65 (p.. 22)PDF(1.47MiB)

^ Cold War International History Project (CWIHP), KGB Chief Serov’s report, ngày 29 tháng 10 năm 1956, (by permission of the Woodrow Wilson International Center for Scholars) Retrieved ngày 8 tháng 10 năm 2006

^ UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) Chapter II. F (Political DevelopmenẼts) II. G (Mr. Nagy clarifies his position), paragraphs 6770 (p.. 23)PDF(1.47 MB)

^ Lỗi chú thích: Thẻ sai; không tồn tại nội dung trong thẻ ref mang tên autogenerated5

^ Mark Kramer, “New Evidence on Soviet Decision-making and the 1956 Polish and Hungarian Crises” (PDF), Cold War International History Project Bulletin, page 368.

^ The Institute for the History of the 1956 Hungarian Revolution: Part 3. Days of Freedom

^ UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) Chapter IV. E (Logistical deployment of new Soviet troops), para 181 (p.. 56)PDF(1.47MiB)

^ Cseresnyés, Ferenc (Summer 1999). The ’56 Exodus to Austria. The Hungarian Quarterly. Society of the Hungarian Quarterly. XL (154): 86101. Bản gốc tàng trữ ngày 27 tháng 11 năm 2004. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2006.

^ Adrienne Molnár & Kõrösi Zsuzsanna, (1996). The handing down of experiences in families of the politically condemned in Communist Hungary. Gotegorg. tr.11691166. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2008. Đã bỏ qua tham số không rõ |booktitle= (trợ giúp)Quản lý CS1: dấu chấm câu dư (link) Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (link)

^ nghiencuuquocte/năm ngoái/11/04/lien-xo-dan-ap-cach-mang-hungary/

^ Damien Cash “Suez crisis” The Oxford Companion to Australian History. Ed. Graeme Davison, John Hirst and Stuart Macintyre. Oxford University Press, 2001.

^ Roger Owen “Suez Crisis” The Oxford Companion to the Politics of the World, Second edition. Joel Krieger, ed. Oxford University Press Inc. 2001.

^ “Suez crisis” The Concise Oxford Dictionary of Politics. Ed. Iain McLean and Alistair McMillan. Oxford University Press, 2003.

^ Dowty 1989, tr.122Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDowty1989 (trợ giúp)

^ Gaddis 2005, tr.114Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Ello (ed.), Paul (April 1968). Control Committee of the Communist Party of Czechoslovakia, “kích hoạt Plan of the Communist Party of Czechoslovakia (Prague, April 1968)” in Dubcek’s Blueprint for Freedom: His original documents leading to the invasion of Czechoslovakia. William Kimber & Co. 1968, pp 32, 54

^ Von Geldern, James; Siegelbaum, Lewis. The Soviet-led Intervention in Czechoslovakia. Soviethistory. Bản gốc tàng trữ ngày 17 tháng 8 năm 2009. Truy cập ngày 7 tháng 3 năm 2008.

^ Gaddis 2005, tr.150Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Fowkes (2000), pp 6485

^ Russia brings winter to Prague Spring. BBC News. ngày 21 tháng 8 năm 1968. Truy cập ngày 10 tháng 6 năm 2008.

^ Grenville 2005, tr.780Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGrenville2005 (trợ giúp)

^ Chafetz, Glenn (ngày 30 tháng bốn năm 1993). Gorbachev, Reform, and the Brezhnev Doctrine: Soviet Policy Toward Eastern Europe, 19851990. Praeger Publishers. tr.10. ISBN0275944840. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp)

^ Čulík, Jan. Den, kdy tanky zlikvidovaly české sny Pražského jara. Britské Listy. Truy cập ngày 23 tháng một năm 2008.

^ Aspaturian (1980), p. 174

^ Farid, Hilmar (2005). Indonesia’s original sin: mass killings and capitalist expansion, 196566. Inter-Asia Cultural Studies. 6 (1): 316. doi:10.1080/1462394042000326879.

