Mục lục bài viết
Thủ Thuật về Tại sao không tồn tại ngày 31 tết Mới Nhất
Update: 2022-03-31 07:06:14,Bạn Cần tương hỗ về Tại sao không tồn tại ngày 31 tết. Bạn trọn vẹn có thể lại Thảo luận ở phía dưới để Ad được tương hỗ.
Tóm lược đại ý quan trọng trong bài
- Một số khu vực khác
- Rằm tháng Chạp
- Cúng ông Công ông Táo
- Tất niên
- Các hoạt động giải trí và sinh hoạt chính
- Dọn dẹp, trang trí
- Ẩm thực ngày Tết
- Trong văn hóa truyền thống-nghệ thuật và thẩm mỹ
- Lễ hội Tết
- Tín ngưỡng ngày Tết
Tết Nguyên Đán (còn gọi là Tết Cả[1], Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền hay đơn thuần và giản dị là Tết) là dịp lễ thời gian đầu xuân mới mới theo âm lịch của những dân tộc bản địa thuộc Vùng văn hóa truyền thống Đông Á, gồm có Trung Quốc, Nhật Bản, bán hòn đảo Triều Tiên, Đài Loan và Việt Nam. Theo dòng chuyển lịch sử dân tộc bản địa, người Nhật Bản bỏ Tết Nguyên Đán, còn người Trung Quốc, Triều Tiên và Việt Nam vẫn giữ truyền thống cuội nguồn đón Tết này mặc dầu định cư tại nước khác.
Tết Nguyên Đán
Một con phố ở Thành phố Hồ Chí Minh ngày Tết Nguyên Đán Đinh Hợi (thời gian đầu xuân mới 2007)
Tên chính thứcTết Nguyên ĐánTên gọi khácTếtMàu phụng vụĐỏKiểuTôn giáo, văn hóa truyền thống, quốc giaÝ nghĩaĐánh dấu ngày thứ nhất của năm mới tết đến theo âm lịchNgàyMùng 1 tháng Giêng (Âm lịch)Năm 2021Dương Lịch – Thứ Sáu, Ngày 12 Tháng 2 – Tân SửuNăm 2022Dương Lịch – Thứ Ba, Ngày 1 Tháng 2 – Nhâm DầnNăm 2023Dương Lịch – Chủ Nhật, Ngày 22 tháng 1 – Quý MãoHoạt độngThăm hỏi bạn hữu, người thân trong gia đình
Thờ cúng tổ tiên
Mừng tuổi
Mở số 1 nămLiên quan đếnTết Việt Nam, Tết Nhật Bản, Tết Trung Quốc, Tết Triều Tiên
Tại Việt Nam trước thời điểm ngày Tết còn tồn tại phong tục như “cúng Táo Quân” (23 tháng Chạp Âm lịch) và “cúng Tất Niên” (29 hoặc 30 tháng Chạp Âm lịch). Vì Tết tính theo Âm lịch nên Tết Nguyên Đán của Việt Nam muộn hơn Tết Dương lịch (hay Tết Tây). Do quy luật 3 năm nhuận một tháng của âm lịch nên ngày thời gian đầu xuân mới mới của dịp Tết Nguyên đán không lúc nào trước thời điểm ngày 21 tháng 1 Dương lịch và sau ngày 20 tháng 2 Dương lịch mà rơi vào Một trong những ngày này. Toàn bộ dịp Tết Nguyên đán thường niên thường kéo dãn trong tầm 7 đến 8 ngày thời gian ở thời gian cuối năm cũ và 7 ngày thời gian đầu xuân mới mới mới (23 tháng Chạp đến hết ngày 7 tháng Giêng).[2]
Hàng năm, Tết được tổ chức triển khai vào trong thời gian ngày mồng 1 (hay mùng 1[3]) tháng Giêng âm lịch trên toàn nước Việt Nam và ở một vài nước khác có xã hội người Việt sinh sống. Sắm cây đào và cây quất ở miền Bắc, hay cây mai ở miền Trung và miền Nam sẽ là yếu tố sẵn sàng không thể thiếu trong những ngày giáp Tết. Sau đó, trong những ngày Tết, những mái ấm gia đình sum họp bên nhau, cùng thăm hỏi động viên người thân trong gia đình, dành những lời chúc mừng tốt đẹp, mừng tuổi và thờ cúng tổ tiên.
Từ tết trong tiếng Việt là âm Hán Việt cổ của chữ 節, mà âm Hán-Việt tân tiến đọc là tiết. Tết và tiết đều bắt nguồn từ âm đọc trong tiếng Hán trung cổ của chữ “節”. “tết” xuất hiện trước “tiết”, vào quá trình chữ “tiết” 節 có âm đọc trong tiếng Hán trung cổ là /tset/. “Tiết” xuất hiện sau “tết”, vào quá trình âm đọc trong tiếng Hán trung cổ của chữ “tiết” 節 đã biến hóa thành /tsiet/. Ban đầu cả “tết” và “tiết” đều được phát âm tựa như âm đọc của chữ “tiết” 節 trong tiếng Hán ở thời gian chúng được tiếng Việt vay mượn, về sau do sự biến hóa của ngữ âm tiếng Việt cách phát âm của chúng đã thay đổi thành “tết” và “tiết” như lúc bấy giờ.[4]
“Tết Nguyên Đán” vốn không phải là “Tiết Nguyên Đán” trong 24 điểm “Tiết khí” (chữ Hán: 節氣) của Thời tiết phân loại theo lịch Mặt trăng (Nông lịch). Từ “nguyên” 元 trong “Nguyên Đán” 元旦 tức là yếu tố khởi đầu hay là sơ khai và “đán” 旦 tức là buổi sáng sớm hay là bình minh. Nghĩa gốc của từ “Nguyên Đán” 元旦 là chỉ “Buổi sáng thứ nhất/Ngày thứ nhất (tức ngày mồng một) của một năm Nông lịch”.[5][6][7]
Hiện nay, tại Trung Quốc, Tết âm lịch không hề được gọi là Tết Nguyên Đán nữa. Tại Trung Quốc đại lục, thời Dân quốc, năm xây dựng Trung Hoa Dân quốc (năm 1912) được lấy làm mốc khởi thuỷ để định tên năm dương lịch. Năm xây dựng Trung Hoa Dân quốc sẽ là Trung Hoa Dân quốc năm thứ nhất. Năm sau Dân quốc năm thứ nhất, tức là Công nguyên năm 1913, là Dân quốc năm thứ hai, năm 1914 là Dân quốc năm thứ ba, năm 1915 là Dân quốc năm thứ tư… Lấy số năm Công nguyên trừ cho 1911 thì sẽ ra số năm Dân quốc tương ứng của năm Công nguyên đó.[8][9] Ngày 27 tháng 9 năm 1949, tại Hội nghị Toàn thể Khoá I Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc quyết định hành động gọi tên trong năm dương lịch theo thứ tự trong kỷ nguyên Công lịch, chính thức quy định ngày một tháng 1 dương lịch (tức Tết Tây) gọi là “Nguyên đán”, ngày mồng một tháng giêng nông lịch gọi là “Xuân tiết” (chữ Hán: 春節, pinyin: chūnjié) (nghĩa là liên hoan ngày xuân).[7][10]
Hai miền Nam Bắc Việt Nam từ sau năm 1975 đều cùng sử dụng múi giờ GMT+7 (trước đó Việt Nam Dân chủ Cộng hoà sử dụng múi giờ GMT+7, còn Việt Nam Cộng hoà sử dụng múi giờ GMT+8 tựa như Trung Quốc), Trung Quốc thì sử dụng múi giờ GMT+8. Do Việt Nam và Trung Quốc sử dụng hai múi giờ rất khác nhau, âm lịch Việt Nam và âm lịch Trung Quốc cũng luôn có thể có đôi chút khác lạ, có những lúc thì chỉ lệch có một giờ, có những lúc thì lệch đến một tháng. Vì vậy mà có năm Việt Nam đón Tết cùng trong ngày với Trung Quốc, có năm lại đón Tết trước hoặc sau Trung Quốc.[11][12] Năm 1985, Việt Nam đón Tết trước Trung Quốc 1 tháng.[13]
Văn hóa Đông Á – thuộc văn minh nông nghiệp lúa nước – do nhu yếu canh tác nông nghiệp đã “phân loại” thời hạn trong một năm thành 24 tiết khí rất khác nhau (và ứng với mỗi tiết này còn có thuở nào khắc “giao thừa”) trong số đó tiết quan trọng nhất là tiết khởi đầu của một chu kỳ luân hồi canh tác, gieo trồng, tức là Tiết Nguyên Đán. Sau này được nghe biết là Tết Nguyên Đán. Năm mới của Việt Nam bị tác động bởi nền văn mình lúa nước cổ đại.[14]
Việt Nam
“
Thường năm, trước lễ Tết hai ngày, vua đi xe ngự-dụng, những quan tuỳ tùng đều mặc triều-phục hầu đạo tiền, tế điện Đế-Thích. Ngày 30 Tết, vua ngồi giữa cửa Đoan-Củng, những bề tôi đều làm lễ, lễ rồi, xem những con hát múa trăm lối. Tối lại qua cung Động-Nhân, bái yết Tiên-Vương. Đêm ấy đoàn thầy tu vào nội làm lễ “Khu-Na” (nghĩa là đuổi tà ma quỷ mị). Dân-gian thì Open đốt pháo tre, cỗ bàn trà rượu cúng tổ. Con trai con gái nhà nghèo, không tồn tại người mai dong để làm hôn-lễ, thì tự mình phối thích phù hợp với nhau. Ngày Nguyên-Đán, vào lúc canh năm, vua ngồi trên điện Vĩnh-Thọ, những tôn-tử (con cháu nhà vua), những quan cận-thần làm lễ hạ trước, rồi vào cung Trường-Xuân, vọng bái những lăng tổ. Buổi sáng sớm, vua ngồi trên điện Thiên-An, những phi tần sắp lớp ngồi, những quan trong nội đứng lộn xộn trước điện đánh thổi những bài ca-nhạc trước đại-đình. Con cháu nhà vua và bề tôi sắp hàng bái hạ, ba lần rót rượu dâng lên. Xong, những tôn-tử lên điện chầu và dự yến. Các quan nội-thần ngồi tiểu điện phía tây, những quan ngoại thần ngồi hai bên tả hữu vua, ăn tiệc, đến trưa lần lượt đi ra. Các thợ khéo làm một chiếc đài “Chúng-tiên” hai tầng ở trước điện, một lúc thì cái đài ấy làm xong, vàng ngọc sáng chói. Vua ngồi ăn trên đài ấy, những quan làm lễ, trước sau chín lạy, và chín tuần rượu rồi giải-tán. Ngày mồng hai Tết, những quan đều làm lễ riêng trong nhà. Ngày mồng ba Tết, vua ngồi trên gác Đại-Hưng, xem những tôn-tử và những quan nội-cung đánh quả bóng (quả cầu thêu), hễ bắt được mà không rơi xuống đất là thắng. Quả bóng lấy gấm mà làm, bằng nắm tay đứa bé, có tua đeo lòng thòng đến hai mươi sợi. Mùng năm Tết, lễ khai-hạ, ăn yến xong thì để quan và dân lễ những chùa miếu và du-ngoạn những vườn hoa.
”
— Tóm lược đoạn chép rõ ràng của Lê Tắc về việc đón Tết của người Việt trong sách An Nam chí lược vào thế kỉ XIII.[15]
Cũng trong sách An Nam chí lược của Lê Tắc, người Việt có phong tục khác lạ với Trung Quốc, dân thường hay vẽ mình, ưa uống rượu, dùng trầu cau mời khách, hay ăn dưa mắm, những vật dưới biển và đã tổ chức triển khai lễ Tết. Ông còn ghi chép rằng dân Việt đón lễ Tết từ thời gian tháng giêng cho tới tháng 3 âm lịch, chơi nhiều trò chơi như đá bóng, đá cầu, đánh cờ, đấu vật và tổ chức triển khai tế lễ.[15] Một học giả khác là Lê Quý Đôn chép trong sách Kiến văn tiểu lục rằng nước Việt thời nhà Lý, đã tiến hành những lễ nghi quan trọng như lập Đàn phong vân để cầu mưa, lập đàn xã tắc để cầu cho quanh năm được mùa, dùng ngày lập xuân để làm lễ nghinh xuân. Lê Quý Đôn viết rằng thời Hồng Đức (1442-1497) lễ Nguyên đán là ngày lễ quan trọng số 1, trăm quan phải vào chầu vua.[16]
Một số khu vực khác
Đông Á
Theo lịch sử dân tộc bản địa Trung Quốc, nguồn gốc Tết Nguyên Đán có từ thời gian năm Tam Hoàng Ngũ Đế 2879 TCN thay đổi theo từng thời kỳ. Tuy nhiên, Tam Hoàng Ngũ Đế cũng chỉ là những nhân vật truyền thuyết.
