Mẹo Sự đối đầu giữa hai cực Xô Mỹ trong chiến tranh lạnh được biểu hiện rõ nét nhất qua Mới nhất

Mẹo Hướng dẫn Sự đối đầu giữa hai cực Xô Mỹ trong cuộc chiến tranh lạnh được biểu lộ rõ ràng nhất qua Mới Nhất

Update: 2022-01-07 09:25:11,Quý quý khách Cần tương hỗ về Sự đối đầu giữa hai cực Xô Mỹ trong cuộc chiến tranh lạnh được biểu lộ rõ ràng nhất qua. Bạn trọn vẹn có thể lại Báo lỗi ở cuối bài để Mình được tương hỗ.

Chiến tranh toàn thế giới thứ hai (còn được nhắc tới với những tên thường gọi Đệ nhị thế chiến, Thế chiến II hay Đại chiến toàn thế giới lần thứ hai) là một trận cuộc chiến tranh toàn thế giới khởi đầu từ khoảng chừng năm 1939 và chấm hết vào năm 1945. Cuộc chiến có sự tham gia của đại hầu hết những vương quốc trên toàn thế giới gồm có toàn bộ những cường quốc tạo thành hai liên minh quân sự chiến lược trái chiều: Đồng Minh và Phe Trục. Trong diện mạo một trận cuộc chiến tranh toàn vẹn, Thế chiến II có sự tham gia trực tiếp của hơn 100 triệu nhân sự từ hơn 30 vương quốc. Các bên tham chiến chính đã dồn toàn bộ nguồn lực kinh tế tài chính, công nghiệp và khoa học cho nỗ lực tham chiến, làm mờ đi ranh giới giữa nguồn lực dân sự và quân sự chiến lược. Chiến tranh toàn thế giới thứ hai là cuộc xung đột đẫm máu nhất trong lịch sử dân tộc bản địa quả đât, gây ra cái chết của 70 đến 85 triệu người, với số lượng dân thường tử vong nhiều hơn thế nữa quân nhân. Hàng chục triệu người đã phải bỏ mạng trong những vụ thảm sát, diệt chủng (trong số đó có Holocaust), chết vì thiếu lương thực hay vì bệnh tật. Máy bay đóng vai trò quan trọng so với tiến trình trận chiến, gồm có ném bom kế hoạch vào những TT dân cư, và so với việc tăng trưởng vũ khí hạt nhân cũng như hai lần duy nhất sử dụng loại vũ khí này trong cuộc chiến tranh.

Tóm lược đại ý quan trọng trong bài

• Mục lục
• Trình tự thời hạn
• Bối cảnh
• Diễn biến trận chiến
• Chiến tranh bùng nổ tại Châu Âu (193940)
• Tây Âu (194041)
• Địa Trung Hải
• Phe Trục tiến công Liên Xô
• Chiến tranh bùng nổ tại Thái Bình Dương (1941)
• Chặn đứng bước tiến của phe Trục
• Đồng Minh giành thế dữ thế chủ động (194344)
• Đồng Minh áp sát
• Ảnh hưởng đến dân thường
• Đức quốc xã
• Trung Quốc
• Kết quả
• Số người chết
• Hậu quả lâu dài
• Các nước tham chiến và hậu quả
• Sự góp phần của những vương quốc
• Khối Đồng Minh
• Hậu quả
• Tham khảo
• Đọc thêm
• Liên kết ngoài

Chiến tranh toàn thế giới thứ haiTheo chiều kim đồng hồ đeo tay, từ ảnh trên cùng bên trái:

• Quân đội Trung Quốc trong trận Thường Đức
• Quân đội nước Australia sẵn sàng khai hoả khẩu súng dã chiến 25 pao trong trận El Alamein thứ nhất
• Máy bay ném bom bổ nhào Stuka của Đức xuất hiện trên mặt trận Xô Đức trong năm 1943
• Lực lượng Hải quân Hoa Kỳ tại vịnh Lingayen
• Wilhelm Keitel ký văn kiện đầu hàng của Đức Quốc Xã
• Hồng quân Liên Xô trong trận Stalingrad

Thời gian

• 1tháng 91939 2tháng 91945 (1939-09-01 1945-09-02)[a]
• (6năm và 1ngày)

Địa điểmChâu Âu, Thái Bình Dương, Đại Tây Dương, Khu vực Đông Nam Á, Trung Quốc, Trung Đông, Địa Trung Hải và Châu Phi, một phần Bắc và Nam MỹKết quả

• Khối Đồng Minh thắng lợi

• Đức Quốc Xã, Phát xít Ý và Đế quốc Nhật Bản sụp đổ
• Quân đội Đồng Minh chiếm đóng Đức, Nhật Bản, Áo; Cộng hòa Ý xây dựng, thay thế Vương quốc Ý
• Khởi đầu Kỷ nguyên hạt nhân
• Hội Quốc Liên giải thể, Liên Hiệp Quốc xây dựng
• Hoa Kỳ và Liên Xô trỗi dậy, trở thành hai siêu cường quốc của toàn thế giới; Chiến tranh Lạnh khởi đầu (xem Hậu quả của Chiến tranh toàn thế giới thứ hai)

Tham chiến

Đồng Minh:

• Liên Xô
• Hoa Kỳ
• Đế quốc Anh
• Trung Quốc
• và nhiều nước khác

Phe Trục

• Đức Quốc Xã
• Đế quốc Nhật Bản
• Vương quốc Ý
• và nhiều nước khác

Chỉ huy và lãnh đạo

Chỉ huy chính:

• Iosif Stalin
• Franklin D. Roosevelt
• Winston Churchill
• Tưởng Giới Thạch

Chỉ huy chính:

• Adolf Hitler
• Chiêu Hòa
• Benito Mussolini

Lực lượng

Tổng cộng: k. 80.000.000

• 34.400.000[1]
• 16.100.000[2]
• 8.586.000[3]
• k. 11.000.000[4]
• và nhiều nước khác

Tổng cộng: k. 35.000.000

k. 16.800.000[5]

• k. 10.000.000
• k. 4.100.000
• và nhiều nước khác

Thương vong và tổn thất

• Tử vong quân sự chiến lược:
• Trên 16.000.000
• Tử vong dân sự:
• Trên 45.000.000
• Tổng tử vong:
• Trên 61.000.000
• (19371945)
• …click more

• Tử vong quân sự chiến lược:
• Trên 8.000.000
• Tử vong dân sự:
• Trên 4.000.000
• Tổng tử vong:
• Trên 12.000.000
• (19371945)
• …click more

Mặc dù có nhiều ý kiến rất khác nhau, nhưng cuộc chiến tranh toàn thế giới thứ hai thường sẽ là khởi đầu khi Đức phát động cuộc xâm lược Ba Lan vào trong thời gian ngày một tháng 9 năm 1939, tiếp nối với việc cả Vương quốc Anh lẫn Pháp tuyên chiến với Đức 2 ngày tiếp sau đó. Kể từ thời gian ở thời gian cuối năm 1939 cho tới thời gian đầu xuân mới 1941, trải qua một loạt chiến dịch quân sự chiến lược và hiệp ước, Đức đã chinh phục hoặc trấn áp phần lớn lục địa châu Âu, đồng thời xây dựng liên minh phe Trục với Ý và Nhật Bản cũng tương tự một số trong những nước khác tiếp sau đó. Theo Hiệp ước Molotov Ribbentrop được ký kết vào tháng 8 năm 1939, Đức và Liên Xô phân loại và sáp nhập lãnh thổ những nước láng giềng châu Âu gồm có Ba Lan, Phần Lan, Romania và những nước Baltic. Sau khi những chiến dịch tại Bắc Phi và Đông Phi khởi đầu và Pháp thất thủ giữa năm 1940, cuộc chiến tranh vẫn tiếp nối đa phần giữa những cường quốc Trục châu Âu và Đế quốc Anh, với chiến sự tại Balkan, Trận không chiến nước Anh (Blitz) và Trận chiến Đại Tây Dương. Vào ngày 22 tháng 6 năm 1941, Đức đứng vị trí số 1 những nước Phe Trục châu Âu tiến hành xâm lược Liên Xô, mở ra Mặt trận phía Đông. Là mặt trận trên bộ lớn số 1 trong lịch sử dân tộc bản địa, trận chiến với Liên Xô đã khiến quân đội phe Trục, mà đa phần là Wehrmacht của Đức, sa lầy trong một trận chiến tiêu tốn.

Với tham vọng thống trị châu Á và Thái Bình Dương, Nhật Bản đã gây chiến với Trung Hoa Dân Quốc vào năm 1937. Vào tháng 12 năm 1941, Nhật Bản tiến hành tiến công gần như thể cùng lúc những lãnh thổ của Hoa Kỳ và Anh tại Khu vực Đông Nam Á và Trung Thái Bình Dương, gồm có cả cuộc tiến công nhằm mục tiêu vào hạm đội Mỹ đóng tại Trân Châu Cảng. Sau khi Hoa Kỳ lẫn Anh tuyên chiến với Nhật Bản, những nước phe Trục Châu Âu tuyên chiến với Hoa Kỳ theo cam kết trong hiệp ước liên minh. Nhật Bản nhanh gọn làm chủ phần lớn Tây Thái Bình Dương, nhưng bước tiến của tôi đã biết thành chặn lại sau khoản thời hạn để thua trận Midway quan trọng vào năm 1942. Không lâu tiếp sau đó, Đức và Ý bị đánh bật khỏi Bắc Phi và phải hứng chịu thất bại quyết định hành động tại Stalingrad trước Liên Xô. Những thất bại then chốt trong năm 1943 gồm có một loạt thất bại của Đức trên Mặt trận phía Đông, cuộc xâm lược hòn đảo Sicilia và lục địa Ý của Đồng Minh, cũng như cuộc tiến công của Đồng Minh ở Thái Bình Dương đã khiến phe Trục đánh mất thế dữ thế chủ động ​​và buộc phải rút lui kế hoạch trên mọi mặt trận. Năm 1944, Đồng Minh phương Tây xâm lược nước Pháp do Đức chiếm đóng, trong lúc Liên Xô giành lại những lãnh thổ bị mất và đang trên đường tiến vào lãnh thổ Đức và những vương quốc Phe Trục khác. Trong suốt hai năm 1944 và 1945, chiến sự dần hòn đảo chiều trên lục địa châu Á, trong lúc quân Đồng Minh làm tê liệt lực lượng Hải quân Nhật Bản và chiếm đóng hòn đảo quan trọng ở phía Tây Thái Bình Dương.

Sau khi giải phóng những vùng lãnh thổ do Đức chiếm đóng, Đồng Minh phương Tây và Liên Xô tiến hành xâm lược nước Đức. Chiến tranh tại châu Âu kết thúc sau cái chết của Adolf Hitler, chỉ ít lâu trước lúc Berlin thất thủ vào tay quân đội Liên Xô và Đức đầu hàng vô Đk vào trong thời gian ngày 8 tháng 5 năm 1945. Sau khi Tuyên bố Potsdam của Đồng Minh vào trong thời gian ngày 26 tháng 7 năm 1945 bị phía Nhật Bản khước từ, Hoa Kỳ đã thả hai quả bom nguyên tử thứ nhất xuống thành phố Hiroshima vào trong thời gian ngày 6 và Nagasaki vào trong thời gian ngày 9 tháng 8 năm 1945. Đối mặt trước một cuộc xâm lược sắp xẩy ra vào quần hòn đảo Nhật Bản và việc Liên Xô tham chiến, tiến hành xâm lược Mãn Châu vào trong thời gian ngày 9 tháng 8, Nhật Bản tuyên bố đầu hàng vào trong thời gian ngày 15 tháng 8 năm 1945, ấn định thắng lợi toàn vẹn trên mặt trận Châu Á Thái Tỉnh bình Dương cho Phe Đồng Minh. Sau cuộc chiến tranh, cả Đức lẫn Nhật Bản bị chiếm đóng. Các tòa án tội ác cuộc chiến tranh được mở nhằm mục tiêu xét xử những nhà lãnh đạo Đức và Nhật Bản. Bất chấp tội ác cuộc chiến tranh được ghi nhận khá đầy đủ (đa phần gây ra ở Hy Lạp và Nam Tư), phần lớn những nhà lãnh đạo và tướng lĩnh Ý vẫn được ân xá nhờ vào những hoạt động giải trí và sinh hoạt ngoại giao.

Chiến tranh toàn thế giới thứ hai thay đổi cục diện chính trị lẫn cấu trúc xã hội toàn thế giới. Tổ chức Liên Hiệp Quốc (Liên Hiệp Quốc) được xây dựng nhằm mục tiêu thúc đẩy hợp tác quốc tế và ngăn ngừa những cuộc xung đột trong tương lai. Các cường quốc thắng lợi, gồm có Trung Quốc, Pháp, Liên Xô, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ, trở thành thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Liên Xô và Hoa Kỳ nổi lên như hai siêu cường đối trọng nhau, tạo tiền đề cho Chiến tranh Lạnh kéo dãn gần nửa thế kỷ. Trong toàn cảnh châu Âu bị tàn phá, tác động của những cường quốc suy yếu, khởi đầu quy trình phi thực dân hóa ở châu Phi và châu Á. Hầu hết những vương quốc có ngành công nghiệp bị thiệt hại đều hướng tới việc phục hồi và mở rộng kinh tế tài chính. Sự hội nhập chính trị, nhất là ở châu Âu, vốn khởi đầu như một nỗ lực ngăn ngừa những hành vi thù địch trong tương lai đã chấm hết những mối thù địch trước cuộc chiến tranh và rèn luyện ý thức về truyền thống chung.

Mục lục

• 1 Trình tự thời hạn
• 2 Bối cảnh
  • 2.1 Châu Âu
  • 2.2 Châu Á Thái Tỉnh bình Dương
• 3 Diễn biến trận chiến
  • 3.1 Chiến tranh bùng nổ tại Châu Âu (193940)
  • 3.2 Tây Âu (194041)
  • 3.3 Địa Trung Hải
  • 3.4 Phe Trục tiến công Liên Xô
  • 3.5 Chiến tranh bùng nổ tại Thái Bình Dương (1941)
  • 3.6 Chặn đứng bước tiến của phe Trục
    • 3.6.1 Thái Bình Dương (194243)
    • 3.6.2 Mặt trận Xô Đức (194243)
    • 3.6.3 Tây Âu, Đại Tây Dương và Địa Trung Hải (194243)
  • 3.7 Đồng Minh giành thế dữ thế chủ động (194344)
  • 3.8 Đồng Minh áp sát
• 4 Ảnh hưởng đến dân thường
  • 4.1 Đức quốc xã
  • 4.2 Liên Xô
  • 4.3 Mỹ
  • 4.4 Anh
  • 4.5 Trung Quốc
  • 4.6 Nhật
• 5 Kết quả
  • 5.1 Số người chết
    • 5.1.1 Tại châu Âu
    • 5.1.2 Tại châu Á – Thái Bình Dương
  • 5.2 Hậu quả lâu dài
• 6 Các nước tham chiến và hậu quả
  • 6.1 Sự góp phần của những vương quốc
  • 6.2 Khối Đồng Minh
  • 6.3 Phe Trục
  • 6.4 Hậu quả
• 7 Tóm tắt
• 8 Ghi chú
• 9 Tham khảo
• 10 Thư mục
• 11 Đọc thêm
• 12 Liên kết ngoài

Trình tự thời hạn

Thời điểm khởi đầu trận chiến tại Châu Âu thường sẽ là lúc quân Đức tiến hành xâm lược Ba Lan vào trong thời gian ngày một tháng 9 năm 1939[6][7] và khi Vương quốc Anh và Pháp tuyên chiến với Đức hai ngày tiếp sau đó. Đối với cuộc chiến tranh Thái Bình Dương, giới học giả chưa tồn tại sự thống nhất trong việc tính ngày khởi đầu trận chiến. Có người tán thành thời gian Nhật Bản xâm lược Trung Quốc vào trong thời gian ngày 7 tháng 7 năm 1937[8][9] trong lúc một số trong những người dân khác lại coi sự kiện Nhật Bản xâm lược Mãn Châu vào trong thời gian ngày 19 tháng 9 năm 1931 mới là ngày khởi đầu trận chiến.[10][11][12]

Một số học giả khác tán thành với ý kiến của sử gia người Anh A. J. P. Taylor, nhận định rằng Chiến tranh TrungNhật cùng với cuộc chiến tranh ở châu Âu và những thuộc địa xẩy ra tuy nhiên tuy nhiên cho trước lúc hợp thành một trận chiến duy nhất vào năm 1941. Bài viết này của Wikipedia sử dụng phương pháp tính ngày truyền thống cuội nguồn. Một số thời gian khác đôi lúc cũng rất được sử dụng làm ngày khởi đầu Chiến tranh toàn thế giới thứ hai gồm có cuộc xâm lược Abyssinia của Ý vào trong thời gian ngày 3 tháng 10 năm 1935.[13] Nhà sử học người Anh Antony Beevor xem trận Khalkhin Gol giữa Nhật Bản và Liên Xô từ thời gian tháng 5 đến tháng 9 năm 1939 là ngày khởi đầu của Thế chiến thứ hai.[14]

Tương tự như ngày khởi đầu, ngày kết thúc đúng chuẩn của trận chiến cũng không được những học giả thống nhất rộng tự do. Một số người đồng ý ngày 14 tháng 8 năm 1945 khi hiệp định đình chiến giữa Nhật Bản và Đồng Minh được ký kết (Ngày V-J) là ngày cuộc chiến tranh kết thúc thay vì ngày 2 tháng 9 năm 1945 khi Nhật Bản chính thức đầu hàng, chấm hết cuộc chiến tranh tại châu Á. Năm 1951, một hiệp ước hòa bình giữa Nhật Bản và Đồng Minh được ký kết. Năm 1990, một hiệp ước tương quan đến tương lai của Đức được cho phép hai phần Đông và Tây của nước này thống nhất đã được trải qua, xử lý và xử lý hầu hết những yếu tố tồn dư sau Thế chiến II. Cho đến khi Liên Xô giải tán, giữa hai nước Xô Nhật không tồn tại hiệp ước hòa bình chính thức nào được ký kết.[15]

Bối cảnh

Châu Âu

Nguồn cơn của cuộc chiến tranh toàn thế giới thứ hai tới từ những nguyên do rất khác nhau ở những khu vực địa lý rất khác nhau. Tại châu Âu, Chiến tranh toàn thế giới thứ hai thường sẽ là yếu tố tiếp nối của Chiến tranh toàn thế giới thứ nhất, vốn đã làm thay đổi trọn vẹn map chính trị châu Âu với việc thất bại của những cường quốc Liên minh Trung tâm gồm Áo-Hung, Đức, Bulgaria và Đế quốc Ottoman và việc người Bolshevik lên nắm quyền ở Nga và xây hình thành Liên bang Xô Viết vào năm 1917. Các Đồng Minh giành thắng lợi trong Chiến tranh toàn thế giới thứ nhất như Pháp, Bỉ, Ý, Romania và Hy Lạp, đều giành thêm đất đai. Nhiều vương quốc dân tộc bản địa mới được xây dựng sau sự sụp đổ của Áo-Hung, Đế quốc Ottoman và Đế quốc Nga.

Hội nghị Hội Quốc Liên tổ chức triển khai tại Geneva, Thụy Sĩ, năm 1930

Để ngăn ngừa một trận cuộc chiến tranh toàn thế giới mới trong tương lai, Hội Quốc Liên được xây dựng trong Hội nghị Hòa bình Paris năm 1919. Hội Quốc Liên có trách nhiệm đa phần là duy trì hòa bình toàn thế giới với những tiềm năng chính gồm có ngăn ngừa cuộc chiến tranh trải qua bảo mật thông tin an ninh tập thể và giải trừ quân bị, và xử lý và xử lý những tranh chấp quốc tế trải qua đàm phán và trọng tài.

Bất chấp Xu thế chuộng hòa bình tăng trưởng mạnh mẽ và tự tin sau Thế chiến I,[16] chủ nghĩa báo thù dân tộc bản địa và chủ nghĩa xét lại đã nổi lên tại một số trong những vương quốc châu Âu trong cùng thời kỳ. Xu phía này đặc biệt quan trọng tăng trưởng mạnh mẽ và tự tin tại Đức bởi những tổn thất đáng kể về lãnh thổ, thuộc địa và tài chính mà Hòa ước Versailles áp đặt. Đức mất khoảng chừng 13% lãnh thổ quê nhà và toàn bộ thuộc địa ở hải ngoại. Đức bị ngăn cấm sáp nhập những vương quốc khác, bị buộc phải trả những khoản bồi thường khổng lồ. Quân đội bị số lượng giới hạn về quy mô và kĩ năng chiến đấu.[17]

Đế quốc Đức bị giải thể trong Cách mạng Đức 19181919. Một chính phủ nước nhà dân chủ, sử gọi là Cộng hòa Weimar, được xây dựng. Thời kỳ giữa hai trận chiến tận mắt tận mắt chứng kiến sự xung đột Một trong những người dân ủng hộ nền cộng hòa non trẻ và những người dân chống đối không nhân nhượng ở cả cánh hữu lẫn cánh tả. Ý với tư cách là một liên minh của phe Entente đã giành được một số trong những vùng lãnh thổ sau cuộc chiến tranh. Tuy nhiên, những người dân theo chủ nghĩa dân tộc bản địa Ý đã tức giận vì những lời hứa hẹn của Vương quốc Anh và Pháp khi thuyết phục nước này tham chiến đang không được tiến hành. Từ năm 1922 đến năm 1925, trào lưu Phát xít do Benito Mussolini lãnh đạo đã lên cầm quyền tại Ý, vận dụng chủ nghĩa dân tộc bản địa, quyết sách toàn trị và cộng tác giai cấp, xóa khỏi nền dân chủ đại nghị, đàn áp những lực lượng xã hội chủ nghĩa, cánh tả và tự do, đồng thời theo đuổi quyết sách đối ngoại bành trướng hung hãn nhằm mục tiêu vào đưa Ý trở thành một cường quốc trên toàn thế giới và hứa hẹn tạo dựng một “Đế chế La Mã Mới”.[18]

Adolf Hitler tại buổi mít tinh đảng Quốc Xã ở Nürnbeg, tháng 8 năm 1933

Adolf Hitler, sau một nỗ nhằm mục tiêu lật đổ chính phủ nước nhà Đức lực bất thành vào năm 1923, đang trở thành Thủ tướng Đức vào năm 1933. Ông ta bãi bỏ quyết sách dân chủ, tham vọng sửa đổi trật tự toàn thế giới một cách triệt để và mang động cơ chủng tộc. Nước Đức nhanh gọn khởi đầu một chiến dịch tái vũ trang quy mô lớn.[19] Trong khi đó, vì muốn đảm bảo liên minh, Pháp làm cho Ý tùy ý hành vi ở Ethiopia, vương quốc mà Ý muốn trở thành thuộc địa của mình. Tình hình trở nên trầm trọng hơn vào thời gian đầu xuân mới 1935 khi Lãnh thổ lưu vực Saar được thống nhất hợp pháp với Đức cùng việc Hitler đẩy nhanh tiến độ tái vũ trang và vận dụng quyết sách cưỡng bách tòng quân, thông qua đó vi phạm Hòa ước Versailles.[20]

Vương quốc Anh, Pháp và Ý xây dựng Mặt trận Stresa vào tháng bốn năm 1935 nhằm mục tiêu kiềm chế Đức, một bước quan trọng so với toàn thế giới hóa quân sự chiến lược. Nhưng chỉ ở tại mức 2 tháng sau, Vương quốc Anh đã cùng nước Đức đàm phán thỏa thuận hợp tác thủy quân độc lập, thả lỏng những hạn chế trước đó. Lo ngại trước những tham vọng lãnh thổ của Đức tại Đông Âu, Liên Xô đã cùng với Pháp soạn thảo một hiệp ước tương trợ. Tuy nhiên, trước lúc có hiệu lực hiện hành, hiệp ước PhápXô cần phải được trải qua cỗ máy hành chính của Hội Quốc Liên.[21] Về phía Hoa Kỳ, do lo ngại về những diễn biến tại Châu Âu và Châu Á Thái Tỉnh bình Dương, Quốc hội Hoa Kỳ đã trải qua Đạo luật Trung lập vào tháng 8 cùng năm.[22]

Hitler thử thách hiệp ước Versailles và Locarno bằng đưa quân vào vùng phi quân sự chiến lược hóa Rhineland trong tháng 3 năm 1936. Nhờ vào Chính sách nhân nhượng của những nước Tây Âu, Hitler gần như thể không vấp phải sự phản đối nào.[23] Tháng 10 năm 1936, Đức và Ý xây dựng Trục Roma Berlin. Một tháng sau, Đức và Nhật Bản ký Hiệp ước chống Quốc tế Cộng sản với tiềm năng ngăn ngừa sự tăng trưởng của chủ nghĩa Cộng sản. Một năm tiếp theo thì Ý cũng ký hiệp ước này.[24]

Châu Á Thái Tỉnh bình Dương

Vào giữa thập niên 1920, Trung Quốc Quốc dân Đảng (KMT) phát động chiến dịch Bắc phạt với tiềm năng thống nhất Trung Quốc vốn đã biết thành chia cắt sau thời kỳ Cách mạng Tân Hợi năm 1911, đồng thời tiêu diệt quyền lực tối cao của những quân phiệt cát cứ. Tuy chiến dịch kết thúc thành công xuất sắc và Trung Quốc đã được thống nhất, nhưng quan hệ căng thẳng mệt mỏi với những liên minh cũ khiến chính phủ nước nhà đất của Tưởng Giới Thạch nhanh gọn rơi vào một trong những cuộc nội chiến với Đảng Cộng sản Trung Quốc và những quân phiệt địa phương thuộc Quốc dân Đảng.[25] Tại Nhật Bản, sự thắng thế của một số trong những tướng lãnh quân phiệt đã khiến nước này chủ trương xử lý và xử lý những yếu tố vương quốc bằng chính phủ nước nhà độc tài và quyết sách xâm lược.[26] Nhật Bản thiếu những nguồn tài nguyên một cách trầm trọng, họ buộc phải nhập khẩu những nguyên vật tư như sắt, dầu mỏ và than đá vì thiếu những tài nguyên vạn vật thiên nhiên ở trong nước để duy trì tăng trưởng trong ngành công nghiệp. Nhật Bản thể hiện tham vọng sáp nhập Trung Quốc và những thuộc địa lân cận vào Khối Thịnh vượng chung Đại Đông Á để thoả mãn nhu yếu tài nguyên mà hòn đảo quốc nhỏ bé này sẽ không thể tự phục vụ nhu yếu được.[27] Người Nhật xem Trung Quốc là bước thứ nhất trong tham vọng bá chủ châu Á, dàn dựng Sự kiện Phụng Thiên để làm cái cớ tiến quân vào Mãn Châu, thiết lập nhà nước Mãn Châu Quốc bù nhìn.[28]

Trung Quốc lôi kéo Hội Quốc Liên yêu cầu Nhật Bản dừng ngay cuộc xâm lược Mãn Châu. Sau khi bị lên án vì những hoạt động giải trí và sinh hoạt quân sự chiến lược tại Mãn Châu, Nhật Bản đáp trả bằng phương pháp rút khỏi tổ chức triển khai này. Quân đội hai nước nhanh gọn đụng vũ trang tại Thượng Hải, Nhiệt Hà và Hà Bắc. Chiến sự vẫn tiếp nối cho tới khi Thỏa ước Đường Cô được ký kết vào năm 1933. Tuy đình chiến, những lực lượng tình nguyện Trung Quốc vẫn tiếp tục hoạt động giải trí và sinh hoạt kháng Nhật ở Mãn Châu, Sát Cáp Nhĩ và Tuy Viễn.[29] Sau Sự kiện Tây An năm 1936, hai phía Quốc dân Đảng và Cộng sản Đảng đồng ý ngừng chiến để xây dựng một mặt trận thống nhất với tiềm năng đánh đuổi người Nhật thoát khỏi Trung Quốc.[30]

Diễn biến trận chiến

Chiến tranh bùng nổ tại Châu Âu (193940)

Binh lính Wehrmacht của Đức phá vỡ đường biên giới giới vào Ba Lan, ngày một tháng 9 năm 1939

Ngày 1 tháng 9 năm 1939, Đức Quốc Xã xâm lược Ba Lan sau khoản thời hạn dàn dựng một số trong những vụ cờ giả, gồm có vụ lính Ba Lan phóng hỏa đốt trụ sở cơ quan phát thanh Đức tại Gleiwitz.[31] Cuộc tiến công thứ nhất của quân Đức trong trận chiến là nhằm mục tiêu vào khối mạng lưới hệ thống phòng thủ của Ba Lan tại Westerplatte.[32] Trước hành vi quân sự chiến lược của Đức, Vương quốc Anh gửi tối hậu thư yêu cầu Đức dừng ngay cuộc tiến công. Sau khi tối hậu thư bị phía Đức bác bỏ, Pháp và Anh chính thức tuyên chiến vào trong thời gian ngày 3 tháng 9, tiếp theo là Úc, New Zealand, Nam Phi và Canada. Tuy tham chiến, phe Đồng Minh không làm gì nhiều để giúp Ba Lan. Người Pháp chỉ tiến hành duy nhất một cuộc thăm dò thận trọng vào vùng Saarland.[33] Đồng Minh phương Tây khởi đầu một cuộc phong tỏa thủy quân so với Đức, nhằm mục tiêu phá hủy nền kinh tế thị trường tài chính và nỗ lực gây chiến của giang sơn này.[34] Đức đáp trả bằng phương pháp phát động cuộc chiến tranh bằng tàu ngầm nhằm mục tiêu vào tàu buôn và tàu chiến của Đồng Minh. Chiến sự nhanh gọn leo thang thành Trận chiến Đại Tây Dương.[35]

Các binh sĩ của Quân đội Ba Lan bảo vệ nước nhà, tháng 9 năm 1939

Ngày 8 tháng 9, quân đội Đức tiến đến vùng ngoại ô Warszawa. Đợt phản công của Ba Lan ở phía tây tuy cầm chân người Đức trong vài ngày, nhưng họ nhanh gọn bị Wehrmacht tiến công và vây hãm. Tàn quân Ba Lan đột kích vòng vây để trở lại cố thủ Warszawa, thành phố khi đó hiện giờ đang bị vây rất chặt. Ngày 17 tháng 9 năm 1939, sau khoản thời hạn ký hiệp định đình chiến với Nhật Bản, Liên Xô lấy cớ bảo vệ dân tộc bản địa Ukraina và Belarus xâm lược miền đông Ba Lan,[36] lập luận rằng nhà nước Ba Lan đã sụp đổ trước cuộc tiến công của người Đức và không hề tồn tại kĩ năng đảm bảo bảo mật thông tin an ninh cho công dân của tớ nữa.[37] Ngày 27 tháng 9, những cty chức năng đồn trú Warszawa đầu hàng quân Đức. Ngày 6 tháng 10, cty chức năng tác chiến lớn ở đầu cuối của Ba Lan đầu hàng. Bất chấp thất bại về mặt quân sự chiến lược, chính phủ nước nhà Ba Lan đã quyết định hành động không đầu hàng và hình thành chính phủ nước nhà lưu vong. Tại Ba Lan bị chiếm đóng, một cỗ máy nhà nước vẫn hoạt động giải trí và sinh hoạt ngầm.[38] Một lượng lớn quân nhân Ba Lan di tản sang Romania và những nước Baltic. Nhiều người trong số họ về sau tiếp tục chiến đấu chống phe Trục trên những mặt trận khác.[39]