^ Mark Aarons (2007). “Justice Betrayed: Post-1945 Responses to Genocide.” In David A. Blumenthal and Timothy L. H. McCormack (eds). The Legacy of Nuremberg: Civilising Influence or Institutionalised Vengeance? (International Humanitarian Law). Martinus Nijhoff Publishers. p..80 ISBN 9004156917

^ Mark Aarons (2007). “Justice Betrayed: Post-1945 Responses to Genocide.” In David A. Blumenthal and Timothy L. H. McCormack (eds). The Legacy of Nuremberg: Civilising Influence or Institutionalised Vengeance? (International Humanitarian Law). Martinus Nijhoff Publishers. p..81 ISBN 9004156917

^ Sputnik and The Dawn of the Space Age. NASA.

^ 12/4/1961: Gagarin trở thành hình tượng của lòng dũng mãnh – VnExpress. VnExpress – Tin nhanh Việt Nam. Truy cập 9 tháng 8 năm năm nay.

^ Dallek, Robert (2007), p.. 144.

^ Chuyến thăm bước ngoặt của Nixon tới Trung Quốc

^ Hardt & Kaufman 1995, tr.16Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHardtKaufman1995 (trợ giúp)

^ Angell, Alan (1991). The Cambridge History of Latin America, Vol. VI, 1930 to the Present. Ed. Leslie Bethell. Cambridge; Thành Phố New York: Cambridge University Press. tr.368. ISBN978-0-521-26652-9.

^ On the “Miracle of Chile” and Pinochet. ngày 23 tháng bốn thời điểm năm 2012.

^ LaFeber 1993, tr.19497Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLaFeber1993 (trợ giúp)

^ Fitzgerald, Tyrant for the taking in White, Matthew (2011). Atrocitology. Edinburgh: Canongate. tr.615. Truy cập ngày 21 tháng 3 năm trước đó.

^ Rapoport, Knives Are Out in White, Matthew (2011). Atrocitology. Edinburgh: Canongate. tr.615. Truy cập ngày 21 tháng 3 năm trước đó.

^ Gaddis 2005, tr.189Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Robert C. Rowland, and John M. Jones. Reagan at Westminster: Foreshadowing the End of the Cold War (Texas A&M University Press; 2010)

^ Speeches to Both Houses, Parliamentary Information List, Standard Note: SN/PC/4092, Last updated: ngày 27 tháng 11 năm 2008, Author: Department of Information Services

^ Gaddis 2005, tr.197Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ rt/op-edge/thatcher-ussr-cold-war-gorbachev-528/

^ Deploy or Perish: SDI and Domestic Politics. Scholarship Editions. Truy cập ngày 10 tháng bốn trong năm 2007.

^ Beschloss, p.. 293

^ Beschloss, p.. 294

^ Andrew E. Bush, “Ronald Reagan and the Defeat of the Soviet Empire”, Presidential Studies Quarterly, Vol. 27, No. 3 (Summer), 1997, pp. 451-466

^ Thomas, Rhys (Writer/Producer) (2005). The Presidents (Documentary). A&E Television.

^ Islamicaaaa Revolution, Iran Chamber.

^ Islamic Revolution of Iran Lưu trữ 2009-10-31 tại WebCite, MS Encarta.

^ The Islamic Revolution Lưu trữ 2009-02-27 tại Wayback Machine, Internews.

^ Iranian Revolution.

^ Iran Profile Lưu trữ 2006-08-06 tại Wayback Machine, PDF.

^ The Shah and the Ayatollah: Iranian Mythology and Islamic Revolution (Hardcover), ISBN 0-275-97858-3, by Fereydoun Hoveyda, brother of Amir Abbas Hoveyda.

^ Encyclopædia Britannica.

^ Kurzman, p.. 121

^ a b A Question of Numbers Web: IranianVoice 08 tháng 8 năm 2003 Rouzegar-Now Cyrus Kadivar

^ Hiến pháp Cộng hòa Hồi giáo Iran. CÁI GIÁ QUỐC GIA ĐÃ TRẢ

^ International Journal of Middle East Studies, 19, 1987, p.. 261

^ vi.scribd/document/74036516/Khomeini-and-his-French-Connection

^ Bennett Andrew(1999); A bitter harvest: Soviet intervention in Afghanistan and its effects on Afghan political movements Lưu trữ 2007-06-14 tại Wayback Machine(Truy cập 4 tháng hai trong năm 2007)

^ The April 1978 Coup d’etat and the Democratic Republic of Afghanistan – Library of congress country studies(Truy cập 4 tháng hai trong năm 2007)

^ Kepel, Gilles (2002). Jihad: The Trail of Political Islam. I.B.Tauris. tr.138. ISBN978-1-84511-257-8.