Lịch sử Trung Quốc cũng nhận định rằng Tết được thay đổi qua những thời kỳ. Đời Tam đại, nhà Hạ chuộng màu đen nên lựa chọn tháng giêng, tức tháng Dần. Nhà Thương thích white color nên lấy tháng Sửu, tức tháng chạp, làm tháng thời gian đầu xuân mới. Nhà Chu ưa sắc đỏ nên lựa chọn tháng Tý, tức tháng mười một, làm tháng Tết. Các vua chúa nói trên ý niệm về ngày giờ “tạo thiên lập địa” như sau: giờ Tý thì có trời, giờ Sửu thì có đất, giờ Dần sinh loài người nên đưa ra ngày Tết rất khác nhau.[17] Đời Đông Chu, Khổng Tử đổi ngày Tết vào một trong những tháng nhất định là tháng Dần. Đời nhà Tần (thế kỷ III TCN), Tần Thủy Hoàng lại đổi qua tháng Hợi, tức tháng mười. Đến thời nhà Hán, Hán Vũ Đế (140 TCN) lại đặt ngày Tết vào tháng Dần, tức tháng giêng. Từ đó về sau, không hề triều đại nào thay đổi về tháng Tết nữa. Song những rõ ràng này chỉ tìm thấy trong sách sử Trung Quốc, không tồn tại những nguồn tư liệu khác để kiểm chứng. Theo những nghiên cứu và phân tích mới gần đây, thực tiễn dân cư Bách Việt rất mất thời hạn rồi ăn Tết vào tháng Tý (tháng 11 âm lịch ngày này) đến thời Hán mới chính thức đổi thành tháng Dần (tháng Giêng).[18]
Trước năm 1967, Việt Nam lấy múi giờ Bắc Kinh làm đúng cho âm lịch. Ngày 8 tháng 8 năm 1967, nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phát hành đổi lịch dùng múi giờ GMT+7 làm chuẩn ở miền Bắc. Vì thế hai miền nam bắc Việt Nam đón Tết Mậu Thân hai ngày rất khác nhau (miền Bắc ngày 29 tháng một trong lúc miền Nam thì ngày 30 tháng 1).[19] Từ năm 1976, cả hai miền nam bắc mới dùng chung múi giờ GMT+7.
Không chỉ có Trung Quốc và Việt Nam có Tết Nguyên Đán, mà một số trong những vương quốc ở Đông Á cũng luôn có thể có Tết này. Chẳng hạn, so với những người Đài Loan, Tết Nguyên Đán là dịp lễ quan trọng nhất, là những ngày mà mọi người ở Đài Loan quây quần bên nhau, cùng nhau đoàn viên sau một năm thao tác vất vả. Họ có liên hoan thả đèn lồng được tổ chức triển khai tại làng cổ Thập Phần vào dịp này.
Tết Nguyên Đán ở Hồng Kông cũng mang nhiều điểm tương tự với Trung Quốc nhưng cách đón Tết của người Hồng Kông vô cùng rực rỡ khi trộn lẫn giữa nền văn hóa cổ truyền truyền thống truyền thống cuội nguồn Phương Đông với nét văn hóa truyền thống phóng khoáng, mới mẻ của phương Tây. Lúc sẵn sàng đón Tết, người dân Hồng Kông cũng lau dọn nhà cửa thật sạch, trang trí giấy đỏ. Trẻ em thì được lì xì, người lớn chúc tụng nhau một năm mới tết đến niềm hạnh phúc[20].
Trong văn hóa truyền thống Nước Hàn, ngày lễ lớn số 1 trong năm cũng đó là Tết Nguyên Đán, hay còn gọi là Seollal, ngày xua đuổi linh hồn xấu xa, điều xui xẻo và đón nhận điều tốt lành. Tương tự như ở Việt Nam, Tết khởi đầu từ thời gian ngày một/1 Âm lịch và thường kéo dãn trong 3 ngày[20]. Tết của người dân bán hòn đảo Triều Tiên kéo dãn hàng tuần với nhiều phong tục truyền thống cuội nguồn như dán hình thú hoang dã lên cửa để cầu may, xem tướng số, đón mặt trăng… Ngày lễ Seollal đã từng bị bãi bỏ trong tầm thời hạn dài, nhưng nay được phục hồi và công nhận là ngày lễ vương quốc ở Bắc Triều Tiên và Nước Hàn.
Tết Âm Lịch hay còn gọi là Tết Tháng Trắng, Tết Nguyên Đán là một trong những dịp lễ lớn số 1 trong năm ở Mông Cổ. Đây là thời khắc báo hiệu ngày đông lạnh buốt đã kết thúc, là dịp để mái ấm gia đình sum vầy và thắt chặt quan hệ. Những ngày thời gian đầu xuân mới mới, người Mông Cổ sẽ chỉ mặc trang phục dân tộc bản địa. Họ quay quần cùng nhau, trò truyện, vui đùa, trao đổi những món ăn và thưởng thức chúng.
Ở Nhật Bản tuy nhiên đã ngừng đón Tết theo âm lịch để chuyển sang đón Tết theo dương lịch (xem Tết Nhật Bản) từ thời gian năm 1873 trong thời kỳ Minh Trị duy tân, tuy nhiên ở một số trong những địa phương phía nam Nhật Bản như Okinawa thì người dân vẫn đón Tết theo âm lịch và một số trong những liên hoan Tết âm lịch vẫn được tổ chức triển khai ở một vài vị trí. Nhưng Tết âm lịch không sẽ là ngày lễ vương quốc của Nhật Bản nên mọi người vẫn phải đi thao tác, đi học[21].
Khu vực Đông Nam Á
Ở Singapore, người dân đón Tết truyền thống cuội nguồn cùng thời gian với Tết Nguyên đán của người Việt Nam. Những ngày Tết ở Singapore thường trình làng với Lễ hội ngày xuân với 3 sự kiện nổi trội: Lễ hội Hoa đăng, Lễ hội Singapore River Hongbao và Lễ hội đường phố Chingay, kéo dãn từ mùng 1 Tết cho tới 15 tháng Giêng âm lịch. Mỗi liên hoan đều mang đậm màu xuân, vui tươi và có thật nhiều người dân tham gia.
Ở Malaysia, một phần tư dân số Malaysia là người Hoa kiều, vì vậy Tết Nguyên đán cũng là một dịp rất quan trọng với họ. Nó cũng rất sẽ là kỳ nghỉ chính thức tại vương quốc này[20].
Người Việt Nam ý niệm rằng ngày Tết thì toàn bộ mọi thứ đều phải thật sớm và mới.[22] Do đó trước thời điểm ngày Tết khoảng chừng hơn 2 tuần, những mái ấm gia đình đã sắm sửa cho ngày Tết. Họ thường quét dọn, trang trí nhà cửa, mua hoa, sắm thức ăn… thật chu đáo cho ngày Tết. Ngoài ra, toàn bộ những vật dụng không thiết yếu hoặc bị cho là đem lại điềm gở cũng trở nên vứt bỏ.
Rằm tháng Chạp
Rằm tháng Chạp là lễ cúng rằm của tháng tổng kết ở đầu cuối của một năm, sẵn sàng cho lễ cúng ông Táo và lễ Giao Thừa đón tết tết đến. Chính vì vậy, nhiều mái ấm gia đình Việt coi trọng lễ này hơn những lễ cúng rằm khác trong năm. Các lễ nghi và thủ tục cúng rằm tháng Chạp cũng rất được sẵn sàng chu đáo, kỹ lưỡng hơn. Rằm tháng Chạp vào trong thời gian ngày 15 tháng ở đầu cuối âm lịch, tức là chỉ từ 8 ngày nữa đến Tết ông Táo, và khoảng chừng nửa tháng nữa là đến lễ cũng tất niên thời gian ở thời gian cuối năm đón tết tết đến.
Cúng ông Công ông Táo
Một mái ấm gia đình đang gói bánh chưng sẵn sàng cho ngày Tết Âm lịch.
Công việc chính thức sửa soạn đón Tết của người Việt Nam thường khởi đầu từ thời gian ngày 23 tháng Chạp, là ngày mà người Việt cúng ông Táo (Táo quân). Theo quan điểm của người Việt thì ông Táo vừa là thần nhà bếp trong nhà vừa là người ghi chép toàn bộ những việc làm tốt xấu mà con người đã làm trong năm cũ và văn bản báo cáo giải trình với Ngọc Hoàng những yếu tố tốt xấu của gia chủ. Ông Táo được cúng vào trưa hoặc chiều ngày 23 tháng Chạp âm lịch thường niên. Lễ cúng gồm có hương (nhang), nến, hoa quả, vàng mã và hai mũ đàn ông, một mũ đàn bà kèm theo ba con cá chép vàng (cá chép vàng thật hoặc cá chép vàng làm bằng giấy kèm theo cỗ mũ). Theo sự tích ông Táo, cá chép vàng sẽ đưa ông Táo vượt qua Vũ Môn để lên Thiên đình gặp Ngọc Hoàng. Một số mái ấm gia đình ở nông thôn vẫn còn đấy gìn giữ phong tục dựng cây nêu, trong lúc ở thành phố, phong tục này đã biết thành quên béng. Theo phong tục, cây nêu được dựng lên để chống lại quỷ dữ và những điềm gở. Cây nêu thường được treo hoặc trang trí thêm những thứ sẽ là để dọa ma quỷ như: tỏi, xương rồng, hình nộm và lá dứa. Trước ngày Tết, người Việt cũng sẵn sàng bánh chưng, bánh giầy còn ở miền nam thì loại bánh phổ cập là bánh tét và những món ăn thịnh soạn để dâng lên tổ tiên.[23]
Tất niên
Ngày Tất niên trọn vẹn có thể là ngày 30 tháng Chạp (nếu là năm đủ) hoặc 29 tháng Chạp (nếu là năm thiếu). Đây là ngày mái ấm gia đình sum họp lại với nhau để ăn cơm buổi tất niên thời gian ở thời gian cuối năm. Buổi tối ngày này, người ta làm cỗ cúng tất niên thời gian ở thời gian cuối năm. Giữa ngày 30 (hoặc 29) tháng Chạp và ngày mồng 1 tháng Giêng, giờ Tý (từ 23 giờ ngày hôm trước đến 1 giờ hôm sau), trong số đó thời gian khởi đầu giờ Chính Tý (0 giờ 0 phút 0 giây ngày Mồng 1 tháng Giêng) là thời khắc quan trọng nhất của dịp Tết. Nó ghi lại sự chuyển giao năm cũ và năm mới tết đến, nó được gọi là Giao thừa. Để ghi nhận thời khắc này, người ta thường làm hai mâm cỗ. Một mâm cúng gia tiên tại bàn thờ cúng ở trong nhà mình và một mâm cúng thiên địa ở khoảng chừng sân trước nhà. Một số xã hội lấy con hổ là vật thờ thì gọi là cúng Ông Ba Mươi. Một số xã hội khác thì có một phần cỗ dành để cúng chúng sinh, cúng những cô hồn thong thả không nơi nương tựa.
Một cụ già mặc áo the để cúng tất niên thời gian ở thời gian cuối năm.
Sắp dọn bàn thờ cúng
Trong mái ấm gia đình người Việt thường có một bàn thờ cúng tổ tiên, ông bà (hay còn gọi ông vải[24]). Cách trang trí và sắp xếp bàn thờ cúng rất khác nhau tùy từng từng nhà. Biền, bàn thờ cúng là nơi tưởng niệm, là toàn thế giới thu nhỏ của người đã khuất. Hai cây đèn tượng trưng cho Mặt Trời, Mặt Trăng và hương là tinh tú. Một bát hương đặt tại chính giữa (trọn vẹn có thể có hai bát hương nhỏ hơn đặt đối xứng hai bên). Phía sau hai cây đèn thường có hai cành hoa cúc giấy với nhiều bông nhỏ xung quanh bông lớn. Có nhà cũng cắm “cành vàng lá ngọc” (một thứ hàng mã) với việc cầu mong làm ăn được quả vàng, quả bạc và marketing lãi gấp nhiều lần năm trước đó. Ở giữa có trục “vũ trụ” là khúc trầm hương dưới dạng khúc khuỷu và vươn lên trong bát hương. Nhiều mái ấm gia đình đặt xen hai cái đĩa giữa đèn và hương để tại vị hoa quả lễ gọi là mâm ngũ quả (tuỳ mỗi miền có sự biến thiên những loại quả, nhưng mỗi loại quả đều phải có ý nghĩa của nó). Trước bát hương để một bát nước trong để coi như nước thiêng. Hai cây mía đặt tại hai bên bàn thờ cúng là để những cụ ông cụ bà chống gậy về với con cháu và dẫn linh hồn tổ tiên từ trên trời về hạ giới.
Giao thừa
Bắn pháo hoa vào lúc giao thừa tại Việt Nam
Giao thừa là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới tết đến. Trong thời khắc giao thừa mọi người trong mái ấm gia đình thường dành riêng lẫn nhau những lời chúc tốt đẹp tuyệt vời nhất. Dịp này, người ta thường bắn pháo hoa ở những vị trí rộng tự do, thông thoáng.
Cúng Giao thừa là lễ cúng để đem bỏ hết đi những điều xấu của năm cũ sắp qua để tiếp những điều tốt đẹp của năm mới tết đến sắp đến.[25]
- Cúng Giao thừa ngoài trời
Theo tục lệ truyền thống thì Giao thừa được tổ chức triển khai nhằm mục tiêu đón những Thiên binh (chữ Hán: 天兵, tức 12 vị Hành khiển). Lúc đó họ đi thị sát dưới hạ giới, rất vội không kịp vào tận bên trong nhà được, nên bàn cúng thường được đặt tại ngoài cửa chính mỗi nhà. Hết một năm, vị Hành khiển (行遣) cũ đã quản trị và vận hành Hạ giới trong năm cũ sẽ chuyển giao việc làm cho vị Hành khiển mới đi xuống sẽ quản trị và vận hành Hạ giới trong năm mới tết đến. Mỗi năm có một vị, sau 12 năm thì những vị Hành khiển sẽ luân phiên trở lại. Mười hai vị Hành khiển và Phán quan (判官) gồm:
Mâm cỗ cúng Giao thừa ở ngoài trời.