Đức sáp nhập miền tây và chiếm đóng trung bộ Ba Lan, Liên Xô sáp nhập miền đông, một phần nhỏ lãnh thổ Ba Lan được chuyển giao cho Litva và Slovakia. Ngày 6 tháng 10, Hitler bày tỏ mong ước đàm phán hòa bình minh bạch với Vương quốc Anh và Pháp nhưng nhấn mạnh vấn đề rằng tương lai của nhà nước Ba Lan sẽ do Đức và Liên Xô quyết định hành động. Đề xuất bị từ chối,[40] Hitler ra lệnh phát động tiến công Pháp ngay lập tức.[41] Tuy nhiên, chiến dịch bị hoãn lại cho tới ngày xuân năm 1940 do Đk thời tiết xấu.[42][43][44]

Tổ súng máy của Phần Lan nhằm mục tiêu vào những vị trí của Hồng quân Liên Xô trong Chiến tranh ngày đông, tháng hai năm 1940

Liên Xô tác động lên những nước Baltic Estonia, Latvia và Litva, vốn nằm trong “vùng tác động” của Liên Xô theo hiệp ước MolotovRibbentrop khiến họ ký “hiệp ước tương trợ” được cho phép quân đội Liên Xô đóng quân trong nước. Ngay tiếp sau đó, Liên Xô đã dịch chuyển một lượng lớn binh sĩ tới những nước này.[45][46][47] Vì Phần Lan khước từ việc ký một hiệp ước tương tự và từ chối nhượng một phần lãnh thổ của tớ, Liên Xô đã tiến hành xâm lược nước này vào tháng 11 năm 1939.[48] Đáp trả, Liên Xô bị trục xuất khỏi Hội Quốc Liên.[49] Mặc dù sở hữu ưu thế vượt trội về quân số, nhưng Liên Xô chỉ đạt mức những thành công xuất sắc cực kỳ nhã nhặn về mặt quân sự chiến lược. Cuộc cuộc chiến tranh Phần Lan Liên Xô kết thúc vào tháng 3 năm 1940 khi Phần Lan cắt khu vực Karelia cho Liên Xô.[50]

Vào tháng 6 năm 1940, Liên Xô dùng vũ lực sáp nhập Estonia, Latvia và Litva,[46] cũng như Bessarabia, miền bắc nước ta Bukovina và Hertza, vốn là những khu vực tranh chấp với Romania. Cũng trong thời gian lúc bấy giờ, khi quan hệ hợp tác chính trị và kinh tế tài chính giữa Đức Quốc Xã Liên Xô[51][52] dần đổ vỡ, [53][54] cả hai vương quốc khởi đầu sẵn sàng cho cuộc chiến tranh.[55]

Tây Âu (194041)

Bước tiến của Đức tại Bỉ và miền Bắc nước Pháp từ thời gian ngày 10 tháng 5 đến ngày 4 tháng 6 năm 1940, vòng qua Đường Maginot (hiển thị bằng red color sẫm)

Tháng 4 năm 1940, Đức mở Chiến dịch Weserübung xâm lược Đan Mạch và Na Uy nhằm mục tiêu bảo vệ con phố vận chuyển quặng sắt từ Thụy Điển tới Đức mà Đồng Minh đang nỗ lực cắt đứt.[56] Đan Mạch nhanh gọn đầu hàng chỉ với sau vài giờ chiến đấu, trong lúc Na Uy bị chinh phục trong vòng hai tháng mặc kệ sự tương hỗ của Đồng Minh.[57] Thất bại trong việc cứu Na Uy dẫn đến việc bất mãn trong dân chúng Anh làm cho Thủ tướng Anh Neville Chamberlain bị thay thế bởi Winston Churchill vào trong thời gian ngày 10 tháng 5 năm 1940.[58]

Cùng ngày, Đức mở màn chiến dịch tiến công nước Pháp. Để đi vòng qua Phòng tuyến Maginot kiên cố ở biên giới PhápĐức, Đức đã hướng cuộc tiến công vào những vương quốc trung lập như Bỉ, Hà Lan và Luxembourg.[59] Quân Đức đã dịch chuyển xuyên qua khu vực rừng Ardennes,[60] vốn được quân Đồng Minh xem như một hàng rào tự nhiên không thể bị lực lượng thiết giáp chọc thủng.[61][62] Bằng cách vận dụng thành công xuất sắc học thuyết cuộc chiến tranh chớp nhoáng mới, Wehrmacht nhanh gọn tiến tới eo biển Manche. Bị đánh bọc sườn, phần lớn quân đội Đồng Minh bị vây hãm tại biên giới PhápBỉ gần Lille. Vương quốc Anh tuy phải vứt lại gần như thể toàn bộ thiết bị của mình nhưng đã trọn vẹn có thể di tản một lượng lớn binh sĩ khỏi lục địa châu Âu vào thời gian đầu tháng 6.[63]

Vào ngày 10 tháng 6, Ý xâm lược Pháp, tuyên chiến với cả Pháp lẫn Vương quốc Anh. Quân Đức khuynh hướng về phía nam tiến công quân Pháp nay đã suy yếu. Paris thất thủ vào trong thời gian ngày 14 tháng 6. Tám ngày sau, Pháp ký hiệp định đình chiến với Đức. Nước Pháp được phân thành những khu vực chiếm đóng của Đức và Ý[64] và một nhà nước tàn tồn dưới quyết sách Vichy. nhà nước này dù trên danh nghĩa trung lập, nhưng trên thực tiễn lại link với Đức. Để tránh việc hạm đội của Pháp bị Đức trưng dụng để tiến công Anh, ngày 3 tháng 7 năm 1940, Anh đã tiến công hạm đội Pháp neo đậu tại cảng Mers-el-Kebir ở Algérie, đánh chìm nhiều tàu và khiến hàng nghìn người thương vong.[65]

Luân Đôn nhìn từ Nhà thờ Thánh Phao-lô sau trận cuộc không kích Blitz của Đức, ngày 29 tháng 12 năm 1940

Trận không chiến nước Anh[66] mở màn vào thời gian đầu tháng 7 khi Luftwaffe tiến hành một loạt những cuộc oanh tạc nhằm mục tiêu vào tàu bè và bến cảng của Anh.[67] Chiến dịch chiếm trấn áp trên không của Đức khởi nguồn vào tháng 8. Tuy nhiên, do không thể vượt mặt được Bộ Tư lệnh Tiêm kích cơ Không quân Hoàng gia Anh, Đức buộc phải trì hoãn vô thời hạn cuộc xâm lược Anh mang mật danh Chiến dịch Sư tử biển đã được lên kế hoạch từ trước. Đức tăng cường những cuộc không kích đêm hôm nhằm mục tiêu vào London và những thành phố trọng điểm khác. Do không khiến tác động đáng kể nỗ lực tham chiến của người Anh, chiến dịch oanh tạc của Luftwaffe gần như thể kết thúc trọn vẹn vào tháng 5 năm 1941.[68]

Sử dụng những cảng mới chiếm hữu được của Pháp, Hải quân Đức đã thành công xuất sắc trong việc chống lại Hải quân Hoàng gia đang phải hoạt động giải trí và sinh hoạt quá mức cần thiết. Người Đức sử dụng U-boat để tiến công đội tàu của Anh ở Đại Tây Dương.[69] Hạm đội Hoàng gia Anh ghi nhận một thắng lợi quan trọng vào trong thời gian ngày 27 tháng 5 năm 1941 khi đánh chìm thiết giáp hạm Bismarck của Đức.[70]

Vào tháng 11 năm 1939, Hoa Kỳ tiến hành những giải pháp nhằm mục tiêu tương hỗ Trung Quốc và những Đồng Minh phương Tây. Họ cũng sửa đổi Đạo luật Trung lập để được cho phép những đơn hàng “cash and carry” của Đồng Minh.[71] Năm 1940, sau khoản thời hạn Đức chiếm hữu được Paris, quy mô của Hải quân Hoa Kỳ đã tiếp tục tăng trưởng đáng kể. Tháng 9 năm đó, Hoa Kỳ đã đồng ý thêm việc mua và bán những tàu khu trục đổi bằng những địa thế căn cứ của Anh.[72] Tuy nhiên, tính tới năm 1941, phần lớn công chúng Mỹ vẫn tiếp tục phản đối bất kỳ sự can thiệp quân sự chiến lược trực tiếp nào vào trận chiến.[73] Tháng 12 năm 1940, Roosevelt cáo buộc Hitler lên kế hoạch chinh phục toàn thế giới và bác bỏ mọi cuộc đàm phán là vô ích. Ông lôi kéo Hoa Kỳ trở thành một “kho vũ khí của nền dân chủ”, thúc đẩy những chương trình viện trợ cho vay vốn-cho thuê (lend-lease) nhằm mục tiêu tương hỗ nước Anh tiếp tục trận chiến.[74] Lúc bấy giờ, Hoa Kỳ đã khởi đầu lập kế hoạch kế hoạch để sẵn sàng cho một cuộc tiến công toàn vẹn nhằm mục tiêu vào Đức.[75]

Cuối tháng 9 năm 1940, ba nước Nhật Bản, Ý và Đức ký kết Hiệp ước Ba bên, chính thức trở thành Phe Trục. Hiệp ước Ba bên quy định rằng nếu bất kỳ vương quốc nào, ngoại trừ Liên Xô, tiến công bất kỳ vương quốc Phe Trục nào, những nước còn sót lại sẽ phải tham chiến.[76] Phe Trục mở rộng vào tháng 11 năm 1940 khi Hungary, Slovakia và Romania gia nhập.[77] Romania và Hungary về sau đã có những góp phần to lớn trong trận cuộc chiến tranh chống lại Liên Xô của phe Trục. Đối với trường hợp của Romania, một trong những nguyên do khiến họ tham chiến là nhằm mục tiêu chiếm lại những lãnh thổ đã phải nhượng cho Liên Xô.[78]

Địa Trung Hải

Binh sĩ Sư đoàn số 9 thuộc Quân đội nước Australia của Đế quốc Anh trong Cuộc vây hãm Tobruk; Chiến dịch Bắc Phi, tháng 8 năm 1941

Đầu tháng 6 năm 1940, Không quân Hoàng gia Ý tiến công và vây hãm hòn đảo Malta của Anh. Kể từ lúc cuối hè cho tới đầu ngày thu, Ý chinh phục Somaliland thuộc Anh và đang tiến hành xâm lược Ai Cập thuộc Anh. Sang tháng 10, Ý xua quân xâm lược Hy Lạp nhưng bị đẩy lui và phải hứng chịu thương vong nặng nề. Chiến dịch Hy Lạp của Ý kết thúc trong vòng vài tháng với những thay đổi nhỏ về lãnh thổ.[79] Để tương hỗ Ý, Đức triển khai tiến công vào vùng Balkan nhằm mục tiêu ngăn ngừa người Anh giành được chỗ đứng tại đây vì họ trọn vẹn có thể sẽ trở thành mối rình rập đe dọa tiềm tàng so với những mỏ dầu tại Romania. Nếu phe Trục chiếm hữu được Balkan thì họ trọn vẹn có thể sử dụng nó làm bàn đạp để tiến công lãnh địa của người Anh tại Địa Trung Hải.[80]

Vào tháng 12 năm 1940, quân đội Đế quốc Anh phát động phản công quân đội Ý ở Ai Cập và Đông Phi thuộc Ý và đạt kết quả cao cực tốt.[81] Đến thời gian đầu tháng hai năm 1941, Ý đánh mất quyền trấn áp miền đông Libya và một lượng lớn binh sĩ bị tóm gọn làm tù binh. Hải quân Ý cũng phải hứng chịu những thất bại nặng nề khi ba thiết giáp hạm của Ý đã biết thành Hải quân Hoàng gia Anh loại khỏi biên chế bằng một cuộc tiến công minh tàu trường bay nhằm mục tiêu vào địa thế căn cứ thủy quân tại Taranto. Người Anh tiếp này đã vô hiệu hóa một số trong những tàu chiến khác trong trận Mũi Matapan.[82]

Panzer III của Afrika Korps tiến qua sa mạc Bắc Phi, 1941

Thất bại của Ý và rủi ro đáng tiếc tiềm ẩn tiềm ẩn phe Trục bị đánh bật khỏi toàn bộ Châu Phi buộc Đức phải cử một lực lượng viễn chinh đến Bắc Phi trợ chiến. Cuối tháng 3 năm 1941, Afrika Korps dưới sự chỉ huy của Erwin Rommel đã phát động phản công đánh lui những lực lượng của Khối thịnh vượng chung.[83] Trong vòng gần đầy một tháng, quân đội phe Trục đã tiến đến phía tây Ai Cập và vây hãm cảng Tobruk.[84]

Cuối tháng 3 năm 1941, Bulgaria và Nam Tư đã ký kết Hiệp ước Ba bên. Tuy nhiên, chính phủ nước nhà thân Đức của Nam Tư đã biết thành lật đổ hai ngày tiếp sau đó bởi phe dân tộc bản địa chủ nghĩa thân Anh. Đức đáp trả bằng phương pháp xâm lược cùng lúc cả Nam Tư lẫn Hy Lạp. Chiến sự khởi nguồn vào trong thời gian ngày 6 tháng bốn năm 1941 và khi chưa hết tháng, cả hai nước này đã phải đầu hàng.[85] Cuộc tiến công minh hàng không vào hòn đảo Crete của Hy Lạp vào thời gian cuối thời điểm tháng 5 đã hoàn thành xong chiến dịch Balkan của Đức.[86] Dù phe Trục dành thắng lợi nhanh gọn, nhưng người dân Nam Tư nổi dậy, tiến hành kháng chiến quy mô lớn chống lại sự chiếm đóng của phe Trục. Cuộc kháng chiến Nam Tư còn kéo dãn cho tới khi cuộc chiến tranh kết thúc.[87]

Tại Trung Đông vào tháng 5, quân Khối thịnh vượng chung đã dập tắt một cuộc nổi dậy ở Iraq được tương hỗ bởi máy bay Đức xuất phát từ những địa thế căn cứ tại Syria đang nằm dưới quyền trấn áp của chính phủ nước nhà Vichy.[88] Từ tháng 6 đến tháng 7, quân đội Khối thịnh vượng chung đã tiến hành xâm lược và chiếm đóng mọi lãnh địa của Pháp tại Syria và Lebanon với việc tương hỗ của Nước Pháp Tự do.[89]

Phe Trục tiến công Liên Xô

Bài rõ ràng: Chiến tranh Xô-Đức
Diễn biến của mặt trận Châu Âu, 19391945 – Màu đỏ: Đồng Minh phương Tây và Liên Xô sau năm 1941; Xanh lá cây: Liên Xô trước năm 1941; Xanh lam: Phe Trục

Sau khi tình hình châu Âu và châu Á trở nên tương đối ổn định, cả Đức, Nhật Bản lẫn Liên Xô đã có những bước sẵn sàng cho những hành vi sắp tới đây. Nhật thời gian lúc bấy giờ muốn tận dụng cuộc chiến tranh ở Châu Âu để chiếm đoạt nguồn tài nguyên giàu sang tại những thuộc địa Khu vực Đông Nam Á của phương Tây. Về phía Liên Xô, cảnh giác về yếu tố căng thẳng mệt mỏi ngày càng ngày càng tăng với Đức, nước này đã cùng Nhật Bản ký Điều ước bất xâm phạm vào tháng bốn năm 1941.[90] Cũng trong thời gian này, người Đức đã sẵn sàng khá đầy đủ cho trận chiến sắp tới đây với Liên Xô.[91]

Hitler nhận định rằng việc Vương quốc Anh từ chối kết thúc cuộc chiến tranh là vì họ vẫn kỳ vọng Hoa Kỳ và Liên Xô sớm hay muộn cũng tiếp tục tham gia trận chiến chống lại Đức. Do đó, ông nỗ lực thắt chặt quan hệ với Liên Xô.[92] Tuy nhiên, trong trường hợp thất bại, họ sẽ phải tiến công Liên Xô. Vào tháng 11 năm 1940, Đức và Liên Xô tiến hành đàm phán tuy nhiên phương để xác lập xem, liệu Liên Xô có tham gia Hiệp ước Ba bên hay là không. Liên Xô bày tỏ sự quan tâm nhưng lại yêu cầu Phần Lan, Bulgaria, Thổ Nhĩ Kỳ và Nhật Bản phải nhượng bộ mình, một điều mà Đức cho là không thể đồng ý được. Cuộc đàm phán đổ vỡ, Hitler phát hành thông tư sẵn sàng xâm lược Liên bang Xô Viết.[93]

Lính Đức trong cuộc xâm lược Liên Xô, 1941

Vào ngày 22 tháng 6 năm 1941, Đức, với việc tương hỗ của Ý và Romania, tiến hành xâm lược Liên Xô trong Chiến dịch Barbarossa, cáo buộc Liên Xô thủ đoạn chống lại Đức. Hai nước Phần Lan và Hungary ngay lập tức tham chiến theo phe Đức.[94] Các tiềm năng chính của cuộc tiến công bất thần này là khu vực Baltic,[95] Moskva và Ukraina, với tiềm năng ở đầu cuối là kết thúc chiến dịch năm 1941 tại gần Tuyến Arkhangelsk-Astrakhan, kéo dãn từ Biển Caspi đến Biển Trắng. Mục tiêu của Hitler trong chiến dịch này là vô hiệu Liên Xô khỏi tư cách là một cường quốc quân sự chiến lược, tiêu diệt Chủ nghĩa Cộng sản, tạo ra Lebensraum (“không khí sống”)[96] cho dân tộc bản địa Đức bằng phương pháp trục xuất dân số địa phương và đảm bảo sự tiếp cận những nguồn lực kế hoạch thiết yếu để vượt mặt những đối thủ cạnh tranh đối đầu cạnh tranh đối đầu còn sót lại của Đức.[97]

Mặc dù Hồng quân Liên Xô đã sẵn sàng cho cuộc phản công kế hoạch trước cuộc chiến tranh,[98] chiến dịch Barbarossa đã buộc Bộ chỉ huy tối cao Liên Xô phải vận dụng phương án phòng thủ kế hoạch. Trong suốt ngày hè, phe Trục đã tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô, gây ra tổn thất lớn cả về nhân lực và vật lực. Tuy nhiên, đến thời gian giữa tháng 8, Bộ chỉ huy tối cao quân lực Đức quyết định hành động tạm hoãn những cuộc tiến công của Cụm tập đoàn lớn lớn quân Trung tâm đã mỏi mệt sau gần 2 tháng tiến quân chớp nhoáng. Người Đức điều phối Tập đoàn thiết giáp số 2 tới trung bộ Ukraina và Leningrad để tăng viện.[99] Cuộc tiến công vào Kiev thành công xuất sắc rực rỡ, người Đức thành công xuất sắc tiêu diệt gần như thể trọn vẹn Phương diện quân Tây Nam của Liên Xô, làm bàn đạp để tiến sâu hơn vào Crimea và khu vực công nghiệp ở miền Đông Ukraina (Trận Kharkov lần thứ nhất).[100]

Thường dân Liên Xô rời khỏi khu nhà bị phá hủy sau trận pháo kích của Đức trong Trận Leningrad, ngày 10 tháng 12 năm 1942

Việc 3/4 lục quân và phần lớn không quân phe Trục dịch chuyển từ Pháp và vùng TT Địa Trung Hải tới Mặt trận phía Đông[101] đã khiến Vương quốc Anh Để ý đến lại đại kế hoạch của mình.[102] Tháng 7 năm 1941, Anh và Liên Xô xây dựng liên minh quân sự chiến lược chống Đức.[103] Tháng 8, Anh và Mỹ cùng phát hành Hiến chương Đại Tây Dương, vạch ra những tiềm năng của hai nước so với toàn thế giới sau cuộc chiến tranh.[104] Cuối tháng đó, Anh và Liên Xô cùng tổ chức triển khai xâm lược nước Iran trung lập nhằm mục tiêu đảm bảo Hành lang Ba Tư, những mỏ dầu của Iran và phòng ngừa phe Trục tiến đánh những mỏ dầu Baku hoặc Ấn Độ thuộc Anh trải qua đường Iran.

Đến tháng 10, phe Trục về cơ bản đã hoàn thành xong mọi tiềm năng tác chiến ở Ukraina và khu vực Baltic, chỉ từ hai cuộc vây hãm Leningrad[105] và Sevastopol là vẫn còn đấy tiếp nối.[106] Với mật danh là “Bão táp”, quân đội Đức tái khởi động cuộc tiến công hướng về phía Moskva với kỳ vọng chiếm hữu được thành phố này để triệt sĩ khí của người Liên Xô. Sau hai tháng kịch chiến trong Đk thời tiết ngày càng trở nên khắc nghiệt, quân đội Đức đã tiến đến ngoại ô Moskva. Tuy nhiên, quân đội Đức lúc bấy giờ đã kiệt quệ[107] và buộc phải tạm hoãn cuộc tiến công.[108] Phe Trục tuy giành được một vùng lãnh thổ to lớn, nhưng chiến dịch của mình đang không đạt được những tiềm năng chính khi mà hai thành phố trọng yếu Moskva và Stalingrad vẫn nằm trong tay Liên Xô. Khả năng chiến đấu của Hồng quân không trở thành bẻ gãy và họ vẫn bảo tồn một phần đáng kể tiềm lực quân sự chiến lược. Với cuộc tiến công vào thủ đô Liên Xô thất bại, quá trình cuộc chiến tranh chớp nhoáng của mặt trận châu Âu đi đến kết quả cuối cùng.[109]

Đến thời gian đầu tháng 12, lực lượng quân dự bị mới được kêu gọi[110] được cho phép Liên Xô sở hữu quân số ngang ngửa với phe Trục.[111] Thêm vào đó, tài liệu tình báo đã cho toàn bộ chúng ta biết chỉ việc một lượng binh lính tối thiểu ở Viễn Đông cũng đủ để chặn lại bất kỳ cuộc tiến công nào của Đạo quân Quan Đông Nhật Bản.[112] Hai yếu tố này được cho phép Liên Xô khởi đầu một cuộc phản công lớn vào trong thời gian ngày 5 tháng 12 dọc theo phòng tuyến Moskva, đẩy lùi quân Đức khoảng chừng 100250 kilômét (62155mi) về phía tây.[113]

Chiến tranh bùng nổ tại Thái Bình Dương (1941)

Bài rõ ràng: Chiến tranh Thái Bình Dương

Sau sự kiện Phụng Thiên do Nhật dàn dựng để làm cớ chiếm Mãn Châu năm 1931, sự kiện pháo hạm USS Panay bị người Nhật đánh chìm trên sông Trường Giang năm 1937 và Thảm sát Nam Kinh năm 1937-38, quan hệ Nhật Mỹ trở nên xấu đi. Năm 1939, Hoa Kỳ thông tin với Nhật rằng họ sẽ không còn gia hạn hiệp ước thương mại tuy nhiên phương. Việc dư luận phản đối chủ nghĩa bành trướng của Nhật Bản dẫn đến Hoa Kỳ tiến hành một loạt giải pháp trừng phạt kinh tế tài chính lên Nhật Bản. nhà nước Hoa Kỳ phát hành Đạo luật Kiểm soát Xuất khẩu, chấm hết hoạt động giải trí và sinh hoạt xuất khẩu hóa chất, khoảng chừng sản và những bộ phận vốn để làm sản xuất vũ khí sang Nhật Bản, đồng thời ngày càng tăng đè nén kinh tế tài chính lên cơ quan ban ngành nước này.[114][115] Năm 1939, Nhật Bản phát động cuộc tiến công thứ nhất vào Trường Sa, một thành phố trọng điểm tại Hồ Nam, Trung Quốc, nhưng bị đẩy lui vào thời gian cuối thời điểm tháng 9.[116] Bất chấp cả hai bên tiến hành một số trong những đợt tiến công, cuộc chiến tranh Trung Nhật xộc vào hồi bế tắc vào năm 1940. Để ngày càng tăng sức ép so với Trung Quốc bằng phương pháp cắt đứt những tuyến phố tiếp tế và để sắp xếp quân đội trong trường hợp xẩy ra cuộc chiến tranh với những cường quốc phương Tây, Nhật Bản xâm lược và chiếm đóng miền Bắc Đông Dương vào tháng 9 năm 1940.[117]

Lính Nhật tiến vào Hồng Kông, 8 tháng 12 năm 1941

Quốc dân Cách mệnh Quân Trung Quốc mở một cuộc phản công quy mô lớn vào thời gian đầu xuân mới 1940. Vào tháng 8, Đảng Cộng sản Trung Quốc mở cuộc tiến công khác ở miền Trung Trung Quốc. Để trả đũa, Nhật Bản sử dụng giải pháp tàn bạo tại những khu vực bị chiếm đóng nhằm mục tiêu giảm sút nhân lực và vật lực của quân Cộng sản.[118] Cũng trong thời hạn đó, giữa hai phe Quốc Cộng xẩy ra hiềm khích, đỉnh điểm là những cuộc đụng độ vũ trang vào tháng một năm 1941, chấm hết Mặt trận thống nhất chống Nhật.[119] Tháng 3 năm 1941, Quân đoàn 11 của Nhật tấn văn phòng chỉ huy Quân đoàn 19 của Trung Quốc nhưng bị đẩy lui trong trận Thượng Cao.[120] Tháng 9, Nhật Bản một lần nữa nỗ lực chiếm đánh Trường Sa và đụng độ với Quốc dân quân Trung Quốc.[121]

Thành công của Đức ở châu Âu khuyến khích Nhật Bản ngày càng tăng sức ép lên những cơ quan ban ngành thuộc địa châu Âu ở Khu vực Đông Nam Á. nhà nước Hà Lan đồng ý cung cập một số trong những nguồn cung ứng dầu từ Đông Ấn thuộc Hà Lan cho Nhật Bản, nhưng những cuộc đàm phán nhằm mục tiêu mở rộng lượng tài nguyên xuất khẩu sang Nhật vào tháng 6 năm 1941 đã thất bại.[122] Tháng 7 năm 1941, Nhật Bản đưa quân đến miền nam Đông Dương, rình rập đe dọa những thuộc địa của Anh và Hà Lan ở Viễn Đông. Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và những vương quốc phương Tây khác đã phản ứng với hành động này bằng việc ngừng hoạt động giải trí mọi tài sản của Nhật Bản ở quốc tế, đồng thời áp đặt lệnh cấm vận dầu một cách triệt để.[123][124] Nhật Bản lúc bấy giờ vốn đang lên kế hoạch xâm lược vùng Viễn Đông của Liên Xô, với ý định tận dụng việc nước này đang bận rộn chống trả cuộc xâm lược của Đức ở phía tây. Tuy nhiên, trước những lệnh trừng phạt của phương Tây, người Nhật đã phải từ bỏ ý định này.[125]

Kể từ trên thời gian đầu xuân mới 1941, hai nước Mỹ, Nhật đã ngồi vào bàn đàm phán nhằm mục tiêu cải tổ quan hệ căng thẳng mệt mỏi tuy nhiên phương và chấm hết cuộc chiến tranh ở Trung Quốc. Trong những cuộc đàm phán này, Nhật Bản đã đưa ra một số trong những đề xuất kiến nghị mà người Mỹ bác bỏ vì họ nhận định rằng chúng không thỏa đáng.[126] Cũng trong thời gian lúc bấy giờ, ba nước Hoa Kỳ, Anh và Hà Lan tham gia thảo luận bí mật nhằm mục tiêu lên kế hoạch phòng vệ trong trường hợp Nhật Bản tiến công bất kỳ ai trong số họ.[127] Roosevelt tăng cường quân lực tại Philippines (một vương quốc bảo lãnh mà Mỹ dự kiến sẽ trao trả độc lập năm 1946) đồng thời chú ý quan tâm Nhật Bản rằng Hoa Kỳ sẽ chống trả nếu Nhật Bản động binh so với bất kỳ “vương quốc láng giềng” nào.[127]

Hoa Kỳ để mất USSArizona trong cuộc không kích bất thần của Nhật Bản nhằm mục tiêu vào Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ tại địa thế căn cứ Trân Châu Cảng, chủ nhật ngày 7 tháng 9 năm 1941.

Thất vọng vì tình hình không mấy tiến triển tại Trung Quốc và cảm thấy bị chèn ép bởi những lệnh trừng phạt do Hoa Kỳ Anh Hà Lan áp đặt, Nhật Bản sẵn sàng cho cuộc chiến tranh. Vào ngày 20 tháng 11, nội những mới dưới quyền Tojo Hideki đưa ra đề xuất kiến nghị “ở đầu cuối”, yêu cầu Hoa Kỳ chấm hết viện trợ cho Trung Quốc, dỡ bỏ lệnh cấm vận phục vụ nhu yếu dầu và những nguồn tài nguyên khác cho Nhật Bản. Đổi lại, nước này hứa sẽ không còn nhòm ngó tới Khu vực Đông Nam Á và rút quân đội thoát khỏi miền nam Đông Dương.[126] Ngày 26 tháng 11, Hoa Kỳ vấn đáp, yêu cầu Nhật Bản phải rút quân khỏi Trung Quốc vô Đk và ký kết hiệp ước bất tương xâm với toàn bộ cường quốc Thái Bình Dương.[128] Lời đề xuất kiến nghị này đồng nghĩa tương quan với việc Nhật Bản về cơ bản buộc phải lựa chọn giữa việc từ bỏ tham vọng của tớ ở Trung Quốc, hoặc chiếm những nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên ở Đông Ấn thuộc Hà Lan mà nước này cần bằng vũ lực.[129][130] Quân đội Nhật Bản không coi lời đề xuất kiến nghị của Hoa Kỳ như một phương án và nhiều sĩ quan đã xem lệnh cấm vận dầu mỏ là một lời tuyên chiến bất thành văn.[131]

Nhật Bản lên kế hoạch lấn chiếm những thuộc địa châu Á của phương Tây một cách nhanh gọn để tạo một vành đai phòng thủ lớn kéo dãn đến Trung Thái Bình Dương. Theo kế hoạch, sau khoản thời hạn tiến hành được điều này, người Nhật sẽ trọn vẹn có thể tự do khai thác những nguồn tài nguyên của Khu vực Đông Nam Á trong lúc họ sẽ lui về thế thủ[132][133] và cứ thế làm kiệt quệ những nước Đồng Minh vốn phải sắp xếp binh sĩ trên một mặt trận rộng. Để ngăn ngừa sự can thiệp của Mỹ trong lúc đảm bảo vành đai phòng thủ, kế hoạch tiếp tục của Nhật là vô hiệu hóa Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ và sự hiện hữu quân sự chiến lược của Hoa Kỳ tại Philippines ngay từ trên đầu.[134] Ngày 7 tháng 12 năm 1941 (ngày 8 tháng 12 theo múi giờ Châu Á Thái Tỉnh bình Dương), Nhật tuyên chiến với Hoa Kỳ và những nước Đồng Minh bằng việc tiến công gần như thể cùng lúc một số trong những thuộc địa của những cường quốc châu Âu tại Khu vực Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương,[135] gồm cả cuộc tiến công bất thần vào Trân Châu Cảng, Philippines, Guam, hòn đảo Wake, Mã Lai, Thái Lan và Hồng Kông.[136]

Đối mặt với cuộc xâm lược của Nhật Bản, người Thái quyết định hành động liên minh với những người Nhật. Những cuộc tiến công của quân Nhật khiến Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Trung Quốc, Úc và một số trong những vương quốc khác chính thức tuyên chiến với Nhật Bản, trong lúc Liên Xô đang sa lầy trong trận chiến quy mô lớn với những nước phe Trục Châu Âu vẫn duy trì thỏa thuận hợp tác trung lập với Nhật Bản. Đức, lấy nguyên do Roosevelt lệnh cho tàu chiến Hoa Kỳ tiến công tàu bè nước mình, đã cùng một số trong những vương quốc phe Trục khác tuyên chiến với Hoa Kỳ theo cam kết ký với Nhật Bản.