^ Westermann, Edward B. (Fall 1999). The Limits of Soviet Airpower: The Failure of Military Coercion in Afghanistan, 197989. XIX (2). Truy cập ngày 3 tháng 10 năm năm ngoái. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)

^ Kaplan 2008, tr.128: “… the farmer told Wakhil [Kaplan’s translator] about all the irrigation ditches that had been blown up by fighter jets, and the flooding in the valley and malaria outbreak that followed. Malaria, which on the eve of Taraki’s Communist coup in April 1978 was at the point of being eradicated in Afghanistan, had returned with a vengeance, thanks to the stagnant, mosquito-breeding pools caused by the widespread destruction of irrigation systems. Nangarhar [province] was rife with the disease. This was another relatively minor, tedious side effect of the Soviet invasion.”Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKaplan2008 (trợ giúp)

^ TAYLOR, ALAN (4 tháng 8 năm năm trước). The Soviet War in Afghanistan, 1979 1989. The Atlantic. Truy cập ngày 3 tháng 10 năm năm ngoái.

^ Lỗi chú thích: Thẻ sai; không tồn tại nội dung trong thẻ ref mang tên news.google.co.nz

^ U.N. General Assembly Votes to Protest Soviet Invasion of Afghanistan. Toledo Blade. ngày 15 tháng một năm 1980.

^ Ceausescu condemned the Soviet intervention Lưu trữ 2003-09-19 tại Wayback Machine in Czechoslovakia in 1968 and invasion of Afghanistan in 1979.

^ Crile, George (2003). Charlie Wilson’s War: The Extraordinary Story of the Largest Covert Operation in History. Atlantic Monthly Press. ISBN0-87113-854-9.

^ Yousaf, Mohammad & Adkin, Mark (1992). Afghanistan, the bear trap: the defeat of a superpower. Casemate. tr.159. ISBN0-ngày 94 tháng hai năm 1709 Kiểm tra giá trị |isbn=: ký tự không hợp lệ (trợ giúp).Quản lý CS1: nhiều tên: list tác giả (link)

^ Richard Cohen (ngày 22 tháng bốn năm 1988). The Soviets’ Vietnam. Washington Post. Bản gốc tàng trữ ngày 11 tháng 5 năm trước đó. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2011.

^ Afghanistan was Soviets’ Vietnam. Boca Raton News. ngày 24 tháng bốn năm 1988. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2011.

^ Thailands Response to the Cambodian Genocide, Puangthong Rungswasdisab,
Research Fellow, Cambodian Genocide Program, Yale University

^ Tom Fawthrop & Helen Jarvis, Getting away with genocide?, ISBN 0-86840-904-9

^ 35 Countries Where the U.S. Has Supported Fascists, Drug Lords and Terrorists. Alternet. Truy cập 23 tháng 9 năm năm ngoái.

^ Pilger, John. 2004. In Tell me no lies”, Jonathan Cape Ltd

^ Nayan Chanda, tr. 377-8

^ Lỗi chú thích: Thẻ sai; không tồn tại nội dung trong thẻ ref mang tên Rowley

^ Feldmann, Andreas E.; Maiju Perälä (tháng 7 năm 2004). Reassessing the Causes of Nongovernmental Terrorism in Latin America. Latin American Politics and Society. 46 (2): 101132. doi:10.1111/j.1548-2456.2004.tb00277.x.

^ Greg Grandin; Gilbert M. Joseph (2010). A Century of Revolution. Durham, North Carolina: Duke University Press. tr.89. ISBN0822392852.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (link)

^ Todd, Dave (ngày 26 tháng hai năm 1986). Offensive by Nicaraguan “Freedom Fighters” May be Doomed as Arms, Aid Dry Up. Ottawa Citizen. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2011.