Mâm lễ được sắp bày với lòng tôn kính tiễn đưa người Nhà Trời đã quản trị và vận hành mình năm cũ trở lại Thiên đình và đón người mới xuống sẽ làm trách nhiệm quản trị và vận hành Hạ giới năm tới. Vì việc chuyển giao, tiếp quản việc làm rất là khẩn trương nên những vị chỉ trọn vẹn có thể ăn vội vàng hoặc mang theo, thậm chí còn chỉ tận mắt tận mắt chứng kiến lòng thành của gia chủ. Trên chiếc hương án có bình hương, hai ngọn đèn dầu hoặc hai ngọn nến.
Lễ vật gồm những chiếc thủ lợn hoặc con gà, bánh chưng, mứt kẹo, trầu cau, hoa quả, rượu hoặc nước và vàng mã. Các quan mặc dầu phút chuyển giao bận rộn khẩn trương nhưng vì là… người nhà trời nên có tài năng thấu hiểu ngay “ruột gan” của gia chủ. Nếu có ý cầu lợi, mua chuộc, đút lót, những vị chỉ nhìn tín hiệu ở khói hương, lửa đèn là biết ngay, và lập tức những vị dông thẳng, không thèm ngó ngàng gì đến vật cúng giao thừa của những nhà cầu lợi ấy. Trái lại, những nhà chân chất, thật thà, sống bằng lao động, ăn ở tử tế thì có khi chỉ việc chén rượu, nén hương (như Thổ công đánh tín hiệu qua hương đèn), những vị có chức trách biết ngay mà vui vẻ thưởng thức, dốc lòng phù hộ.
Lễ trừ tịch còn là một lễ để “khu trừ ma quỷ”, do đó có từ “trừ tịch”. Lễ trừ tịch cử hành vào lúc giao thừa nên còn mang tên là lễ giao thừa.
Bàn thờ Tổ tiên sẵn sàng cho việc cúng giao thừa.
- Cúng Giao thừa trong nhà: là lễ cúng tổ tiên vào chính thời khắc giao thừa vừa tới nhằm mục tiêu để cầu xin Tổ tiên phù hộ độ trì cho mái ấm gia đình gặp những điều tốt lành trong năm mới tết đến sắp đến. Mâm lễ gồm có những món ăn mặn ngày Tết được chế biến tinh khiết với phong thái trang nghiêm.
Cỗ mặn gồm có bánh chưng, giò, chả, xôi gấc, thịt gà, xôi những loại, rượu, bia và những loại thức uống khác. Các món ăn mặn khác tùy từng nhu yếu của mái ấm gia đình. Cỗ ngọt và chay gồm có Hương, hoa, đèn nến, bánh kẹo, mứt Tết.
Khi cúng Giao thừa trong nhà, những thành viên trong mái ấm gia đình thường đứng trang nghiêm trước bàn thờ cúng (không cần toàn bộ, chỉ việc gia chủ và vài ba người nữa) để khấn tổ tiên và xin được những cụ ông cụ bà phù hộ độ trì trong nhà mới và cầu an khang – thịnh vượng thịnh vượng, sức mạnh tốt. Trước khi khấn Tổ tiên để mời tiền nhân về ăn Tết cùng với con cháu hậu thế, những gia chủ thường khấn thần Thổ Công để xin phép cho tổ tiên về ăn Tết. Ông là vị thần quản trị và vận hành trong nhà (thường bàn thờ cúng tổ tiên ở giữa, bàn thờ cúng Thổ Công ở bên trái).
Các hoạt động giải trí và sinh hoạt chính
Một bình hoa mai ngày Tết
Ba ngày Tân niên
“Ngày mồng Một tháng Giêng” là ngày Tân niên thứ nhất và sẽ là ngày quan trọng nhất trong toàn bộ dịp Tết. Không kể những người dân tốt số, hợp tuổi được mời đi xông đất, vào sáng sớm ngày này, người Việt cổ thường không thoát khỏi nhà, chỉ bày cỗ cúng Tân niên, ăn tiệc và chúc tụng nhau trong nội bộ mái ấm gia đình. Đối với những mái ấm gia đình đã tách khỏi cha mẹ và cha mẹ vẫn còn đấy sống, họ đến chúc Tết những ông bố theo tục: Mồng Một Tết cha.
“Ngày mồng Hai tháng Giêng” là ngày có những hoạt động giải trí và sinh hoạt cúng lễ tại gia vào sáng sớm. Sau đó, người ta chúc Tết những bà mẹ theo tục Mồng Hai Tết mẹ. Riêng đàn ông sẵn sàng lập mái ấm gia đình còn phải đến nhà cha mẹ vợ tương lai (nhạc gia) để chúc Tết theo tục Đi sêu.
“Ngày mồng Ba tháng Giêng” là ngày sau khoản thời hạn cúng cơm tại gia theo lệ cúng tối thiểu đủ ba ngày Tết, những học trò thường đến chúc Tết thầy dạy học theo tục Mồng Ba Tết thầy[26]. Trong những ngày này người ta thường đi thăm viếng, về quê, hỏi thăm nhau những điều đã làm trong năm cũ và những điều sẽ làm trong năm mới tết đến.
Đối với xã hội người Công giáo Việt Nam, ba ngày thời gian đầu xuân mới mới họ thường tham gia thánh lễ ở trong nhà thời thánh với ý cầu nguyện cho từng ngày: mồng Một cầu nguyện bình an cho năm mới tết đến, mồng Hai cầu nguyện cho tổ tiên, ông bà, cha mẹ nếu còn sống và tưởng niệm nếu đã qua đời, mồng Ba cầu nguyện thánh hóa cho công ăn, việc làm trong năm mới tết đến được tốt đẹp.
Xông đất
Xông đất (hay đạp đất, mở hàng) là tục lệ đã có lâu lăm ở Việt Nam. Nhiều người ý niệm ngày Mồng Một “khai trương mở bán” một năm mới tết đến. Họ nhận định rằng vào trong thời gian ngày này, nếu mọi việc trình làng suôn sẻ, như ý, cả năm cũng tiếp tục tiến hành tốt lành, thuận tiện. Ngay sau thời khắc giao thừa, bất kể người nào bước từ ngoài vào trong nhà với lời chúc năm mới tết đến sẽ là đã xông đất cho gia chủ.[27] Người khách đến thăm nhà thứ nhất trong một năm cũng vì thế mà quan trọng. Cho nên cứ thời gian ở thời gian cuối năm, mọi người cố ý tìm xem những người dân trong bà con hay láng giềng có tính vui vẻ, linh hoạt, đạo đức và thành công xuất sắc để nhờ sang thăm. Người đến xông đất thường chỉ đến thăm, chúc Tết chừng 5 đến 10 phút chứ không ở lại lâu, cầu cho mọi việc trong năm của gia chủ cũng rất được trôi chảy thông suốt.
Cách chọn tuổi xông đất:
Ông đồ viết chữ lên giấy dó
Người đi xông đất xong có nụ cười vì đã làm được việc phước, người được xông đất cũng sung sướng vì tin tưởng nhà đạo mình sẽ như ý trong suốt năm tới.[27] Thời xưa, chỉ có hai cách chọn người tốt vía xông đất ngày thời gian đầu xuân mới mới. Kẻ làm quan, người dân có học chọn người xông đất có tuổi hợp tuổi với gia chủ.
Xuất hành và hái lộc
Xuất hành là lần đi thoát khỏi nhà thứ nhất trong năm, thường được tiến hành vào trong thời gian ngày tốt thứ nhất của năm mới tết đến để đi tìm như ý cho bản thân mình và mái ấm gia đình. Trước khi xuất hành, người ta phải chọn ngày Hoàng đạo, giờ Hoàng đạo và những phương hướng tốt để mong gặp được những quý thần, tài thần, hỉ thần… Tại miền Bắc, nếu xuất hành ra chùa hay đền, sau khoản thời hạn lễ bái, người Việt còn tồn tại tục bẻ lấy một cành lộc để mang về nhà lấy may, lấy phước. Đó là tục hái lộc. Cành lộc là một cành đa nhỏ hay cành đề, cành si… là những loại cây quanh năm xanh tươi và nảy lộc. Tục hái lộc ở những nơi đền, chùa ý niệm xin hưởng chút lộc của Thần, Phật ban cho nhân năm mới tết đến. Cành lộc thường đem về cắm ở bàn thờ cúng. Khác với miền Bắc, miền Trung không tồn tại tục hái lộc thời gian đầu xuân mới nhờ thế mà cây cối trong những đền chùa ở miền Trung vẫn không thay đổi lá xanh lè suốt ngày xuân.[27]
Tuy nhiên việc hái lộc ngày này đã có những ý niệm trái chiều so với trước đó là:
- Việc hái lộc tránh việc vì trọn vẹn có thể có những cành lộc có “vong” (linh hồn) bám theo. Khi toàn bộ chúng ta hái lộc về vô tình sẽ mang “vong” về theo, nếu “vong” tốt thì không sao nhưng nếu “vong” xấu thì trọn vẹn có thể làm cho nhà cửa toàn bộ chúng ta rủi ro đáng tiếc mắn. Đây là yếu tố mang tinh duy tâm, tuy nhiên nó cũng luôn có thể có cái lý của nó.
- Tiếp theo việc hái lộc đôi lúc làm tác động đến cây xanh cảnh sắc đô thị vì tư tưởng mọi người đều muốn đem thật nhiều lộc về nhà cầu may, do vậy đã quá nhiều trường hợp làm hỏng hết cây cối gây tác động đến môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên.
- Cuối cùng việc hái lộc đôi lúc dẫn đến xô xát do việc tranh cướp hoặc hái “trộm” lộc trong những cơ quan nhạy cảm như Ngân hàng ví dụ nổi bật nổi bật.
Những việc làm này sẽ không biết có mang lại như ý không nhưng nó phản ánh mặt xấu của văn hóa truyền thống ứng xử của những người dân trong cuộc.
Vào những ngày thời gian đầu xuân mới mới, khi mặt trời mọc, người ta đi thoát khỏi nhà xem chiều gió thổi và trọn vẹn có thể đoán được năm mới tết đến hên hay xui ví dụ nổi bật nổi bật:
- Gió Nam: chỉ đại hạn;
- Gió Tây: chỉ cướp bóc loạn lạc;
- Gió Tây Nam: chỉ bệnh dịch tả;
- Gió Bắc: chỉ được mùa vừa phải;
- Gió Tây Bắc: chỉ được mùa đỗ, đậu;
- Gió Đông: chỉ có lụt lớn.[27]
Chúc Tết
Một đồng xu khắc chữ Chúc mừng năm mới tết đến.
Sáng mồng Một Tết còn gọi là ngày Chính đán, con cháu tụ họp ở trong nhà tộc trưởng để lễ Tổ Tiên và chúc Tết ông bà, những bậc huynh trưởng. Theo ý niệm, cứ năm mới tết đến tới, từng người tăng thêm một tuổi, thế cho nên ngày mồng Một Tết là ngày con cháu “chúc thọ” ông bà và những bậc cao niên (rất mất thời hạn rồi, những cụ ông cụ bà thường không nhớ rõ ngày tháng sinh nên chỉ có thể biết Tết đến là tăng thêm một tuổi).
Tục thăm viếng
- Thăm viếng họ hàng là để kết nối tình cảm mái ấm gia đình họ hàng. Lời chúc Tết thường là sức mạnh, phát tài phát tài, gặp nhiều như ý, mọi ước muốn đều thành công xuất sắc… Những người năm cũ gặp rủi ro đáng tiếc thì động viên nhau tai qua nạn khỏi hay của đi thay người nghĩa là trong cái họa cũng tìm thấy cái phúc, khuynh hướng về yếu tố tốt lành.
- Đến thăm những người dân hàng xóm của tớ và những mái ấm gia đình sống gần với mái ấm gia đình mình, chúc họ những câu tốt lành thời gian đầu xuân mới mới. Những chuyến thăm hỏi động viên này giúp kết nối mọi người với nhau, xóa hết những khúc mắc của năm cũ, vui vẻ đón rước năm mới tết đến.
- Đến thăm những người dân bạn hữu, đồng nghiệp và những người dân thân thiết với mình để chúc họ những câu tốt lành, giúp tình cảm bạn hữu thân thiện hơn.
Mừng tuổi
Phong bì lì xì treo trên cây mai
Lì xì: người lớn thường tặng trẻ nhỏ tiền bỏ trong một bao giấy đỏ, hay “hồng bao”, gọi là “lì xì” với những lời chúc mừng ăn no, chóng lớn. Theo cổ tích Trung Quốc thì trong “hồng bao” có 8 đồng xu tiền (là Bát Tiên hóa thân) được đặt dưới gối đứa trẻ để xua đuổi quỷ đến quấy nhiễu, vì ma sẽ sợ giấy red color.