Chặn đứng bước tiến của phe Trục

Tổng thống Hoa Kỳ Franklin D. Roosevelt và Thủ tướng Anh Winston Churchill ngồi cạnh nhau tại Hội nghị Casablanca, tháng một năm 1943

Vào ngày một tháng một năm 1942, Bốn ông lớn Đồng Minh[137] Liên Xô, Trung Quốc, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ và 22 chính phủ nước nhà nhỏ hơn hoặc lưu vong đã cùng nhau phát hành Tuyên bố chung Liên Hiệp Quốc, thông qua đó xác nhận Hiến chương Đại Tây Dương và thống nhất không nước nào được phép ký hòa ước riêng không tương quan gì đến nhau với những nước phe Trục.[138]

Trong suốt năm 1942, giới quan chức Đồng Minh đã tranh luận về đại kế hoạch thích hợp để theo đuổi. Tất cả đều nhất trí rằng việc vượt mặt Đức là ưu tiên số 1. Người Mỹ ủng hộ mở một cuộc tiến công trực diện quy mô lớn nhằm mục tiêu vào Đức trải qua Pháp. Liên Xô khi đó cũng đang yêu thương cầu Đồng Minh phương Tây mở một mặt trận thứ hai. trái lại, người Anh nhận định rằng những nên nhắm những hoạt động giải trí và sinh hoạt quân sự chiến lược vào những khu vực ngoại vi để làm hao mòn sức mạnh cũng như sĩ khí của người Đức, đồng thời tương hỗ lực lượng kháng chiến. Bản thân nước Đức sẽ phải hứng chịu một chiến dịch không kích quy mô lớn. Tiếp đó, quân Đồng Minh sẽ phát động một cuộc tiến công đa phần sử dụng tăng thiết giáp thay vì sử dụng quân đội quy mô lớn.[139] Sau toàn bộ, người Anh thuyết phục người Mỹ rằng việc đổ xô vào Pháp trong thời gian năm 1942 là bất khả thi. Thay vào đó, họ nên triệu tập lực lượng để đánh bật phe Trục khỏi Bắc Phi.[140]

Tại Hội nghị Casablanca thời gian đầu xuân mới 1943, Đồng Minh nhắc lại những tuyên bố trong Tuyên bố năm 1942 và yêu cầu phe Trục đầu hàng vô Đk. Cả Anh lẫn Mỹ đồng ý tiếp tục tăng cường thế dữ thế chủ động Địa Trung Hải bằng phương pháp xâm lược hòn đảo Sicilia để đảm bảo tuyến phố tiếp tế hàng hải trải qua nơi đây.[141] Tuy người Anh ban sơ có ý định đổ xô vào vùng Balkan nhằm mục tiêu tạo đè nén lên Thổ Nhĩ Kỳ khiến nước này tham chiến, nhưng họ đã phải tuân theo kế hoạch của người Mỹ và chỉ hoạt động giải trí và sinh hoạt số lượng giới hạn tại Địa Trung Hải.[142]

Thái Bình Dương (194243)
Bản đồ phạm vi bành trướng của Nhật Bản tính tới giữa năm 1942

Đến thời gian cuối thời điểm tháng bốn năm 1942, Nhật Bản và liên minh Thái Lan đã chinh phục gần như thể toàn bộ Miến Điện, Mã Lai, Đông Ấn thuộc Hà Lan, Singapore và Rabaul, gây tổn thất nặng nề cho quân Đồng Minh và bắt một lượng lớn tù binh.[143] Bất chấp sự chống trả quyết liệt của quân đội Philippines và Hoa Kỳ, Thịnh vượng chung Philippines ở đầu cuối vẫn bị người Nhật lấn chiếm vào tháng 5 năm 1942, buộc cơ quan ban ngành Manila phải lưu vong.[144] Vào ngày 16 tháng bốn, 7.000 lính Anh bị Sư đoàn 33 của Nhật vây hãm trong trận Yenangyaung tại Miến Điện nhưng như ý được Sư đoàn 38 của Trung Quốc giải cứu.[145] Bên cạnh lục quân, Hải quân Nhật Bản giành nhiều thắng lợi trên Biển Đông, Biển Java và Ấn Độ Dương. Hạm đội Nhật gồm tàu trường bay tiến xa tới vùng biển thuộc Úc, tiến hành ném bom địa thế căn cứ thủy quân của Đồng Minh tại Darwin.[146] Suốt cả tháng một năm 1942, thắng lợi của Trung Quốc tại Trường Sa là thắng lợi duy nhất của Đồng Minh trước quân Nhật.[147] Những thắng lợi thuận tiện và đơn thuần và giản dị trước những đối phương Tây không sẵn sàng trước đã khiến quân Nhật trở nên tự đắc và phân tán lực lượng quá mỏng dính trên khắp mọi mặt trận.[148]

Đầu tháng 5 năm 1942, Nhật Bản lên kế hoạch lấn chiếm Cảng Moresby bằng một cuộc tiến công đổ xô với tiềm năng cô lập hai nước Úc, New Zealand với liên minh Hoa Kỳ bằng phương pháp cắt đứt tuyến phố liên lạc và tiếp tế giữa những nước này. Kế hoạch xâm lược bị cản trở khi một cty chức năng tác chiến đặc biệt quan trọng của Đồng Minh, đứng vị trí số 1 bởi hai tàu trường bay của hạm đội Mỹ, cầm hòa thủy quân Nhật Bản trong trận chiến biển San Hô.[149] Nhằm đáp trả Cuộc không kích Doolittle, Nhật Bản lên kế hoạch chiếm Rạn sinh vật biển vòng Midway và dụ tàu trường bay Mỹ tham chiến rồi nhân thời cơ đó tiêu diệt. Để dương đông kích tây, Nhật Bản dự kiến gửi một đội nhóm hình tới chiếm quần hòn đảo Aleutian ở Alaska.[150] Vào thời gian giữa tháng 5, Nhật Bản khởi động chiến dịch Chiết Giang – Giang Tây ở Trung Quốc, mục tiêu trả thù người Trung Quốc vì đã tương hỗ phi công Mỹ sống sót sau Cuộc không kích Doolittle. Người Nhật đối đầu với Quân đoàn 23 và 32 của Trung Quốc và phá hủy những địa thế căn cứ không quân của nước này.[151][152]

Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ trong chiến dịch Guadalcanal, Chiến tranh Thái Bình Dương, 1942

Nhật Bản khởi đầu triển khai kế hoạch vào thời gian đầu tháng 6. Tuy nhiên, người Mỹ sau khoản thời hạn giải thuật được những mật mã của thủy quân Nhật hồi thời gian cuối thời điểm tháng 5 đã nắm vững kế hoạch cũng như trình tự tác chiến của người Nhật. Họ sử dụng mày mò này để giành thắng lợi quyết định hành động trong trận Midway trước Hải quân Đế quốc Nhật Bản.[153] Khả năng tác chiến của người Nhật sụt giảm đáng kể sau thất bại nặng nề này. Trong một nỗ lực muộn màng, Nhật Bản triệu tập lực lượng nỗ lực lấn chiếm địa thế căn cứ Port Moresby trên Lãnh thổ Papua.[154] Người Mỹ lên kế hoạch phản công nhằm mục tiêu chiếm lại địa thế căn cứ tiền phương của người Nhật ở phía Nam quần hòn đảo Solomon làm bước thứ nhất trong kế hoạch tái chiếm Rabaul địa thế căn cứ chính của quân Nhật tại Khu vực Đông Nam Á.[155]

Cả hai kế hoạch được tiến hành vào tháng 7, nhưng đến thời gian giữa tháng 9, người Nhật vì ưu tiên Guadalcanal đã ra lệnh rút quân khỏi khu vực Port Moresby đến phần phía Bắc của hòn hòn đảo New Guinea. Tại đây, quân Nhật đụng độ với quân đội Úc và Hoa Kỳ trong trận Buna Gona.[156] Guadalcanal nhanh gọn trở thành mặt trận ác liệt, cả hai bên đều phải hứng chịu thất bại nặng nề về quân số lẫn tàu bè trong cuộc kịch chiến. Đến thời gian đầu xuân mới 1943, quân Nhật bị vượt mặt và buộc phải rút khỏi hòn đảo.[157] Trên đất liền Khu vực Đông Nam Á, Nhật tiến nhanh vào sâu thuộc địa của Anh cho tới khi gặp phải sự kháng cự mãnh liệt tại Miến Điện. Quân đội Khối thịnh vượng chung Anh triển khai tác chiến tại vùng Arakan vào thời gian ở thời gian cuối năm 1942 nhưng phải rút về Ấn Độ vào tháng 5 năm 1943 sau khoản thời hạn thất bại thảm hại.[158] Tháng hai năm 1943, người Anh sử dụng lính không chính quy quấy nhiễu hậu phương của quân Nhật và thu về những kết quả rất khác nhau.[159]

Mặt trận Xô Đức (194243)
Lính Hồng Quân phản công trong trận Stalingrad, tháng hai năm 1943

Tuy bị thiệt hại đáng kể, nhưng vào thời gian đầu xuân mới 1942, Đức và liên minh đã chặn lại một cuộc tiến công quy mô lớn của Liên Xô tại trung bộ và miền nam nước Nga, bảo toàn hầu hết lãnh thổ mà người ta chiếm hữu được năm trước đó đó.[160] Vào tháng 6, sau khoản thời hạn vượt mặt Liên Xô tại Bán hòn đảo Kerch và Kharkov,[161] Đức phát động tiến công vào phía Nam nhằm mục tiêu chiếm vùng sản xuất dầu mỏ kế hoạch ở Kavkaz và thảo nguyên Kuban, trong lúc án binh bất động tại những vị trí ở phía bắc và TT của chiến tuyến. Quân Đức chia Cụm tập đoàn lớn lớn quân Nam thành hai tập đoàn lớn lớn quân: Tập đoàn quân A được lệnh tiến đến hạ lưu sông Don và đánh về phía đông nam tới dãy Kavkaz, trong lúc Tập đoàn quân B tiến về phía sông Volga. Liên Xô quyết định hành động tử thủ tại thành phố Stalingrad bên bờ Tây sông Volga nhằm mục tiêu chặn lại đường tiến quân của Đức.[162]

Đến thời gian giữa tháng 11, khi quân Đức gần như thể đã sở hữu được Stalingrad sau những trận giao tranh trên đường phố ác liệt và đẫm máu thì cũng là thời gian ngày đông khắc nghiệt ập tới. Lợi dụng quân Đức đã kiệt sức, Liên Xô tung đòn phản công, khởi đầu bằng một cuộc tiến công không thành công xuất sắc vào “chỗ lồi” Rzhev gần Moskva[163] và một cuộc tiến công vu hồi gồm hai gọng kìm đánh vào cạnh sườn khiến hơn 30 vạn quân Đức rơi vào vòng vây siết chặt tại Stalingrad.[164] Đến thời gian đầu tháng hai năm 1943, Hồng quân tiêu diệt trọn vẹn quân Đức tại Stalingrad,[165] đẩy lùi chiến tuyến Xô Đức về vị trí cũ trước cuộc tiến công ngày hè. Đến thời gian giữa tháng 2, khi bước tiến của Liên Xô dần khựng lại, quân Đức với kỳ vọng xoay chuyển tình thế mở một cuộc tiến công khác vào Kharkov, tạo ra một chiến tuyến hình vòng cung xung quanh thành phố Kursk của Liên Xô.[166]

Tây Âu, Đại Tây Dương và Địa Trung Hải (194243)

Khai thác những quyết định hành động chỉ huy kém hiệu suất cao của thủy quân Hoa Kỳ, thủy quân Đức tiến hành quấy nhiễu, tàn phá tuyến phố vận tải lối đi bộ hàng hải của Đồng Minh xa bờ bờ biển Đại Tây Dương của Mỹ. Tại Bắc Phi, quân đội Khối thịnh vượng chung mở một cuộc phản công mang mật danh “Crusader” vào tháng 11 năm 1941 và đoạt lại toàn bộ vùng đất mà liên quân Đức Ý chiếm hữu được trước đó. Đáp trả, quân Đức mở cuộc tiến công vào tháng 1, đẩy quân Anh trở lại vị trí ở phòng tuyến Gazala vào thời gian đầu tháng 2. Chiến sự xộc vào lúc thời hạn tạm lắng mà Đức sử dụng để sẵn sàng cho những cuộc tiến công sắp tới đây của mình. Lo ngại người Nhật trọn vẹn có thể sử dụng những địa thế căn cứ ở Madagascar do chính phủ nước nhà Vichy sở hữu đã, người Anh quyết định hành động xâm chiếm quần hòn đảo này vào thời gian đầu tháng 5 năm 1942. Tại Lybia, quân đội phe Trục đã buộc Đồng Minh phải rút lui sâu bên trong Ai Cập trước lúc bị chặn lại ở El Alamein. Trên lục địa Âu châu, Đồng Minh tổ chức triển khai những cuộc đột kích nhằm mục tiêu vào những tiềm năng kế hoạch, đỉnh điểm là trận Dieppe đẫm máu. Thiệt hại quá nặng nề mà không đạt được kết quả nào, cuộc tiến công tại Dieppe củng cố nhận định của những tướng lĩnh Anh rằng quân của mình sẽ không còn thể bám trụ nổi sau khoản thời hạn đổ xô lên đất đối phương.

Đến tháng 12 năm 1941, quân Đức thất bại trong trận đánh trước cửa ngõ Moskva. Mặt trận XôĐức thu hút toàn bộ lực lượng của Đức và buộc họ cắt giảm lực lượng cho những mặt trận khác. Quân Đức ở Bắc Phi bị thiếu đạn dược, nhiên liệu nên không thể tiếp tục tiến công. Vào thời gian thời gian đầu xuân mới 1942, việc Anh thắng lợi trong cuộc vượt mặt lực lượng thủy quân Ý khiến phía Đồng Minh có thêm quân nhu và vật chất. Việc này được cho phép những lực lượng Anh dồn toàn lực cho trận El Alamein thứ hai và dành thắng lợi. Người Anh, tuy phải trả giá đắt, nhưng đã trọn vẹn có thể phục vụ nhu yếu nguồn phục vụ nhu yếu thiết yếu cho hòn đảo Malta khi đó hiện giờ đang bị phe Trục vây hãm. Vài tháng sau, quân Đồng Minh phát động tiến công đánh bật quân đội phe Trục khỏi Ai Cập và khởi đầu tiến quân về phía tây. Vào tháng 11 năm 1942, tình trạng càng tệ hơn cho quân Trục khi Hoa Kỳ và Anh tiến hành Chiến dịch Bó Đuốc, đổ xô vào Maroc, vây hãm những lực lượng phe Trục. Ngay lập tức, những thuộc địa Pháp ở Bắc Phi đổi phe. Hitler đáp trả bằng phương pháp ra lệnh chiếm đóng lãnh thổ Vichy. Dù quân đội Vichy không làm gì để chống lại sự vi phạm hiệp ước đình chiến này nhưng họ đã nỗ lực dịch chuyển hạm đội để ngăn ngừa nó rơi vào tay người Đức. Quân Trục tại Châu Phi rút lui về Tunisia và bị đánh bật trọn vẹn khỏi Bắc Phi vào tháng 5 năm 1943.

Tháng 6 năm 1943, Anh và Hoa Kỳ khai màn chiến dịch ném bom kế hoạch nhằm mục tiêu vào nước Đức, tiềm năng làm suy giảm nhuệ khí, phá hủy nhà cửa của thường dân và phá vỡ nền kinh tế thị trường tài chính thời chiến của nước này. Trận oanh tạc Hamburg là một trong những cuộc tiến công thứ nhất trong chiến dịch này, gây ra thương vong đáng kể về người và thiệt hại lớn so với hạ tầng của TT công nghiệp quan trọng này.

Đồng Minh giành thế dữ thế chủ động (194344)

Máy bay trinh thám SBD-5 của Hải quân Hoa Kỳ trên tàu USSWashington và USSLexington trong Chiến dịch quần hòn đảo Gilbert và Marshall, 1943

Sau khi chiến dịch Guadalcanal kết thúc, người Mỹ khởi đầu triển khai một loạt hoạt động giải trí và sinh hoạt quân sự chiến lược chống lại Nhật Bản ở Thái Bình Dương. Tháng 5 năm 1943, liên quân Canada và Hoa Kỳ được cử đến Alaska nhằm mục tiêu đuổi quân Nhật khỏi quần hòn đảo Aleutian.[167] Ngay tiếp sau đó, Hoa Kỳ với việc tương hỗ từ Úc, New Zealand và những quốc hòn đảo Thái Bình Dương khởi đầu nhiều chiến dịch lớn trên bộ, trên biển khơi và trên không, tiềm năng cô lập địa thế căn cứ Nhật tại Rabaul bằng phương pháp chiếm những hòn đảo xung quanh và phá vỡ vành đai phòng thủ ở Trung tâm Thái Bình Dương (tại quần hòn đảo Gilbert và Marshall) của Nhật.[168] Cuối tháng 3 năm 1944, quân Đồng Minh đã hoàn thành xong cả hai tiềm năng này đồng thời vô hiệu hóa được địa thế căn cứ trọng điểm của Nhật tại Truk thuộc quần hòn đảo Caroline. Sang tháng bốn, quân Đồng Minh tiếp tục triển khai một chiến dịch khác và thành công xuất sắc chiếm lại miền Tây New Guinea.[169]

Tại châu Âu, khắp khung hình Đức và người Liên Xô đã dành cả ngày xuân và đầu ngày hè năm 1943 để sẵn sàng cho những cuộc tiến công lớn ở trung bộ nước Nga. Ngày 4 tháng 7 năm 1943, tại trận Vòng cung Kursk, Đức đã tung ra những cty chức năng thiết giáp lớn hòng xoay chuyển tình thế, Kursk trở thành “trận đấu xe tăng lớn số 1” trong lịch sử dân tộc bản địa toàn thế giới. Trong vòng một tuần, quân Đức kiệt sức trước tuyến phòng thủ được sắp xếp theo như hình bậc thang và tổ chức triển khai tốt của Liên Xô.[170] Lần thứ nhất trong trận chiến, Hitler đã hủy bỏ chiến dịch trước lúc đạt được thành công xuất sắc về mặt giải pháp hay tác chiến.[171] Quyết định này bị tác động một phần bởi tin tức miền Nam nước Ý bị Đồng Minh phương Tây tiến công vào trong thời gian ngày 9 tháng 7. Kết thích phù hợp với những thất bại trước đó của Ý, cuộc đổ xô lên hòn đảo Sicilia dẫn đến việc lật đổ và bắt giữ Mussolini vào thời gian cuối thời điểm tháng đó.[172]

Binh sĩ Hồng quân tiến công vị trí của quân Đức trong Trận vòng cung Kursk, tháng 7 năm 1943

Vào ngày 12 tháng 7 năm 1943, Liên Xô triển khai chiến dịch Kutuzov tại khu vực phía bắc vòng cung Kursk, thông qua đó xóa tan bất kỳ thời cơ thắng lợi nào hoặc thậm chí còn là một đưa chiến sự vào thế bế tắc của Đức ở phía Đông. Chiến thắng của Liên Xô tại Kursk đẩy quân Đức vào thế bị động,[173] quân Liên Xô giữ thế dữ thế chủ động và phát động tiến công liên tục trên khắp những mặt trận.[174][175] Đức nỗ lực ổn định mặt trận phía Đông dọc theo tuyến Panther-Wotan được gia cố quay quồng. Tuyến phòng thủ của Đức bị Liên Xô chọc thủng tại Smolensk và một đoạn ở phía bắc biển Đen trong Chiến dịch tiến công Hạ Dniepr.[176]

Vào ngày 3 tháng 9 năm 1943, Đồng Minh phương Tây đổ xô lên đất liền Ý. Quân đội Ý không lâu tiếp sau này đã đơn phương ký hiệp định đình chiến với quân Đồng Minh.[177] Đức, với việc giúp sức của lực lượng Phát xít Ý trung thành với chủ với Mussolini, đã đáp trả bằng phương pháp giải giáp binh lính Ý không tồn tại cấp trên chỉ huy. Đức nhanh gọn giành quyền trấn áp quân sự chiến lược trên nhiều khu vực của Ý và nhanh gọn xây dựng một loạt tuyến phòng thủ.[178] Lực lượng đặc biệt quan trọng của Đức đã tiến hành giải cứu Mussolini, người sau này được phía Đức dựng lên làm nguyên thủ vương quốc của nhà nước chư hầu mang tên Cộng hòa Xã hội Ý, mở ra cuộc nội chiến Ý.[179] Đồng Minh phương Tây chọc thủng nhiều phòng tuyến của Đức ở miền nam nước Ý trước lúc tiến đến tuyến phòng thủ chính vào thời gian giữa tháng 11.[180]

Các hoạt động giải trí và sinh hoạt quân sự chiến lược của Hải quân Đức ở Đại Tây Dương cũng trở nên tác động. Đến tháng 5 năm 1943, khi những giải pháp đối phó của Đồng minh ngày càng có hiệu suất cao, đội tàu ngầm Đức phải hứng chịu tổn thất đáng kể khiến họ phải đình chỉ hoạt động giải trí và sinh hoạt tại Đại Tây Dương.[181] Vào tháng 11 năm 1943, Franklin D. Roosevelt và Winston Churchill gặp Tưởng Giới Thạch ở Cairo và tiếp sau đó với Iosif Stalin tại Tehran.[182] Hội nghị Cairo xác lập Nhật Bản sẽ phải trả lại những lãnh thổ mà người ta chiếm hữu được sau khoản thời hạn cuộc chiến tranh kết thúc.[183] Hội nghị cũng lên kế hoạch quân sự chiến lược cho chiến dịch Miến Điện. Tại Tehran, những bên thỏa thuận hợp tác rằng Đồng Minh phương Tây sẽ xâm lược châu Âu vào năm 1944 và Liên Xô sẽ tuyên chiến với Nhật Bản trong vòng ba tháng Tính từ lúc ngày Đức bị vượt mặt.[184]

Tàn tích của tu viện dòng Thánh Biển Đức trong trận Monte Cassino, Chiến dịch Ý, tháng 5 năm 1944

Kể từ thời gian tháng 11 năm 1943, trong trận Thường Đức kéo dãn bảy tuần, người Trung Quốc trong lúc chờ đón Đồng Minh tăng viện đã buộc Nhật Bản phải trả giá cao trong một trận chiến tiêu tốn.[185][186][187] Tháng một năm 1944, quân Đồng Minh triển khai một loạt cuộc tiến công ở Ý nhằm mục tiêu vào phòng tuyến của Đức tại Monte Cassino. Liên quân Hoa Kỳ, Anh, Canada và Vương quốc Ý nỗ lực đánh bọc sườn phòng tuyến này bằng phương pháp đổ xô tại Anzio và giành thắng lợi.[188]

Vào ngày 27 tháng một năm 1944, Hồng quân Liên Xô triển khai cuộc tổng tiến công đuổi quân Đức thoát khỏi khu vực Leningrad, giải vây thành phố này sau 900 ngày, kết thúc cuộc vây hãm đẫm máu nhất trong lịch sử dân tộc bản địa cuộc chiến tranh.[189] Cùng thời gian, Hồng quân tiến sát tới biên giới tiền chiến của Estonia thị bị Cụm tập đoàn lớn lớn quân Bắc chặn lại. Người Đức được người Estonia tương hỗ với kỳ vọng tái lập nền độc lập vương quốc. Sự đình trệ này đã làm chậm những hoạt động giải trí và sinh hoạt tác chiến tiếp theo của Liên Xô ở khu vực Baltic.[190] Cuối tháng 5 năm 1944, Liên Xô giải phóng Crimea, đánh đuổi phần lớn lực lượng phe Trục khỏi Ukraina. Họ tiếp tục tiến hành những cuộc tiến công vào Romania nhưng bị quân Trục đẩy lui.[191] Tại Ý, quân Đồng Minh thành công xuất sắc đánh bật người Đức khỏi phòng tuyến gần Roma dù đã làm cho một số trong những sư đoàn Đức rút lui. Vào ngày 4 tháng 6, thủ đô Roma rơi vào tay Đồng Minh.[192]

Quân Đồng Minh thu về những kết quả thắng bại lẫn lộn trên lục địa châu Á. Tháng 3 năm 1944, quân Nhật triển khai chiến dịch tiến công vào Assam, Ấn Độ,[193] nhanh gọn vây hãm những vị trí của Anh tại Imphal và Kohima.[194] Tháng 5 năm 1944, quân đội Anh tiến hành phản công buộc quân Nhật phải rút về Miến Điện trong tháng 7.[194] Trước đó, vào thời gian ở thời gian cuối năm 1943, quân đội Trung Quốc từ Vân Nam đã tràn vào miền bắc nước ta Miến Điện và vây hãm quân Nhật tại Myitkyina.[195] Nhật Bản triển khai một cuộc tiến công khác với tiềm năng tiêu diệt những đạo quân nòng cốt của Trung Quốc, bảo vệ bảo vệ an toàn tuyến phố tàu liên kết những lãnh thổ do Nhật Bản chiếm giữ và lấn chiếm những trường bay của quân Đồng Minh.[196] Đến tháng 6 năm 1944, quân Nhật đã sở hữu được Hà Nam và đang sẵn sàng mở một cuộc tiến công mới vào Trường Sa.[197]

Đồng Minh áp sát

Quân đội Mỹ tiếp cận Bãi biển Omaha trong Cuộc đổ xô Normandie, ngày 6 tháng 6 năm 1944

Sau 3 năm chịu đè nén từ phía Liên Xô, Đồng Minh phương Tây ở đầu cuối đã và đang quyết định hành động mở một mặt trận thứ hai.[198] Vào ngày 6 tháng 6 năm 1944 (được gọi là D-Day), những lực lượng Đồng Minh phương Tây hàng loạt đổ xô vào bờ biển Normandie. Chiến dịch trình làng rất quyết liệt, phe Đồng Minh đã gặp thật nhiều trở ngại và phải hứng chịu tổn thất lớn dù áp hòn đảo về quân số và trang bị. Tuy nhiên họ dần giành lấy ưu thế và buộc người Đức phải rút khỏi miền bắc nước ta nước Pháp. Quân Đồng Minh đồng thời điều động một số trong những sư đoàn khỏi Ý để tiến công vào vùng Provence, thành công xuất sắc đẩy lui quân Đức thoát khỏi nước Pháp.[199] Ngày 25 tháng 8, Paris được giải phóng bởi lực lượng kháng chiến và quân đội Pháp tự do do Tướng Charles de Gaulle chỉ huy.[200] Nhân đà thắng lợi, quân Đồng Minh phương Tây tiếp tục đẩy lùi quân Đức trên mặt trận Tây Âu cho tới hết năm. Tuy nhiên, kế hoạch xâm lược miền Bắc nước Đức, mở đầu bằng một chiến dịch hàng không tại Hà Lan, đã thất bại.[201] Đồng minh phương Tây từ từ áp sát nước Đức nhưng không thể chọc thủng phòng tuyến ở đầu cuối tại sông Rur.[202]

Binh sĩ SS Đức trực thuộc Lữ đoàn Dirlewanger, được giao trách nhiệm đàn áp cuộc Khởi nghĩa Warszawa, tháng 8 năm 1944

Đến thời gian ở thời gian cuối năm 1944, Liên Xô đã giành lại được hầu hết số lãnh thổ bị Đức chiếm đóng và liên tục đẩy lùi lực lượng ngày càng suy yếu của Đức về phía tây. Vào ngày 22 tháng 6, Liên Xô mở một cuộc tiến công kế hoạch tại Belarus (“Chiến dịch Bagration”) tiêu diệt gần như thể trọn vẹn Cụm tập đoàn lớn lớn quân Trung tâm của Đức.[203] Sau thành công xuất sắc này, Liên phát động liên tục những đòn đánh tiến công khác buộc quân Đức phải rút khỏi miền Tây Ukraina và miền Đông Ba Lan. Liên Xô xây dựng Ủy ban Giải phóng Quốc gia Ba Lan để trấn áp lãnh thổ nước này và đối phó với lực lượng Armia Krajowa trung thành với chủ với nhà nước Ba Lan lưu vong ở Luân Đôn.[204] Hồng quân Liên Xô tạm ngưng tại quận Praga ở phía bên kia bờ sông Vistula và theo dõi quân Đức dập tắt Khởi nghĩa Warszawa do Armia Krajowa khởi xướng một cách thụ động. Cuộc nổi dậy toàn quốc ở Slovakia cũng trở nên quân Đức dập tắt.[205] Tại miền đông Romania, cuộc tiến công kế hoạch của Hồng quân Liên Xô đã tiêu diệt một lượng lớn quân Đức tại đó, đồng thời kích động hai cuộc thay máu chính quyền thành công xuất sắc tại Romania và Bulgaria dẫn đến việc hai nước này chuyển sang phe Đồng Minh.[206]