^ Albert J. Jongman; Alex P. Schmid (1988). Political Terrorism: A New Guide To Actors, Authors, Concepts, Data Bases, Theories, And Literature. Transaction Publishers. tr.1718. ISBN978-1-41280-469-1. Truy cập ngày 27 tháng 5 năm năm ngoái.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (link)

^ Athan G. Theoharis; Richard H. Immerman (2006). The Central Intelligence Agency: Security Under Scrutiny. Greenwood Publishing Group. tr.216. ISBN0313332827.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (link)

^ Gary LaFree; Laura Dugan; Erin Miller (năm trước). Putting Terrorism in Context: Lessons from the Global Terrorism Database. Routledge. tr.56. ISBN1134712413.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (link)

^ Fried, Amy (1997). Muffled Echoes: Oliver North and the Politics of Public Opinion. Columbia University Press. tr.6568. ISBN9780231108201. Truy cập ngày 22 tháng bốn năm năm ngoái.

^ danviet/dong-tay-kim-co/10-cuoc-can-thiep-quan-su-cuc-tai-tieng-cua-my-766204.html

^ a b LaFeber 2002, tr.331333Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLaFeber2002 (trợ giúp)

^ a b Gaddis 2005, tr.231233Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ LaFeber 2002, tr.300340Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLaFeber2002 (trợ giúp)

^ Gibbs 1999, tr.7Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGibbs1999 (trợ giúp)

^ Gibbs 1999, tr.33Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGibbs1999 (trợ giúp)

^ Gibbs 1999, tr.61Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGibbs1999 (trợ giúp)

^ a b Gaddis 2005, tr.229230Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ 1985: “Superpowers aim for ‘safer world'”, BBC News, 21 tháng 11 năm 1985. Truy cập 4 tháng 7 năm 2008.

^ Toward the Summit; Previous Reagan-Gorbachev Summits. The Thành Phố New York Times. 29 tháng 5 năm 1988. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2008.

^ Intermediate-Range Nuclear Forces. Federation of American Scientists. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2008.

^ Gaddis 2005, tr.255Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ a b Shearman 1995, tr.76Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFShearman1995 (trợ giúp)

^ a b Gaddis 2005, tr.248Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ a b Gaddis 2005, tr.235236Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Shearman 1995, tr.74Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFShearman1995 (trợ giúp)

^ Address given by Mikhail Gorbachev to the Council of Europe. Centre Virtuel de la Connaissance sur l’Europe. ngày 6 tháng 7 năm 1989. Truy cập ngày 11 tháng hai trong năm 2007.

^ Malta summit ends Cold War, BBC News, 3 tháng 12 năm 1989. Truy cập 11 tháng 6 năm 2008.

^ Goodby, p.. 26

^ Gorbachev, pp. 287, 290, 292

^ Gaddis 2005, tr.253Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Lefeber, Fitzmaurice & Vierdag 1991, tr.221Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLefeberFitzmauriceVierdag1991 (trợ giúp)

^ Gaddis 2005, tr.247Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Goldgeier, p.. 27

^ Gaddis 2005, tr.256257Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Cited in Stephen E., Ambrose & Douglas G., Brinkley, Rise to Globalism: American Foreign Policy since 1938, (Thành Phố New York: Penguin Books, 1997), p. XVI.

^ Soviet Leaders Recall Inevitable Breakup Of Soviet Union, Radio Free Europe/Radio Liberty, 8 tháng 12 năm 2006. Truy cập 20 tháng 5 năm 2008.

^ a b Åslund, p.. 49

^ a b Nolan, pp. 1718

^ Country profile: United States of America. BBC News. Truy cập 11 tháng 3 trong năm 2007

^ Nye, p.. 157

^ Blum 2006, tr.87Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBlum2006 (trợ giúp)

^ a b c d e f Calhoun, Craig (2002). Cold War (entire chapter). Dictionary of the Social Sciences. Oxford University Press. ISBN0195123719. Truy cập ngày 16 tháng 6 năm 2008.

^ LaFeber 2002, tr.1Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLaFeber2002 (trợ giúp)

^ Gaddis 2005, tr.213Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Gaddis 2005, tr.266Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGaddis2005 (trợ giúp)

^ Monty G. Marshall and Ted Gurr, Peace and Conflict 2005 Lưu trữ 2008-06-24 tại Wayback Machine (PDF), Center for Systemic Peace (2006). Truy cập 14 tháng 6 năm 2008.