Theo truyền thuyết:
Ngày xưa có một con yêu quái thường xuất hiện vào đêm Giao thừa khiến trẻ con giật mình khóc thét lên. Hôm sau đứa trẻ nhức đầu, sốt cao, làm cho cha mẹ không đủ can đảm ngủ, phải thức canh phòng yêu quái. Có một cặp vợ chồng nọ mới sinh được một mụn con trai kháu khỉnh. Tết năm đó, có 8 vị tiên dạo qua, biết trước cậu bé sẽ gặp nạn liền hóa thành 8 đồng xu tiền ngày đêm túc trực bên cậu bé. Sau khi cậu bé ngủ say, hai vợ chồng lấy giấy đỏ gói những đồng xu tiền nó lại và đặt lên gối con rồi ngủ. Nửa đêm, con yêu quái xuất hiện định làm hại đứa trẻ thì từ chiếc gối loé lên những tia vàng sáng rực, khiến nó khiếp vía bỏ chạy.[28]
Tiền mừng tuổi nhận được trong thời gian ngày Tết gọi là “Tiền mở hàng”. Xưa còn tồn tại lệ cho tiền phong bao với số tiền lẻ (chứ không phải là tiền chẵn), ý niệm tiền này sẽ sinh sôi nảy nở thêm nhiều.[29]
Hóa vàng
Ngày mồng 4 tháng Giêng theo lịch cổ là ngày con nước. Trong ngày này, người Việt làm lễ cúng tổ tiên đã về ăn Tết với con cháu và đốt nhiều vàng mã để tiền nhân về cõi âm binh có thêm tiền vốn thời gian đầu xuân mới, đặng phù hộ độ trì cho con cháu hậu thế làm ăn phát đạt. Tại nhiều vùng ở Đồng bằng Bắc Bộ, người Việt có tục hát chèo đò đưa tổ tiên trở lại toàn thế giới bên kia.
Tục hóa vàng ngày mồng 4 hoặc mồng 5, quá nhiều mái ấm gia đình vẫn theo truyền thống cuội nguồn cũ: làm cơm, đốt vàng mã gửi người thân trong gia đình khuất bóng lời cầu nguyện một năm mới tết đến nhiều như ý.[30] Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, tục hoá vàng dựa vào tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, vật hoá vàng thường gắn với đời sống thường nhật, để thấy con người ở toàn thế giới vô hình dung bên kia sống gần với dương gian.[31] Vào ngày mồng 4 và mồng 5 tháng Giêng, người ta kiêng xuất hành vì đấy là ngày không tốt.
Khai hạ
Ngày mồng 7 tháng Giêng (cũng trọn vẹn có thể là mồng 6 tháng Giêng) là ngày ở đầu cuối của chuỗi liên hoan Tết. Trong ngày này, người Việt làm lễ hạ Cây nêu, gọi là lễ Khai hạ, kết thúc dịp Tết Nguyên đán và khởi đầu xộc vào việc làm ăn trong năm mới tết đến từ thời gian ngày mồng 8 hoặc mồng 9 tháng Giêng.[32]
Một góc Đường hoa Nguyễn Huệ
Chợ Tết là những phiên chợ có phiên họp chợ vào trước Tết từ 25 tháng Chạp cho tới 30 tháng Chạp, bán nhiều món đồ, nhưng nhiều nhất là những món đồ phục vụ cho Tết Nguyên đán, như lá dong để gói bánh chưng, gạo nếp để gói bánh chưng hoặc nấu xôi, gà trống, hoa và những loại trái cây, dùng thờ cúng (ngũ quả) để cúng tổ tiên,…[33] Vì toàn bộ những người dân marketing hầu như sẽ nghỉ bán thành phầm trong những ngày Tết, những ngày thời gian đầu xuân mới mới mới không họp chợ, nên phải mua về để dùng cho tới khi họp chợ trở lại đưa tới mức cầu rất cao. Người Việt có câu mồng bốn chợ ma, mồng ba chợ người nên chợ được họp phiên thời gian đầu xuân mới là mồng ba Tết (ngày 3 tháng 1 âm lịch). Hơn nữa, chợ Tết cũng để thỏa mãn thị hiếu một số trong những nhu yếu sắm sửa để thưởng ngoạn, để lễ bái như hoa Tết, những loại trái cây, nhất là dưa hấu và những loại trái mang tên đem lại như ý như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài,… Những loại chợ Tết đặc biệt quan trọng cũng tiếp tục chấm hết vào trước giờ Ngọ giao thừa. Vào những ngày này, những chợ sẽ bán suốt cả đêm, và đi chợ Tết đêm là một trong những cái thú đặc biệt quan trọng. Kèm theo những chợ mua và bán ngày giáp Tết đông đúc, nhiều nơi còn tổ chức triển khai những chợ hoa nhằm mục tiêu vui xuân.
Hiện nay, nhiều chợ Gốm đã được mở vào trong thời gian ngày giáp Tết để phục vụ người dân.[34]
Dọn dẹp, trang trí
Mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả là một mâm trái cây có chừng năm thứ trái cây rất khác nhau thường có trong thời gian ngày Tết Nguyên Đán của người Việt. Các loại trái cây bày lên thể hiện nguyện ước của gia chủ qua tên thường gọi, sắc tố và cách sắp xếp của chúng.
Một mâm Ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc Việt Nam, gồm cam, quất, bưởi, chuối và dứa.
Chọn 5 thứ quả theo ý niệm người xưa là ngũ hành ứng với mệnh của con người. Chọn số lẻ tượng trưng cho việc tăng trưởng, sinh sôi.
Mâm ngũ quả của người miền Bắc gồm: chuối, bưởi, đào, hồng, quýt hay là chuối, ớt, bưởi, quất, lê. Có thể thay thế bằng cam, lê-ki-ma, táo, mãng cầu. Nói chung, người miền Bắc không tồn tại phong tục khắt khe về mâm ngũ quả và hầu như toàn bộ những loại quả đều trọn vẹn có thể bày được, miễn là nhiều sắc tố.
Cũng như người miền Bắc, mâm ngũ quả của người miền Nam không quy định khắt khe phải có những loại trái cây gì, thường thì gồm mãng cầu Xiêm, sung, dừa, đu đủ, xoài với ý niệm cầu sung vừa đủ xài.[35] Người miền Nam thường kiêng kỵ chưng trái mang tên mang ý nghĩa xấu (kể cả khi đọc trại) như chuối – chúi nhủi, cam – cam chịu, lê – lê lết, sầu riêng – ưu buồn, bom (táo), lựu – lựu đạn… và không chọn trái có vị đắng, cay.
Cây nêu
Cây nêu ngày Tết ở nông thôn Việt Nam, xuân Mậu Tý 2008.
Cây nêu là một cây tre cao khoảng chừng 5–6 mét.[36] Ở ngọn thường treo nhiều thứ (tùy từng từng địa phương) như vàng mã, bùa trừ tà, cành xương rồng, bầu rượu bện bằng rơm, hình cá chép vàng bằng giấy (để táo quân dùng làm phương tiện đi lại về trời), giải cờ vải tây, điều (red color), đôi lúc người ta còn cho treo lủng lẳng những chiếc khánh nhỏ bằng đất sét, mọi khi gió thổi, những khánh đất va chạm nhau tại thành những tiếng kêu leng keng nghe rất vui tai. Ở Gia Định xưa, sách Gia Định Thành Thông Chí của Trịnh Hoài Đức, Tập Hạ chép rằng: “bữa trừ tịch (tức ngày thời gian ở thời gian cuối năm) mọi nhà tại trước cửa lớn đều dựng một cây tre, trên buộc cái giỏ bằng tre, trong giỏ đựng trầu cau vôi, ở bên giỏ có treo giấy vàng bạc, gọi là “lên nêu”… có ý nghĩa là để làm tiêu biểu vượt trội cho năm mới tết đến mà tảo trừ những xấu xa trong năm cũ”.
Người ta tin rằng những vật treo ở cây nêu, thêm vào đó những tiếng động của những khánh đất, là để báo hiệu cho ma quỷ biết rằng nơi đấy là nhà có chủ, không được tới quấy nhiễu… Vào buổi tối, người ta treo một chiếc đèn lồng ở cây nêu để tổ tiên biết đường về nhà ăn Tết với con cháu. Vào đêm trừ tịch còn cho đốt pháo ở cây nêu để mừng năm mới tết đến tới, xua đuổi ma quỷ hoặc những điều không maỵ. Cây nêu thường được dựng vào trong thời gian ngày 23 tháng chạp, là ngày Táo quân về trời chính vì từ thời gian ngày này cho tới đêm Giao thừa vắng mặt Táo công, ma quỷ thường nhân thời cơ này lẻn về quấy nhiễu, nên phải trồng cây nêu để trừ tà. Ngày 7 tháng Giêng triệt hạ, gọi là “hạ nêu” phàm những khoản vay mượn thiếu thốn trong tiết ấy không được yên cầu, đợi ngày hạ nêu rồi mới được yên cầu”.
Tranh Tết
Tranh Đông Hồ trang trí ngày Tết Nguyên Đán, tranh “Đàn gà” hoặc “Sân gà” cầu chúc cho việc sung túc, đông con
Phía trên bàn thờ cúng thường treo một tranh dân gian vẽ ngũ quả, chiếc cuốn thư… có khi là một chữ Hán (Tâm – 心, Phúc – 福, Đức – 德…).
Tranh Tết từ lâu đang trở thành một tập quán, một thú chơi của người dân Việt Nam và không riêng gì có người dân có tiền mới chơi tranh mà người ít tiền cũng trọn vẹn có thể chơi tranh. Nó là một phần không thể thiếu trong không khí của ngày Tết truyền thống xưa kia. Những sắc tố rực rỡ như khơi gợi nên cảm hứng mới mẻ ấm cúng rộn ràng sắc xuân trong những mái ấm gia đình của người Việt.
Câu đối Tết
Để trang hoàng nhà cửa và để thưởng Xuân, trước đó từ những nho học cho tới những người dân dân dã “tồn cổ” vẫn còn đấy trọng tục treo “câu đối đỏ” nhân ngày Tết. Những câu đối này được viết bằng chữ Hán (màu đen hay vàng) trên những tấm giấy đỏ hay hồng đào cho nên vì thế còn được gọi là câu đối đỏ.[37] Bản thân chữ “câu đối đỏ” cũng xuất hiện trong câu đối Tết sau:
Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.
Câu đối thuộc thể loại văn biền ngẫu, gồm hai vế đối nhau nhằm mục tiêu biểu thị một ý chí, quan điểm, tình cảm của tác giả trước một hiện tượng kỳ lạ, một yếu tố nào đó trong đời sống xã hội. Nên lưu ý là từ đối (對) ở đây tức là ngang nhau, hợp nhau thành một đôi. Câu đối là một trong những thể loại của Văn học Trung Quốc và Việt Nam.
Ngoài ra, ngày này vẫn còn đấy tồn tại tục “xin chữ” lấy hên thời gian đầu xuân mới, với việc mua những tấm thư pháp viết chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ (chữ Latinh), với mục tiêu ấy, nhiều phố ông đồ với những ông đồ viết những tấm thư pháp bằng chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ đã được tái lập tại Sài Gòn và Tp Hà Nội Thủ Đô.[38] Những năm mới tết đến gần đây, để kiểm soát và chấn chỉnh tình trạng lộn xộn và marketing cẩu thả, tại Văn Miếu, Tp Hà Nội Thủ Đô đã có những kỳ thi sát hạch những ông đồ trước Tết.[39]
Cây và hoa Tết
Thư viện ảnh một số trong những cây và hoa thường thấy trong những ngày Tết (nhấn hiện để xem)
-
Hình ảnh cây hoa thủy tiên.
-
Hình cây hoa đào Nhật Tân trước đó.
-
Ảnh cây hoa mai ngày Tết.
-
Niềm vui của người dân khi đã mua được một cây quất.
Ngày xưa, ở phía Đông núi Sóc Sơn, có một cây hoa đào mọc đã lâu lăm. Cành lá đào sum suê, to lớn khác thường, bóng rậm che phủ cả một vùng rộng. Có hai vị thần tên là Trà và Uất Lũy trú ngụ ở trên cây hoa đào khổng lồ này, tỏa rộng uy quyền che chở cho dân chúng khắp vùng. Quỷ dữ hay ma quái nào bén mảng lui đến ắt khó mà tránh khỏi sự trừng phạt của 2 vị thần linh. Ma quỷ rất lo âu uy vũ sấm sét của hai vị thần, đến nỗi sợ luôn cả cây đào. Chỉ cần trông thấy cành hoa đào là bỏ chạy xa bay. Đến ngày thời gian ở thời gian cuối năm, cũng như những thần khác, hai thần Trà và Uất Lũy phải lên thiên đình chầu Ngọc Hoàng […] Trong mấy ngày Tết, 2 thần vắng mặt ở trần gian, ma quỷ hoành hành, tác oai tác quái. Để ma quỷ khỏi quấy phá, dân chúng đã đi bẻ cành hoa đào về cắm trong lọ, nhỡ ai không bẻ được cành đào thì lấy giấy hồng điều vẽ hình 2 vị thần linh dán ở cột trước nhà, để xua đuổi ma quỷ […] Từ đó, thường niên cứ mỗi dịp Tết đến, mọi nhà đều nỗ lực đi bẻ cành hoa đào về cắm trong nhà trừ ma quỷ.