Vào tháng 9 năm 1944, quân đội Liên Xô tiến vào Nam Tư khiến hai Tập đoàn quân E và F của Đức phải rút lui một cách gấp gáp khỏi Hy Lạp, Albania và Nam Tư để tránh bị cô lập trọn vẹn.[207] Đến thời gian này, lực lượng kháng chiến do Cộng sản lãnh đạo dưới sự chỉ huy của Thống chế Josip Broz Tito, đã trấn áp phần lớn lãnh thổ của Nam Tư và tham gia cầm chân quân đội Đức ở phía nam. Tại miền bắc nước ta Serbia, Hồng quân Liên Xô, với việc giúp sức hạn chế từ quân đội Bulgaria, đã tương hỗ quân kháng chiến giải phóng Beograd vào trong thời gian ngày 20 tháng 10. Vài ngày sau, Liên Xô mở một cuộc tiến công quy mô lớn vào Hungary. Chiến dịch kết thúc khi Budapest thất thủ vào tháng hai năm 1945.[208] Trái ngược với những thắng lợi ấn tượng của Liên Xô tại Balkan, sự kháng cự nóng bức của người Phần Lan tại eo đất Karelia đã ngăn ngừa Liên Xô chiếm đóng nước này. Kết quả là hai nước Liên Xô-Phần Lan ký kết hiệp định đình chiến với những Đk tương đối nhẹ nhàng,[209] dù nước này bị buộc phải tham gia phe Đồng Minh chống lại Đức.[210]

Tướng Douglas MacArthur quay trở lại Philippines trong Trận Leyte, 20 tháng 10 năm 1944

Đến thời gian đầu tháng 7 năm 1944, quân đội Khối thịnh vượng chung ở Khu vực Đông Nam Á đã thành công xuất sắc đẩy lùi bước tiến của quân Nhật tại Assam, buộc quân Nhật phải rút lui về sông Chindwin[211] trong lúc quân Trung Quốc chiếm hữu được Myitkyina. Tháng 9 năm 1944, quân Trung Quốc chiếm hữu được núi Song và khai thông lại tuyến phố Miến Điện.[212] Quân Nhật thành công xuất sắc hơn ở Trung Quốc khi họ ở đầu cuối cũng chiếm hữu được Trường Sa vào thời gian giữa tháng 6 và Hành Dương vào thời gian đầu tháng 8. Người Nhật tiếp sau này đã tổ chức triển khai tiến công vào tỉnh Quảng Tây, giành thắng lợi tại Quế Lâm và Liễu Châu vào thời gian cuối thời điểm tháng 11,[213] thành công xuất sắc link lực lượng ở Trung Quốc và Đông Dương lại với nhau vào thời gian giữa tháng 12.[214]

Tại Thái Bình Dương, người Mỹ tiếp tục đẩy lùi vành đai phòng thủ của quân Nhật. Vào thời gian giữa tháng 6 năm 1944, quân đội Hoa Kỳ đã sở hữu lại Mariana và Palau từ tay Nhật với giải pháp “nhảy cừu”, đồng thời vượt mặt thủy quân Nhật trong trận chiến trên Biển Philippines. Những thất bại này đã buộc Thủ tướng Nhật Bản Tojo Hideki phải từ chức, đồng thời được cho phép Mỹ sử dụng những địa thế căn cứ không quân để tiến hành oanh tạc bằng máy bay ném bom hạng nặng nhằm mục tiêu vào quần hòn đảo Nhật Bản. Cuối tháng 10, lực lượng Hoa Kỳ lấn chiếm quần hòn đảo Leyte của Philippines; ngay tiếp sau đó, lực lượng thủy quân Đồng Minh giành được một thắng lợi lớn khác trước kia lực lượng của Nhật Bản trong trận Vịnh Leyte, một trong những trận hải chiến lớn số 1 trong lịch sử dân tộc bản địa quả đât.[215]

Ảnh hưởng đến dân thường

Xem thêm thông tin: Công ước Genève về đối xử nhân đạo với tù binh, hàng binh cuộc chiến tranh

Đức quốc xã

Bài rõ ràng: Holocaust

Chiến dịch tàn sát tù binh cuộc chiến tranh và thường dân nổi bật nổi bật nhất và có tổ chức triển khai nhất là những chương trình được vạch ra và tiến hành bởi Đức quốc xã. Ban đầu chỉ nhắm tiềm năng vào người Do Thái tại nước này, thêm vào đó một số trong những nhóm người ít người không ưa thích. Chế độ Đức quốc xã khởi đầu xây dựng trại để cách ly những nhóm người này, tiếp sau đó dùng lao động cưỡng bách và ở đầu cuối tiêu diệt hàng loạt. Các nhóm người Do Thái, người đồng tính luyến ái và người dân có khuyết tật là những tiềm năng thứ nhất, nhưng những người dân trái chiều chính trị như những người dân theo chủ nghĩa xã hội và những nhân vật tôn giáo (kể cả tín đồ Cơ đốc giáo) lên tiếng cũng trở nên bắt giữ.[cần dẫn nguồn]

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Tội ác cuộc chiến tranh của quyết sách Quốc xã Đức.

Một khi cuộc chiến tranh bùng nổ và phần đất Đức xâm chiếm tăng thêm, những lãnh thổ mới chiếm này cũng trở nên tính trong nỗ lực đó. Riêng Ba Lan đã biết thành tác động thật nhiều, với gần toàn bộ dân số Do Thái tại nước này và một số trong những đông người Cơ đốc giáo đã biết thành tiêu diệt. Hàng chục triệu Người Nga và những người dân Slav bị chinh phục khác cũng trở nên giam giữ tại hơn 100 trại triệu tập của Đức trên khắp những vùnh lãnh thổ châu Âu bị nước Đức Quốc xã chiếm đóng. Các trại lớn số 1 là Dachau, Buchenwald, Ravensbrück, Ausschwitz, Majdanek, Bergen Belsen, Gusen… Số người được giải phóng khỏi những trại này sau cuộc chiến tranh chỉ từ vài trăm nghìn.[cần dẫn nguồn]

Tổng số người đã biết thành giết trong những trại triệu tập, trong những chương trình tiêu diệt và trong lúc bị cơ quan ban ngành Đức ngược đãi có lẽ rằng không lúc nào trọn vẹn có thể biết đúng chuẩn được. Có một số trong những ước đoán cao hơn nữa 10 triệu người, trong số đó 5 tới 6 triệu là người Do Thái bị giết trong những chương trình tiêu diệt có mục tiêu.[cần dẫn nguồn]

Liên Xô

Theo một số trong những tài liệu phương Tây, Tính từ lúc lúc tiến vào nước Đức (1944-1945), một bộ phận binh sĩ Hồng quân đã có những hành vi trả thù nhằm mục tiêu vào tù binh hoặc dân thường Đức để trả đũa những tàn phá mà quân Đức gây ra cho giang sơn mình. Ngoài việc cướp nhà dân và cửa hiệu[216], phương Tây nhận định rằng Hồng quân Liên Xô đã hãm hiếp hàng nghìn phụ nữ và trẻ nhỏ người Đức, từ 8 đến 80 tuổi[217][218][219][220]. Theo Franz Wilhelm Seidler, riêng ở Berlin là 20 ngàn tới 100 ngàn, những tỉnh còn sót lại từ 100 ngàn tới nửa triệu[221][222]. Rất nhiều nạn nhân trong số này bị từ 10 đến 12 lính hãm hiếp tập thể, và hầu hết bị hãm hiếp nhiều lần[223][224].

Tuy nhiên, giới sử học vẫn tranh cãi về tính chất xác thực và quy mô của những vụ hiếp dâm. Các nhà sử học Nga đã phủ nhận những cáo buộc về hiếp dâm hàng loạt, họ đưa ra dẫn chứng là một lệnh từ Bộ chỉ huy tối cao phát hành ngày 19 tháng một năm 1945, trong số đó ra lệnh cấm binh sĩ ngược đãi thường dân Đức. Một lệnh của Hội đồng quân sự chiến lược của Phương diện quân Byelorussia số một, có chữ ký của Nguyên soái Rokossovsky, đã ra lệnh xử bắn những binh lính phạm tội trộm cướp và hiếp dâm ngay tại hiện trường của vụ án. Một lệnh phát hành bởi Stavka (Bộ Tổng tư lệnh Tối cao Hồng quân) vào trong thời gian ngày 20 tháng bốn năm 1945 phổ cập tới binh sĩ rằng nên phải duy trì quan hệ tốt với những người dân Đức để giảm kháng cự và để chiến sự kết thúc nhanh hơn.[225]

Trong khu vực chiếm đóng của Liên Xô, những thành viên của SED đã văn bản báo cáo giải trình cho Stalin biết hành vi cướp bóc và hãm hiếp của binh lính Liên Xô trọn vẹn có thể dẫn đến một phản ứng xấu đi của dân Đức so với Liên Xô và hướng tới tương lai của chủ nghĩa xã hội ở Đông Đức. Stalin đã phản ứng một cách rất khó chịu: “Tôi sẽ không còn tha thứ bất kể ai kéo danh dự của Hồng quân qua vũng bùn.”[226][227]

Các nhà lãnh đạo Liên Xô rất bất bình với truyền thông của những nước phương Tây, khi họ vừa mới là liên minh của Liên Xô trên mặt trận chống phát xít thì nay lại quay sang công kích Liên Xô. Bộ trưởng dân ủy ngoại giao Liên Xô V. M. Molotov đã gọi những cáo buộc của Phương Tây là một “chiến dịch hèn kém” nhằm mục tiêu phá hoại uy tín của Hồng quân và trút lên đầu những người dân lính Hồng quân toàn bộ những gì xẩy ra do sự hỗn loạn trước đó tại những vùng do Liên Xô chiếm đóng. Ông nói: “Liên Xô và những bạn hữu của chúng tôi trên toàn thế giới đã có những thông tin thiết yếu để chống lại chiến dịch tuyên truyền này”.[228]

Tướng Gareyev, quản trị của Học viện Khoa học Quân sự Nga, nhận xét[229]:

Tư lệnh tối cao Stalin đã ký kết một quyết định hành động ngày 19 tháng một năm 1945, Từ đó binh sĩ bị cấm toàn bộ những hành vi đấm đá bạo lực chống lại dân thường Đức. Tất nhiên, sự trả thù, gồm có cả đấm đá bạo lực tình dục, đã xẩy ra. Một số binh sĩ chỉ đơn thuần và giản dị là không thể kiềm chế tức giận sau những gì Đức quốc xã đã làm trên giang sơn chúng tôi. Nhưng những trường hợp này đã biết thành trừng phạt nghiêm khắc. Và việc trả thù đang không trở nên phổ cập. Bởi vì ngay lúc chúng tôi chiếm đóng những thành phố, kỷ luật đã được thắt chặt. Chúng tôi phục vụ nhu yếu cho những người dân dân Đức thực phẩm, chăm sóc y tế, tuần tra bảo mật thông tin an ninh. Cá nhân tôi đã tham gia giải phóng Đông Đức. Tôi cam kết, việc lạm dụng tình dục thậm chí còn không hề được nghe thấy.

Theo Oleg Rzheshevsky người đứng đầu Viện Hàn lâm Khoa học Nga, tuy nhiên có nhiều trường hợp đã xẩy ra những hành vi thái quá thì “hầu hết binh sĩ và quan chức của Liên Xô cũng như quân Đồng minh đã đối xử với những người dân địa phương một cách nhân đạo” [230]. Ông cũng nhận định rằng những tội ác như hành vi tiến công tình dục là một phần không thể tránh khỏi của cuộc chiến tranh [231].

Một phụ nữ Berlin, Elizabeth Shmeer, cho biết thêm thêm[232]:

Đức quốc xã nói rằng nếu người Nga đến đây, họ sẽ tàn phá và hãm hiếp kinh khủng. Nhưng thực tiễn tiếp sau đó rất khác: dù là những người dân bại trận, quân đội Đức đã gây ra thật nhiều đau khổ cho nước Nga, nhưng những người dân thắng lợi đã cho chúng tôi thực phẩm còn nhiều hơn thế nữa những gì cơ quan ban ngành cũ phân phát. Đối với chúng tôi điều này rất khó hiểu. Một cách cư xử nhân đạo như vậy dường như chỉ người Nga làm được.

Mỹ

Bài rõ ràng: Vụ thả bom nguyên tử ở Hiroshima và Nagasaki

Nhiều trận ném bom rải thảm của không quân Mỹ đánh thẳng vào những thành phố đông dân cư đã làm cho hàng trăm nghìn thường dân Đức và Nhật bị thiệt mạng. Nhiều thành phố đông dân ở Đức, Nhật bị máy bay ném bom của Mỹ phá hủy gần như thể trọn vẹn. Riêng trong một trận oanh tạc thành phố Dresden, có tới vài chục ngàn dân thường Đức thiệt mạng. Các vụ ném bom Tokyo cũng khiến tối thiểu 100.000 thường dân Nhật Bản thiệt mạng.[cần dẫn nguồn]

Đặc biệt, Mỹ đã để lại một dấu ấn kinh hoàng cho toàn bộ toàn thế giới cho tới ngày ngày hôm nay. Đó là vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki lúc cuộc chiến tranh gần kết thúc. Theo lệnh của Tổng thống Harry S Truman, ngày 6 tháng 8 năm 1945, quả bom nguyên tử thứ nhất mang tên “Little Boy” đã được thả xuống thành phố Hiroshima, Nhật Bản. Sau đó 3 hôm, ngày 9 tháng 8 năm 1945, quả bom thứ hai mang tên “Fat Man” đã tiếng nổ trên khung trời thành phố Nagasaki.[cần dẫn nguồn]

Các số liệu rất khác nhau bởi được thống kê vào những thời gian rất khác nhau. Rất nhiều nạn nhân chết sau nhiều tháng, thậm chí còn nhiều năm bởi hậu quả của phóng xạ. Theo ước tính, 140.000 người dân Hiroshima đã chết bởi vụ nổ cũng như bởi hậu quả của nó. Số người thiệt mạng ở Nagasaki là 74.000. Ở cả hai thành phố, phần lớn người chết là thường dân.[cần dẫn nguồn]

Các công dân của những nước Đồng Minh cũng phải chịu đau khổ trong những trường hợp họ là con cháu của những người dân tới từ những nước phe Trục. Điển hình là việc 120.000 người Mỹ gốc Nhật đã biết thành chính phủ nước nhà Mỹ ra lệnh niêm phong tài sản và bị giam giữ ở những trại triệu tập giữa sa mạc trong thời kỳ cuộc chiến tranh (từ 1942 tới 1945), với nguyên do để đề phòng rủi ro đáng tiếc tiềm ẩn tiềm ẩn gián điệp.[cần dẫn nguồn]

Theo J. Robert Lilly thì khi tiến quân vào Đức, binh lính Mỹ đã và đang nhiều lần hãm hiếp những người dân phụ nữ địa phương. Ông ước tính số vụ hãm hiếp của binh lính Mỹ tại Đức là 11.000 vụ [233]. Carol Huntington thì lại nhận định rằng hầu hết những vụ tiến công tình dục của lính Mỹ so với phụ nữ Đức có vẻ như giống hành vi mua dâm hơn là cưỡng hiếp, ông cũng ghi nhận nhiều trường hợp những phụ nữ Đức quan hệ tình dục với những người lính Mỹ để được họ phân phát cho món ăn hoặc tiền mặt.[cần dẫn nguồn]

Anh

Xem thêm: Nạn đói Bengal năm 1943

Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland đã biết thành thất bại nặng nề trong trận chiến với quân đội Nhật Bản tại Trận Singapore năm 1942, quân Nhật cũng đang tiến hành xâm lược Miến Điện thuộc Anh trong năm đó. Giới chức Anh sợ rằng một cuộc xâm lược Ấn Độ thuộc Anh tiếp theo của Nhật Bản trọn vẹn có thể tiến hành bằng phương pháp thích hợp trải qua lối Bengal (xem British Raj), và những giải pháp khẩn cấp đã được vận dụng để tích trữ lương thực cho lính Anh, gồm có cả việc giành lấy lương thực của nhân dân Ấn Độ. Hậu quả là Nạn đói Bengal năm 1943 thảm khốc năm 1943 khiến 5 triệu người Ấn Độ thiệt mạng.[cần dẫn nguồn]

Dấu ấn kinh hoàng về nạn đói này cũng khiến tinh thần phản kháng của người dân Ấn Độ chống sự cai trị của thực dân Anh ngày càng dâng cao, góp thêm phần buộc Anh phải trao trả độc lập cho Ấn Độ vào năm 1947.[cần dẫn nguồn]

Trung Quốc

Ví dụ về những tội ác cuộc chiến tranh của những lực lượng Trung Quốc gồm có:

• Vào năm 1937 gần Thượng Hải, vụ giết hại, tra tấn và tiến công tù binh Nhật Bản và những thường dân Trung Quốc bị cáo buộc hợp tác với Nhật, được ghi lại trong tấm ảnh được chụp bởi người kinh doanh thương mại Thụy Sĩ Tom Simmen.[234] (Năm 1996, con trai của Simmen phát hiện hình ảnh, hiển thị những người dân lính Trung Hoa Quốc Dân Đảng đã hành quyết dân chúng và binh lính Nhật bằng phương pháp chém đầu và xử bắn, cũng như tra tiến minh bạch)[cần dẫn nguồn]
• Cuộc nổi loạn Tungchow tháng 8 năm 1937, lính Trung Quốc tuyển mộ bởi chính Nhật Bản đã nổi loạn và chuyển vào bên trong Tongzhou, Bắc Kinh, trước lúc tiến công thường dân Nhật Bản và giết chết 280 người.[cần dẫn nguồn]
• Quân Quốc Dân đảng ở tỉnh Hồ Bắc, vào tháng 5 năm 1943, ra lệnh cho toàn bộ thị xã chuyển đi và tiếp sau đó “cướp bóc” của cải còn sót lại, bất kỳ dân thường đã từ chối hoặc không chuyển đi, đều bị sát hại.[cần dẫn nguồn]

Nhật

Trong khi Holocaust do Đức gây ra rất có tổ chức triển khai và được nổi tiếng, số người bị giết trọn vẹn có thể sánh được với số thường dân bị lực lượng Nhật tàn sát tại Trung Quốc. Tương tự như quan điểm của Đức so với những dân tộc bản địa sống ở vùng Đông Âu, người Nhật xem người Trung Quốc và Khu vực Đông Nam Á là “mọi rợ” và giới lãnh đạo chẳng những xem những tội ác cuộc chiến tranh là lẽ thường mà còn khuyến khích việc đó. Một trong những tội ác tàn bạo nhất của quân Nhật trong trận chiến với Trung Quốc là vụ Thảm sát Nam Kinh vào năm 1937 trong số đó có tầm khoảng chừng 50.000- 300.000 thường dân Trung Quốc đã biết thành hãm hiếp và giết hại.[cần dẫn nguồn]

Các ước tính số người bị chết do những hành vi này còn rất thiếu đúng chuẩn, nhưng trọn vẹn có thể cao hơn nữa 10 triệu, thêm vào đó một số trong những lượng lớn phụ nữ bị hãm hiếp trọn vẹn có thể nhiều hơn thế nữa những thống kê hiện tại. Một số khu vực dưới sự trấn áp của Nhật bị nạn đói thảm khốc do quân Nhật cướp lương thực của người địa phương để chuyển về Nhật (do nước Nhật vào thời điểm cuối cuộc chiến tranh đã lâm vào cảnh tình trạng thiếu lương thực), như Nạn đói năm Ất Dậu 1945 tại miền Bắc Việt Nam.[cần dẫn nguồn]

Kết quả

Hậu quả trực tiếp của cuộc chiến tranh này là yếu tố thắng lợi của phía Đồng Minh. Mỗi nước trong phe Trục đều phải đầu hàng vô Đk. Đức bị những lực lượng từ Mỹ, Anh, Liên Xô và Pháp chiếm đóng, trong lúc Áo bị chia cắt từ Đức và cũng trở nên chiếm đóng một cách tương tự. Nhật bị quân Mỹ chiếm đóng trong lúc Liên Xô chiếm đóng những nước Đông Âu.[cần dẫn nguồn]

Quân Mỹ và Liên Xô gặp nhau tại Torgau bờ sông Elbe

Trái với Chiến tranh toàn thế giới thứ nhất, khi những số lượng giới hạn làm suy yếu những nước và những nước thua cuộc bị ngăn ngừa việc tái hội nhập xã hội quốc tế, những nước thua cuộc đã được phục vụ nhu yếu viện trợ để phục hồi và hội nhập xã hội toàn thế giới như những vương quốc hoà bình khác. Vì lẽ đó, Đức và Nhật đang trở thành hai nước quan trọng và có nhiều tác động mà không cần thiết phải khiêu chiến.[cần dẫn nguồn]

Sự thất bại của Hội Quốc Liên trong việc ngăn ngừa cuộc chiến tranh đã dẫn đến việc xây dựng Liên Hiệp Quốc, một tổ chức triển khai quốc tế mới và có nhiều sửa đổi, cho tới nay vẫn là tổ chức triển khai quan trọng nhất trong việc thúc đẩy hoà bình và hợp tác.[cần dẫn nguồn]

Số người chết

Tại châu Âu

Thống kê năm 1965 của Liên Hợp Quốc cho biết thêm thêm chỉ riêng số người thiệt mạng do cuộc chiến tranh ở châu Âu đã lên mức 49.257.000 người. Những nước chịu thiệt hại lớn số 1 gồm:

• Liên Xô: 21.000.000 người (theo tài liệu nghiên cứu và phân tích của Krivosheev năm 2005, số lượng này trọn vẹn có thể lên tới 26.600.000 người, gồm có 8,7 triệu quân nhân và hơn 18 triệu thường dân[235])
• Đức: 9.700.000 người (theo tài liệu nghiên cứu và phân tích năm 2000 của tiến sỹ Rüdiger Overmans, số lượng này gồm có 5.300.000 quân nhân, 3.170.000 thường dân và 1.400.000 người Đức ở những vương quốc khác)
• Ba Lan: 6.028.000 người (theo tài liệu của Viện IPN – Ba Lan năm 2000, số lượng này là 5.600.000 đến 5.800.000 người, trong số đó có tầm khoảng chừng 3.000.000 người Do Thái)
• Nam Tư: 1.600.000 người
• Pháp: 620.000 người
• Italia: 890.000 người [236]
• Tiệp Khắc: 364.000 người
• Hoa Kỳ: 325.000 người
• Anh: 320.000 người.

Tại châu Á – Thái Bình Dương

• Hoa Kỳ: khoảng chừng 300.000 người
• Nhật Bản: khoảng chừng 2.200.000 người
• Trung Quốc: ước tính 15-20.000.000 người[237]
• Hai miền Triều Tiên: khoảng chừng một triệu người
• Ấn Độ: 2.587.000 người, chưa tính 5 triệu người chết do Nạn đói Bengal năm 1943
• Việt Nam: gần 2.000.000 người (đa phần do Nạn đói năm Ất Dậu, năm 1944-1945)
• Indonesia: khoảng chừng 3.000.000 đến 4.000.000 người

Hậu quả lâu dài

Xem thêm: Cô dâu cuộc chiến tranh và Phi thực dân hóa

Chiến tranh toàn thế giới thứ II làm thay đổi cơ bản tư duy chính trị quốc tế của những cường quốc trên toàn thế giới. Sau trận chiến này, nhiều vương quốc từ bỏ tư duy bá quyền, dùng sức mạnh để xâm chiếm lãnh thổ của vương quốc khác. Quan hệ quốc tế từ dựa vào sức mạnh, “cá lớn nuốt cá bé”, chuyển sang quan hệ bình đẳng, cùng tồn tại hòa bình. Đồng thời ngay sau cuộc chiến tranh, phe Đồng Minh đã biết thành rạn nứt khi có xung đột về hệ tư tưởng. Mỗi phía đã giành một khu vực rất khác nhau trong những lãnh thổ phe Trục. Tại châu Âu, mỗi phía liên minh với nhau trong khu vực tác động. Về phía tây, những nước Mỹ, Anh và Pháp đã lập ra Liên minh Bắc Đại Tây Dương (NATO). Về phía đông, Liên Xô lập ra liên minh với những nước Đông Âu khác bằng Hiệp ước Warszawa. Xung đột giữa hai phe sau này là một trong những hậu quả của trận cuộc chiến tranh toàn thế giới thứ hai.[cần dẫn nguồn]

Khắp mọi nơi, những trào lưu chống thực dân tăng trưởng mạnh hơn khi cuộc chiến tranh kết thúc. Điều này xuất phát từ hệ quả của Chiến tranh toàn thế giới thứ hai:[cần dẫn nguồn]

• Những thiệt hại của những cường quốc châu Âu trong trận chiến này khiến họ mất đi thật nhiều kĩ năng quân sự chiến lược và kinh tế tài chính khả dĩ trọn vẹn có thể duy trì khối mạng lưới hệ thống thuộc địa. Trong khi đó những dân tộc bản địa thuộc địa đã chống lại một cách sống còn, quyết không nhân nhượng (như trường hợp Việt Nam, Algérie).[cần dẫn nguồn]
• Thời kỳ bị Đức chiếm đóng đã gây ra tác động thâm thúy đến tư tưởng những dân tộc bản địa châu Âu. Họ nghe biết mất mát của cuộc chiến tranh và nỗi khổ đau khi phải chịu ách thống trị. Điều này quá nhiều đã tác động đến quyết tâm muốn trở lại cai trị những dân tộc bản địa thuộc địa của mình. Đồng thời họ cũng nhận thức rằng sự tồn tại của chủ nghĩa thực dân và tư duy bá quyền trong quan hệ chính trị quốc tế đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến trận chiến này. Các nước Đồng Minh đã ký kết Hiến chương Đại Tây Dương cam kết giải phóng cho những thuộc địa và giải trừ quân bị sau khoản thời hạn thế chiến thứ II kết thúc nhằm mục tiêu xây dựng một toàn thế giới mới tốt đẹp hơn và tránh tái diễn những trận chiến tương tự trong tương lai.[cần dẫn nguồn]
• Các cuộc chiếm đóng của Đức Quốc xã ở Bắc Phi và Nhật Bản ở châu Á đã tàn phá uy tín của Anh, Pháp, Hà Lan so với khối mạng lưới hệ thống thuộc địa của mình. Các dân tộc bản địa thuộc địa đã nhận được thức được rằng những cường quốc cai trị mình vẫn trọn vẹn có thể bị vượt mặt.[cần dẫn nguồn]
• Sự trỗi dậy của Mỹ và việc mở rộng tác động của Liên Xô cũng tạo ra sự ủng hộ cho trào lưu giải phóng dân tộc bản địa vì hai nước này muốn xóa khỏi chủ nghĩa thực dân, thiết lập một trật tự toàn thế giới mới, lôi kéo những nước thuộc địa mới giành được độc lập trở thành liên minh, xâm nhập thị trường và khai thác tài nguyên tại những nước từng là thuộc địa. Các đế quốc tại Tây Âu phải tùy từng viện trợ Mỹ để tái thiết nên chịu đè nén chính trị của Mỹ phải phóng những thuộc địa. Hơn nữa Mỹ và Liên Xô đều hình thành dựa vào hệ tư tưởng chống chủ nghĩa thực dân. Mỹ từng là thuộc địa của Anh và đã chiến đấu để giành độc lập còn Liên Xô là liên minh những vương quốc từng là những tỉnh, những chư hầu của Đế quốc Nga đã giành độc lập sau khoản thời hạn quyết sách Sa hoàng sụp đổ.[cần dẫn nguồn]
• Phong trào giải phóng dân tộc bản địa xảy đến là yếu tố tất yếu. Những Đk vào thời điểm cuối cuộc Thế chiến thật sự là thời cơ lớn cho những nước thuộc địa.[cần dẫn nguồn]

Một vài cuộc xung đột đang trở thành mặt trận cho những cường quốc trong Chiến tranh Lạnh, thậm chí còn có nhiều cuộc đã xẩy ra trước lúc Chiến tranh Lạnh khởi đầu. Hai nước Anh và Pháp đã phải từ bỏ phần lớn những thuộc địa sau cuộc chiến tranh. Ấn Độ giành được độc lập từ Anh và Philippines giành độc lập từ Mỹ. Tại Đông Dương và nhiều thuộc địa tại châu Phi, những lực lượng kháng chiến phải chiến đấu mới giành được độc lập từ Anh, Pháp, Hà Lan.[cần dẫn nguồn]

Một vương quốc quan trọng đã xuất hiện là Israel. Sau cuộc thảm sát Holocaust, dân Do Thái trên toàn thế giới rất khao khát đã có được một vương quốc riêng. Nhiều người Do Thái đã có kinh nghiệm tay nghề chiến đấu trong cuộc chiến tranh (họ là cựu quân nhân Mỹ, Anh, Liên Xô), đấy là yếu tố thuận tiện khi vương quốc này luôn phải đương đầu để được độc lập và tồn tại.[cần dẫn nguồn]

Các nước tham chiến và hậu quả

Sự góp phần của những vương quốc

Quân số và sản lượng vũ khí của những nước tham chiến: (Thống kê hiện tại vẫn gần khá đầy đủ)

Quốc gia

Xe tăng, pháo tự hành

Xe thiết giáp

xe vận tải lối đi bộ

Đại bác

Súng cối

Súng máy

Quân số
Đế chế Anh và những thuộc địa
(Ấn Độ, Úc, Miến Điện, Ireland…)
47.862
47.420
1.475.521
226.113
239.540
1.090.410
14.247.343
(gồm 7.602.718 người Anh)
Hoa Kỳ
108.410
Không rõ
2.382.311
257.390
105.055
2.679.840
16.100.000
Liên Xô
119.769
Không rõ
197.100
516.648
200.300
7.477.400[238]
34.401.807
Pháp
Vài trăm
Vài trăm
Vài nghìn
Không rõ
Không rõ
Không rõ
Gần 2,5 triệu
(phần lớn đầu hàng từ nửa 1940)
Trung Quốc
0
0
0
Không rõ
Không rõ
Không rõ
Gần 10 triệu
Các nước khác

Vài trăm nghìn
Tổng số của Đồng Minh
270.041+
Hàng trăm nghìn
4.054.932+
1.000.151+
544.895+
11.247.650+
Khoảng 80 triệu

Đức và những vùng Đức chiếm đóng
67.429
345.914
159.147
73.484
674.280
1.000.730
(chưa tính 1,5 triệu súng tiểu liên)
21.449.535
Hungary
908

447
Không rõ
4.583
Không rõ
Romania
91
251
Không rõ
2.800
Không rõ
10.000
Không rõ
Italia
3.368
Không rõ
83.000
7.200
22.000
Không rõ
4.065.000
(phần lớn đã đầu hàng từ nửa 1943)
Nhật Bản và những vùng Nhật chiếm đóng
4.524
Không rõ
165.945
13.350
29.000
380.000
Khoảng 9 triệu
Các nước khác