^ Cold War Certificate Program (PDF). Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2009.

^ 20 years on: Is the post-Soviet world a safer place?. Truy cập 24 tháng 9 năm năm ngoái.

^ Kịch bản quốc tế nếu Liên Xô không tan rã, Kỳ 4, 27/12/năm nay, BÁO ĐIỆN TỬ VOV

^ Nashel, Jonathan (1999). Cold War (194591): Changing Interpretations (entire chapter). Trong Whiteclay Chambers, John (sửa đổi và biên tập). The Oxford Companion to American Military History. Oxford University Press. ISBN0195071980. Truy cập ngày 16 tháng 6 năm 2008.

^ Brinkley, pp. 798799

Tham khảo

• Andrew, Christopher (2000). The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB. Basic Books. ISBN0585418284. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)
• Åslund, Anders (1990). How small is the Soviet National Income?. Trong Rowen, Henry S.; Wolf, Charles Jr. (sửa đổi và biên tập). The Impoverished Superpower: Perestroika and the Soviet Military Burden. California Institute for Contemporary Studies. ISBN1558150668.Quản lý CS1: nhiều tên: list sửa đổi và biên tập viên (link)
• Blum, William (2006), Rogue State: A Guide to the World’s Only Superpower, Zed Books, ISBN 1842778277
• Bourantonis, Dimitris (1996), A United Nations for the Twenty-first Century: Peace, Security, and Development, Martinus Nijhoff Publishers, ISBN 9041103120
• Breslauer, George (2002). Gorbachev and Yeltsin as Leaders. Cambridge University Press. ISBN0521892449.
• Brinkley, Alan (1995). American History: A Survey. McGraw-Hill. ISBN0079121195.
• Buchanan, Tom (2005). Europe’s Troubled Peace, 1945-2000. Blackwell Publishing. ISBN0631221638.
• Byrd, Peter (2003). Cold War. Trong Iain McLean & Alistair McMillan (sửa đổi và biên tập). The Concise Oxford Dictionary of Politics. Oxford University Press. ISBN0192802763.
• Calhoun, Craig (2002). Dictionary of the Social Sciences. Oxford University Press. ISBN0195123719.
• Carabott, Philip & Thanasis Sfikas (2004), The Greek Civil War: Essays on a Conflict of Exceptionalism and Silences, Ashgate Publishing, Ltd., ISBN 0754641317
• Christenson, Ron (1991). Political trials in history: from antiquity to the present. Transaction Publishers. ISBN0887384064.
• Cowley, Robert (1996), The Reader’s Companion to Military History, Houghton Mifflin Books, ISBN 0618127429
• Crocker, Chester; Fen Hampson & Pamela Aall (2007), Leashing the Dogs of War: Conflict Management in a Divided World, US Institute of Peace Press, ISBN 192922396X
• Dowty, Alan (1989), Closed Borders: The Contemporary Assault on Freedom of Movement, Yale University Press, ISBN 0300044984
• Dobrynin, Anatoly (2001), In Confidence: Moscow’s Ambassador to Six Cold War Presidents, University of Washington Press, ISBN 0295980818
• Edelheit, Hershel and Abraham (1991). A World in Turmoil: An Integrated Chronology of the Holocaust and World War II. Greenwood Publishing Group. ISBN0313282188.
• Ericson, Edward E. (1999), Feeding the German Eagle: Soviet Economic Aid to Nazi Germany, 19331941, Greenwood Publishing Group, ISBN 0275963373
• Feldbrugge, Joseph (1985). Encyclopedia of Soviet Law. BRILL. ISBN9024730759. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)
• Friedman, Norman (2007). The Fifty-Year War: Conflict and Strategy in the Cold War. Naval Institute Press. ISBN1591142873.
• Gaddis, John Lewis (1990), Russia, the Soviet Union and the United States. An Interpretative History, McGraw-Hill, ISBN 0075572583
• Gaddis, John Lewis (1997). We Now Know: Rethinking Cold War History. Oxford University Press. ISBN0198780702.
• Gaddis, John Lewis (2005), The Cold War: A New History, Penguin Press, ISBN 1594200629
• Gaidar, Yegor (2007). Collapse of an Empire: Lessons for Modern Russia (bằng tiếng Nga). Brookings Institution Press. ISBN5824307598.
• Garthoff, Raymond (1994), Détente and Confrontation: American-Soviet Relations from Nixon to Reagan, Brookings Institution Press, ISBN 0815730411
• Gibbs, Joseph (1999), Gorbachev’s Glasnost, Texas University Press, ISBN 0890968926
• Glees, Anthony (1996). Reinventing Germany: German Political Development Since 1945. Berg Publishers. ISBN1859731856.