—Sự tích hoa đào ngày Tết
Ngoài hai loại hoa đặc trưng cho Tết là đào và mai, hầu như nhà nào thì cũng luôn có thể có thêm những loại hoa để thờ cúng và hoa trang trí. Hoa thờ cúng trọn vẹn có thể như hoa vạn thọ, cúc, lay ơn, hoa huệ…; hoa để trang trí thì muôn sắc tố như hoa hồng, hoa thủy tiên, hoa lan, hoa thược dược, hoa violet, hoa đồng xu tiền… Ngoài ra, hoa hồng, cẩm chướng, loa kèn, huệ tây, lá măng, thạch thảo… cắm kèm sẽ tạo sự phong phú và mang ý nghĩa sum họp cho bình hoa ngày Tết. Màu sắc vui tươi chủ yếu của bình hoa cũng ý niệm cầu mong một năm mới tết đến làm ăn phát đạt, mái ấm gia đình an khang – thịnh vượng và sung túc.[40]
Miền Bắc thường chọn cành đào đỏ để cắm trên bàn thờ cúng hoặc cây đào trang trí trong nhà, theo ý niệm người Trung Quốc, đào có quyền lực tối cao trừ ma và mọi xấu xa, red color tiềm ẩn sinh khí mạnh, màu đào đỏ thắm là lời cầu nguyện và chúc phúc đầu xuân.[41]
Hoa mai, với miền Nam nước Việt, nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa rất thích hợp môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên cho hoa mai đơm bông nảy mầm mỗi dịp Xuân về Tết đến. Miền Trung và miền Nam lại hay dùng cành mai vàng hơn miền Bắc, màu vàng tượng trưng cho việc hùng vĩ vinh hiển cao sang, màu vàng còn tượng trưng cho vua (thời phong kiến). Màu vàng thuộc hành Thổ trong Ngũ hành, theo quan điểm người Việt, Thổ nằm ở vị trí vị trí TT và màu vàng được tượng trưng cho việc tăng trưởng nòi giống. Đối với những người miền Nam, nếu hoa mai nở đúng vào lúc đón giao thừa hay nở vào sáng sớm ngày mùng một Tết thì điều này tức là yếu tố như ý, thịnh vượng, và niềm hạnh phúc sẽ tới với cả mái ấm gia đình trong năm đó.[42]
Bên cạnh những cây hoa Tết, không thể không nhắc tới cây quất — loại cây thường được bày bố và trang trí tại phòng tiếp khách trong những ngày Tết. Cây quất Tết ngày càng có nhiều mẫu mã cầu kỳ nhưng vẫn phải bảo vệ bảo vệ an toàn sự xum xuê, lá xanh tốt, quả vàng chi chít thể hiện sự trù phú, hứa hẹn năm mới tết đến được mùa, ăn nên làm ra, dồi dào sức sống.[43]
Ẩm thực ngày Tết
Thư viện những món ăn đặc trưng trong những ngày Tết (nhấn hiện để xem)
-
Một chiếc bánh chưng vuông và một chiếc bánh chưng tày vừa mới được gói.
-
Món xôi gấc.
-
Hộp mứt và hạt dưa
-
Các loại bánh mứt kẹo được sử dụng trong lần Tết
Thành ngữ Việt Nam có câu Đói giỗ cha, no ba ngày Tết. Tết đến, dù nghèo khó đến đâu thì người ta cũng cố vay mượn, xoay xở để sở hữu đủ ăn trong ba ngày Tết sao cho “già được bát canh, trẻ có manh áo mới”. Hơn thế nữa, dù có đói khát quanh năm thì đến Tết, mọi người mà nhất là trẻ nhỏ thường được ăn uống no đủ. Bữa ăn ngày Tết thường có nhiều món, đủ chất hơn và sang trọng hơn bữa tiệc ngày thường. Vì vậy mà người ta cũng thường gọi là “ăn Tết”. Ngoài cơm, ngày Tết còn tồn tại:
- Bánh truyền thống cuội nguồn: bánh chưng, bánh giầy, bánh tét… Đây là những loại bánh đặc trưng cho phong tục ăn uống ngày Tết ở Việt Nam. Bánh chưng và bánh giầy còn được gắn với những sự tích cổ của những vua Hùng, tổ tiên của người Việt.
- Mứt Tết và những loại bánh kẹo khác để thờ cúng, tiếp sau đó dọn ra để mời khách. Mứt có thật nhiều loại như: mứt gừng, mứt bí, mứt cà chua, mứt táo, mứt dừa, mứt quất, mứt sầu riêng, mứt mít, mứt khoai, mứt hạt sen, mứt chà-là, mứt lạc, mứt me…
- Trái cây, mâm ngũ quả, và nhất là dưa hấu đỏ không thể thiếu trong những mái ấm gia đình miền Nam. Dưa hấu được chưng cúng nơi bàn thờ cúng Tổ tiên, cạnh bên những loại mứt, mâm ngũ quả, bánh kẹo…, và nhiều quả dưa còn được gắn thêm chữ Phước – Lộc – Thọ. Sáng mồng một Tết, người nhà cử người bổ quả dưa để bói cầu may và lấy hên xui.
- Kẹo bánh thì phong phú chủng loại hơn như: Kẹo bột, kẹo dồi, kẹo vừng (mè), kẹo thèo lèo, kẹo dừa, kẹo cau, kẹo đậu phụng (kẹo cu-đơ), bánh chè lam… Ngoài ra, Tết còn tồn tại hạt dưa, hạt bí, hạt hướng dương, hạt điều, hạt dẻ rang…
- Thức uống ngày Tết: Phổ biến nhất vẫn là rượu. Các loại rượu truyền thống cuội nguồn của dân tộc bản địa như rượu nếp thơm, nếp cái hoa vàng (người Kinh), nếp nương (người Thái), nếp cẩm (người Mường), rượu San lùng, rượu ngô (người H’Mông, người Dao), rượu Mẫu sơn (người Tày, người Nùng), rượu Bàu đá (Trung bộ), rượu đế (Nam Bộ)… thường được sử dụng. Sau bữa tiệc, người ta thường dùng trà xanh. Ngày nay còn tồn tại thêm những loại rượu của phương Tây, bia và những loại nước ngọt.
- Cỗ Tết: dịp Tết người Việt thường tổ chức triển khai ăn uống lớn, gọi là ăn cỗ. Các món cỗ trong nhiều mái ấm gia đình ở miền Bắc trọn vẹn có thể có gà luộc, bóng bì, canh măng, chân giò có nấm hương, miến nấu lòng gà, nem rán, xôi gấc, xôi đỗ, thịt gà, thịt đông, món xào, giò lụa, giò mỡ, nộm, dưa hành muối…; bữa tiệc tất niên thời gian ở thời gian cuối năm của người Huế thường có xôi, thịt heo quay, cá rô chiên, canh rau (hoặc canh khổ qua). và mâm cỗ cúng tổ tiên, thường có khoai, sắn, lạc và chè.[44] Ở làng Vũ Đại, Hà Nam phải có món cá kho, ở làng Sơn Vi, Phú Thọ thường có thêm chè lam, người dân Quảng Nam phải có bánh tổ Hội An.[45]
- Ngoài ra, những mái ấm gia đình miền Nam thường có thêm nồi thịt kho nước dừa (thịt kho rệu) và nồi khổ qua hầm và nem bì, dưa giá miền Nam, củ kiệu ngâm, bánh tráng (để quấn) để ăn mấy ngày Tết.[46][47] Miền Bắc có cơm rượu và thịt đông, dưa hành [48] và ngày trước có chè kho, mọc vân ám, thang ngày Tết, lúc bấy giờ ít được nghe biết.[49][50] Miền Trung có dưa món và món tré, giống giò thủ của miền Bắc nhưng nhiều vị củ riềng, thịt chua và tai heo, người Huế có thêm món me ngâm đường.[45] Thông thường, người nội trợ miền Nam lục tỉnh nghỉ ngơi, không nấu nướng trong 3 ngày Tết, mà chỉ dùng thức ăn đã được sẵn sàng sẵn trước Tết.
Trong văn hóa truyền thống-nghệ thuật và thẩm mỹ
Thi ca
Câu đối Tết Bính Tuất (2006):
Ất Dậu qua Gà lâm bệnh nằm im không tiếng gáy
Bính Tuất đến Chó chạy rong đường lớn tiếng sủa vang
Một câu đối Tết tiếng Việt, viết theo lối thư pháp chữ Quốc ngữ, tại Đường hoa Nguyễn Huệ 2009: “Tân niên niềm hạnh phúc bình an tiến / Xuân nhật vinh hoa phú quý lai”
Tết, và những tục lệ, được nhắc tới thật nhiều trong ca dao Việt Nam:
Mùng Một thì ở trong nhà cha,
Mùng Hai nhà vợ, Mùng Ba nhà thầyMùng Một Tết cha,
Mùng Hai Tết mẹ, Mùng Ba Tết thầyCu kêu ba tiếng cu kêu
Mong cho Tết đến dựng nêu ăn chèSố cô chẳng giàu thì nghèo,
Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.[51]
Tết cũng là đề tài cho nhiều văn, thi sĩ:
Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già…
(Vũ Đình Liên – Ông đồ)
…Đì đẹt ngoài sân tràng pháo chuột
Om thòm trên vách bức tranh gà
(Tú Xương)
…Xuân về hoa cải nở vàng hoe.
Gạo nếp ngày xuân gói bánh chưng,
Cả đêm cuối chạp nướng than hồng.
Quần đào, áo đỏ, tranh gà lợn,
Cơm tám, dưa hành, thịt mỡ đông.
(Đoàn Văn Cừ – Tết Quê Bà)Tết về, nhớ bánh chưng xanh,
Nhớ tràng pháo chuột, nhớ tranh lợn gà.
Nhớ cành đào thắm đầy hoa,
Nhớ khoảng chừng thời gian ngắn đợi giao thừa nghiêm trang.
Nhớ ngũ vị, nhớ chè lam,
Nhớ cây nêu, nhớ khánh vang tiếng sành.
Nhớ tam cúc đẹt: Nhớ… mình!
Nhớ cân mứt lạc, nhớ khoanh giò bì…
(Bàng Bá Lân – Tết xưa)
Hay câu đối Tết như:
Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh
(Câu đối dân gian)Chiều ba mươi, nợ hỏi tít mù, co chân đạp thằng Bần ra cửa.
Sáng mồng một, rượu say túy lúy, giơ tay bồng ông Phúc vào trong nhà.
(Nguyễn Công Trứ)Tối ba mươi, khép cánh càn khôn, ních chặt lại, kẻo ma vương đưa quỷ tới.
Sáng mồng một, lỏng then tạo hóa, mở toang ra, cho thiếu nữ đón xuân vào.
(Lưu truyền là của Hồ Xuân Hương)Nhạc Tết
Dịp Tết là dịp vui vẻ nên không thể thiếu âm nhạc. Trong Tân nhạc Việt Nam có thật nhiều ca khúc sáng tác về chủ đề Tết và mùa Xuân. Trước đây có nhiều ca khúc xưa nổi tiếng như Ly rượu mừng, Đón xuân của Phạm Đình Chương, Xuân và tuổi trẻ của La Hối, Xuân họp mặt của Văn Phụng, Xuân đã về của Minh Kỳ, Anh cho em ngày xuân của Nguyễn Hiền, Mùa xuân thứ nhất của Tuấn Khanh,…[52]. Trong thời cuộc chiến tranh Việt Nam, có những ca khúc hùng ca cho những người dân chiến sỹ, nung đúc tinh thần họ như bài Xuân chiến khu của Xuân Hồng ở miền Bắc, nhưng cũng luôn có thể có những ca khúc buồn nói về yếu tố xa cách như Xuân này con không về của cục ba nhạc sĩ Trịnh Lâm Ngân ở miền Nam. Thập niên 90, nhiều ca khúc vui tươi đã được phổ cập như Mùa xuân thứ nhất của Văn Cao, Thì thầm ngày xuân của Ngọc Châu, Hoa cỏ ngày xuân của Bảo Chấn, Lắng nghe ngày xuân về của Dương Thụ, Ngày Tết quê em của Từ Huy, Mùa xuân ơi của Nguyễn Ngọc Thiện, Điệp khúc ngày xuân của Quốc Dũng,…[53] Nhưng từ thời gian năm 2000 trở lại đây thiếu vắng những bài nhạc Xuân mới tạo nên sự nổi tiếng mà thường là những ca sĩ chỉ hát nhạc cũ và phối âm lại,[54] nhưng cũng luôn có thể có ca khúc đạt tới phổ cập cao như Ngày xuân long phụng sum vầy của Quang Huy (2011).[53]
Ngoài ra, Tết cũng là dịp để những nghệ sĩ tiến hành những show ca múa nhạc Tết và hài kịch phục vụ người hâm mộ [55]. Các hãng sản xuất phim cũng luôn có thể có phim Tết đặc biệt quan trọng.
Cụm từ “Tết” được nhắc tới thật nhiều lần trong bài hát “Ngày Tết quê em” của Từ Huy:
Tết Tết Tết Tết đến rồi
Tết Tết Tết Tết đến rồi
Tết Tết Tết Tết đến rồi
Tết đến trong tim mọi người.
Mừng ngày Tết trên khắp quê tôi….
nhạc Tết này dùng làm hình hiệu Tết trên toàn bộ những kênh truyền hình
Và bài hát “Mùa xuân ơi” của Nguyễn Ngọc Thiện nhắc nhiều lần cụm từ “Xuân xuân ơi”:
Xuân Xuân ơi! Xuân đã về, có nỗi vui nào hơn ngày xuân đến.
Xuân Xuân ơi! Xuân đã về, tiếng chúc giao thừa đón nhận ngày xuân.
Xuân Xuân ơi! Xuân đến rồi, cánh én bay về cho tim mình náo nức.
Xuân Xuân ơi! Xuân đến rồi, những đoá mai vàng chào mừng xuân sang.
Nghe âm vang bao câu chúc yên lành….
- Sau Tết: Ngày xưa những cặp trai gái đang trong thời kỳ hứa hôn, trước Tết người con rể tương lai phải mang lễ đến biếu cha mẹ vợ [56].