Không rõ
Tổng số của Phe Trục
76.320+
346.165+
408.092+
97.281+
725.280+
2.895.313+
Khoảng 35 triệu

Xét về sản lượng vũ khí, Liên Xô là nước sản xuất nhiều vũ khí lục quân nhất trong thế chiến 2 (gồm có xe tăng, đại bác, súng cối, súng máy, đạn pháo…), còn Mỹ là nước sản xuất nhiều máy bay và tàu chiến nhất trong Thế chiến 2.[cần dẫn nguồn]

Xét về nhân lực, Liên Xô là nước có góp phần lớn số 1, chiếm khoảng chừng 50% quân số của toàn bộ khối Đồng minh. Trong toàn trận chiến, Liên Xô kêu gọi được 34,4 triệu quân nhân, số quân này còn to nhiều hơn tổng quân số của tất cả khối phát xít cộng lại. Trong khi đó, Mỹ kêu gọi 12,4 triệu quân nhân, Vương quốc Anh (và những thuộc địa của Anh) kêu gọi 14,25 triệu quân nhân, Trung Quốc kêu gọi gần 10 triệu quân nhân.[cần dẫn nguồn]

Số sư đoàn của những nước tham chiến:

Quốc gia
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
Kết thúc cuộc chiến tranh
Pháp
86
105
0
0
5
7
14
14
Đức
78
189
235
261
327
347
319
375
Anh
9
34
35
38
39
37
31
31
Ý
6
73
64
89
86
2
9
10
Ba Lan
43
2
2
2
2
5
5
5
Romania
11
28
33
31
33
32
24
24
Liên Xô
194
200
220
250
350
400
488
491
Mỹ
8
24
39
76
95
94
94
94

Số sư đoàn của Đức đóng tại những mặt trận:

Mặt trận
Đầu 1941
6/1942
6/1943
6/1944
Liên Xô
34
171
179
157
Pháp, Bỉ và Hà Lan
38
27
42
56
Na Uy, Phần Lan
13
16
16
16
Vùng Balkans
7
8
17
20
Italy
0
0
0
22
Đan Mạch
1
1
2
3
Bắc Phi
2
3
0
0

Trong quá trình 1941-1943, hầu hết những sư đoàn Đức được sắp xếp tại mặt trận Liên Xô. Từ giữa năm 1943, khi quân Anh-Mỹ đổ xô lên Ý và tiếp sau đó là Pháp, quân Đức phải chia bớt lực lượng cho mặt trận Tây Âu, nhưng vẫn sắp xếp 2/3 số sư đoàn tại mặt trận Liên Xô.[cần dẫn nguồn]

Khối Đồng Minh

Ở mặt trận châu Âu, nước Đồng Minh tham chiến đa phần là Liên Xô, nơi mà phe Trục triệu tập 80% binh sĩ cho mặt trận này. Từ tháng 7 năm 1944, quân Mỹ-Anh đổ xô lên Tây Âu, mở mặt trận thứ hai ở phía Tây Âu, nhưng phe Trục cũng chỉ dành ra 1/3 lực lượng để tác chiến ở mặt trận này. Ngoài ra, so với Liên Xô, Mỹ-Anh có điểm thuận tiện hơn: lãnh thổ của mình không trở thành lục quân đối phương tiến công (do được ngăn cách với Đức bởi đại dương), nên họ trọn vẹn có thể sản xuất vũ khí một cách tương đối bảo vệ an toàn và uy tín, trong lúc Liên Xô phải sơ tán hàng loạt nhà máy sản xuất ngay từ trên đầu cuộc chiến tranh để tránh lọt vào tay quân Đức. Như vậy, trong những nước Đồng Minh, Liên Xô phải gánh chịu đè nén cuộc chiến tranh nặng nề nhất.[cần dẫn nguồn]

Vương Quốc Anh thì không trở thành lực lượng trên bộ của Đức tiến công, nhưng đấy là một quốc hòn đảo có diện tích quy hoạnh s nhỏ, phụ thuộc phần lớn vào tài nguyên được chở đến bằng đường thủy, nhưng đường thủy lại thường xuyên bị tàu ngầm Đức đánh phá. Ngoài ra, quy mô nền công nghiệp và tiềm lực dân số của Anh đều nhỏ hơn so với Mỹ và Liên Xô. Trung Quốc cũng là một nước liên minh quan trọng, có dân số và diện tích quy hoạnh s rất rộng, nhưng khi đó nước này vẫn còn đấy đang trong tình trạng lỗi thời, quy mô công nghiệp nhỏ, sản lượng vũ khí thấp. Nhiều lãnh thổ và thành phố quan trọng của Trung Quốc đã và đang biết thành Nhật lấn chiếm.[cần dẫn nguồn]

Trong 3 nước Đồng Minh chủ chốt (Mỹ, Anh, Liên Xô), chỉ đó Mỹ là có lãnh thổ bảo vệ an toàn và uy tín bởi nằm cách xa mặt trận, không hề bị đối phương đánh phá, Mỹ cũng không phải kêu gọi hầu hết đàn ông ra mặt trận như Anh, Liên Xô. Vì vậy, Mỹ trọn vẹn có thể rảnh tay sản xuất vũ khí trong những Đk thuận tiện hơn thật nhiều những nước liên minh khác. Để giảm sút gánh nặng cho liên minh, Mỹ tiến hành chương trình “Lend-lease” (cho vay vốn – cho thuê). Đúng như tên thường gọi của chương trình này, đây không phải là viện trợ miễn phí, mà thực tiễn là Mỹ sẽ chuyển sản phẩm & hàng hóa cho những nước liên minh, đổi lại thì những nước này phải hoàn trả tiền cho Mỹ sau khoản thời hạn cuộc chiến tranh kết thúc (tức là bán vũ khí trước – thu tiền sau). Trong chương trình này, 50,1 tỷ USD (tương tự 543 tỷ đô la thời giá năm năm nay, hoặc 11% ngân sách cuộc chiến tranh của Mỹ trong thế chiến 2) đã được phục vụ nhu yếu cho những nước liên minh[239]. Trong số đó, 31,4 tỷ đôla đã được chuyển cho Liên hiệp Vương quốc Anh, 11 tỷ đôla cho Liên Xô, 3,2 tỷ đôla cho Pháp, 1,63 tỷ đôla cho Trung Quốc và 2,6 tỷ đô la còn sót lại cho những liên minh khác[240]. Tuy nhiên, Hoa Kỳ cũng nhận được “Lend-lease ngược”, tức là việc những nước liên minh phục vụ nhu yếu thiết bị, tài nguyên và dịch vụ cho Hoa Kỳ. Gần 8 tỷ đôla (tương tự với 124 tỷ đôla ngày này) những sản phẩm & hàng hóa gồm vật tư cuộc chiến tranh, tài nguyên vạn vật thiên nhiên đã được phục vụ nhu yếu cho những lực lượng Hoa Kỳ bởi những nước liên minh, 90% số tiền này tới từ Đế quốc Anh[241]. Ngoài ra, trải qua “Lend-lease”, Mỹ còn thu được những quyền lợi khác không thể tính bằng tiền: nước Anh phải trao cho Mỹ một số trong những lãnh thổ thuộc địa, những nước liên minh phải chuyển giao cho Mỹ một số trong những công nghệ tiên tiến và phát triển mật như radar, ngư lôi, máy giải mật mã, phi cơ, công nghệ tiên tiến và phát triển hạt nhân… Liên Xô đã và đang phục vụ nhu yếu 300.000 tấn crôm và 32.000 tấn quặng mangan, cũng như nhiều chuyến tàu chở gỗ, vàng và bạch kim cho Hoa Kỳ. Trong cuộc chiến tranh, Liên Xô đã phục vụ nhu yếu một số trong những lượng lớn những lô hàng tài nguyên quý và hiếm (vàng và bạch kim) cho Kho bạc Hoa Kỳ như một hình thức trả nợ không dùng tiền mặt cho Lend-lease.[cần dẫn nguồn]

Trong quy trình cuộc chiến tranh, Liên Xô đã nhận được được khoảng chừng 17,5 triệu tấn sản phẩm & hàng hóa của Mỹ-Anh (trong số đó gồm có 4.478.116 tấn thực phẩm (thịt đóng hộp, đường, bột, muối, v.v.) và 2.670.371 tấn thành phầm xăng dầu), tương tự 11 tỷ USD (thời giá 1941-1945). Tính theo năm: 1941: 360.800 tấn, 1942: 2.453.000 tấn, 1943: 4.795.000 tấn, 1944: 6.218.000 tấn, 1945: 3.674.000 tấn. Một số quan điểm nhận định rằng Phương Tây đã thổi phồng quá mức cần thiết vai trò của khoản viện trợ cho Liên Xô. Tổng giá trị viện trợ chỉ bằng 4% tổng lượng sản xuất của Liên Xô trong trong năm cuộc chiến tranh (trong lúc Liên Xô phải chống đỡ 70% binh sĩ của Đức và chư hầu). Do vậy, những quan điểm này đã nhận định rằng viện trợ lend-lease góp phần không đáng kể vào thắng lợi của những lực lượng vũ trang Xô viết. Ngoài ra, viện trợ trong năm 1941 (khi Liên Xô đang cần nhất) lại khá nhỏ giọt, trong lúc tới 56,5% giá trị viện trợ lend-lease chỉ đến Liên Xô vào năm ở đầu cuối của trận cuộc chiến tranh (từ thời gian tháng một năm 1944 tới tháng 5 năm 1945)[242], khi đó mức sản xuất của Liên Xô đã vượt xa Đức nhiều lần.

Nhà ngoại giao Vyacheslav Molotov tuyên bố năm 1945 rằng “giang sơn ta đã phục vụ nhu yếu toàn bộ những yếu tố thiết yếu cho quân đội anh hùng của toàn bộ chúng ta”. Các nhà sử học khác ví như Roger Munting đã lập luận rằng sự viện trợ của Đồng minh (Lend-Lease) không lúc nào chiếm hơn 4% sản lượng công nghiệp thời chiến của Liên Xô[243] Các số liệu đã cho toàn bộ chúng ta biết vũ khí Lend-Lease chỉ phục vụ nhu yếu một góp phần nhỏ cho nỗ lực cuộc chiến tranh của Liên Xô (chiếm khoảng chừng đầy 2% pháo binh, 12% số máy bay, 10% số xe tăng mà Liên Xô sử dụng)[244]

Harry Lloyd Hopkins, cố vấn của Tổng thống Roosevelt, nhận định: Chúng tôi chưa lúc nào nhận định rằng sự giúp sức của toàn bộ chúng ta dưới hình thức lend-lease là yếu tố chính trong thắng lợi của Liên Xô trước Hitler ở mặt trận phía đông. Chiến thắng đó đạt được bằng sự dũng mãnh và máu của quân đội Nga. Nhà sử học Mỹ George C. Herring thẳng thắn hơn: Lend-lease không phải là hành vi vô tư. Đây là một hành vi có tính toán, vị kỷ và người Mỹ luôn tưởng tượng rõ ràng những món lợi mà người ta trọn vẹn có thể thu được từ hành vi đó. Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt đã xác lập rằng việc giúp sức Liên Xô cũng đó là vì quyền lợi của Mỹ, bởi nếu Liên Xô thất bại thì chính Mỹ sẽ là tiềm năng tiếp sau đó, Roosevelt so sánh rằng “một vòi cứu hỏa nên được trao cho một người hàng xóm để ngăn ngừa lửa cháy lan đến nhà riêng của chính mình”. Thực tế viện trợ của Mỹ không phải là yếu tố ban tặng, bản thân tên thường gọi của nó (“Lend-lease”, nghĩa là “cho vay vốn – cho thuê”) đã đã cho toàn bộ chúng ta biết nó vẫn là một dạng hợp đồng “bán vũ khí – trả tiền sau” chứ không phải là cho không. Trong và sau cuộc chiến tranh, Liên Xô đã phải trả nợ (tính kèm lãi suất vay) cho những sản phẩm & hàng hóa, vũ khí mà Mỹ đã viện trợ cho họ, hình thức trả nợ gồm nhiều tàu chở sắt kẽm kim loại quý như bạch kim trị giá hàng tỷ USD. Mỹ là nước duy nhất trong khối Đồng minh hầu như không trở thành tàn phá mà còn thu được những nguồn lợi kinh tế tài chính khổng lồ từ trận cuộc chiến tranh[245].

Một số ý kiến khác lại xác lập rằng Lend-Lease thực sự có ý nghĩa rất rộng trong thắng lợi của Liên Xô trước Đức Quốc xã. Vào thời gian ấy việc vận chuyển vũ khí và nhu yếu phẩm của Liên Xô phụ thuộc thật nhiều vào hoạt động giải trí và sinh hoạt vận tải lối đi bộ đường tàu, nhưng Liên Xô đã chấm hết sản xuất những thiết bị vận tải lối đi bộ đường tàu Tính từ lúc năm 1941 để chuyển sang sản xuất xe tăng. Lend-Lease đã phục vụ nhu yếu 92% tổng số những thiết bị đường tàu cho Liên Xô[246][247][248] gồm có một,911 đầu máy xe lửa và 11,225 toa tàu lửa. Bốn trăm ngàn xe vận tải lối đi bộ do Mỹ sản xuất và phục vụ nhu yếu cho Liên Xô quá trình này, gồm có cả những dòng xe như Dodge hay Studebaker, đã tương hỗ to lớn về phục vụ hầu cần cho binh lính Hồng quân. Vào năm 1945, gần 1/3 lực lượng xe tải vận chuyển của quân Liên Xô trên mặt trận được sản xuất ở Mỹ. Từ năm 1942, hầu hết những bệ phóng tên lửa Katyusha của Hồng quân đều được lắp ráp trên những chiếc xe tải do Mỹ viện trợ, đem lại hiệu suất cao chiến đấu cao hơn nữa so với những chiếc xe tải của Liên Xô sản xuất [249]. Các nước Đồng minh đã và đang phục vụ nhu yếu 2,586 triệu tấn nhiên liệu máy bay cho không quân Liên Xô, gấp 1,4 lần so với lượng nhiên liệu máy bay mà Liên Xô tự sản xuất được trong toàn bộ trận cuộc chiến tranh.[246] Mỹ còn viện trợ một số trong những lượng lớn những phương tiện đi lại liên lạc, thức ăn đóng hộp và quần áo cho Liên Xô trong trận chiến[250]. Joseph Stalin tại hội nghị Tehran đã công nhận: “Nếu không tồn tại nền công nghiệp sản xuất của Mỹ, phe Đồng minh có lẽ rằng sẽ không còn lúc nào thắng được trận chiến này”[251][252]. Trong một buổi tiệc mừng sinh nhật thủ tướng Anh Churchill tại Teheran, Stalin đã và đang nói rằng: “Thứ quan trọng nhất trong trận chiến này đó là máy móc. Hoa Kỳ đã chứng tỏ rằng họ trọn vẹn có thể sản xuất được từ 8.000 đến 10.000 máy bay mỗi tháng. Trong khi đó nước Nga chỉ trọn vẹn có thể sản xuất được nhiều nhất là 3.000 máy bay mỗi tháng. Anh Quốc cũng chỉ sản xuất được từ 3.000 đến 3.500 máy bay mỗi tháng, đa phần là máy bay ném bom hạng nặng. Bởi thế, Hoa Kỳ đó là giang sơn của những cỗ máy. Nếu không tồn tại những cỗ máy đó, trải qua Lend-Lease, toàn bộ chúng ta sẽ thua trận chiến này” [253]. Nguyên soái Liên Xô Georgi Konstantinovich Zhukov vấn đáp trong một cuộc phỏng vấn năm 1963 rằng: “nếu không tồn tại nguồn viện trợ này chúng tôi đang không thể trang bị cho quân đội để tham gia trữ hoặc thậm chí còn không thể tiếp tục trận cuộc chiến tranh… Chúng tôi không tồn tại thuốc nổ và thuốc súng… Người Mỹ thực sự đã cứu chúng tôi bằng thuốc súng và thuốc nổ của mình. Chưa kể vô số những tấm thép mà người ta đã gửi cho chúng tôi! Làm sao chúng tôi trọn vẹn có thể sản xuất được xe tăng vào thời gian lúc đó nếu không tồn tại thép của người Mỹ? Ngày nay bọn họ cứ làm như chúng tôi trọn vẹn có thể tự sản xuất được toàn bộ những thứ đó vậy. Không có xe vận tải lối đi bộ của Mỹ, chúng tôi sẽ không còn tồn tại gì để lắp ráp những khẩu súng của chúng tôi””[254][255]. Lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev về sau viết trong cuốn hồi ký của ông: “Đầu tiên, tôi muốn nói về một số trong những nhận xét mà Stalin đã đưa ra và lặp đi tái diễn nhiều lần khi chúng tôi “tự do thảo luận” với nhau. Ông ấy [Stalin] đã nói thẳng thừng rằng nếu Hoa Kỳ không tương hỗ sức toàn bộ chúng ta [Liên Xô], toàn bộ chúng ta sẽ không còn thể giành được thắng lợi. Nếu toàn bộ chúng ta phải một mình chiến đấu với Đức Quốc xã, toàn bộ chúng ta đang không thể chống đỡ nổi sức mạnh mẽ của quân Đức, và toàn bộ chúng ta chứng minh và khẳng định sẽ thua trận cuộc chiến tranh […] Khi tôi lắng nghe những nhận xét này của ông ấy, tôi đã trọn vẹn đồng ý với ông ấy, và đến ngày ngày hôm nay tôi thậm chí còn còn đồng ý hơn thế nữa.”[256]. Theo nhà sử học Nga Boris Vadimovich Sokolov, người đã từng có 30 năm sống dưới thời Xô viết, Lend-Lease đã đóng một vai trò rất quan trọng, thậm chí còn là một quyết định hành động trong thắng lợi của Hồng quân: “nếu không tồn tại những chuyến hàng của phương Tây theo chương trình viện trợ Lend-Lease, Liên bang Xô viết không những không thể thắng lợi cuộc Chiến tranh vệ quốc vĩ đại, họ thậm chí còn còn không thể chống lại quân xâm lược Đức, họ không thể sản xuất đủ vũ khí và trang thiết bị quân sự chiến lược hoặc phục vụ nhu yếu đủ nhiên liệu và đạn dược cho binh lính. Giới lãnh đạo Xô viết đã nhận được thức rõ được sự phụ thuộc của mình vào Lend-Lease.”[246]

Trong trận cuộc chiến tranh, chính phủ nước nhà Liên Xô đã nỗ lực hạ thấp vai trò của những khoản viện trợ quốc tế, điều này khiến Đại sứ Mỹ tại Liên Xô lúc đó là William Standley tức giận: “Có vẻ như chính phủ nước nhà Nga muốn che giấu đi thực sự rằng họ đang nhận được sự giúp sức từ bên phía ngoài. Rõ ràng là họ muốn người dân tin rằng Hồng quân đang chiến đấu một mình trong trận chiến này”. Cơ quan kiểm duyệt của Nga tiếp sau này đã được cho phép phát biểu này của Standley được đăng tải những tờ báo trong toàn nước.[257]

Một số sử gia khác thì dung hòa 2 quan điểm trên, Từ đó “lend – lease” không phải là quan trọng sống còn với Liên Xô, nhưng cũng không phải là vô ích. Một số sử gia như M. Harison tin rằng nếu không tồn tại “lend – lease”, Liên Xô vẫn sẽ thắng lợi, bởi thực tiễn hầu hết vũ khí của Liên Xô là vì họ tự sản xuất (vũ khí “lend – lease” chỉ chiếm khoảng chừng khoảng chừng 4% số vũ khí mà Liên Xô sử dụng), tuy nhiên thắng lợi của Liên Xô sẽ tới chậm hơn vài tháng (là quãng thời hạn để sản xuất thêm 4% số vũ khí đó). trái lại, nếu không tồn tại sự tham gia của Liên Xô (chống đỡ 70% lực lượng Đức và chư hầu) thì những nước Đồng Minh còn sót lại cũng tiếp tục rất khó trọn vẹn có thể vượt mặt được khối Phát xít ở châu Âu[258]. Chuyên gia quân sự chiến lược Nga Andrey Chaplygin tin rằng Liên Xô vẫn sẽ thắng lợi trong cuộc thế chiến dù không tồn tại lend – lease, nhưng chương trình này cũng giúp Liên Xô giảm thiểu tổn thất trên con phố đi đến Chiến thắng. Còn so với Mỹ thì lend-lease trước hết, như chính Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt đã từng nói: Đó là một khoản vốn sinh lời[259].

Một Chuyên Viên Nga đã nói: “Chúng ta đã quyết tử hàng triệu người (để góp thêm phần cho thắng lợi của Đồng Minh), và họ (Mỹ) muốn toàn bộ chúng ta phải cúi rạp trước mặt họ chỉ vì họ gửi thịt đóng hộp cho toàn bộ chúng ta sao. Một kẻ thực dụng có lúc nào làm bất kể điều gì mà không đem lại quyền lợi cho ông ta? Đừng nói với tôi rằng Lend – lease là một khoản tiền từ thiện”. Sau cuộc chiến tranh, Mỹ đã yêu cầu Liên Xô trả số tiền nợ 1,3 tỷ USD còn sót lại từ chương trình Lend-Lease, nhưng chính phủ nước nhà Liên Xô cho biết thêm thêm họ chỉ trọn vẹn có thể trả 170 triệu USD. nhà nước Hoa Kỳ khước từ Đk này, dẫn đến những cuộc đàm phán vào năm 1972 và kết quả đã đi tới một thỏa thuận hợp tác giữa 2 nước, Từ đó Liên Xô có trách nhiệm phải trả đủ 722 triệu USD cho Mỹ cho tới năm 2001. Năm 1990, Mỹ và Liên Xô trở lại đàm phán. Hai bên đã đi đến quyết định hành động rằng đến năm 2030, Liên Xô sẽ trả đủ cho Mỹ khoản tiền là 674 triệu USD. Tuy vậy chỉ một năm tiếp theo, Liên Xô sụp đổ. Vào năm 1993, chính phủ nước nhà Nga đã tuyên bố họ sẽ thừa kế những số tiền nợ của Liên Xô và sẽ sớm thanh toán số tiền nợ cho toàn bộ số sản phẩm & hàng hóa mà Liên Xô đã nhận được được theo dự luật Lend-Lease.[257]

Cùng với việc nhận hàng lend-lease từ những nước liên minh, Liên Xô cũng viện trợ ngược cho những nước này. Trong trong năm cuộc chiến tranh, những nước liên minh đã và đang nhận được từ Liên Xô 300.000 tấn quặng crom, mangan, gỗ, vàng và bạch kim. Liên Xô đã phục vụ nhu yếu một số trong những lượng không rõ những lô hàng tài nguyên quý và hiếm cho Hoa Kỳ như một hình thức chi trả cho những chuyến hàng lend-lease do Mỹ phục vụ nhu yếu, điều này đã được thỏa thuận hợp tác trước lúc ký kết nghị định thư thứ nhất vào trong thời gian ngày một tháng 10 năm 1941. Một số trong những lô hàng này đã biết thành phát hiện bởi người Đức. Vào tháng 5 năm 1942, HMS Edinburgh bị chìm trong lúc mang theo 4,5 tấn vàng của Liên Xô chở đến cho Hoa Kỳ. Vào tháng 6 năm 1942, SS Port Nicholson bị chìm trên đường từ Halifax, Nova Scotia đến Thành Phố New York, trên tàu chở thật nhiều bạch kim, vàng và kim cương công nghiệp của Liên Xô, xác tàu được phát hiện năm 2008[260].

Phe Trục

Ở châu Âu, cường quốc phe Trục tham chiến đa phần là Đức. Đức Quốc xã nhận được sự tương hỗ từ 9 nước liên minh (phát xít Ý, Romania, Bulgaria, Hungary, Phần Lan, Slovakia, Croatia, Vichy Pháp, Tây Ban Nha) và một số trong những vùng lãnh thổ chiếm đóng, 9 nước này đã phục vụ nhu yếu cho Đức khoảng chừng 20% quân số, 1/3 số lao động và hơn một nửa lượng nguyên vật tư để sản xuất vũ khí. Trên thực tiễn, Đức Quốc xã không tham chiến riêng lẻ mà đã kêu gọi nguồn nhân lực, toàn bộ những kho vũ khí, dự trữ sắt kẽm kim loại, những nguyên vật tư kế hoạch, kêu gọi gần như thể toàn bộ nền công nghiệp quân sự chiến lược của toàn Tây Âu và Trung Âu vào trận chiến, trong số đó 75% binh sĩ được vốn để làm chống Liên Xô[261] Nếu không tồn tại sự trợ giúp của 9 nước này, Đức Quốc xã sẽ không còn thể có đủ nhân lực và tài nguyên để tiến hành cuộc chiến tranh tổng lực lâu dài với khối Đồng Minh (ví dụ, sau khoản thời hạn Romania bị Liên Xô vượt mặt vào tháng 8/1944 thì Đức cũng trở nên mất một nửa nguồn cung ứng dầu mỏ, điều này khiến sản lượng vũ khí của Đức sụt tụt giảm khá nhanh gọn Tính từ lúc thời gian ở thời gian cuối năm 1944 và quân đội Đức cũng thua chung cuộc chỉ nửa năm tiếp sau đó).[cần dẫn nguồn]

Khi Đức chiếm hữu được lãnh thổ mới (bằng phương pháp lấn chiếm trực tiếp hoặc bằng phương pháp thiết lập chính phủ nước nhà bù nhìn ở những nước bị vượt mặt), những lãnh thổ mới này buộc phải bán tài nguyên và nông sản cho Đức với giá quá thấp. Một lượng lớn sản phẩm & hàng hóa chảy vào Đức từ những vùng bị chinh phục ở phía Tây. Ví dụ, 2/3 trong toàn bộ những chuyến tàu hỏa ở Pháp vào năm 1941 đã được sử dụng để vận chuyển sản phẩm & hàng hóa sang Đức. Na Uy mất 20% thu nhập quốc dân vào năm 1940 và 40% vào năm 1943 để phục vụ nhu yếu cho Đức[262]

Do bị thiếu lương thực bởi nhiều nông dân nam đã nhập ngũ, Đức bù đắp sự thiếu vắng đó bằng phương pháp lấy hàng triệu tấn ngũ cốc từ Nam Tư, Hungary và Romania. Nguồn phục vụ nhu yếu dầu của Đức, vốn rất quan trọng cho nỗ lực cuộc chiến tranh, phụ thuộc phần lớn vào việc nhập khẩu 1,5 triệu tấn dầu thường niên, đa phần từ Romania. Đức cũng chiếm giữ luôn nguồn phục vụ nhu yếu dầu của những nước bị chinh phục – ví như Pháp[263] Về mặt sản xuất, Đức trưng dụng mọi nhà máy sản xuất tại những lãnh thổ chiếm đóng, những nhà máy sản xuất này đã phục vụ nhu yếu thật nhiều vũ khí cho Đức. Ví dụ như loại xe tăng Panzer 38(t) và những biến thể của nó đã được sản xuất tại những nhà máy sản xuất ở Tiệp Khắc với số lượng lên tới trên 6.600 chiếc[264]

Ở châu Á, cường quốc phe Trục tham chiến đa phần là Nhật Bản. Tuy nhiên, tiềm năng kỹ nghệ của Nhật yếu hơn so với những nước Đức, Liên Xô, Anh, Mỹ do nước này thiếu những nguồn tài nguyên một cách trầm trọng. Nhật buộc phải nhập khẩu những nguyên vật tư như sắt, dầu hoả và than đá vì thiếu những tài nguyên vạn vật thiên nhiên ở trong nước để duy trì sản xuất công nghiệp vũ khí. Vì vậy, Nhật Bản xây dựng một loạt chính phủ nước nhà bù nhìn ở những vùng chiếm đóng để tương hỗ quân Nhật khai thác tài nguyên phục vụ cuộc chiến tranh. Tiêu biểu như Mãn Châu quốc, nhà nước Uông Tinh Vệ, chính phủ nước nhà Thái Lan dưới thời thống chế Plaek Pibulsonggram, chính phủ nước nhà đệ nhị Cộng hòa tại Philipines, chính phủ nước nhà Đế quốc Việt Nam…[265].