• Goldgeier, James (2003). Power and Purpose: US Policy toward Russia after the Cold War. Brookings Institution Press. ISBN0815731744. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)
• Goodby, James (1993). The Limited Partnership: Building a Russian-US Security Community. Oxford University Press. ISBN0198291612. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)
• Gorbechev, Mikhail (1996). Memoirs. Doubleday. ISBN0385480199.
• Hahn, Walter (1993), Paying the Premium: A Military Insurance Policy for Peace and Freedom, Greenwood Publishing Group, ISBN 0313288496
• Halliday, Fred (2001), Krieger, Joel & Crahan, Margaret E., ed., Cold War, Oxford University Press, ISBN 0195117395
• Hanhimaki, Jussi (2003). The Cold War: A History in Documents and Eyewitness Accounts. Oxford University Press. ISBN0199272808. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)
• Harrison, Hope Millard (2003), Driving the Soviets Up the Wall: Soviet-East German Relations, 1953-1961, Princeton University Press, ISBN 0691096783
• Hardt, John Pearce & Richard F. Kaufman (1995), East-Central European Economies in Transition, M.E. Sharpe, ISBN 1563246120
• Higgs, Robert (2006), Depression, War, and Cold War: Studies in Political Economy, Oxford University Press US, ISBN 0195182928
• Hobsbawn, Eric (1996). The Age of Extremes: A History of the World, 1914-1991. Vintage Books. ISBN0679730052.
• Isby, David C. & Charles Jr Kamps (1985), Armies of NATO’s Central Front, Jane’s Publishing Company Ltd, ISBN 071060341X
• Jacobs, Dale (2002). World Book: Focus on Terrorism. World Book. ISBN071661295X.
• Joshel, Sandra (2005). Imperial Projections: Ancient Rome in Modern Popular Culture. JHU Press. ISBN0801882680.
• Karabell, Zachary (1999), Chambers, John Whiteclas, ed., Cold War (194591): External Course, Oxford University Press, ISBN 0195071980
• Karaagac, John (2000). Between Promise and Policy: Ronald Reagan and Conservative Reformism. Lexington Books. ISBN0739102966.
• Kennan, George F. (1968), Memoirs, 1925-1950, Hutchinson, ISBN 009085800X
• Kolb, Richard K. (2004). Cold War Clashes: Confronting Communism, 1945-1991. Veterans of Foreign Wars of the United States. ISBN0974364312.
• Kumaraswamy, P. R. (2000). Revisiting the Yom Kippur War. Routledge. ISBN0714650072. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)
• Kydd, Andrew (2005), Trust and Mistrust in International Relations, Princeton University Press, ISBN 0691121702
• Lackey, Douglas P. (1984). Moral principles and nuclear weapons. Totowa, N.J: Rowman & Allanheld. ISBN084767116x Kiểm tra giá trị |isbn=: ký tự không hợp lệ (trợ giúp).
• LaFeber, Walter (2002), Foner, Eric & John Arthur Garraty, eds., The Reader’s companion to American history, Houghton Mifflin Books, ISBN 0395513723
• Lakoff, Sanford (1989). A Shield in Space?. University of California Press. ISBN0585043795.
• Lee, Stephen J. (1999). Stalin and the Soviet Union. Routledge. ISBN0415185734.
• Lefeber, R; M. Fitzmaurice & E. W. Vierdag (1991), The Changing Political Structure of Europe, Martinus Nijhoff Publishers, ISBN 0792313798
• Leffler, Melvyn (1992), A Preponderance of Power: National Security, the Truman Administration, and the Cold War, Stanford University Press, ISBN 0804722188
• Link, William A. (1993). American Epoch: A History of the United States. McGraw-Hill. ISBN0070379513.
• Lundestad, Geir (2005). East, West, North, South: Major Developments in International Politics since 1945. Oxford University Press. ISBN1412907489.
• The Cold War: A Very Short Introduction. Oxford University Press. ISBN0192801783. Đã bỏ qua tham số không rõ |lyear= (trợ giúp); Đã bỏ qua tham số không rõ |ast= (trợ giúp); |first= thiếu |last= (trợ giúp)
• Malkasian, Carter (2001), The Korean War: Essential Histories, Osprey Publishing, ISBN 1841762822
• Maynes, Williams C. (1980), The world in 1980, Dept. of State
• McSherry, Patrice (2005). Predatory States: Operation Condor and Covert War in Latin America. Rowman & Littlefield. ISBN0742536874.