- Trồng và hạ nêu: Trên cây treo một số trong những vật tượng trưng gọi là bùa nêu để trừ tà quỷ.[56]
- Hát sắc bùa: Sau giao thừa, trẻ nhỏ nhà nghèo tụ tập thành từng nhóm, đến cửa những nhà vừa hát vừa gõ trống. Chủ nhà lúc nào thì cũng Open ra phát tiền mừng tuổi cho những em để hai bên cùng gặp hên.[56]
- Gánh nước: Ngay sau Giao thừa hoặc sáng mồng Một, người nhà mang thùng ra sông hoặc ra giếng làng gánh nước về đổ đầy chum vại, với kỳ vọng sang năm mới tết đến “của cải như nước non”.[56]
- Chúc Tết theo thứ tự: Chúc theo thứ tự Mồng một nhà trai, mồng hai nhà vợ, mồng ba nhà thầy. Ngày nay tùy từng thời tiết, đường sá, tiện bên nào thì đến bên đó trước.[56]
- Lạy sống ông bà: Con cháu đến chúc Tết việc thứ nhất là phải vào quỳ lạy sống những cố và ông bà.[56]
Người dân đi xem Đường Sách Tết tại Sài Gòn
Chợ hoa Tết
- Mua và xin câu đối trước Tết: Nhiều người ta mua một câu đối hay hoặc một vài bức thư pháp chữ Hán, chữ Nôm, chữ Quốc ngữ mang ý nghĩa cầu an, cầu tài lộc cho năm mới tết đến.[56]
- Mâm ngũ quả và bàn thờ cúng gia tiên: Được bày biện cầu kỳ khá đầy đủ vật lễ. Người nội trợ có ý thức mua đủ năm loại quả và trình diễn sao cho thích mắt và có ý thể hiện vẻ sung túc của mái ấm gia đình.[56]
- Xông nhà: Người ta nhờ người hợp tuổi, hợp mệnh đến xông nhà, cầu mong sang năm lấy được vía tốt của người xông nhà.[56]
- Chọn hướng xuất hành: Sau giao thừa, có người xuất hành đi du xuân luôn. Họ chọn một hướng tương hợp tương sinh với mình với con giáp của năm để xuất hành cầu tài đón lộc.[56]
- Mừng tuổi: Chúc mừng tuổi người lớn (ông bà, cha mẹ, họ hàng) và lì xì cho trẻ con.
- Lễ chùa: Có người cả năm không đi lễ, nhưng đến Tết nhất thiết phải qua chùa thắp nén hương, dâng tiền giọt dầu hoặc tiền công đức cho chùa. Vào ngày thời gian đầu xuân mới mới, tại chốn rất linh, người ta tin rằng điều cầu khấn của tớ có nhiều kĩ năng thành hiện thực.[56]
- Mua muối: Đầu năm mọi nhà đều mua muối để cầu như ý đến.[57] Vẫn có câu là Đầu năm mua muối, thời gian ở thời gian cuối năm mua vôi.
- Khai ấn và Khai bút: Đầu Xuân, nhằm mục tiêu vào trong thời gian ngày tốt, giờ tốt, người dân có chức tước khai ấn (đóng con dấu lần thứ nhất trong năm); học trò, sĩ phu khai bút (viết bài hoặc một đoạn văn, một câu thơ… thứ nhất trong năm); nhà nông khai canh (cày ruộng, làm đất, trồng, cấy lần thứ nhất trong năm); người marketing thì khai thương (mở hàng lần thứ nhất trong năm)… Sau ngày mùng Một, dù có mải vui cũng chọn ngày để khai nghề, làm lấy ngày. Nếu như mùng Một tốt thì chiều mùng Một khởi đầu. Riêng khai bút thì Giao thừa xong, chọn giờ Hoàng đạo không kể mùng Một là ngày tốt hay xấu. Người thợ thủ công nếu chưa ai thuê mướn thời gian đầu xuân mới thì cũng tự làm cho mái ấm gia đình một thành phầm, một dụng cụ gì đó. Người marketing, vì ai cũng chọn ngày tốt nên phiên chợ đầu xuân vẫn đông, mặc dầu người xuất bán chỉ bán lấy lệ, người ta thường chợ Tết cùng với du xuân (đi dạo Tết).
- Đi lễ chùa và xin xăm (miền Bắc gọi là xin thẻ): Không ai biết chứng minh và khẳng định phong tục này còn có từ lúc nào và tại sao nhưng trong những ngày thời gian đầu xuân mới mới âm lịch thì thật nhiều người thích đi lễ ở những lăng tẩm, đền chùa để cúng bái và xin xăm nhất là vào buổi sáng mồng một, phong tục này thường được tiến hành chung với tục lệ tính hướng xuất hành và hái lộc. Xin xăm là một hình thức tin vào những thẻ xăm có ghi lời sấm báo trước điềm tốt hay dữ trong năm và thường nên phải có thầy bàn xăm. Ở miễn Bắc có tục “bốc quẻ thẻ” tựa như tục “xin xăm” ở phía Nam. Người xin thẻ dâng một lễ mọn rồi chọn lấy một quẻ thẻ bằng tre viết chữ Hán. Trên quẻ thẻ thường ghi một câu văn ngắn gọn rút từ điển tích Trung Hoa cổ. Căn cứ câu văn ấy, người xin thẻ trọn vẹn có thể luận ra “tiền định” đời sống mình trong năm đó. Nếu không thông thuộc Hán Văn, trọn vẹn có thể thuê thầy đồ luận giải giúp. Ngày nay, người ta thường bỏ thẻ tre và thay vào đó bằng những tờ bướm in chữ quốc ngữ với lời giải được soạn sẵn.
Chú bé trong trang phục áo dài truyền thống cuội nguồn chụp hình dưới cây Mai vàng vào trong thời gian ngày Tết
- Văn hóa mặc đẹp ngày Tết: Lịch sử văn hóa truyền thống mặc đẹp của người Việt trong thời gian ngày Tết được thể hiện qua truyền miệng và những ấn phẩm/nghiên cứu và phân tích cổ. Theo Thạc sĩ văn hóa truyền thống, Nhà báo Nguyễn Thành Luân, ý niệm chọn sắc tố cho trang phục ngày Tết là để phù thích phù hợp với không khí rất linh, sum vầy của dịp Tết truyền thống, kỳ vọng sẽ hòa thích phù hợp với vượng khí, tài lộc, từ đó đem lại sự bình an, nụ cười cho bản thân mình và mái ấm gia đình. Trước đây, trang phục truyền thống cuội nguồn có khác lạ giữa những vùng miền, ví dụ nổi bật nổi bật người miền Bắc thường chuộng mặc áo dài, người miền Nam mặc áo bà ba. Về sắc tố trang phục, người Việt nhìn chung thích màu vàng hoặc đỏ trong 3 ngày Tết với tâm niệm sẽ tiến hành nhiều phúc lộc, như ý, tiền bạc dồi dào và phú quý trong năm mới tết đến[58].
Ngày xưa, trước Tết thuở nào hạn ngắn, những bà những mẹ trong nhà phải thức khuya quay tơ, dệt vải, may áo quần mới cho toàn bộ nhà. Công việc này thường kết thúc vào trong thời gian ngày thời gian ở thời gian cuối năm. Đến sáng mùng Một Tết, cả nhà dậy sớm, thay quần áo mới để làm lễ gia tiên. Người ta nhận định rằng nên phải rũ bỏ những cái cũ, cái rủi ro đáng tiếc mắn đi theo quần áo cũ và đón một năm mới tết đến với nhiều kỳ vọng và nụ cười mới từ bộ quần áo mới đó.[59]
- Dọn dẹp nhà cửa trước Tết: Do tục kiêng cữ quét nhà trong thời gian ngày Tết.[60] Theo ý niệm dân gian, việc quét nhà trong thời gian ngày Tết sẽ quét đi theo cả lộc xuân (xác pháo đốt trong đêm giao thừa), người quét nhà sẽ bị “rông” cả năm; (rông: được hiểu như sự xui xẻo).
- Trả nợ cũ: Đối với nhiều người Việt, dịp tất niên thời gian ở thời gian cuối năm là dịp trả nợ cũ, xóa khỏi xích mích của năm cũ, để hướng tới năm mới tết đến vui vẻ hòa thuận hơn.[60]
- Trò chơi dân gian: bịt mắt bắt dê, múa võ, hát bội, hát cải lương, hát chèo, đánh đu, thi leo cột mỡ, đập niêu, chọi gà; bài chòi; chơi tổ tôm điếm; chơi cờ người và nhiều trò dân gian truyền thống khác.
- Cờ bạc: Ngày xưa những mái ấm gia đình có nề nếp quanh năm không cho con cháu không được cờ bạc rượu chè nhưng trong lần Tết thì tam cúc, cờ gánh, cờ nhảy, chắn, tổ tôm, lắc bầu cua,… ai thích trò nào chơi trò ấy. Đến lễ khai hạ (hạ nêu) thì xé bộ tam cúc, cất bộ tổ tôm…hoặc đốt những bộ bài trong lễ hóa vàng.
- Treo quốc kỳ: Những năm tiếp theo ngày thống nhất giang sơn, tại Việt Nam, ngày Tết cũng như những ngày lễ trong năm, chính phủ nước nhà đều khuyến khích treo quốc kỳ. Các văn phòng, công ty, trường học, nơi sinh hoạt công cộng thường treo quốc kỳ kèm bích chương “Chúc mừng năm mới tết đến” và những loại cờ ngũ sắc.
Một mâm cơm cúng đưa
- Cúng đưa và Hạ nêu: Trong những ngày Tết, người Việt ý niệm rằng có sự hiện hữu của Ông Bà tổ tiên nên bàn thờ cúng luôn luôn được thắp hương và cúng cơm mỗi ngày. Thường thì chiều mồng Bốn hay mồng Năm cúng tiễn đưa Ông Bà, chiều mồng Bảy cúng hạ nêu.
- Đốt pháo thường hay có trong lần cúng tất niên thời gian ở thời gian cuối năm hay thời khắc giao thừa ngày Tết truyền thống. Từ năm 1994, nhà nước Việt Nam đã cấm đốt pháo, marketing và nhập khẩu súng bằng Chỉ thị số 406/CT-TTg ngày 8 tháng 8 [61] vì tính chất nguy hiểm dễ gây ra sát thương của nó. Thay vào đó, cơ quan ban ngành tổ chức triển khai những đêm bắn pháo hoa cho những người dân dân thưởng thức.
Lễ hội Tết
Trái dưa hấu khổng lồ tại Đường hoa Nguyễn Huệ 2009
Các liên hoan truyền thống cuội nguồn khác ví như tranh tài cờ người; đua thuyền, đấu vật, đánh còn, múa lân, múa rồng, thi thả chim bồ câu… tùy từng truyền thống văn hóa truyền thống của tớ, mỗi địa phương đều tổ chức triển khai liên hoan ngày Tết với những phần “lễ” và phần “hội” tiềm ẩn những nét văn hóa truyền thống rất khác nhau rất phong phú.
Từ năm 2004, tại Thành phố Hồ Chí Minh có Đường hoa Nguyễn Huệ và Đường sách Tết tại phường Bến Nghé, Quận 1 và Hội hoa Xuân thường niên tại khu dã ngoại khu vui chơi vui chơi công viên Tao Đàn[62][63] và từ thời gian năm 2009, tại Tp Hà Nội Thủ Đô có Lễ hội phố hoa Tp Hà Nội Thủ Đô tại phường Tràng Tiền và Lý Thái Tổ thuộc quận Hoàn Kiếm để trang hoàng hoa cho khách thưởng ngoạn, tuy không tổ chức triển khai thường niên và phố Ông đồ ở Văn Miếu.[64] Từ trong năm 2007, tại phường 7 thuộc địa phận thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang có Đường hoa Hùng Vương tổ chức triển khai thường niên.[65] Ngoài ra còn Đường hoa Bạch Đằng tại Tp Thành Phố Đà Nẵng, Đường hoa Trấn Biên tại Biên Hòa, Đường hoa Bạch Đằng tại Bình Dương, Đường hoa 16/4 tại Ninh Thuận, Đường hoa Phú Mỹ Hưng tại Khu đô thị Phú Mỹ Hưng, Thành phố Hồ Chí Minh.[66]
Ngoài hội Tết, nhiều địa phương còn tổ chức triển khai những liên hoan mùa Xuân đặc biệt quan trọng, ví như:
Tại Tp Hà Nội Thủ Đô, vào trong thời gian ngày mùng 5 Tết, liên hoan Quang Trung được tổ chức triển khai ở gò Q.. Đống Đa, thuộc địa phận phường Quang Trung, quận Q.. Đống Đa và vào trong thời gian ngày mùng 6 là khởi đầu liên hoan Cổ Loa tại xã Cổ Loa thuộc huyện Đông Anh, liên hoan chùa Hương tại xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, liên hoan đền Hai Bà Trưng tại huyện Mê Linh.
Các nơi khác có Chợ Âm Dương mùng 4 ở phường Võ Cường, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh và Chợ Viềng mùng 7 tại xã Kim Thái, huyện Vụ Bản và tại thị xã Nam Giang, huyện Nam Trực thuộc tỉnh Tỉnh Nam Định, Hội xuân Núi Yên Tử ở xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí thuộc tỉnh Quảng Ninh.