Hậu quả

Bài rõ ràng: Hậu quả của Chiến tranh toàn thế giới thứ hai

Tất cả mọi vương quốc trên toàn thế giới đều bị Chiến tranh toàn thế giới thứ hai tác động quá nhiều. Phần lớn đã tham chiến theo phía Đồng Minh hay phe Trục, và một số trong những đã theo cả hai. Một số nước được xây dựng vì cuộc chiến tranh, và một số trong những không tồn tại được.[cần dẫn nguồn]

8 Cường Quốc tham chiến quan trọng nhất được liệt kê tại đây:[cần dẫn nguồn]

• Đức: Cường quốc chính của phe Trục tại châu Âu và nước đứng đầu trong chủ nghĩa phát xít, cuộc chiến tranh khởi đầu khi Đức xâm lược Ba Lan, và cuộc chiến tranh chấm hết tại mặt trận châu Âu sau khoản thời hạn Đức đầu hàng.[cần dẫn nguồn]
• Pháp: Lực lượng chính của Đồng Minh tại lục địa châu Âu, Pháp đã tuyên chiến với Đức sau việc xâm lược Ba Lan. Pháp không nhiệt huyết trong việc tham chiến và không chống cự nổi lực lượng Đức sau khoản thời hạn bị xâm lược vào năm 1940. Khi cơ quan ban ngành Pháp đầu hàng nhục nhã, giang sơn bị mất vào tay Phát Xít, một cơ quan ban ngành bù nhìn thân Đức được xây dựng ở miền nam với danh nghĩa quản trị và vận hành phần còn sót lại của nước Pháp không trở thành Đức chiếm đóng, nhưng một số trong những thuộc địa của Pháp vẫn trung thành với chủ với lực lượng Pháp Tự do vốn đứng về phía Đồng minh. Thống chế Wilheim Keitel thay mặt nước Đức Quốc xã ký giấy đồng ý đầu hàng Đồng Minh Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp ngày 9 tháng 5 năm 1945 tại Karlshorst, Berlin[cần dẫn nguồn]
• Anh: Trong khi Anh không tồn tại kĩ năng sản xuất và nhân lực to lớn như Mỹ hay Liên Xô, họ vẫn là một cường quốc quan trọng, có nhiều góp phần trong thắng lợi của lực lượng Đồng Minh trên cả hai mặt trận. Anh sẽ là lực lượng có vai trò lớn số 1 trong thắng lợi của phe Đồng minh tại mặt trận Bắc Phi. Sau thế chiến thứ hai nước Anh suy yếu, mất phần lớn thuộc địa và mất luôn vai trò là cường quốc số 1 toàn thế giới. Anh phải nhờ vào sự tương hỗ của Mỹ để tái thiết giang sơn.[cần dẫn nguồn]
• Ý: Một liên minh của Đức vào ban sơ, Ý có thật nhiều tham vọng lãnh thổ. Họ chỉ tham chiến sau khoản thời hạn số phận của Pháp đã an bài. Nỗ lực chiếm Hy Lạp và Ai Cập thất bại, thêm vào đó nhiều thất bại thủy quân tại vùng Địa Trung Hải đã đã cho toàn bộ chúng ta biết Ý không đủ sẵn sàng cho trận cuộc chiến tranh này. Sức chiến đấu kém, tinh thần bạc nhược trong cả khi chiến đấu trên lãnh thổ của tớ cũng như sự lãnh đạo yếu kém đã khiến Ý thất bại. Sau khi bị quân Đồng Minh xâm chiếm, nước Ý phát xít bị sụp đổ, một cơ quan ban ngành mới xây dựng theo phía Đồng Minh và đánh lại liên minh Đức của mình.[cần dẫn nguồn]
• Liên Xô: Ban đầu họ muốn lập liên minh với Anh, Pháp nhưng không thành, nên tiếp sau đó chuyển sang ký hòa ước với Đức. Tuy nhiên, sau khoản thời hạn Đức thình lình tiến công vào năm 1941, Liên Xô theo phía Đồng Minh. Liên Xô bị nhiều tổn thất trước quân đội Đức, nhưng ở đầu cuối cũng thay đổi khunh hướng và chiếm đóng Berlin để thắng lợi tại châu Âu. Chính tại mặt trận Xô – Đức, quân đội phe Trục đã phải gánh chịu những tổn thất to lớn số 1: theo số liệu mới gần đây thì tổng số quân Đức bị chết, bị thương hoặc bị tóm gọn làm tù binh trong cuộc chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai là gần 14 triệu người, trong số đó riêng ở mặt trận Xô – Đức là 11,3 triệu người, chưa tính hơn 1 triệu quân Nhật và liên minh châu Á của Nhật bị Liên Xô tiêu diệt hoặc bắt giữ trong Chiến dịch Mãn Châu. Liên Xô sẽ là lực lượng có góp phần lớn số 1 trong thắng lợi của phe Đồng Minh tại Châu Âu. Sau thế chiến thứ hai, Liên Xô nổi lên thành siêu cường có tiềm lực kinh tế tài chính và quân sự chiến lược mạnh nhất châu Âu và đủ sức đối đầu với Hoa Kỳ.[cần dẫn nguồn]
• Nhật Bản: Một trong những cường quốc phe Trục, Nhật Bản có nguyên do tham chiến riêng. Do không đủ tài nguyên để phục vụ cho nền công nghiệp ngày càng tăng trưởng, Nhật đã nỗ lực giành tài nguyên từ khu vực tây Thái Bình Dương và Đông Á. Nhưng họ không đủ tiềm lực để vượt mặt quân Đồng Minh, bị đẩy lùi và ở đầu cuối bị thả bom nguyên tử. Cuối cùng Nhật Bản phải đầu hàng không Đk.[cần dẫn nguồn]

Tướng Mỹ Douglas McArthur ký nhận đầu hàng vô Đk của Nhật trên chiến hạm USS Missouri

• Trung Quốc: vương quốc Đông Á này từng là nền văn minh số 1 toàn thế giới nhưng tụt hậu trước yếu tố tăng trưởng mạnh mẽ và tự tin của nền văn minh phương Tây nên bị những đế quốc phương Tây và Nhật Bản chèn ép. Sau 10 năm tăng trưởng (Nam Kinh thập kỷ) cũng như có sự giúp sức của Hoa Kỳ, năm 1941, Trung Quốc gia nhập phe Đồng minh và trở thành một trong ngũ cường chủ chốt lãnh đạo phe Đồng minh cùng với Hoa Kỳ, Liên Xô, Anh và Pháp. Họ đã khống chế thành công xuất sắc hơn 1 triệu quân Nhật ở vùng Đông Bắc cũng như cầm chân quân Nhật ở những tỉnh phía Đông. Trung Quốc quá to lớn nên người Nhật không đủ quân cũng như kĩ năng phục vụ hầu cần để tiếp tục tiến sâu vào lãnh thổ Trung Quốc. Tuy vậy, nội bộ Trung Quốc bị chia rẽ giữa hai phe Quốc – Cộng, giữa cơ quan ban ngành TW và những quân phiệt địa phương nên Trung Quốc không thể triệu tập toàn lực chống phát xít Nhật.[cần dẫn nguồn]
• Hoa Kỳ: Ban đầu duy trì quyết sách trung lập, Hoa Kỳ bán thành phầm hóa và vũ khí cho toàn bộ hai phe và không tỏ thái độ chống lại bên nào. Tuy nhiên vào thời gian ở thời gian cuối năm 1941, Hoa Kỳ bị cuốn vào cuộc chiến tranh khi Nhật tiến công bất thần và Đức tuyên chiến. Hoa Kỳ dùng kĩ năng kinh tế tài chính và công nghiệp bảo vệ an toàn và uy tín để tiếp tế cho toàn bộ những nước Đồng Minh và đã tạo lực lượng và duy trì nỗ lực tại châu Âu và Thái Bình Dương. Hoa Kỳ cũng là nước tham gia trên nhiều mặt trận nhất và viện trợ nhiều nhất cho những nước Đồng Minh. Hoa Kỳ là nước duy nhất tham chiến mà lãnh thổ và nền kinh tế thị trường tài chính hầu như không trở thành cuộc chiến tranh tàn phá, đã vậy họ còn thu được lợi từ những hợp đồng bán vũ khí, nguyên vật tư, lương thực… Hoa Kỳ sẽ là lực lượng có vai trò quan trọng nhất trong thắng lợi của phe Đồng minh tại Châu Á Thái Tỉnh bình Dương và Thái Bình Dương. Sau thế chiến thứ hai, Hoa Kỳ là nước duy nhất không trở thành tổn thất nặng mà còn thu được nhiều món lợi và nổi lên thành siêu cường có tiềm lực kinh tế tài chính và quân sự chiến lược mạnh nhất toàn thế giới.[cần dẫn nguồn]

Tóm tắt

Chim bồ câu trong nòng pháo tại Prokhorovka (Nga) năm 2008, hình tượng cho số phận mong manh của sự việc sống trước mối rình rập đe dọa cuộc chiến tranh

Chiến tranh toàn thế giới thứ hai là một cuộc xung đột vũ trang lớn số 1 lịch sử dân tộc bản địa. Không cuộc xung đột nào trước đó hay tiếp sau đó gồm có số nước tham gia nhiều hơn thế nữa, tác động diện tích quy hoạnh s đất to nhiều hơn, hay giết nhiều mạng người và phá hoại nhiều hơn thế nữa. Tuy nhiên, sự lớn lao của trận chiến này chỉ là một trong nhiều khía cạnh nổi trội nhất của nó. Một số khía cạnh khác đáng được để ý là:[cần dẫn nguồn]

• Ảnh hưởng toàn thế giới lâu dài: Hầu hết những vương quốc đã theo phía này hay phía kia trong cuộc chiến tranh. Một số vương quốc theo cả hai phía vào những thời gian rất khác nhau. Mọi lục địa có người ở, trừ Nam Mỹ, đều phải có chiến sự. Ngay cả những nước trung lập cũng trở nên tác động thâm thúy trong cuộc chiến tranh và sau cuộc chiến tranh.[cần dẫn nguồn]
• Phát triển kỹ thuật: Trong nhiều nghành kỹ thuật, sự tiến triển rất nhanh gọn vì mặt trận mong ước tăng cấp cải tiến kỹ thuật. Diễn tiến này còn có rất rõ ràng trong những nghành kỹ thuật quân sự chiến lược, từ máy bay đến xe cộ và máy tính.[cần dẫn nguồn]
• Bom nguyên tử: Chiến tranh toàn thế giới thứ hai đã dẫn đến một cuộc đối đầu giữa một số trong những nước để khai thác tích điện nguyên tử và tăng trưởng vũ khí hạt nhân. Lần thứ nhất, con người nắm được trong tay mình một thứ vũ khí trọn vẹn có thể hủy hoại cả quả đât và toàn thế giới. Nước Mỹ thắng cuộc trong đối đầu này và đã sử dụng vũ khí nguyên tử lần thứ nhất trên toàn thế giới để tạo ra ưu thế trong việc phân loại toàn thế giới sau cuộc chiến tranh. Nhưng sau khoản thời hạn Liên Xô cũng sở hữu vũ khí hạt nhân, loài người lại đứng trước một rủi ro đáng tiếc tiềm ẩn tiềm ẩn tiềm ẩn cực kỳ đáng sợ bởi hai siêu cường này luôn nằm trong sự đối đầu với nhau.[cần dẫn nguồn]
• Chiến tranh tổng lực: Chiến tranh này đã trình làng theo phương pháp cuộc chiến tranh tổng lực như Thế chiến I (strategic warfare). Chiến tranh này sẽ không những chỉ là để vượt mặt quân địch và xâm chiếm lãnh thổ, mà còn phải tiến công thẳng vào những khu dân cư và công nghiệp để phá hủy kĩ năng sản xuất và ý chí của đối phương.[cần dẫn nguồn]
• Kháng cự của người dân: Chiến tranh du kích không phải mới, nhưng trong hầu hết những nước bị quân địch (nhất là Đức và Nhật) chiếm giữ, nhiều cuộc nổi dậy kháng chiến đã nổ ra. Mặc dù những trào lưu này thường không tự giải phóng được giang sơn, họ đã và đang làm quân chiếm đóng phải hao tổn công sức của con người, và lãnh thổ không lúc nào bị chiếm giữ toàn bộ. Việc này đã chứng tỏ rằng, việc chinh phục và lôi kéo một dân tộc bản địa đối nghịch bằng vũ lực là một chuyện không thuận tiện và đơn thuần và giản dị.[cần dẫn nguồn]

Ghi chú

^ Có nhiều ngày khác đã được đề xuất kiến nghị là ngày mà Thế chiến thứ hai khởi đầu hoặc kết thúc, đấy là khoảng chừng thời hạn được nói tới việc thường xuyên nhất.

Tham khảo

^ Merritt Miner 2018, tr.54.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMerritt_Miner2018 (trợ giúp)

^ Research Starters: US Military by the Numbers. The National WWII Museum | New Orleans (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 24 tháng một năm 2021.

^ Fact File: Commonwealth and Allied Forces. BBC – WW2 People’s War – Timeline. Truy cập ngày 24 tháng một năm 2021.

^ Meng Guoxiang & Zhang Qinyuan, 1995. “关于抗日战争中我国军民伤亡数字问题”.[cầnsốtrang]

^ Overmans 2004, tr.199.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFOvermans2004 (trợ giúp)

^ Weinberg 2005, tr.6.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWeinberg2005 (trợ giúp)

^ Wells, Anne Sharp (năm trước) Historical Dictionary of World War II: The War against Germany and Italy. Rowman & Littlefield Publishing. tr. 7.

^ Ferris, John; Mawdsley, Evan (năm ngoái). The Cambridge History of the Second World War, Volume I: Fighting the War (bằng tiếng Anh). Cambridge: Cambridge University Press.

^ Förster & Gessler 2005, tr.64.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFFörsterGessler2005 (trợ giúp)

^ Ghuhl, Wernar (2007) Imperial nhật bản’s World War Two Transaction Publishers pp. 7, 30

^ Polmar, Norman; Thomas B. Allen (1991) World War II: America at war, 19411945 ISBN 978-0-394-58530-7

^ Seagrave, Sterling (ngày 5 tháng hai trong năm 2007). post Feb 5 2007, 03:15 PM. The Education Forum. Bản gốc tàng trữ ngày 13 tháng 6 năm 2008. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2008. Americans think of WW2 in Asia as having begun with Pearl Harbor, the British with the fall of Singapore, and so forth. The Chinese would correct this by identifying the Marco Polo Bridge incident as the start, or the Japanese seizure of Manchuria earlier.

^ Ben-Horin 1943, tr.169Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBen-Horin1943 (trợ giúp); Taylor 1979, tr.124Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFTaylor1979 (trợ giúp); Yisreelit, Hevrah Mizrahit (1965). Asian and African Studies, p.. 191.
For 1941 see Taylor 1961, tr.viiLỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFTaylor1961 (trợ giúp); Kellogg, William O (2003). American History the Easy Way. Barron’s Educational Series. p.. 236 ISBN 0-7641-1973-7.
There is also the viewpoint that both World WarI and World WarII are part of the same “European Civil War” or “Second Thirty Years War”: Canfora 2006, tr.155Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCanfora2006 (trợ giúp); Prins 2002, tr.11Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFPrins2002 (trợ giúp).

^ Beevor 2012, tr.10.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor2012 (trợ giúp)

^ Why nhật bản and Russia never signed a WWII peace treaty Lưu trữ 2018-06-04 tại Wayback Machine. Asia Times.

^ Ingram 2006, tr.7678.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFIngram2006 (trợ giúp)

^ Kantowicz 1999, tr.149.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKantowicz1999 (trợ giúp)

^ Shaw 2000, tr.35.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFShaw2000 (trợ giúp)

^ Brody 1999, tr.4.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBrody1999 (trợ giúp)

^ Zalampas 1989, tr.62.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFZalampas1989 (trợ giúp)

^ Mandelbaum 1988, tr.96Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMandelbaum1988 (trợ giúp); Record 2005, tr.50Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRecord2005 (trợ giúp).

^ Schmitz 2000, tr.124.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSchmitz2000 (trợ giúp)

^ Adamthwaite 1992, tr.52.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFAdamthwaite1992 (trợ giúp)

^ Shirer 1990, tr.29899.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFShirer1990 (trợ giúp)

^ Preston 1998, tr.104.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFPreston1998 (trợ giúp)

^ Rothberg, Fredericks & O’Keefe 2009, tr.22.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRothbergFredericksO’Keefe2009 (trợ giúp)

^ Myers & Peattie 1987, tr.458.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMyersPeattie1987 (trợ giúp)

^ Smith & Steadman 2004, tr.28.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSmithSteadman2004 (trợ giúp)

^ Coogan 1993Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCoogan1993 (trợ giúp): “Although some Chinese troops in the Northeast managed to retreat south, others were trapped by the advancing Japanese Army and were faced with the choice of resistance in defiance of orders, or surrender. A few commanders submitted, receiving high office in the puppet government, but others took up arms against the invader. The forces they commanded were the first of the volunteer armies.”

^ Busky 2002, tr.10.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBusky2002 (trợ giúp)

^ Evans 2008, tr.12.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFEvans2008 (trợ giúp)

^ David T. Zabecki (ngày 44201 năm năm ngoái). World War II in Europe: An Encyclopedia. Routledge. tr.1663. ISBN978-1-135-81242-3. The earliest fighting started at 0445 hours when marines from the battleship Schleswig-Holstein attempted to storm a small Polish fort in Danzig, the Westerplate

^ Keegan 1997, tr.35Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKeegan1997 (trợ giúp).
Cienciala 2010, tr.128Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCienciala2010 (trợ giúp), observes that, while it is true that Poland was far away, making it difficult for the French and British to provide tư vấn, “[f]ew Western historians of World War II… know that the British had committed to bomb Germany if it attacked Poland, but did not do so except for one raid on the base of Wilhelmshaven. The French, who committed to attacking Germany in the west, had no intention of doing so.”

^ Beevor 2012, tr.32Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor2012 (trợ giúp); Dear & Foot 2001, tr.24849Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDearFoot2001 (trợ giúp); Roskill 1954, tr.64Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRoskill1954 (trợ giúp).

^ James Bjorkman, New Hope for Allied Shipping Lưu trữ 2018-12-18 tại Wayback Machine, Retrieved ngày 17 tháng 12 năm 2018.

^ Zaloga 2002, tr.80, 83.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFZaloga2002 (trợ giúp)

^ Ginsburgs, George (1958). A Case Study in the Soviet Use of International Law: Eastern Poland in 1939. The American Journal of International Law. 52 (1): 6984. doi:10.2307/2195670. JSTOR2195670.

^ Hempel 2005, tr.24.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHempel2005 (trợ giúp)

^ Zaloga 2002, tr.8889.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFZaloga2002 (trợ giúp)

^ Lỗi chú thích: Thẻ sai; không tồn tại nội dung trong thẻ ref mang tên ibiblio1939

^ Nuremberg Documents C-62/GB86, a directive from Hitler in October 1939 which concludes: “The attack [on France] is to be launched this Autumn if conditions are at all possible.”

^ Liddell Hart 1977, tr.3940.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLiddell_Hart1977 (trợ giúp)

^ Bullock 1990, pp. 56364, 566, 56869, 57475 (1983 ed.).Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBullock1990 (trợ giúp)

^ Blitzkrieg: From the Rise of Hitler to the Fall of Dunkirk, L Deighton, Jonathan Cape, 1993, tr. 18687. Deighton states that “the offensive was postponed twenty-nine times before it finally took place.”

^ Smith và đồng nghiệp 2002, tr.24.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSmithPabriksPursLane2002 (trợ giúp)

^ a b Bilinsky 1999, tr.9.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBilinsky1999 (trợ giúp)

^ Murray & Millett 2001, tr.5556.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMurrayMillett2001 (trợ giúp)

^ Spring 1986, tr.20726.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSpring1986 (trợ giúp)

^ Carl van Dyke. The Soviet Invasion of Finland. Frank Cass Publishers, Portland, OR. ISBN 0-7146-4753-5, p.. 71.

^ Hanhimäki 1997, tr.12.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHanhimäki1997 (trợ giúp)

^ Ferguson 2006, tr.367, 376, 379, 417.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFFerguson2006 (trợ giúp)

^ Snyder 2010, tr.118ff.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSnyder2010 (trợ giúp)

^ Koch 1983, tr.91214, 91720.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKoch2983 (trợ giúp)

^ Roberts 2006, tr.56.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRoberts2006 (trợ giúp)

^ Roberts 2006, tr.59.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRoberts2006 (trợ giúp)

^ Murray & Millett 2001, tr.5763Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMurrayMillett2001 (trợ giúp).

^ Commager 2004, tr.9.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCommager2004 (trợ giúp)

^ Reynolds 2006, tr.76.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFReynolds2006 (trợ giúp)

^ Evans 2008, tr.12223.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFEvans2008 (trợ giúp)

^ Keegan 1997, tr.5960.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKeegan1997 (trợ giúp)

^ Regan 2004, tr.152.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRegan2004 (trợ giúp)

^ Liddell Hart 1977, tr.48.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLiddell_Hart1977 (trợ giúp)

^ Keegan 1997, tr.6667.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKeegan1997 (trợ giúp)

^ Umbreit 1991, tr.311.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFUmbreit1991 (trợ giúp)

^ Brown 2004, tr.198.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBrown2004 (trợ giúp)

^ Keegan 1997, tr.72.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKeegan1997 (trợ giúp)

^ Murray 1983, The Battle of Britain.Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMurray1983 (trợ giúp)

^ Dear & Foot 2001, tr.10809.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDearFoot2001 (trợ giúp)

^ Goldstein 2004, tr.35Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGoldstein2004 (trợ giúp)

^ Steury 1987, tr.209Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSteury1987 (trợ giúp); Zetterling & Tamelander 2009, tr.282Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFZetterlingTamelander2009 (trợ giúp).

^ Overy & Wheatcroft 1999, tr.32830.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFOveryWheatcroft1999 (trợ giúp)

^ Maingot 1994, tr.52.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMaingot1994 (trợ giúp)

^ Cantril 1940, tr.390.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCantril1940 (trợ giúp)

^ Lỗi chú thích: Thẻ sai; không tồn tại nội dung trong thẻ ref mang tên ibiblio_1940

^ Skinner Watson, Mark. Coordination With Britain. US Army in WWII Chief of Staff: Prewar Plans and Operations. Bản gốc tàng trữ ngày 30 tháng bốn năm trước đó. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ Bilhartz & Elliott 2007, tr.179.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBilhartzElliott2007 (trợ giúp)

^ Dear & Foot 2001, tr.877.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDearFoot2001 (trợ giúp)

^ Dear & Foot 2001, tr.74546.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDearFoot2001 (trợ giúp)

^ Clogg 2002, tr.118.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFClogg2002 (trợ giúp)

^ Evans 2008, tr.146, 152Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFEvans2008 (trợ giúp); US Army 1986, tr.46Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFUS_Army1986 (trợ giúp)

^ Jowett 2001, tr.910.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFJowett2001 (trợ giúp)

^ Jackson 2006, tr.106.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFJackson2006 (trợ giúp)

^ Laurier 2001, tr.78.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLaurier2001 (trợ giúp)

^ Murray & Millett 2001, tr.26376.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMurrayMillett2001 (trợ giúp)

^ Gilbert 1989, tr.17475.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGilbert1989 (trợ giúp)

^ Gilbert 1989, tr.18487.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGilbert1989 (trợ giúp)

^ Gilbert 1989, tr.208, 575, 604.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGilbert1989 (trợ giúp)

^ Watson 2003, tr.80.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWatson2003 (trợ giúp)

^ Morrisey, Will (ngày 24 tháng một năm 2019), What Churchill and De Gaulle learned from the Great War, Winston Churchill, Routledge, tr.119126, doi:10.4324/9780429027642-6, ISBN978-0-429-02764-2

^ Garver 1988, tr.114.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGarver1988 (trợ giúp)

^ Weinberg 2005, tr.195.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWeinberg2005 (trợ giúp)

^ Murray 1983, tr.69.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMurray1983 (trợ giúp)

^ Shirer 1990, tr.81012.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFShirer1990 (trợ giúp)

^ Klooz, Marle; Wiley, Evelyn (1944), Events leading up to World War II Chronological History, 78th Congress, 2d Session House Document N. 541, Director: Humphrey, Richard A., Washington: US Government Printing Office, pp. 267312 (1941), Bản gốc tàng trữ ngày 14 tháng 12 năm trước đó, truy vấn ngày 9 tháng 5 năm trước đó Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp).

^ Sella 1978.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSella1978 (trợ giúp)

^ Kershaw 2007, tr.6669.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKershaw2007 (trợ giúp)

^ Hauner 1978.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHauner1978 (trợ giúp)

^ Roberts 1995.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRoberts1995 (trợ giúp)

^ Wilt 1981.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWilt1981 (trợ giúp)

^ Erickson 2003, tr.11437.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFErickson2003 (trợ giúp)

^ Glantz 2001, tr.9.

^ Farrell 1993.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFFarrell1993 (trợ giúp)

^ Keeble 1990, tr.29.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKeeble1990 (trợ giúp)

^ Beevor 2012, tr.220.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor2012 (trợ giúp)

^ Kleinfeld 1983.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKleinfeld1983 (trợ giúp)

^ Jukes 2001, tr.113.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFJukes2001 (trợ giúp)

^ Glantz 2001, tr.26: “By 1 November [the Wehrmacht] had lost fully 20% of its committed strength (686,000 men), up to 2/3 of its ½-million motor vehicles, and 65 percent of its tanks. The German Army High Command (OKH) rated its 136 divisions as equivalent to 83 full-strength divisions.” [Tính đến ngày 1 tháng 11, [Wehrmacht] đã mất trọn vẹn 20% quân lực (686.000 quân), tới 2/3 trong tổng số ½ triệu phương tiện đi lại cơ giới và 65% xe tăng. Bộ Tư lệnh Tối cao Quân lực Đức (OKH) nhận xét 136 sư đoàn của mình nay chỉ cò tương tự với 83 sư đoàn khá đầy đủ.]

^ Reinhardt 1992, tr.227.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFReinhardt1992 (trợ giúp)

^ Milward 1964.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMilward1964 (trợ giúp)

^ Rotundo 1986.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRotundo1986 (trợ giúp)

^ Glantz 2001, tr.26.

^ Deighton, Len (1993). Blood, Tears and Folly. London: Pimlico. tr.479. ISBN978-0-7126-6226-0.

^ Beevor 1998, tr.4142Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor1998 (trợ giúp); Evans 2008, tr.21314Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFEvans2008 (trợ giúp), ghi chú rằng “Zhukov đẩy lùi người Đức về vị trí họ khởi đầu phát động chiến dịch Bão táp 2 tháng về trước…. Chỉ có quyết định hành động tiến công trên toàn mặt trận của Stalin thay vì dồn toàn lực tiến công Cụm Tập đoàn quân Trung tâm Đức đang rút lui mới ngăn [người Đức đối mặt] với thảm họa xấu đi.”

^ Peace and War: United States Foreign Policy, 1931-1941. U.S. Department of State Publication (1983): 8797. 1983.

^ Maechling, Charles. Pearl Harbor: The First Energy War. History Today. December 2000

^ Jowett & Andrew 2002, tr.14.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFJowettAndrew2002 (trợ giúp)

^ Overy & Wheatcroft 1999, tr.289.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFOveryWheatcroft1999 (trợ giúp)

^ Joes 2004, tr.224.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFJoes2004 (trợ giúp)

^ Fairbank & Goldman 2006, tr.320.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFFairbankGoldman2006 (trợ giúp)

^ Hsu & Chang 1971, tr.30.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHsuChang1971 (trợ giúp)

^ Hsu & Chang 1971, tr.33.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHsuChang1971 (trợ giúp)

^ Japanese Policy and Strategy 1931 July 1941. US Army in WWII Strategy and Command: The First Two Years. tr.4566. Bản gốc tàng trữ ngày 6 tháng một năm trước đó. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ Anderson 1975, tr.201.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFAnderson1975 (trợ giúp)

^ Evans & Peattie 2012, tr.456.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFEvansPeattie2012 (trợ giúp)

^ Coox, Alvin (1985). Nomonhan: nhật bản against Russia, 1939. Stanford, CA: Stanford University Press. tr.104649. ISBN978-0-8047-1835-6.

^ a b The decision for War. US Army in WWII Strategy, and Command: The First Two Years. tr.11327. Bản gốc tàng trữ ngày 25 tháng 5 năm trước đó. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ a b The Showdown With nhật bản AugDec 1941. US Army in WWII Strategic Planning for Coalition Warfare. tr.6396. Bản gốc tàng trữ ngày 9 tháng 11 thời điểm năm 2012. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ The United States Replies Lưu trữ 2013-04-29 tại Wayback Machine. Investigation of the Pearl Harbor attack.

^ Painter 2012, tr.26Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFPainter2012 (trợ giúp): “Hoa Kỳ cắt xuất khẩu dầu sang Nhật Bản vào trong thời gian ngày hè năm 1941, buộc những nhà lãnh đạo Nhật Bản phải lựa chọn giữa tiến hành cuộc chiến tranh để chiếm những mỏ dầu ở Đông Ấn thuộc Hà Lan hoặc nhượng bộ trước đè nén của Hoa Kỳ.”

^ Wood 2007, tr.9Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWood2007 (trợ giúp), liệt kê những tiến triển ngoại giao và quân sự chiến lược rất khác nhau, nhận định rằng “mối rình rập đe dọa so với Nhật Bản không riêng gì có trọn vẹn là kinh tế tài chính.”

^ Lightbody 2004, tr.125.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLightbody2004 (trợ giúp)

^ Weinberg 2005, tr.310Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWeinberg2005 (trợ giúp)

^ Dower 1986, tr.5Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDower1986 (trợ giúp)

^ Wood 2007, tr.1112.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWood2007 (trợ giúp)

^ Wohlstetter 1962, tr.34143.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWohlstetter1962 (trợ giúp)

^ Keegan, John (1989) The Second World War. Thành Phố New York: Viking. tr. 256-57. ISBN 978-0399504341

^ Bosworth & Maiolo năm ngoái, tr.31314.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBosworthMaiolo2015 (trợ giúp)

^ Mingst & Karns 2007, tr.22.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMingstKarns2007 (trợ giúp)

^ The First Full Dress Debate over Strategic Deployment. Dec 1941 Jan 1942. US Army in WWII Strategic Planning for Coalition Warfare. tr.97119. Bản gốc tàng trữ ngày 9 tháng 11 thời điểm năm 2012. Truy cập ngày 16 tháng 5 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ The Elimination of the Alternatives. JulAug 1942. US Army in WWII Strategic Planning for Coalition Warfare. tr.26692. Bản gốc tàng trữ ngày 30 tháng bốn năm trước đó. Truy cập ngày 16 tháng 5 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ Casablanca Beginning of an Era: January 1943. US Army in WWII Strategic Planning for Coalition Warfare. tr.1842. Bản gốc tàng trữ ngày 25 tháng 5 năm trước đó. Truy cập ngày 16 tháng 5 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ The Trident Conference New Patterns: May 1943. US Army in WWII Strategic Planning for Coalition Warfare. tr.12645. Bản gốc tàng trữ ngày 25 tháng 5 năm trước đó. Truy cập ngày 16 tháng 5 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ Beevor 2012, tr.24767, 345.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor2012 (trợ giúp)

^ Lewis 1953, tr. 529 (Bảng 11).Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLewis1953 (trợ giúp)

^ Slim 1956, tr.7174.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSlim1956 (trợ giúp)

^ Grove 1995, tr.362.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGrove1995 (trợ giúp)

^ Ch’i 1992, tr.158.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCh’i1992 (trợ giúp)

^ Perez 1998, tr.145.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFPerez1998 (trợ giúp)

^ Maddox 1992, tr.11112.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMaddox1992 (trợ giúp)

^ Salecker 2001, tr.186.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSalecker2001 (trợ giúp)

^ Schoppa 2011, tr.28Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSchoppa2011 (trợ giúp).

^ Chevrier & Chomiczewski & Garrigue 2004 Lưu trữ 2018-08-18 tại Wayback Machine, tr. 19.

^ Ropp 2000, tr.368Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRopp2000 (trợ giúp).

^ Weinberg 2005, tr.339.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWeinberg2005 (trợ giúp)

^ Gilbert, Adrian (2003). The Encyclopedia of Warfare: From Earliest Times to the Present Day. Globe Pequot. tr.259. ISBN978-1-59228-027-8. Bản gốc tàng trữ ngày 19 tháng 7 năm 2019. Truy cập ngày 26 tháng 6 năm 2019. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ Swain 2001, tr.197.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFSwain2001 (trợ giúp)

^ Hane 2001, tr.340.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHane2001 (trợ giúp)

^ Marston 2005, tr.111.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMarston2005 (trợ giúp)

^ Brayley 2002, tr.9.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBrayley2002 (trợ giúp)

^ Glantz 2001, tr.31.