• Miller, Roger Gene (2000), To Save a City: The Berlin Airlift, 1948-1949, Texas A&M University Press, ISBN 0890969671
• Moschonas, Gerassimos & Gregory Elliott (2002), In the Name of Social Democracy: The Great Transformation, 1945 to the Present, Verso, ISBN 1859843468
• Muravchik, Joshua (1996). The Imperative of American Leadership: A Challenge to Neo-Isolationism. American Enterprise Institute. ISBN0844739588.
• Nashel, Jonathan (1999). Cold War (194591): Changing Interpretations. Trong John Whiteclay Chambers (sửa đổi và biên tập). The Oxford Companion to American Military History. Oxford University Press. ISBN0195071980.
• National Research Council Committee on Antarctic Policy and Science (1993). Science and Stewardship in the Antarctic. National Academies Press. ISBN0309049474.
• Njolstad, Olav (2004), The Last Decade of the Cold War, Routledge, ISBN 071468371X
• Nolan, Peter (1995). Trung Quốc’s Rise, Russia’s Fall. St. Martin’s Press. ISBN0312127146.
• Nye, Joseph S. (2003). The Paradox of American Power: Why the World’s Only Superpower Can’t Go It Alone. Oxford University Press. ISBN0195161106.
• Odom, William E. (2000), The Collapse of the Soviet Military, Yale University Press, ISBN 0300082711
• Palmowski, Jan (2004), A Dictionary of Contemporary World History, Oxford University Press, ISBN 0198608756
• Patterson, James (1997), Grand Expectations: The United States, 1945-1974, Oxford University Press US, ISBN 0585362505
• Pearson, Raymond (1998), The Rise and Fall of the Soviet Empire, Macmillan, ISBN 0312174071
• Perlmutter, Amos (1997), Making the World Safe for Democracy, University of North Carolina Press, ISBN 0807823651
• Porter, Bruce (1984). The USSR in Third World Conflicts: Soviet Arms and Diplomacy in Local Wars. Cambridge University Press. ISBN0521310644. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)
• Puddington, Arch (2003), Broadcasting Freedom: The Cold War Triumph of Radio Free Europe and Radio Liberty, University Press of Kentucky, ISBN 0813190452
• Reagan, Ronald. Cold War. Trong Foner, Eric & Garraty, John Arthur (sửa đổi và biên tập). The Reader’s companion to American history. Houghton Mifflin Books. ISBN0395513723.Quản lý CS1: nhiều tên: list sửa đổi và biên tập viên (link)
• Roberts, Geoffrey (2006), Stalin’s Wars: From World War to Cold War, 19391953, Yale University Press, ISBN 0300112041
• Roht-Arriaza, Naomi (1995), Impunity and human rights in international law and practice, Oxford University Press, ISBN 0195081366
• Rycroft, Michael (2002). Beyond the International Space Station: The Future of Human Spaceflight. Johns Hopkins University Press. ISBN1402009623.
• Schmitz, David F. (1999). Cold War (194591): Causes. Trong John Whiteclay Chambers (sửa đổi và biên tập). The Oxford Companion to American Military History. Oxford University Press. ISBN0195071980.
• Shearman, Peter (1995), Russian Foreign Policy Since 1990, Westview Pess, ISBN 0813326338
• Shirer, William L. (1990), The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany, Simon and Schuster, ISBN 0671728687
• Smith, Joseph (2005). The A to Z of the Cold War. Scarecrow Press. ISBN0810853841. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)
• Stone, David (2006). A Military History of Russia: From Ivan the Terrible to the War in Chechnya. Greenwood Publishing Group. ISBN0275985024.
• Taubman, William (2004), Khrushchev: The Man and His Era, W. W. Norton & Company, ISBN 0393324842
• Tucker, Robert C. (1992), Stalin in Power: The Revolution from Above, 1928-1941, W. W. Norton & Company, ISBN 0393308693
• Walker, Martin (1995). The Cold War: A History. H. Holt. ISBN0805031901.
• Williams, Andrew (2004). D-Day to Berlin. Hodder & Stoughton. ISBN0340833971.
• Wettig, Gerhard (2008), Stalin and the Cold War in Europe, Rowman & Littlefield, ISBN 0742555429
• Wood, Alan (2005). Stalin and Stalinism. Routledge. ISBN0415307325.
• Wood, James (1999). History of International Broadcasting. Institution of Electrical Engineers. ISBN0852969201.
• Zubok, Vladislav (1996), Inside the Kremlin’s Cold War: From Stalin to Khrushchev, Harvard University Press, ISBN 0674455312