Tại làng cổ Vân Luông thuộc phường Vân Phú nằm ở vị trí thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ có hội ném đá, gọi là Ném Chài vào trong thời gian ngày 3 tháng giêng. Từ năm 1946 hội Ném Chài thôi tổ chức triển khai vì nguy hiểm tính mạng con người. Năm 2004 liên hoan được phục hồi nhưng thay ném đá bằng túi vải đựng cát.[67]
Tại xã Đông Hoàng, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa có phiên chợ Chuộng tổ chức triển khai vào mùng 6 Tết, người dân đến mua và bán một số trong những sản vật nông nghiệp để lấy may, còn thanh niên thì đánh nhau để cầu may.
Tín ngưỡng ngày Tết
Điềm lành
- Hoa mai: sau Giao thừa, nếu hoa mai (loại 5 cánh) nở thêm nhiều và đầy đặn thì đó là một điềm may. Và như ý hơn thế nữa khi có một hoặc vài bông hoa 6 cánh.[68][69]
Hoa mai vàng 5 cánh.
- Chó lạ vào trong nhà: Tục ngữ Mèo đến nhà thì khó, Chó đến nhà thì sang.[68]
- Cây đào: Nếu có nhiều cánh kép (hoa kép) 3 lớp (hàng) trên đài hoa và có hình dáng như bông hồng thì sẽ đã có được nhiều phúc lộc.[68]
- Cây quất: Nếu cây có nhiều chồi xanh mọc thì năm này sẽ đã có được nhiều lộc. Nếu có đủ Tứ quý: Quả chín, quả xanh, hoa và lộc thì sẽ như ý và thành đạt cả năm.
Cây quất đặt trong phòng tiếp khách.
Cửa hàng bán dây lục lạc treo trang trí ngày Tết.
Kiêng kỵ
Theo ý niệm trong thời gian ngày thời gian đầu xuân mới mới (Nguyên Đán) mà có nhiều điều tốt đẹp thì cả năm đó chứng minh và khẳng định sẽ đã có được nhiều điều tốt đẹp đến cho mọi người, có sự giống và rất khác nhau giữa những miền với niềm tin chính để giữ điều lành trong năm mới tết đến. Điển hình, người Việt có một số trong những kiêng kỵ như sau:
Miền Bắc
- Kỵ mai táng: Ngày Tết Nguyên Đán là ngày mở đầu cho vận hội hanh hao thông của tất cả năm, có ý nghĩa rất thiêng liêng. Gia đình phải tạm gác mối sầu riêng để hoà chung với nụ cười toàn dân tộc bản địa. Vì vậy có tục lệ cất khăn tang trong ba ngày Tết. Nhà có đại tang kiêng đi chúc Tết, mừng tuổi bà con, xóm giềng, ngược lại bà con xóm giềng lại cần đến chúc Tết và an ủi mái ấm gia đình xấu số.[70] Trường hợp mái ấm gia đình có người chết vào trong thời gian ngày 30 tháng chạp mà mái ấm gia đình trọn vẹn có thể định liệu được thì nên chôn cất cho kịp trong thời gian ngày đó, hầu hết những mái ấm gia đình kiêng để sang ngày mùng Một thời gian đầu xuân mới. Trường hợp chết đúng ngày mùng Một Tết thì chưa phát tang vội nhưng phải sẵn sàng mọi thứ để sáng mùng Hai làm lễ phát tang.
- Ngày mùng Một Tết người ta rất kỵ người khác đến xin lửa nhà mình, vì ý niệm lửa là đỏ là như ý. Cho người khác cái đỏ trong thời gian ngày mùng Một Tết thì cả năm đó trong nhà sẽ gặp nhiều điều rủi ro đáng tiếc như làm ăn thua lỗ, trong nhà lủng củng, ra đường hay gặp tai bay vạ gió…[71]
- Kiêng cho nước thời gian đầu xuân mới vì nước được ví như nguồn tài lộc trong câu chúc tiền vô như nước, nếu cho nước thì coi như mất lộc.[71]
- Trong ngày này, người ta kiêng quét nhà vì theo một điển tích của Trung Quốc, nếu quét nhà thì năm đó gia cảnh sẽ nghèo túng, khánh kiệt. Khi hốt rác trong nhà đổ đi thì thần Tài sẽ đi mất.[71]
- Ngày thời gian đầu xuân mới cũng như ngày thời gian đầu tháng, người ta rất kiêng kỵ việc vay mượn hay trả nợ, cho vay vốn. Người xưa ý niệm tránh việc vay tiền hoặc vật phẩm và vật dụng vào những ngày thời gian đầu xuân mới mới mới, điều này trọn vẹn có thể làm toàn bộ chúng ta rơi vào cảnh túng thiếu cả năm, rủi ro đáng tiếc mắn.
- Trong ăn uống, người ta kiêng ăn thịt chó, cá mè, thịt vịt… Nếu ăn những thứ này vào dịp thời gian đầu xuân mới hay thời gian đầu tháng sẽ “xúi quẩy”.
- Ngoài ra, người già cũng khuyên con cháu trong thời gian ngày này sẽ không được đánh vỡ bát đĩa, ấm chén, cãi nhau, chửi nhau, kiêng những điều không vui xẩy ra với mái ấm gia đình.
- Người ta thường kiêng mếu máo, buồn tủi hoặc nói tới điều rủi ro đáng tiếc hoặc xấu xa trong lần Tết.
- Kiêng mặc quần áo white color và đen: Theo ý niệm của người xưa, white color và đen là màu của tang lễ, chết chóc, vì vậy những ngày thời gian đầu xuân mới mới thì phải mặc trang phục với những sắc tố sặc sỡ và thu hút sự để ý, tạo ra sự phấn khởi và vui vẻ để tiếp rước năm mới tết đến, như: màu hồng, đỏ, vàng, xanh…
- Kiêng nói to, cãi nhau, nói xấu hay mắng người khác.
- Kiêng đi chúc Tết vào sáng Mồng Một Tết nếu không được gia chủ mời vì sợ sẽ mang lại điều không tốt đẹp cho gia chủ trong năm mới tết đến. Theo phong tục xông đất, người thứ nhất xộc vào trong nhà ai trong thời gian ngày mùng một Tết đó là người quyết định hành động đem lại sự như ý hoặc xui xẻo cho mái ấm gia đình ấy trong cả năm.
- Ngày mồng 5 tháng giêng Âm lịch là ngày nguyệt kỵ, người Việt thường tin rằng ngày này sẽ không thích hợp cho xuất hành.[72]
Miền Trung
[73]
- Kiêng ăn những món chế biến từ tôm vì sợ năm mới tết đến đi giật lùi như tôm.
- Kiêng ăn trứng vịt lộn, thịt vịt bởi thời gian đầu xuân mới mà ăn món này thì sẽ xúi quẩy.
- Một số vùng kiêng mặc đồ trắng suốt tháng Giêng vì đó là hình tượng của tang tóc.
- Kiêng quét nhà vì đó là xua đuổi thần Tài Lộc thời gian đầu xuân mới.
- Tránh nhăn nhó, cau có, mếu máo và cãi vã trong thời gian ngày thời gian đầu xuân mới mới vì ý niệm nó làm cả năm sẽ gặp chuyện rủi ro đáng tiếc.
Miền Nam
[73]
- Kiêng để cối xay gạo trống vào trong thời gian ngày thời gian đầu xuân mới mới vì đó là tượng trưng cho việc thất bát, mất mùa năm tới. Người ta thường đổ một ít lúa vào cối xay, ý niệm cầu mong năm mới tết đến lúa gạo đầy tràn.
- Cũng như trên, kiêng kỵ để thùng gạo, hũ đường muối,… thiếu vắng vì sợ cả năm đều bị thiếu thốn.
- Gia chủ hễ có khách đến là dọn cỗ, mời uống rượu, ăn bánh. Khách không được từ chối bữa tiệc, dù no cũng phải nhấm nháp chút ít.
- Kiêng những việc làm đổ bể hư hỏng, hoặc tranh cãi to tiếng lẫn nhau.
- Thường kiêng mếu máo, buồn tủi hoặc nói tới điều rủi ro đáng tiếc hoặc xấu xa trong lần Tết.
- Kiêng cữ quét nhà ngày thời gian đầu xuân mới mới vì ý niệm quét tiền tài tốt đẹp ra ngoài. Ngoài ra người dân sẽ tắm gội khung hình trước thời điểm ngày thời gian đầu xuân mới mới để tránh phải gột rửa như ý trong năm mới tết đến.
Người Việt sống ở quốc tế nếu không tồn tại Đk về Việt Nam trong lần Tết cũng tổ chức triển khai những hoạt động giải trí và sinh hoạt trong lần Tết Âm lịch mang đậm truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống Việt. Nhiều nơi có đông người Việt sinh sống như tại Mỹ, Úc, Pháp, Nga, Đức… người Việt sinh sống trong đây ăn Tết với bánh chưng gói và bán sẵn cũng như những món ăn được đưa từ Việt Nam sang như nước mắm Phan Thiết, cho tới củ tỏi, củ hành, rau húng, rau thơm… Nhiều mái ấm gia đình cũng lập bàn thờ cúng Gia tiên, bàn thờ cúng cũng luôn có thể có mâm ngũ quả, bánh chưng, mứt Tết, hương trầm, rượu, kim ngân…, có mái ấm gia đình treo cả câu đối, và một lọ hoa tươi tựa như đón Tết truyền thống tại Việt Nam.[74]
Nhiều nơi, xã hội và những hội đoàn người Việt, những chùa Phật giáo, những giáo xứ Công giáo có tổ chức triển khai Hội Tết và ca nhạc văn nghệ Tết. Sứ quán Việt Nam và những lãnh sự quán Việt Nam tại quốc tế cũng luôn có thể có tổ chức triển khai những hoạt động giải trí và sinh hoạt vui Tết đón xuân cho người việt nam sinh sống ở quốc tế như những buổi tiệc nhỏ hay văn nghệ Tết, như tại Thái Lan, Canada [74]…. Các khu thương xá của người Việt, những khu chợ Việt như tại Little Saigon ở tiểu bang California, Hackney (hay được gọi là “khu Việt Nam” tại Luân Đôn), Cabramatta (còn gọi là Saigonmatta) ở Sydney, Úc… cũng luôn có thể có bán những món đồ mứt, bánh chưng, hạt sen, lá dong tươi để gói bánh chưng, bánh tét, gạo nếp, xôi gấc, dừa khô, măng khô… được chuyển từ Việt Nam sang.[75] Chợ hoa cũng luôn có thể có bán cành đào, cành mai, dưa hấu nhập từ những nước châu Á sang để trưng bày trong nhà.
Tại Mỹ, trước Tết Nguyên đán, người việt nam sinh sống ở quốc tế và du học viên thường phối hợp tổ chức triển khai liên hoan mừng Tết lớn cho xã hội người Việt và cả xã hội người bản xứ. Đặc biệt hơn ở Việt Nam là nơi đây, vào trong thời gian ngày Tết được quyền đốt pháo nên những khu chợ Việt như chợ Lion, khu Little Saigon tràn ngập xác pháo giữa đêm giao thừa cho tới trọn ngày mồng 1 Tết.[76] Hàng năm, vào trong thời gian ngày Tết, đều phải có những cuộc diễn hành Tết của xã hội người Việt tại khắp nơi, với những xe hoa và đoàn múa, lớn số 1 là tại San Jose do Hội Diễn hành Xuân (Vietnamese Spring Festival) tổ chức triển khai, với việc phối hợp của nhiều hội đoàn, tổ chức triển khai.[76] Hội chợ Tết cũng trình làng khắp nơi với những phần đốt pháo, múa lân, ca nhạc văn nghệ, tái hiện những làng quê Việt xưa, thi đố vui để học, thi hoa khôi áo dài, tranh tài võ, thi thiếu nhi tài năng, thi gói bánh chưng bánh tét,…[76][77] Như tại Garden Grove, California, khu dã ngoại khu vui chơi vui chơi công viên Garden Grove Park và trường Bolsa Grande High School lúc bấy giờ là vị trí tổ chức triển khai “Hội Tết Sinh viên” hằng năm, với hàng trăm ngàn người tham gia, và do Tổng hội Sinh viên Việt Nam Nam Cali (UVSA) tổ chức triển khai liên tục từ thời gian năm 1982 đến nay.[78] Hội Tết Sinh viên năm trước đó có chủ đề là “Xuân quê nhà – Việt Nam anh hùng” và được tổ chức triển khai trong 3 ngày thứ 8-09-10 tháng hai năm trước đó.[79][80] Hội Tết Sinh viên năm năm trước với chủ đề “Mùa Xuân Mới” sẽ tiến hành tổ chức triển khai trong ba ngày 7 đến 9 tháng hai năm năm trước tại Orange County Fair & Event Center.[81]
Tại Úc, thường niên, vào trong thời gian ngày Tết Nguyên Đán, đều phải có những cuộc diễn hành Tết và Hội Tết của xã hội người Việt tại khắp nơi, mang đậm truyền thống văn hóa truyền thống Việt, như tại Sydney, Melbourne với hàng trăm ngàn người tham gia [82]. Các hội Tết cũng luôn có thể có những món ăn Việt, những trò chơi dân gian, những quầy bán hàng chợ Tết, bắn pháo hoa, múa lân, tái hiện văn hóa truyền thống Việt xưa…[82]
Đối với nhiều người việt nam sinh sống ở quốc tế có dịp về Việt Nam đón Tết Nguyên Đán cũng rất được cơ quan ban ngành của những địa phương đón tiếp nồng hậu. Nhiều cuộc họp mặt người việt nam sinh sống ở quốc tế có sự tham gia của đại diện thay mặt thay mặt lãnh đạo Đảng, nhà nước, quản trị Ủy ban Nhân dân và lãnh đạo Sở ban ngành cấp địa phương[83].