^ Read 2004, tr.764.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRead2004 (trợ giúp)

^ Davies 2006, tr. 100 (ấn bản 2008).Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDavies2006 (trợ giúp)

^ Black 2003, tr.119.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBlack2003 (trợ giúp)

^ Beevor 1998, tr.23965.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor1998 (trợ giúp)

^ Beevor 1998, tr.38391.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor1998 (trợ giúp)

^ Erickson 2001, tr.142.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFErickson2001 (trợ giúp)

^ Thompson & Randall 2008, tr.164.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFThompsonRandall2008 (trợ giúp)

^ Kennedy 2001, tr.610.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKennedy2001 (trợ giúp)

^ Rottman 2002, tr.228.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRottman2002 (trợ giúp)

^ Glantz 1986; Glantz 1989, tr.14959Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGlantz1989 (trợ giúp).

^ Kershaw 2001, tr.592.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKershaw2001 (trợ giúp)

^ O’Reilly 2001, tr.32.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFO’Reilly2001 (trợ giúp)

^ Bellamy 2007, tr.595.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBellamy2007 (trợ giúp)

^ O’Reilly 2001, tr.35.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFO’Reilly2001 (trợ giúp)

^ Healy 1992, tr.90.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHealy1992 (trợ giúp)

^ Glantz 2001, tr.5055.

^ Kolko 1990, tr.45Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKolko1990 (trợ giúp)

^ Mazower 2008, tr.362.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMazower2008 (trợ giúp)

^ Blinkhorn 2006, tr.52.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBlinkhorn2006 (trợ giúp)

^ Read & Fisher 2002, tr.129.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFReadFisher2002 (trợ giúp)

^ Padfield 1998, tr.33536Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFPadfield1998 (trợ giúp).

^ Kolko 1990, tr.211, 235, 26768Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFKolko1990 (trợ giúp).

^ Iriye 1981, tr.154Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFIriye1981 (trợ giúp).

^ Polley 2000, tr.148Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFPolley2000 (trợ giúp).

^ Beevor 2012, tr.26874Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor2012 (trợ giúp).

^ Ch’i 1992, tr.161Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCh’i1992 (trợ giúp).

^ Hsu & Chang 1971, tr.41216, Map 38Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHsuChang1971 (trợ giúp)

^ Weinberg 2005, tr.66061Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWeinberg2005 (trợ giúp).

^ Glantz 2002, tr.32766Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGlantz2002 (trợ giúp).

^ Glantz 2002, tr.367414Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGlantz2002 (trợ giúp).

^ Chubarov 2001, tr.122Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFChubarov2001 (trợ giúp).

^ Holland 2008, tr.16984Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHolland2008 (trợ giúp); Beevor 2012, tr.56873Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor2012 (trợ giúp).
The weeks after the fall of Rome saw a dramatic upswing in German atrocities in Italy (Mazower 2008, tr.50002Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMazower2008 (trợ giúp)). The period featured massacres with victims in the hundreds at Civitella (de Grazia & Paggi 1991Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFde_GraziaPaggi1991 (trợ giúp); Belco 2010Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBelco2010 (trợ giúp)), Fosse Ardeatine (Portelli 2003Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFPortelli2003 (trợ giúp)), and Sant’Anna di Stazzema (Gordon 2012, tr.1011Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFGordon2012 (trợ giúp)), and is capped with the Marzabotto massacre.

^ Lightbody 2004, tr.224Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFLightbody2004 (trợ giúp).

^ a b Zeiler 2004, tr.60Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFZeiler2004 (trợ giúp).

^ Beevor 2012, tr.55560Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBeevor2012 (trợ giúp).

^ Ch’i 1992, tr.163Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCh’i1992 (trợ giúp).

^ Coble 2003, tr.85Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCoble2003 (trợ giúp).

^ Rees 2008, tr.40607Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFRees2008 (trợ giúp): “Stalin always believed that Britain and America were delaying the second front so that the Soviet Union would bear the brunt of the war.”

^ Weinberg 2005, tr.695Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWeinberg2005 (trợ giúp).

^ Badsey 1990, tr.91Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBadsey1990 (trợ giúp).

^ Dear & Foot 2001, tr.562Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDearFoot2001 (trợ giúp).

^ Forrest, Evans & Gibbons 2012, tr.191Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFForrestEvansGibbons2012 (trợ giúp)

^ Zaloga 1996, tr.7Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFZaloga1996 (trợ giúp): “It was the most calamitous defeat of all the German armed forces in World War II.”

^ Berend 1996, tr.8Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBerend1996 (trợ giúp).

^ Slovak National Uprising 1944. Museum of the Slovak National Uprising. Ministry of Foreign and European Affairs of the Slovak Republic. Truy cập ngày 27 tháng bốn năm 2020.

^ Armistice Negotiations and Soviet Occupation. US Library of Congress. Bản gốc tàng trữ ngày 30 tháng bốn năm 2011. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2009. The coup speeded the Red Army’s advance, and the Soviet Union later awarded Michael the Order of Victory for his personal courage in overthrowing Antonescu and putting an end to Romania’s war against the Allies. Western historians uniformly point out that the Communists played only a supporting role in the coup; postwar Romanian historians, however, ascribe to the Communists the decisive role in Antonescu’s overthrow Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ Evans 2008, tr.653Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFEvans2008 (trợ giúp).

^ Wiest & Barbier 2002, tr.6566Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWiestBarbier2002 (trợ giúp).

^ Wiktor, Christian L (1998). Multilateral Treaty Calendar 16481995. Kluwer Law International. tr.426. ISBN978-90-411-0584-4.

^ Shirer 1990, tr.1085.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFShirer1990 (trợ giúp)

^ Marston 2005, tr.120Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFMarston2005 (trợ giúp).

^ 全面抗战，战犯前仆后继见阎王 [The war criminals tries to be the first to see their ancestors]. Bản gốc tàng trữ ngày 3 tháng 3 năm năm nay. Truy cập ngày 16 tháng 3 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)

^ Howard 2004, tr.140Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFHoward2004 (trợ giúp).

^ Drea 2003, tr.54Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDrea2003 (trợ giúp).

^ Cook & Bewes 1997, tr.305Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFCookBewes1997 (trợ giúp).

^ Hubertus Knabe, Tag der Befreiung? Das Kriegsende in Ostdeutschland (Ngày giải phóng? Kết thúc cuộc chiến tranh ở Đông Đức); mua sách này trên Amazon

^ Antony James Beevor, Berlin: The Downfall 1945 (Ngày tàn của Berlin năm 1945), trang 28; mua sách này trên Amazon

^ Báo The Guardian trích sách của Antony James Beevor, ngày 44201 năm 2002

^ Alfred-Maurice de Zayas, Die Anglo-Amerikaner und die Vertreibung der Deutschen, Tr. 87, Ullstein, 1988. Để kiểm chứng, trọn vẹn có thể mua sách này trên Amazon

^ Hanna Schissler The Miracle Years: A Cultural History of West Germany, 19491968 [1]

^ Franz Wilhelm Seidler và Alfred-Maurice de Zayas, Kriegsverbrechen in Europa und im Nahen Osten im 20. Jahrhundert (Tội ác cuộc chiến tranh ở châu Âu, Đông Đức trong thế kỷ 20); mua sách này trên PreisTrend hoặc trên Amazon

^ Theodor Schieder, Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa (Tư liệu về việc người Đức bị tóm gọn phải di cư khỏi miền đông Trung Âu), nhà xuất bản Deutscher Taschenbuch Verlag (DTV), München, Đức, năm 2004; mua sách trên website của DTV[link hỏng]

^ William Hitchcock, The Struggle for Europe: The Turbulent History of a Divided Continent, 1945-2002 (Cuộc chiến giành châu Âu: Lịch sử hỗn loạn của một lục địa bị chia cắt, 1945-2002); mua sách này trên Amazon

^ Helke Sander và Barbara Johr, phim tư liệu BeFreier und Befreite. Krieg, Vergewaltigung, Kinder (Những kẻ đem lại tự do lại cướp mất tự do. Chiến tranh, hãm hiếp, và trẻ con); mua phim tư liệu này trên Amazon

^ Н. Мендкович. Кто «изнасиловал Германию»? (часть 1). Актуальная история. Truy cập 14 tháng hai năm năm ngoái.

^ Wolfgang Leonhard, Child of the Revolution,Pathfinder Press, 1979, ISBN 0-906133-26-2

^ Norman M. Naimark. The Russians in Germany: A History of the Soviet Zone of Occupation, 19451949. Harvard University Press, 1995. ISBN 0-674-78405-7

^ Бивор, Энтони. Падение Берлина. 1945. М.: АСТ; Транзиткнига, 2004. Bản gốc: Anthony Beevor. Berlin. The Downfall 1945. London. Viking, 2002. (Anthony Beevor. Berlin sụp đổ – 1945. AST; Tranzitkniga. Moskva. 2004. Chương 27: Nạn nhân của thắng lợi)

^ НАСИЛИЕ НАД ФАКТАМИ Турченко Сергей, , 21 Июля 2005г

^ Summers, Chris (ngày 29 tháng bốn năm 2002). Red Army rapists exposed. BBC News Online. Truy cập ngày 7 tháng 5 năm 2010.

^ Gareev, Makhmut; Tretiak, Ivan; Rzheshevsky, Oleg (ngày 21 tháng 7 năm 2005). Насилие над фактами [Abuse of Facts]. Trud (Phỏng vấn) (bằng tiếng Nga). Phóng viên Sergey Turchenko.Quản lý CS1: ngôn từ không rõ (link)

^ Дюков А. Р. За что сражались советские люди. «Русский НЕ должен умереть». М.: Яуза, Эксмо, 2007. 576 с. (Война и мы). isbn 9785699227228. Тираж 5000 экз.

^ Taken by Force: Rape and American GIs in Europe during World War II. J Robert Lilly. ISBN 978-0-230-50647-3 p..12

^ Tom Mintier, “Photos document brutality in Shanghai” (CNN, ngày 23 tháng 9 năm 1996. Access date: ngày 25 tháng 8 trong năm 2007.

^ Michael Haynes, Counting Soviet Deaths in the Great Patriotic War: a Note, Europe Asia Studies Vol.55, No. 2, 2003, 300309

^ Lịch sử quân sự chiến lược Ý trong Thế chiến 2, bản wikipedia tiếng Anh

^ Werner Gruhl, Imperial nhật bản’s World War Two, 19311945 Transaction 2007 ISBN 978-0-7658-0352-8 (Werner Gruhl is former chief of NASA’s Cost and Economic Analysis Branch with a lifetime interest in the study of the First and Second World Wars.

^ Bao gồm 6 triệu súng tiểu liên

^ McNeill. America, Britain and Russia. tr.778.

^ Wolfgang Schumann (et al.): Deutschland im Zweiten Weltkrieg. Akademie-Verlag, Berlin 1982, Bd. 3, S. 468.(German Language)

^ Schreiber, O. (Sep 1951). “Tenth Anniversary of Lend-Lease: How America Gave Aid to Her Allies”. The Australian Quarterly. 23 (3). doi:10.2307/20633372. JSTOR 20633372

^ Hans-Adolf Jacobsen: 19391945, Der Zweite Weltkrieg in Chronik und Dokumenten. Darmstadt 1961, p.. 568. (German Language)

^ Roger Munting, Lend-Lease and the Soviet War Effort. Journal of Contemporary History 19, no. 3 (1984): pp. 495-510. Truy cập ngày một tháng 11 năm 2011.

^ Roger Munting, The Economic Development of the U.S.S.R (Thành Phố New York: St. Martins Press, 1984), 118

^ Valeri Yarmenko, phó tiến sỹ sử học, nghiên cứu và phân tích viên thời thượng của Viện Lịch sử quân sự chiến lược Bộ Quốc phòng Nga. Báo điện tử Utro.ru ngày 27-4-2005

^ a b c Weeks 2004, tr.9Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWeeks2004 (trợ giúp)

^ Weeks 2004, tr.146Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWeeks2004 (trợ giúp)

^ Russia and Serbia, A Century of Progress in Rail Transport. A Look at Railways History in 1935 and Before. Open Publishing. tháng 7 năm 2008. Truy cập ngày 9 tháng 6 năm năm nay.[link hỏng]

^ Red Army Handbook, 1939-45, Steve Zaloga – p..215

^ Weeks 2004, tr.107Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFWeeks2004 (trợ giúp)

^ Parker, Dana T. Building Victory: Aircraft Manufacturing in the Los Angeles Area in World War II, p.. 8, Cypress, CA, 2013. ISBN 978-0-9897906-0-4

^ “One War Won.” Time Magazine, ngày 13 tháng 12 năm 1943.

^ No Ordinary Time: Franklin & Eleanor Roosevelt: The trang chủ Front in World War II Doris Kearns Goodwin, page 477

^ Albert L. Weeks The Other Side of Coexistence: An Analysis of Russian Foreign Policy, (Thành Phố New York, Pittman Publishing Corporation, 1974), p..94

^ Lend-Lease: How American supplies aided the USSR in its darkest hour

^ Khrushchev, Nikita (2005). Memoirs of Nikita Khrushchev: Commissar, 1918-1945, Volume 1. Sergei Khrushchev. Pennsylvania State Univ Pr. tr.675676. ISBN978-0271058535.

^ a b Lend-Lease: How American supplies aided the USSR in its darkest hour

^ M. Harrison (1993). The Soviet Economy and relation to the United States and Britain, 1941-1945. Department of Economics. P47

^ baodatviet/the-gioi/ho-so/su-that-my-da-giup-lien-xo-nhu-the-nao-3311777/?paged=4

^ Henderson, Barney; agencies (ngày 2 tháng hai thời điểm năm 2012). Treasure hunters ‘find $3 billion in platinum on sunken WW2 British ship‘. The Daily Telegraph. London. Truy cập ngày 12 tháng một năm 2017.

^ Doberin 1986, tr.99Lỗi harv: không tồn tại tiềm năng: CITEREFDoberin1986 (trợ giúp)

^ Braun 1990, tr.121.Lỗi sfn: không tồn tại tiềm năng: CITEREFBraun1990 (trợ giúp)

^ Tooze 2006, pp. 411.

^ Steven Zaloga. “Armored Champion: The Top Tanks of World War II”. Stackpole Books, ngày 15 tháng 5 năm năm ngoái. Appendix 2: German AFV Production.

^ Lebra, Joyce C. nhật bản’s Greater East Asia Co-Prosperity Sphere in World War II: Selected Readings and Documents. Thành Phố New York: Oxford University Press, 1975, trang 157, 158, 160