Đọc thêm

Bài rõ ràng: Danh sách những nguồn thứ nhất và thứ hai về Chiến tranh Lạnh

Liên kết ngoài

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Chiến tranh Lạnh.

• Chiến tranh Lạnh tại Từ điển bách khoa Việt Nam

Thư khố

• Open Society Archives, Budapest (Hungary), one of the biggest history of communism and cold war archives in the world
• An archive of UK civil defence material Lưu trữ 2008-12-22 tại Wayback Machine
• CONELRAD Cold War Pop Culture Site
• CBC Digital Archives Cold War Culture: The Nuclear Fear of the 1950s and 1960s
• The Cold War International History Project (CWIHP)
• The Cold War Files
• CNN Cold War Knowledge Bank comparison of articles on Cold War topics in the Western and the Soviet press between 1945 and 1991
• The CAESAR, POLO, and ESAU Papers Lưu trữ 2009-07-10 tại Wayback MachineThis collection of declassified analytic monographs and reference aids, designated within the Central Intelligence Agency (CIA) Directorate of Intelligence (DI) as the CAESAR, ESAU, and POLO series, highlights the CIA’s efforts from the 1950s through the mid-1970s to pursue in-depth research on Soviet and Chinese internal politics and Sino-Soviet relations. The documents reflect the views of seasoned analysts who had followed closely their special areas of research and whose views were shaped in often heated debate.

Thư mục

• Annotated bibliography for the arms race from the Alsos Digital Library Lưu trữ 2006-02-03 tại Wayback Machine
• Annotated bibliography from Citizendium Lưu trữ 2009-08-22 tại Wayback Machine

Tin tức

• Video and audio news reports from during the cold war

Các nguồn giáo dục

• Minuteman Missile National Historic Site: Protecting a Legacy of the Cold War, a National Park Service Teaching with Historic Places (TwHP) lesson plan

Review Chia Sẻ Link Tải Cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc kinh tế tài chính toàn thế giới 1929 — 1933 đã tạo ra 2 khối đế quốc trái chiều nhau là ?

– Một số Keywords tìm kiếm nhiều : ” Video full hướng dẫn Cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc kinh tế tài chính toàn thế giới 1929 — 1933 đã tạo ra 2 khối đế quốc trái chiều nhau là tiên tiến và phát triển nhất , Share Link Download Cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc kinh tế tài chính toàn thế giới 1929 — 1933 đã tạo ra 2 khối đế quốc trái chiều nhau là “.

Hỏi đáp vướng mắc về Cuộc khủng hoảng cục bộ rủi ro đáng tiếc kinh tế tài chính toàn thế giới 1929 — 1933 đã tạo ra 2 khối đế quốc trái chiều nhau là

You trọn vẹn có thể để lại Comment nếu gặp yếu tố chưa hiểu nha.
#Cuộc #khủng #hoảng #kinh #tế #thế #giới #đã #hình #thành #khối #đế #quốc #đối #lập #nhau #là