Trong bảng này tính trong năm từ 1984 đến 2091.[84]
Chi
Ngày tháng Dương lịch
Tý
2 tháng hai năm 1984 (Giáp Tý)
19 tháng hai năm 1996 (Bính Tý)
7 tháng hai năm 2008 (Mậu Tý)
25 tháng một năm 2020 (Canh Tý)
11 tháng hai năm 2032 (Nhâm Tý)
30 tháng một năm 2044 (Giáp Tý)
15 tháng hai năm 2056 (Bính Tý)
3 tháng hai năm 2068 (Mậu Tý)
22 tháng một năm 2080 (Canh Tý)
Sửu
21 tháng một năm 1985 (Ất Sửu)
7 tháng hai năm 1997 (Đinh Sửu)
26 tháng một năm 2009 (Kỷ Sửu)
12 tháng hai năm 2021 (Tân Sửu)
31 tháng một năm 2033 (Quý Sửu)
17 tháng hai năm 2045 (Ất Sửu)
4 tháng hai năm 2057 (Đinh Sửu)
23 tháng một năm 2069 (Kỷ Sửu)
9 tháng hai năm 2081 (Tân Sửu)
Dần
9 tháng hai năm 1986 (Bính Dần)
28 tháng một năm 1998 (Mậu Dần)
14 tháng hai năm 2010 (Canh Dần)
1 tháng hai năm 2022 (Nhâm Dần)
19 tháng hai năm 2034 (Giáp Dần)
6 tháng hai năm 2046 (Bính Dần)
24 tháng một năm 2058 (Mậu Dần)
11 tháng hai năm 2070 (Canh Dần)
29 tháng một năm 2082 (Nhâm Dần)
Mão
29 tháng một năm 1987 (Đinh Mão)
16 tháng hai năm 1999 (Kỷ Mão)
3 tháng hai năm 2011 (Tân Mão)
22 tháng một năm 2023 (Quý Mão)
8 tháng hai năm 2035 (Ất Mão)
26 tháng một năm 2047 (Đinh Mão)
12 tháng hai năm 2059 (Kỷ Mão)
31 tháng một năm 2071 (Tân Mão)
17 tháng hai năm 2083 (Quý Mão)
Thìn
17 tháng hai năm 1988 (Mậu Thìn)
5 tháng hai năm 2000 (Canh Thìn)
23 tháng một thời điểm năm 2012 (Nhâm Thìn)
10 tháng hai năm 2024 (Giáp Thìn)
28 tháng một năm 2036 (Bính Thìn)
14 tháng hai năm 2048 (Mậu Thìn)
2 tháng hai năm 2060 (Canh Thìn)
19 tháng hai năm 2072 (Nhâm Thìn)
6 tháng hai năm 2084 (Giáp Thìn)
Tỵ
6 tháng hai năm 1989 (Kỷ Tỵ)
24 tháng một năm 2001 (Tân Tỵ)
10 tháng hai năm trước đó (Quý Tỵ)
29 tháng một năm 2025 (Ất Tỵ)
15 tháng hai năm 2037 (Đinh Tỵ)
2 tháng hai năm 2049 (Kỷ Tỵ)
21 tháng một năm 2061 (Tân Tỵ)
7 tháng hai năm 2073 (Quý Tỵ)
26 tháng một năm 2085 (Ất Tỵ)
Ngọ
27 tháng một năm 1990 (Canh Ngọ)
12 tháng hai năm 2002 (Nhâm Ngọ)
31 tháng một năm năm trước (Giáp Ngọ)
17 tháng hai năm 2026 (Bính Ngọ)
4 tháng hai năm 2038 (Mậu Ngọ)
23 tháng một năm 2050 (Canh Ngọ)
9 tháng hai năm 2062 (Nhâm Ngọ)
27 tháng một năm 2074 (Giáp Ngọ)
14 tháng hai năm 2086 (Bính Ngọ)
Mùi
15 tháng hai năm 1991 (Tân Mùi)
1 tháng hai năm 2003 (Quý Mùi)
19 tháng hai năm năm ngoái (Ất Mùi)
6 tháng hai năm 2027 (Đinh Mùi)
24 tháng một năm 2039 (Kỷ Mùi)
11 tháng hai năm 2051 (Tân Mùi)
29 tháng một năm 2063 (Quý Mùi)
15 tháng hai năm 2075 (Ất Mùi)
3 tháng hai năm 2087 (Đinh Mùi)
Thân
4 tháng hai năm 1992 (Nhâm Thân)
22 tháng một năm 2004 (Giáp Thân)
8 tháng hai năm năm nay (Bính Thân)
26 tháng một năm 2028 (Mậu Thân)
12 tháng hai năm 2040 (Canh Thân)
1 tháng hai năm 2052 (Nhâm Thân)
17 tháng hai năm 2064 (Giáp Thân)
5 tháng hai năm 2076 (Bính Thân)
24 tháng một năm 2088 (Mậu Thân)
Dậu
23 tháng một năm 1993 (Quý Dậu)
9 tháng hai năm 2005 (Ất Dậu)
28 tháng một năm 2017 (Đinh Dậu)
13 tháng hai năm 2029 (Kỷ Dậu)
1 tháng hai năm 2041 (Tân Dậu)
18 tháng hai năm 2053 (Quý Dậu)
5 tháng hai năm 2065 (Ất Dậu)
24 tháng một năm 2077 (Đinh Dậu)
10 tháng hai năm 2089 (Kỷ Dậu)
Tuất
10 tháng hai năm 1994 (Giáp Tuất)
29 tháng một năm 2006 (Bính Tuất)
16 tháng hai năm 2018 (Mậu Tuất)
2 tháng hai năm 2030 (Canh Tuất)
22 tháng một năm 2042 (Nhâm Tuất)
8 tháng hai năm 2054 (Giáp Tuất)
26 tháng một năm 2066 (Bính Tuất)
12 tháng hai năm 2078 (Mậu Tuất)
30 tháng một năm 2090 (Canh Tuất)
Hợi
31 tháng một năm 1995 (Ất Hợi)
17 tháng hai trong năm 2007 (Đinh Hợi)
5 tháng hai năm 2019 (Kỷ Hợi)
23 tháng một năm 2031 (Tân Hợi)
10 tháng hai năm 2043 (Quý Hợi)
28 tháng một năm 2055 (Ất Hợi)
14 tháng hai năm 2067 (Đinh Hợi)
2 tháng hai năm 2079 (Kỷ Hợi)
18 tháng hai năm 2091 (Tân Hợi)
Theo quy luật của bảng trên, cứ 2 hoặc 3 năm thì có một năm Tết rơi vào tháng 1, còn sót lại là tháng 2.
Những năm mới tết đến gần đây, trên những forum đã xuất hiện ý tưởng gộp Tết và được buôn chuyện, tranh luận nhiều. Năm 2005, Giáo sư Võ Tòng Xuân đã nêu ra đề xuất kiến nghị “Nên ăn Tết Ta theo lịch Tây”, ông nhận định rằng Nên nghỉ Tết dương lịch với thời hạn như nghỉ Tết âm lịch lúc bấy giờ (từ 26/12 đến 4/1), và nghỉ Tết âm lịch như nghỉ Tết dương lịch lúc bấy giờ (khoảng chừng 2 ngày là đủ). Tất cả những hoạt động giải trí và sinh hoạt chào mừng năm mới tết đến, lễ họi truyền thống cuội nguồn… vẫn tiếp tục gìn giữ và phát huy.[85]
Giáo sư này đã nêu lên những bất lợi của Tết Nguyên Đán rằng nó sẽ làm mất đi thời cơ tóm gọn ngay thời cơ marketing, giao thương mua và bán với quốc tế và mất thời giờ của nông dân lo chăm sóc lúa đông-xuân, vụ lúa tiềm năng tốt nhất trong năm. Gượng ép thời khóa biểu học tập và thi học kỳ của sinh viên học viên, làm cho họ mất cả hai tuần lễ học tập; dân chúng nhậu nhẹt, bài bạc dưới nhiều hình thức, rất tốn kém tiền của và thời hạn học tập, tổn hại sức mạnh và tính mạng con người và tiêu tốn lãng phí ngày thao tác trong lúc quốc tế nghỉ Tết Tây. Giáo sư nhận định rằng Việt Nam nên gộp như vậy để bắt kịp toàn thế giới, học tập theo gương của nước Nhật Bản (Tết Nhật Bản), thoát khỏi tác động của văn hóa truyền thống Trung Quốc.
Vào những ngày thời gian đầu xuân mới mới, yếu tố nó lại được báo chí truyền thông đưa ra bàn luận, với những ý kiến ủng hộ và phản đối trái chiều nhau [86].
Những người ủng hộ nhận định rằng ăn Tết Ta như lúc bấy giờ gây rối loạn kế hoạch sản xuất ở những cơ sở công nghiệp. Nếu tiếp tục thì sẽ bị lạc bước, lỡ nhịp với toàn thế giới, nhất là lúc được thao tác với những người phương Tây vì người Tây không ăn Tết ta. Tết Ta ngày càng trở nên nhàm chán, Nếu ăn Tết Nguyên Đán theo Dương lịch thì sẽ hội nhập dễ, tiết kiệm ngân sách thì giờ dành riêng cho Tết, thuận tiện hơn vì chỉ từ một chiếc Tết [87] Bỏ Tết Nguyên Đán thì tránh khỏi những thủ tục phiền hà, tốn kém và sẽ tiện đủ đường[88]. Nhiều bạn trẻ, nhất là phái nữ cũng phản đối Tết truyền thống cuội nguồn vì nhận định rằng khi về quê, về làng có quá nhiều nghi lễ truyền thống cuội nguồn nên cảm thấy không tự do nên có Xu thế đi quốc tế du lịch khi Tết đến.
Trái lại, có thật nhiều ý kiến phản đối nóng bức đề xuất kiến nghị này, gồm có bạn đọc những báo, nghệ sĩ, nhà khoa học… Những người phản đối đã nhận định rằng nếu thay đổi như vậy thì sẽ gây nên ra sự mất mát rất rộng về văn hóa truyền thống thiêng liêng, truyền thống của dân tộc bản địa bởi Tết Nguyên Đán đã ăn sâu trong tâm thức của người dân. Dịp Tết đó là dịp để người thân trong gia đình sum họp sau một năm xa cách. Dịp Tết là dịp để gìn giữ, phát huy văn hóa truyền thống truyền thống của dân tộc bản địa.[89] Giáo sư Sử học Lê Văn Lan đã chỉ ra rằng Tết Dương lịch chỉ là “món ăn thêm”, còn Tết Âm lịch thì đã đi sâu vào máu thịt.[90] Ca sĩ Mỹ Linh đã nói rằng ăn Tết Ta theo Dương lịch là “thảm họa”. Mỹ Linh đã chỉ ra rằng Tết Nguyên đán Theo phong cách tổ chức triển khai bao nhiêu đời này là những khoảng chừng thời gian ngắn thiêng liêng cho việc khởi đầu một năm mới tết đến…Chứng tỏ rằng truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa bao đời vẫn luôn luôn được duy trì trong tâm trí mỗi con người Việt[91].
Tuy nhiên những thảo luận nói trên đều mới là ý tưởng thành viên. Trong chương trình thao tác của cơ quan quyền lực tối cao nhà nước, gồm Quốc hội và nhà nước, là nơi phụ trách quyết định hành động, chưa hề có dự tính nào tương quan đến thay đổi việc ăn Tết truyền thống của dân tộc bản địa. Đại diện của Bộ Tư pháp cũng xác nhận rằng hiện chưa tồn tại chỉ huy nào về việc nghiên cứu và phân tích yếu tố gộp Tết để sửa đổi quy định pháp lý tương quan.
- Tết Dương lịch
- Tết Trung thu
- Tết Thanh minh
- Tết Đoan ngọ
- Tết Trung nguyên
Hoàng Bùi (29 tháng một năm 2006). “Số phận của phong tục Tết”. Báo Tiền Phong trực tuyến. Truy cập 28 tháng 3 năm trước đó.
Như Trang (1 tháng hai năm 2003). “Đầu năm mua muối cầu may”. Báo điện tử VnExpress. Truy cập 28 tháng 3 năm trước đó.
Phạm Thanh Bình (15 tháng hai trong năm 2007). “Đốt pháo trọn vẹn có thể bị xử lý hình sự”. Báo điện tử VnExpress. Truy cập 28 tháng 3 năm trước đó.
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Tết Nguyên Đán.
- Tết Nguyên Đán tại Từ điển bách khoa Việt Nam
- Lunar New Year (festival) tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
- Chương trình nhạc Xuân trên đài VOA và Những bài hát về mùa Xuân nhân ngày thời gian đầu xuân mới âm lịch, 2010
- Trang web đếm ngược Tết Nguyên đán
Reply
6
0
Chia sẻ
– Một số Keywords tìm kiếm nhiều : ” đoạn Clip hướng dẫn Tại sao không tồn tại ngày 31 tết tiên tiến và phát triển nhất , Share Link Down Tại sao không tồn tại ngày 31 tết “.
Hỏi đáp vướng mắc về Tại sao không tồn tại ngày 31 tết
Bạn trọn vẹn có thể để lại Comment nếu gặp yếu tố chưa hiểu nha.
#Tại #sao #không #có #ngày #tết Tại sao không tồn tại ngày 31 tết
Bình luận gần đây