Thư mục

• Adamthwaite, Anthony P. (1992). The Making of the Second World War. Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-415-90716-3.
• Anderson, Irvine H., Jr. (1975). The 1941 De Facto Embargo on Oil to nhật bản: A Bureaucratic Reflex. The Pacific Historical Review. 44 (2): 20131. doi:10.2307/3638003. JSTOR3638003.
• Applebaum, Anne (2003). Gulag: A History of the Soviet Camps. London: Allen Lane. ISBN978-0-7139-9322-6.
• (2012). Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe 194456. London: Allen Lane. ISBN978-0-7139-9868-9.
• Bacon, Edwin (1992). Glasnost’ and the Gulag: New Information on Soviet Forced Labour around World War II. Soviet Studies. 44 (6): 106986. doi:10.1080/09668139208412066. JSTOR152330.
• Badsey, Stephen (1990). Normandy 1944: Allied Landings and Breakout. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-0-85045-921-0.
• Balabkins, Nicholas (1964). Germany Under Direct Controls: Economic Aspects of Industrial Disarmament 19451948. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. ISBN978-0-8135-0449-0.
• Barber, John; Harrison, Mark (2006). Patriotic War, 19411945. Trong Ronald Grigor Suny (sửa đổi và biên tập). The Cambridge History of Russia. III: The Twentieth Century. Cambridge: Cambridge University Press. tr.21742. ISBN978-0-521-81144-6.
• Barker, A.J. (1971). The Rape of Ethiopia 1936. Thành Phố New York: Ballantine Books. ISBN978-0-345-02462-6.
• Beevor, Antony (1998). Stalingrad. Thành Phố New York: Viking. ISBN978-0-670-87095-0.
• (2012). The Second World War. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN978-0-297-84497-6.
• Belco, Victoria (2010). War, Massacre, and Recovery in Central Italy: 19431948. Toronto: University of Toronto Press. ISBN978-0-8020-9314-1.
• Bellamy, Chris T. (2007). Absolute War: Soviet Russia in the Second World War. Thành Phố New York: Alfred A. Knopf. ISBN978-0-375-41086-4.
• Ben-Horin, Eliahu (1943). The Middle East: Crossroads of History. Thành Phố New York: W.W. Norton.
• Berend, Ivan T. (1996). Central and Eastern Europe, 19441993: Detour from the Periphery to the Periphery. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN978-0-521-55066-6.
• Bernstein, Gail Lee (1991). Recreating Japanese Women, 16001945. Berkeley & Los Angeles: University of California Press. ISBN978-0-520-07017-2.
• Bilhartz, Terry D.; Elliott, Alan C. (2007). Currents in American History: A Brief History of the United States. Armonk, NY: M.E. Sharpe. ISBN978-0-7656-1821-4.
• Bilinsky, Yaroslav (1999). Endgame in NATO’s Enlargement: The Baltic States and Ukraine. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. ISBN978-0-275-96363-7.
• Bix, Herbert P. (2000). Hirohito and the Making of Modern nhật bản. Thành Phố New York: HarperCollins. ISBN978-0-06-019314-0.
• Black, Jeremy (2003). World War Two: A Military History. Abingdon & Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-415-30534-1.
• Blinkhorn, Martin (2006) [1984]. Mussolini and Fascist Italy (ấn bản 3). Abingdon & Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-415-26206-4.
• Bonner, Kit; Bonner, Carolyn (2001). Warship Boneyards. Osceola, WI: MBI Publishing Company. ISBN978-0-7603-0870-7.
• Borstelmann, Thomas (2005). The United States, the Cold War, and the colour line. Trong Melvyn P. Leffler; David S. Painter (sửa đổi và biên tập). Origins of the Cold War: An International History (ấn bản 2). Abingdon & Thành Phố New York: Routledge. tr.31732. ISBN978-0-415-34109-7.
• Bosworth, Richard; Maiolo, Joseph (năm ngoái). The Cambridge History of the Second World War Volume 2: Politics and Ideology. The Cambridge History of the Second World War (3 vol) (bằng tiếng Anh). Cambridge: Cambridge University Press. tr.31314.
• Brayley, Martin J. (2002). The British Army 193945, Volume 3: The Far East. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-84176-238-8.
• British Bombing Survey Unit (1998). The Strategic Air War Against Germany, 19391945. London & Portland, OR: Frank Cass Publishers. ISBN978-0-7146-4722-7.
• Brody, J. Kenneth (1999). The Avoidable War: Pierre Laval and the Politics of Reality, 19351936. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers. ISBN978-0-7658-0622-2.
• Brown, David (2004). The Road to Oran: Anglo-French Naval Relations, September 1939 July 1940. London & Thành Phố New York: Frank Cass. ISBN978-0-7146-5461-4.
• Buchanan, Tom (2006). Europe’s Troubled Peace, 19452000. Oxford & Malden, MA: Blackwell Publishing. ISBN978-0-631-22162-3.
• Bueno de Mesquita, Bruce; Smith, Alastair; Siverson, Randolph M.; Morrow, James D. (2003). The Logic of Political Survival. Cambridge, MA: MIT Press. ISBN978-0-262-02546-1.
• Bull, Martin J.; Newell, James L. (2005). Italian Politics: Adjustment Under Duress. Polity. ISBN978-0-7456-1298-0.
• Bullock, Alan (1990). Hitler: A Study in Tyranny. London: Penguin Books. ISBN978-0-14-013564-0.
• Burcher, Roy; Rydill, Louis (1995). Concepts in Submarine Design. Journal of Applied Mechanics. 62. Cambridge: Cambridge University Press. tr.268. Bibcode:1995JAM….62R.268B. doi:10.1115/1.2895927. ISBN978-0-521-55926-3.
• Busky, Donald F. (2002). Communism in History and Theory: Asia, Africa, and the Americas. Westport, CT: Praeger Publishers. ISBN978-0-275-97733-7.
• Canfora, Luciano (2006) [2004]. Democracy in Europe: A History. Oxford & Malden MA: Blackwell Publishing. ISBN978-1-4051-1131-7.
• Cantril, Hadley (1940). America Faces the War: A Study in Public Opinion. Public Opinion Quarterly. 4 (3): 387407. doi:10.1086/265420. JSTOR2745078.
• Chang, Iris (1997). The Rape of Nanking: The Forgotten Holocaust of World War II. Thành Phố New York: Basic Books. ISBN978-0-465-06835-7.
• Christofferson, Thomas R.; Christofferson, Michael S. (2006). France During World War II: From Defeat to Liberation. Thành Phố New York: Fordham University Press. ISBN978-0-8232-2562-0.
• Chubarov, Alexander (2001). Russia’s Bitter Path to Modernity: A History of the Soviet and Post-Soviet Eras. London & Thành Phố New York: Continuum. ISBN978-0-8264-1350-5.
• Ch’i, Hsi-Sheng (1992). The Military Dimension, 19421945. Trong James C. Hsiung; Steven I. Levine (sửa đổi và biên tập). Trung Quốc’s Bitter Victory: War with nhật bản, 193745. Armonk, NY: M.E. Sharpe. tr.15784. ISBN978-1-56324-246-5.
• Cienciala, Anna M. (2010). Another look at the Poles and Poland during World War II. The Polish Review. 55 (1): 12343. JSTOR25779864.
• Clogg, Richard (2002). A Concise History of Greece (ấn bản 2). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN978-0-521-80872-9.
• Coble, Parks M. (2003). Chinese Capitalists in nhật bản’s New Order: The Occupied Lower Yangzi, 19371945. Berkeley & Los Angeles: University of California Press. ISBN978-0-520-23268-6.
• Collier, Paul (2003). The Second World War (4): The Mediterranean 19401945. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-84176-539-6.
• Collier, Martin; Pedley, Philip (2000). Germany 191945. Oxford: Heinemann. ISBN978-0-435-32721-7.
• Commager, Henry Steele (2004). The Story of the Second World War. Brassey’s. ISBN978-1-57488-741-9.
• Coogan, Anthony (1993). The Volunteer Armies of Northeast Trung Quốc. History Today. 43. Truy cập ngày 6 tháng 5 thời điểm năm 2012.
• Cook, Chris; Bewes, Diccon (1997). What Happened Where: A Guide to Places and Events in Twentieth-Century History. London: UCL Press. ISBN978-1-85728-532-1.
• Cowley, Robert; Parker, Geoffrey sửa đổi và biên tập (2001). The Reader’s Companion to Military History. Boston: Houghton Mifflin Company. ISBN978-0-618-12742-9.
• Darwin, John (2007). After Tamerlane: The Rise & Fall of Global Empires 14002000. London: Penguin Books. ISBN978-0-14-101022-9.
• Davies, Norman (2006). Europe at War 19391945: No Simple Victory. London: Macmillan. ix+544 pages. ISBN978-0-333-69285-1. OCLC70401618.
• Dear, I.C.B.; Foot, M.R.D. sửa đổi và biên tập (2001) [1995]. The Oxford Companion to World War II. Oxford: Oxford University Press. ISBN978-0-19-860446-4.
• DeLong, J. Bradford; Eichengreen, Barry (1993). The Marshall Plan: History’s Most Successful Structural Adjustment Program. Trong Rudiger Dornbusch; Wilhelm Nölling; Richard Layard (sửa đổi và biên tập). Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today. Cambridge, MA: MIT Press. tr.189230. ISBN978-0-262-04136-2.
• Dower, John W. (1986). War Without Mercy: Race and Power in the Pacific War. Thành Phố New York: Pantheon Books. ISBN978-0-394-50030-0.
• Drea, Edward J. (2003). In the Service of the Emperor: Essays on the Imperial Japanese Army. Lincoln, NE: University of Nebraska Press. ISBN978-0-8032-6638-4.
• de Grazia, Victoria; Paggi, Leonardo (Autumn 1991). Story of an Ordinary Massacre: Civitella della Chiana, 29 June, 1944. Cardozo Studies in Law and Literature. 3 (2): 15369. doi:10.1525/lal.1991.3.2.02a00030. JSTOR743479.
• Dunn, Dennis J. (1998). Caught Between Roosevelt & Stalin: America’s Ambassadors to Moscow. Lexington, KY: University Press of Kentucky. ISBN978-0-8131-2023-2.
• Eastman, Lloyd E. (1986). Nationalist Trung Quốc during the Sino-Japanese War 19371945. Trong John K. Fairbank; Denis Twitchett (sửa đổi và biên tập). The Cambridge History of Trung Quốc. 13: Republican Trung Quốc 19121949, Part 2. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN978-0-521-24338-4.
• Ellman, Michael (2002). Soviet Repression Statistics: Some Comments (PDF). Europe-Asia Studies. 54 (7): 11511172. doi:10.1080/0966813022000017177. JSTOR826310. Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 22 tháng 11 thời điểm năm 2012. Copy
• ; Maksudov, S. (1994). Soviet Deaths in the Great Patriotic War: A Note (PDF). Europe-Asia Studies. 46 (4): 67180. doi:10.1080/09668139408412190. JSTOR152934. PMID12288331.
• Emadi-Coffin, Barbara (2002). Rethinking International Organization: Deregulation and Global Governance. London & Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-415-19540-9.
• Erickson, John (2001). Moskalenko. Trong Shukman, Harold (sửa đổi và biên tập). Stalin’s Generals. London: Phoenix Press. tr.13754. ISBN978-1-84212-513-7.
• (2003). The Road to Stalingrad. London: Cassell Military. ISBN978-0-304-36541-8.
• Evans, David C.; Peattie, Mark R. (2012) [1997]. Kaigun: Strategy, Tactics, and Technology in the Imperial Japanese Navy. Annapolis, MD: Naval Institute Press. ISBN978-1-59114-244-7.
• Evans, Richard J. (2008). The Third Reich at War. London: Allen Lane. ISBN978-0-7139-9742-2.
• Fairbank, John King; Goldman, Merle (2006) [1994]. Trung Quốc: A New History (ấn bản 2). Cambridge: Harvard University Press. ISBN978-0-674-01828-0.
• Farrell, Brian P. (1993). Yes, Prime Minister: Barbarossa, Whipcord, and the Basis of British Grand Strategy, Autumn 1941. Journal of Military History. 57 (4): 599625. doi:10.2307/2944096. JSTOR2944096.
• Ferguson, Niall (2006). The War of the World: Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West. Penguin. ISBN978-0-14-311239-6.
• Forrest, Glen; Evans, Anthony; Gibbons, David (2012). The Illustrated Timeline of Military History. Thành Phố New York: The Rosen Publishing Group. ISBN978-1-4488-4794-5.
• Förster, Stig; Gessler, Myriam (2005). The Ultimate Horror: Reflections on Total War and Genocide. Trong Roger Chickering; Stig Förster; Bernd Greiner (sửa đổi và biên tập). A World at Total War: Global Conflict and the Politics of Destruction, 19371945. Cambridge: Cambridge University Press. tr.5368. ISBN978-0-521-83432-2.
• Frei, Norbert (2002). Adenauer’s Germany and the Nazi Past: The Politics of Amnesty and Integration. Thành Phố New York: Columbia University Press. ISBN978-0-231-11882-8.
• Gardiner, Robert; Brown, David K. sửa đổi và biên tập (2004). The Eclipse of the Big Gun: The Warship 19061945. London: Conway Maritime Press. ISBN978-0-85177-953-9.
• Garver, John W. (1988). Chinese-Soviet Relations, 19371945: The Diplomacy of Chinese Nationalism. Thành Phố New York: Oxford University Press. ISBN978-0-19-505432-3.
• Gilbert, Martin (1989). Second World War. London: Weidenfeld and Nicolson. ISBN978-0-297-79616-9.
• Glantz, David M. (1986). Soviet Defensive Tactics at Kursk, July 1943. Combined Arms Research Library. CSI Report No. 11. Command and General Staff College. OCLC278029256. Bản gốc tàng trữ ngày 6 tháng 3 năm 2008. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)
• (1989). Soviet Military Deception in the Second World War. Abingdon & Thành Phố New York: Frank Cass. ISBN978-0-7146-3347-3.
• (1998). When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler. Lawrence, KS: University Press of Kansas. ISBN978-0-7006-0899-7.
• (2001). The Soviet-German War 194145 Myths and Realities: A Survey Essay (PDF). Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 9 tháng 7 năm 2011.
• (2002). The Battle for Leningrad: 19411944. Lawrence, KS: University Press of Kansas. ISBN978-0-7006-1208-6.
• (2005). August Storm: The Soviet Strategic Offensive in Manchuria. Combined Arms Research Library. Leavenworth Papers. Command and General Staff College. OCLC78918907. Bản gốc tàng trữ ngày 2 tháng 3 năm 2008. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm trước đó. Đã bỏ qua tham số không rõ |dead-url= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)
• Goldstein, Margaret J. (2004). World War II: Europe. Minneapolis: Lerner Publications. ISBN978-0-8225-0139-8.
• Gordon, Andrew (2004). The greatest military armada ever launched. Trong Jane Penrose (sửa đổi và biên tập). The D-Day Companion. Oxford: Osprey Publishing. tr.127144. ISBN978-1-84176-779-6.
• Gordon, Robert S.C. (2012). The Holocaust in Italian Culture, 19442010. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN978-0-8047-6346-2.
• Grove, Eric J. (1995). A Service Vindicated, 19391946. Trong J.R. Hill (sửa đổi và biên tập). The Oxford Illustrated History of the Royal Navy. Oxford: Oxford University Press. tr.34880. ISBN978-0-19-211675-8.
• Hane, Mikiso (2001). Modern nhật bản: A Historical Survey (ấn bản 3). Boulder, CO: Westview Press. ISBN978-0-8133-3756-2.
• Hanhimäki, Jussi M. (1997). Containing Coexistence: America, Russia, and the “Finnish Solution”. Kent, OH: Kent State University Press. ISBN978-0-87338-558-9.
• Harris, Sheldon H. (2002). Factories of Death: Japanese Biological Warfare, 19321945, and the American Cover-up (ấn bản 2). London & Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-415-93214-1.
• Harrison, Mark (1998). The economics of World War II: an overview. Trong Mark Harrison (sửa đổi và biên tập). The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison. Cambridge: Cambridge University Press. tr.142. ISBN978-0-521-62046-8.
• Hart, Stephen; Hart, Russell; Hughes, Matthew (2000). The German Soldier in World War II. Osceola, WI: MBI Publishing Company. ISBN978-1-86227-073-2.
• Hauner, Milan (1978). Did Hitler Want a World Dominion?. Journal of Contemporary History. 13 (1): 1532. doi:10.1177/002200947801300102. JSTOR260090.
• Healy, Mark (1992). Kursk 1943: The Tide Turns in the East. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-85532-211-0.
• Hearn, Chester G. (2007). Carriers in Combat: The Air War at Sea. Mechanicsburg, PA: Stackpole Books. ISBN978-0-8117-3398-4.
• Hempel, Andrew (2005). Poland in World War II: An Illustrated Military History. Thành Phố New York: Hippocrene Books. ISBN978-0-7818-1004-3.
• Herbert, Ulrich (1994). Labor as spoils of conquest, 19331945. Trong David F. Crew (sửa đổi và biên tập). Nazism and German Society, 19331945. London & Thành Phố New York: Routledge. tr.21973. ISBN978-0-415-08239-6.
• Herf, Jeffrey (2003). The Nazi Extermination Camps and the Ally to the East. Could the Red Army and Air Force Have Stopped or Slowed the Final Solution?. Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History. 4 (4): 91330. doi:10.1353/kri.2003.0059.
• Hill, Alexander (2005). The War Behind The Eastern Front: The Soviet Partisan Movement In North-West Russia 19411944. London & Thành Phố New York: Frank Cass. ISBN978-0-7146-5711-0.
• Holland, James (2008). Italy’s Sorrow: A Year of War 194445. London: HarperPress. ISBN978-0-00-717645-8.
• Hosking, Geoffrey A. (2006). Rulers and Victims: The Russians in the Soviet Union. Cambridge: Harvard University Press. ISBN978-0-674-02178-5.
• Howard, Joshua H. (2004). Workers at War: Labor in Trung Quốc’s Arsenals, 19371953. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN978-0-8047-4896-4.
• Hsu, Long-hsuen; Chang, Ming-kai (1971). History of The Sino-Japanese War (19371945) (ấn bản 2). Chung Wu Publishers. ASINB00005W210.
• Ingram, Norman (2006). Pacifism. Trong Lawrence D. Kritzman; Brian J. Reilly (sửa đổi và biên tập). The Columbia History Of Twentieth-Century French Thought. Thành Phố New York: Columbia University Press. tr.7678. ISBN978-0-231-10791-4.
• Iriye, Akira (1981). Power and Culture: The Japanese-American War, 19411945. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN978-0-674-69580-1.
• Jackson, Ashley (2006). The British Empire and the Second World War. London & Thành Phố New York: Hambledon Continuum. ISBN978-1-85285-417-1.
• Joes, Anthony James (2004). Resisting Rebellion: The History And Politics of Counterinsurgency. Lexington: University Press of Kentucky. ISBN978-0-8131-2339-4.
• Jowett, Philip S. (2001). The Italian Army 194045, Volume 2: Africa 194043. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-85532-865-5.
• ; Andrew, Stephen (2002). The Japanese Army, 193145. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-84176-353-8.
• Jukes, Geoffrey (2001). Kuznetzov. Trong Harold Shukman (sửa đổi và biên tập). Stalin’s Generals. London: Phoenix Press. tr.10916. ISBN978-1-84212-513-7.
• Kantowicz, Edward R. (1999). The Rage of Nations. Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans Publishing Company. ISBN978-0-8028-4455-2.
• (2000). Coming Apart, Coming Together. Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans Publishing Company. ISBN978-0-8028-4456-9.
• Keeble, Curtis (1990). The historical perspective. Trong Alex Pravda; Peter J. Duncan (sửa đổi và biên tập). Soviet-British Relations Since the 1970s. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN978-0-521-37494-1.
• Keegan, John (1997). The Second World War. London: Pimlico. ISBN978-0-7126-7348-8.
• Kennedy, David M. (2001). Freedom from Fear: The American People in Depression and War, 19291945. Oxford University Press. ISBN978-0-19-514403-1.
• Kennedy-Pipe, Caroline (1995). Stalin’s Cold War: Soviet Strategies in Europe, 194356. Manchester: Manchester University Press. ISBN978-0-7190-4201-0.
• Kershaw, Ian (2001). Hitler, 19361945: Nemesis. Thành Phố New York: W.W. Norton]. ISBN978-0-393-04994-7.
• (2007). Fateful Choices: Ten Decisions That Changed the World, 19401941. London: Allen Lane. ISBN978-0-7139-9712-5.
• Kitson, Alison (2001). Germany 18581990: Hope, Terror, and Revival. Oxford: Oxford University Press. ISBN978-0-19-913417-5.
• Klavans, Richard A.; Di Benedetto, C. Anthony; Prudom, Melanie J. (1997). Understanding Competitive Interactions: The U.S. Commercial Aircraft Market. Journal of Managerial Issues. 9 (1): 13361. JSTOR40604127.
• Kleinfeld, Gerald R. (1983). Hitler’s Strike for Tikhvin. Military Affairs. 47 (3): 122128. doi:10.2307/1988082. JSTOR1988082.
• Koch, H.W. (1983). Hitler’s ‘Programme’ and the Genesis of Operation ‘Barbarossa‘. The Historical Journal. 26 (4): 891920. doi:10.1017/S0018246X00012747. JSTOR2639289.
• Kolko, Gabriel (1990) [1968]. The Politics of War: The World and United States Foreign Policy, 19431945. Thành Phố New York: Random House. ISBN978-0-679-72757-6.
• Laurier, Jim (2001). Tobruk 1941: Rommel’s Opening Move. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-84176-092-6.
• Lee, En-han (2002). The Nanking Massacre Reassessed: A Study of the Sino-Japanese Controversy over the Factual Number of Massacred Victims. Trong Robert Sabella; Fei Fei Li; David Liu (sửa đổi và biên tập). Nanking 1937: Memory and Healing. Armonk, NY: M.E. Sharpe. tr.4774. ISBN978-0-7656-0816-1.
• Leffler, Melvyn P.; Westad, Odd Arne sửa đổi và biên tập (2010). The Cambridge History of the Cold War. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN978-0-521-83938-9, in 3 volumes.
• Levine, Alan J. (1992). The Strategic Bombing of Germany, 19401945. Westport, CT: Praeger. ISBN978-0-275-94319-6.
• Lewis, Morton (1953). Japanese Plans and American Defenses. Trong Greenfield, Kent Roberts (sửa đổi và biên tập). The Fall of the Philippines. Washington, DC: US Government Printing Office. LCCN53-63678.
• Liberman, Peter (1996). Does Conquest Pay?: The Exploitation of Occupied Industrial Societies. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN978-0-691-02986-3.
• Liddell Hart, Basil (1977). History of the Second World War (ấn bản 4). London: Pan. ISBN978-0-330-23770-3.
• Lightbody, Bradley (2004). The Second World War: Ambitions to Nemesis. London & Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-415-22404-8.
• Lindberg, Michael; Todd, Daniel (2001). Brown-, Green- and Blue-Water Fleets: the Influence of Geography on Naval Warfare, 1861 to the Present. Westport, CT: Praeger. ISBN978-0-275-96486-3.
• Lowe, C.J.; Marzari, F. (2002). Italian Foreign Policy 18701940. London: Routledge. ISBN978-0-415-26681-9.
• Lynch, Michael (2010). The Chinese Civil War 194549. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-84176-671-3.
• Maddox, Robert James (1992). The United States and World War II. Boulder, CO: Westview Press. ISBN978-0-8133-0437-3.
• Maingot, Anthony P. (1994). The United States and the Caribbean: Challenges of an Asymmetrical Relationship. Boulder, CO: Westview Press. ISBN978-0-8133-2241-4.
• Mandelbaum, Michael (1988). The Fate of Nations: The Search for National Security in the Nineteenth and Twentieth Centuries. Cambridge University Press. tr.96. ISBN978-0-521-35790-6.
• Marston, Daniel (2005). The Pacific War Companion: From Pearl Harbor to Hiroshima. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-84176-882-3.
• Masaya, Shiraishi (1990). Japanese Relations with Vietnam, 19511987. Ithaca, NY: SEAP Publications. ISBN978-0-87727-122-2.
• May, Ernest R. (1955). The United States, the Soviet Union, and the Far Eastern War, 19411945. Pacific Historical Review. 24 (2): 15374. doi:10.2307/3634575. JSTOR3634575.
• Mazower, Mark (2008). Hitler’s Empire: Nazi Rule in Occupied Europe. London: Allen Lane. ISBN978-1-59420-188-2.
• Milner, Marc (1990). The Battle of the Atlantic. Trong Gooch, John (sửa đổi và biên tập). Decisive Campaigns of the Second World War. Abingdon: Frank Cass. tr.4566. ISBN978-0-7146-3369-5.
• Merritt Miner, Steven (2 tháng 11 năm 2018). “Things must be bad at the front”: Women in the Soviet Military during WWII. MCU Journal (bằng tiếng Anh) (Gender): 4164. doi:10.21140/mcuj.2018si02.
• Milward, A.S. (1964). The End of the Blitzkrieg. The Economic History Review. 16 (3): 499518. JSTOR2592851.
• (1992) [1977]. War, Economy, and Society, 19391945. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN978-0-520-03942-1.
• Minford, Patrick (1993). Reconstruction and the UK Postwar Welfare State: False Start and New Beginning. Trong Rudiger Dornbusch; Wilhelm Nölling; Richard Layard (sửa đổi và biên tập). Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today. Cambridge, MA: MIT Press. tr.11538. ISBN978-0-262-04136-2.
• Mingst, Karen A.; Karns, Margaret P. (2007). United Nations in the Twenty-First Century (ấn bản 3). Boulder, CO: Westview Press. ISBN978-0-8133-4346-4.
• Miscamble, Wilson D. (2007). From Roosevelt to Truman: Potsdam, Hiroshima, and the Cold War. Thành Phố New York: Cambridge University Press. ISBN978-0-521-86244-8.
• Mitcham, Samuel W. (2007) [1982]. Rommel’s Desert War: The Life and Death of the Afrika Korps. Mechanicsburg, PA: Stackpole Books. ISBN978-0-8117-3413-4.
• Mitter, Rana (năm trước). Forgotten Ally: Trung Quốc’s World War II, 19371945. Mariner Books. ISBN978-0-544-33450-2.
• Molinari, Andrea (2007). Desert Raiders: Axis and Allied Special Forces 194043. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-84603-006-2.
• Murray, Williamson (1983). Strategy for Defeat: The Luftwaffe, 19331945. Maxwell Air Force Base, AL: Air University Press. ISBN978-1-4294-9235-5.
• ; Millett, Allan Reed (2001). A War to Be Won: Fighting the Second World War. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN978-0-674-00680-5.
• Myers, Ramon; Peattie, Mark (1987). The Japanese Colonial Empire, 18951945. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN978-0-691-10222-1.
• Naimark, Norman (2010). The Sovietization of Eastern Europe, 19441953. Trong Melvyn P. Leffler; Odd Arne Westad (sửa đổi và biên tập). The Cambridge History of the Cold War. I: Origins. Cambridge: Cambridge University Press. tr.17597. ISBN978-0-521-83719-4.
• Neary, Ian (1992). nhật bản. Trong Martin Harrop (sửa đổi và biên tập). Power and Policy in Liberal Democracies. Cambridge: Cambridge University Press. tr.4970. ISBN978-0-521-34579-8.
• Neillands, Robin (2005). The Dieppe Raid: The Story of the Disastrous 1942 Expedition. Bloomington, IN: Indiana University Press. ISBN978-0-253-34781-7.
  • Neulen, Hans Werner (2000). In the skies of Europe Air Forces allied to the Luftwaffe 19391945. Ramsbury, Marlborough, UK: The Crowood Press. ISBN1-86126-799-1.
• Niewyk, Donald L.; Nicosia, Francis (2000). The Columbia Guide to the Holocaust. Thành Phố New York: Columbia University Press. ISBN978-0-231-11200-0.
• Overmans, Rüdiger (2004). Deutsche militärische Verluste im Zweiten Weltkrieg (bằng tiếng Đức). München: Oldenbourg-Verlag. ISBN978-3-486-59414-0.
• Overy, Richard (1994). War and Economy in the Third Reich. Thành Phố New York: Clarendon Press. ISBN978-0-19-820290-5.
• (1995). Why the Allies Won. London: Pimlico. ISBN978-0-7126-7453-9.
• (2004). The Dictators: Hitler’s Germany, Stalin’s Russia. Thành Phố New York: W.W. Norton. ISBN978-0-393-02030-4.
• ; Wheatcroft, Andrew (1999). The Road to War (ấn bản 2). London: Penguin Books. ISBN978-0-14-028530-7.
• O’Reilly, Charles T. (2001). Forgotten Battles: Italy’s War of Liberation, 19431945. Lanham, MD: Lexington Books. ISBN978-0-7391-0195-7.
• Painter, David S. (2012). Oil and the American Century (PDF). The Journal of American History. 99 (1): 2439. doi:10.1093/jahist/jas073.
• Padfield, Peter (1998). War Beneath the Sea: Submarine Conflict During World War II. Thành Phố New York: John Wiley. ISBN978-0-471-24945-0.
• Pape, Robert A. (1993). Why nhật bản Surrendered. International Security. 18 (2): 154201. doi:10.2307/2539100. JSTOR2539100.
• Parker, Danny S. (2004). Battle of the Bulge: Hitler’s Ardennes Offensive, 19441945 . Cambridge, MA: Da Capo Press. ISBN978-0-306-81391-7.
• Payne, Stanley G. (2008). Franco and Hitler: Spain, Germany, and World War II. New Haven, CT: Yale University Press. ISBN978-0-300-12282-4.
• Perez, Louis G. (1998). The History of nhật bản. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. ISBN978-0-313-30296-1.
• Petrov, Vladimir (1967). Money and Conquest: Allied Occupation Currencies in World War II. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. ISBN978-0-8018-0530-1.
• Polley, Martin (2000). An AZ of Modern Europe Since 1789. London & Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-415-18597-4.
• Portelli, Alessandro (2003). The Order Has Been Carried Out: History, Memory, and Meaning of a Nazi Massacre in Rome. Basingstoke & Thành Phố New York: Palgrave Macmillan. ISBN978-1403980083.
• Preston, P. W. (1998). Pacific Asia in the Global System: An Introduction. Oxford & Malden, MA: Blackwell Publishers. ISBN978-0-631-20238-7.
• Prins, Gwyn (2002). The Heart of War: On Power, Conflict and Obligation in the Twenty-First Century. London & Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-415-36960-2.
• Radtke, K.W. (1997). ‘Strategic’ concepts underlying the so-called Hirota foreign policy, 19337. Trong Aiko Ikeo (sửa đổi và biên tập). Economic Development in Twentieth Century East Asia: The International Context. London & Thành Phố New York: Routledge. tr.10020. ISBN978-0-415-14900-6.
• Rahn, Werner (2001). The War in the Pacific. Trong Horst Boog; Werner Rahn; Reinhard Stumpf; Bernd Wegner (sửa đổi và biên tập). Germany and the Second World War. VI: The Global War. Oxford: Clarendon Press. tr.191298. ISBN978-0-19-822888-2.
• Ratcliff, R.A. (2006). Delusions of Intelligence: Enigma, Ultra, and the End of Secure Ciphers. Thành Phố New York: Cambridge University Press. ISBN978-0-521-85522-8.
• Read, Anthony (2004). The Devil’s Disciples: Hitler’s Inner Circle. Thành Phố New York: W.W. Norton. ISBN978-0-393-04800-1.
• Read, Anthony; Fisher, David (2002) [1992]. The Fall Of Berlin. London: Pimlico. ISBN978-0-7126-0695-0.
• Record, Jeffery (2005). Appeasement Reconsidered: Investigating the Mythology of the 1930s (PDF). Diane Publishing. tr.50. ISBN978-1-58487-216-0. Truy cập ngày 15 tháng 11 năm 2009.
• Rees, Laurence (2008). World War II Behind Closed Doors: Stalin, the Nazis and the West. London: BBC Books. ISBN978-0-563-49335-8.
• Regan, Geoffrey (2004). The Brassey’s Book of Military Blunders. Brassey’s. ISBN978-1-57488-252-0.
• Reinhardt, Klaus (1992). Moscow The Turning Point: The Failure of Hitler’s Strategy in the Winter of 194142. Oxford: Berg. ISBN978-0-85496-695-0.
• Reynolds, David (2006). From World War to Cold War: Churchill, Roosevelt, and the International History of the 1940s. Oxford University Press. ISBN978-0-19-928411-5.
• Rich, Norman (1992) [1973]. Hitler’s War Aims, Volume I: Ideology, the Nazi State, and the Course of Expansion. Thành Phố New York: W.W. Norton. ISBN978-0-393-00802-9.
• Ritchie, Ella (1992). France. Trong Martin Harrop (sửa đổi và biên tập). Power and Policy in Liberal Democracies. Cambridge: Cambridge University Press. tr.2348. ISBN978-0-521-34579-8.
• Roberts, Cynthia A. (1995). Planning for War: The Red Army and the Catastrophe of 1941. Europe-Asia Studies. 47 (8): 12931326. doi:10.1080/09668139508412322. JSTOR153299.
• Roberts, Geoffrey (2006). Stalin’s Wars: From World War to Cold War, 19391953. New Haven, CT: Yale University Press. ISBN978-0-300-11204-7.
• Roberts, J.M. (1997). The Penguin History of Europe. London: Penguin Books. ISBN978-0-14-026561-3.
• Ropp, Theodore (2000). War in the Modern World . Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. ISBN978-0-8018-6445-2.
• Roskill, S.W. (1954). The War at Sea 19391945, Volume 1: The Defensive. History of the Second World War. United Kingdom Military Series. London: HMSO.
• Ross, Steven T. (1997). American War Plans, 19411945: The Test of Battle. Abingdon & Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-7146-4634-3.
• Rottman, Gordon L. (2002). World War II Pacific Island Guide: A Geo-Military Study. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN978-0-313-31395-0.
• Rotundo, Louis (1986). The Creation of Soviet Reserves and the 1941 Campaign. Military Affairs. 50 (1): 2128. doi:10.2307/1988530. JSTOR1988530.
• Salecker, Gene Eric (2001). Fortress Against the Sun: The B-17 Flying Fortress in the Pacific. Conshohocken, PA: Combined Publishing. ISBN978-1-58097-049-5.
• Schain, Martin A. sửa đổi và biên tập (2001). The Marshall Plan Fifty Years Later. London: Palgrave Macmillan. ISBN978-0-333-92983-4.
• Schmitz, David F. (2000). Henry L. Stimson: The First Wise Man. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN978-0-8420-2632-1.
• Schoppa, R. Keith (2011). In a Sea of Bitterness, Refugees during the Sino-Japanese War. Harvard University Press. ISBN978-0-674-05988-7.
• Sella, Amnon (1978). “Barbarossa”: Surprise Attack and Communication. Journal of Contemporary History. 13 (3): 55583. doi:10.1177/002200947801300308. JSTOR260209.
• (1983). Khalkhin-Gol: The Forgotten War. Journal of Contemporary History. 18 (4): 65187. JSTOR260307.
• Senn, Alfred Erich (2007). Lithuania 1940: Revolution from Above. Amsterdam & Thành Phố New York: Rodopi. ISBN978-90-420-2225-6.
• Shaw, Anthony (2000). World War II: Day by Day. Osceola, WI: MBI Publishing Company. ISBN978-0-7603-0939-1.
• Shepardson, Donald E. (1998). The Fall of Berlin and the Rise of a Myth. Journal of Military History. 62 (1): 13554. doi:10.2307/120398. JSTOR120398.
• Shirer, William L. (1990) [1960]. The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany. Thành Phố New York: Simon & Schuster. ISBN978-0-671-72868-7.
• Shore, Zachary (2003). What Hitler Knew: The Battle for Information in Nazi Foreign Policy. Thành Phố New York: Oxford University Press. ISBN978-0-19-518261-3.
• Slim, William (1956). Defeat into Victory. London: Cassell. ISBN978-0-304-29114-4.
• Smith, Alan (1993). Russia and the World Economy: Problems of Integration. London: Routledge. ISBN978-0-415-08924-1.
• Smith, J.W. (1994). The World’s Wasted Wealth 2: Save Our Wealth, Save Our Environment. Institute for Economic Democracy. ISBN978-0-9624423-2-2.
• Smith, Peter C. (2002) [1970]. Pedestal: The Convoy That Saved Malta (ấn bản 5). Manchester: Goodall. ISBN978-0-907579-19-9.
• Smith, David J.; Pabriks, Artis; Purs, Aldis; Lane, Thomas (2002). The Baltic States: Estonia, Latvia and Lithuania. London: Routledge. ISBN978-0-415-28580-3.
• Smith, Winston; Steadman, Ralph (2004). All Riot on the Western Front, Volume 3. Last Gasp. ISBN978-0-86719-616-0.
• Snyder, Timothy (2010). Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin. London: The Bodley Head. ISBN978-0-224-08141-2.
• Spring, D. W. (1986). The Soviet Decision for War against Finland, ngày 30 tháng 11 năm 1939. Soviet Studies. 38 (2): 20726. doi:10.1080/09668138608411636. JSTOR151203.
• Steinberg, Jonathan (1995). The Third Reich Reflected: German Civil Administration in the Occupied Soviet Union, 19414. The English Historical Review. 110 (437): 62051. doi:10.1093/ehr/cx.437.620. JSTOR578338.
• Steury, Donald P. (1987). Naval Intelligence, the Atlantic Campaign and the Sinking of the Bismarck: A Study in the Integration of Intelligence into the Conduct of Naval Warfare. Journal of Contemporary History. 22 (2): 20933. doi:10.1177/002200948702200202. JSTOR260931.
• Stueck, William (2010). The Korean War. Trong Melvyn P. Leffler; Odd Arne Westad (sửa đổi và biên tập). The Cambridge History of the Cold War. I: Origins. Cambridge: Cambridge University Press. tr.26687. ISBN978-0-521-83719-4.
• Sumner, Ian; Baker, Alix (2001). The Royal Navy 193945. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-84176-195-4.
• Swain, Bruce (2001). A Chronology of Australian Armed Forces at War 193945. Crows Nest: Allen & Unwin. ISBN978-1-86508-352-0.
• Swain, Geoffrey (1992). The Cominform: Tito’s International?. The Historical Journal. 35 (3): 64163. doi:10.1017/S0018246X00026017.
• Tanaka, Yuki (1996). Hidden Horrors: Japanese War Crimes in World War II. Boulder, CO: Westview Press. ISBN978-0-8133-2717-4.
• Taylor, A.J.P. (1961). The Origins of the Second World War. London: Hamish Hamilton.
• (1979). How Wars Begin. London: Hamish Hamilton. ISBN978-0-241-10017-2.
• Taylor, Jay (2009). The Generalissimo: Chiang Kai-shek and the Struggle for Modern Trung Quốc. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN978-0-674-03338-2.
• Thomas, Nigel; Andrew, Stephen (1998). German Army 19391945 (2): North Africa & Balkans. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-85532-640-8.
• Thompson, John Herd; Randall, Stephen J. (2008). Canada and the United States: Ambivalent Allies (ấn bản 4). Athens, GA: University of Georgia Press. ISBN978-0-8203-3113-3.
• Trachtenberg, Marc (1999). A Constructed Peace: The Making of the European Settlement, 19451963. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN978-0-691-00273-6.
• Tucker, Spencer C.; Roberts, Priscilla Mary (2004). Encyclopedia of World War II: A Political, Social, and Military History. ABC-CIO. ISBN978-1-57607-999-7.
• Umbreit, Hans (1991). The Battle for Hegemony in Western Europe. Trong P. S. Falla (sửa đổi và biên tập). Germany and the Second World War. 2: Germany’s Initial Conquests in Europe. Oxford: Oxford University Press. tr.227326. ISBN978-0-19-822885-1.
• United States Army (1986) [1953]. The German Campaigns in the Balkans (Spring 1941). Washington, DC: Department of the Army.
• Waltz, Susan (2002). Reclaiming and Rebuilding the History of the Universal Declaration of Human Rights. Third World Quarterly. 23 (3): 43748. doi:10.1080/01436590220138378. JSTOR3993535.
• Ward, Thomas A. (2010). Aerospace Propulsion Systems. Singapore: John Wiley & Sons. ISBN978-0-470-82497-9.
• Watson, William E. (2003). Tricolor and Crescent: France and the Islamic World. Westport, CT: Praeger. ISBN978-0-275-97470-1.
• Weinberg, Gerhard L. (2005). A World at Arms: A Global History of World War II (ấn bản 2). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN978-0-521-85316-3.; comprehensive overview with emphasis on diplomacy
• Wettig, Gerhard (2008). Stalin and the Cold War in Europe: The Emergence and Development of East-West Conflict, 19391953. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN978-0-7425-5542-6.
• Wiest, Andrew; Barbier, M.K. (2002). Strategy and Tactics: Infantry Warfare. St Paul, MN: MBI Publishing Company. ISBN978-0-7603-1401-2.
• Williams, Andrew (2006). Liberalism and War: The Victors and the Vanquished. Abingdon & Thành Phố New York: Routledge. ISBN978-0-415-35980-1.
• Wilt, Alan F. (1981). Hitler’s Late Summer Pause in 1941. Military Affairs. 45 (4): 18791. doi:10.2307/1987464. JSTOR1987464.
• Wohlstetter, Roberta (1962). Pearl Harbor: Warning and Decision. Palo Alto, CA: Stanford University Press. ISBN978-0-8047-0597-4.
• Wolf, Holger C. (1993). The Lucky Miracle: Germany 19451951. Trong Rudiger Dornbusch; Wilhelm Nölling; Richard Layard (sửa đổi và biên tập). Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today. Cambridge: MIT Press. tr.2956. ISBN978-0-262-04136-2.
• Wood, James B. (2007). Japanese Military Strategy in the Pacific War: Was Defeat Inevitable?. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN978-0-7425-5339-2.
• Yoder, Amos (1997). The Evolution of the United Nations System (ấn bản 3). London & Washington, DC: Taylor & Francis. ISBN978-1-56032-546-8.
• Zalampas, Michael (1989). Adolf Hitler and the Third Reich in American magazines, 19231939. Bowling Green University Popular Press. ISBN978-0-87972-462-7.
• Zaloga, Steven J. (1996). Bagration 1944: The Destruction of Army Group Centre. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-85532-478-7.
• (2002). Poland 1939: The Birth of Blitzkrieg. Oxford: Osprey Publishing. ISBN978-1-84176-408-5.
• Zeiler, Thomas W. (2004). Unconditional Defeat: nhật bản, America, and the End of World War II. Wilmington, DE: Scholarly Resources. ISBN978-0-8420-2991-9.
• Zetterling, Niklas; Tamelander, Michael (2009). Bismarck: The Final Days of Germany’s Greatest Battleship. Drexel Hill, PA: Casemate. ISBN978-1-935149-04-0.

Đọc thêm

• Barrett, David P.; Shyu, Lawrence N. (2001). Trung Quốc in the Anti-Japanese War, 19371945: Politics, Culture and Society. Thành Phố New York: Peter Lang. ISBN978-0-8204-4556-4.
• Budiansky, Stephen (2001). Battle of Wits: The Complete Story of Codebreaking in World War II. London: Penguin Books. ISBN978-0-14-028105-7.
• Davidson, Eugene (1999). The Death and Life of Germany: An Account of the American Occupation. University of Missouri Press. ISBN978-0-8262-1249-8.
• Fitzgerald, Stephanie (2011). Children of the Holocaust. Mankato, MN: Compass Point Books. ISBN978-0-7565-4390-7.
• Garthoff, Raymond L. (1969). The Soviet Manchurian Campaign, August 1945. Military Affairs. 33 (2): 31236. doi:10.2307/1983926. JSTOR1983926.
• Gilbert, Martin (2001). Final Solution. Trong Dear, Ian; Foot, Richard D. (sửa đổi và biên tập). The Oxford Companion to World War II. Oxford: Oxford University Press. tr.28592. ISBN978-0-19-280670-3.
• Hedgepeth, Sonja; Saidel, Rochelle (2010). Sexual Violence against Jewish Women During the Holocaust. Lebanon, NH: University Press of New England. ISBN978-1-58465-904-4.
• Macksey, Kenneth (1997) [1979]. Rommel: Battles and Campaigns. Cambridge,MA: Da Capo Press. ISBN978-0-306-80786-2.
• Morison, Samuel Eliot (2002). History of United States Naval Operations in World War II. 14: Victory in the Pacific, 1945. Champaign,IL: University of Illinois Press. ISBN978-0-252-07065-5.
• Schofield, B.B. (1981). The Defeat of the U-Boats during World War II. Journal of Contemporary History. 16 (1): 11929. doi:10.1177/002200948101600107. JSTOR260619. S2CID161422881.
• Sommerville, Donald (2008). The Complete Illustrated History of World War Two: An Authoritative Account of the Deadliest Conflict in Human History with Analysis of Decisive Encounters and Landmark Engagements. Leicester: Lorenz Books. ISBN978-0-7548-1898-4.

Liên kết ngoài

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Chiến tranh toàn thế giới thứ hai.

• (tiếng Anh) Databasis van die Tweede Wêreldoorlog. Lưu trữ 2009-04-16 tại Wayback Machine
• (tiếng Đức) Die Deutsche Welle se spesiale afdeling oor die Tweede Wêreldoorlog. Lưu trữ 2005-05-07 tại Wayback Machine
• (tiếng Anh) Kanada en die Tweede Wêreldoorlog
• (tiếng Đức) Die einde van die Tweede Wêreldoorlog in Duitsland
• (tiếng Anh) Die Tweede Wêreldoorlog
• Chiến tranh toàn thế giới II (1939 – 45) tại Từ điển bách khoa Việt Nam
• World War II (19391945) tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
• WW2 People’s War – Dự án của BBC: Thu thập những mẩu chuyện của những người dân thường thì trong Chiến tranh toàn thế giới thứ hai
• BBC Online – History – World War II Lịch sử BBC: Thế chiến thứ hai
• West Point Maps of the European War
• West Point Maps of the Asian-Pacific War
• Radio News From 1938 to 1945
• World War II Propaganda Leaflet Archive
• The Art of War Online Exhibition at the UK National Archive
• Deutsche Welle special section on World War II
• Atlas of the World Battle Fronts

Reply
4
0
Chia sẻ

đoạn Clip hướng dẫn Share Link Cập nhật Sự đối đầu giữa hai cực Xô Mỹ trong cuộc chiến tranh lạnh được biểu lộ rõ ràng nhất qua ?

– Một số Keyword tìm kiếm nhiều : ” Video full hướng dẫn Sự đối đầu giữa hai cực Xô Mỹ trong cuộc chiến tranh lạnh được biểu lộ rõ ràng nhất qua tiên tiến và phát triển nhất , Chia Sẻ Link Down Sự đối đầu giữa hai cực Xô Mỹ trong cuộc chiến tranh lạnh được biểu lộ rõ ràng nhất qua “.

Thảo Luận vướng mắc về Sự đối đầu giữa hai cực Xô Mỹ trong cuộc chiến tranh lạnh được biểu lộ rõ ràng nhất qua

Bạn trọn vẹn có thể để lại Comments nếu gặp yếu tố chưa hiểu nha.
#Sự #đối #đầu #giữa #hai #cực #Xô #Mỹ #trong #chiến #tranh #lạnh #được #biểu #hiện #rõ #nét #nhất #qua