Mục lục bài viết
Kinh Nghiệm Hướng dẫn Hiểu rõ tiếng Trung là gì Chi Tiết
Update: 2021-11-23 04:53:59,Bạn Cần biết về Hiểu rõ tiếng Trung là gì. Bạn trọn vẹn có thể lại Báo lỗi ở cuối bài để Admin được tương hỗ.
4.1
/
5
(
11
votes
)
Bổ ngữ là một phần kiến thức và kỹ năng rất quan trọng trong chủ đề ngữ pháp tiếng Trung, so với những bạn mới học thì đấy là nội dung dễ khiến những bạn nhầm lẫn nhất vì đôi lúc rất khó phân biệt rõ ràng từng loại bổ ngữ. Chính vì vậy mà ngày hôm nay THANHMAIHSK sẽ trình làng trọn bộ kiến thức và kỹ năng về cách sử dụng bổ ngữ trong tiếng Trung để giúp những bạn làm rõ hơn nhé.
Tóm lược đại ý quan trọng trong bài
- 1. Bổ ngữ trong tiếng Trung là gì?
- 2. Phân loại và cách dùng những loại bổ ngữ tiếng Trung
- Bổ ngữ kết quả
- Bổ ngữ trình độ
- Bổ ngữ trạng thái
- Bổ ngữ Xu thế
- Bổ ngữ số lượng
- Bổ ngữ thời hạn, xứ sở
- Bổ ngữ kĩ năng
- 3. Một số để ý khi sử dụng bổ ngữ trong tiếng Trung
- Bổ ngữ trình độ không tồn tại dạng phủ định
- Trong câu có cả tân ngữ và bổ ngữ ngữ kĩ năng thì có hai trường hợp
- Trong một số trong những trường hợp đặc biệt quan trọng, bổ ngữ trọn vẹn có thể đứng sau tân ngữ chỉ người, xứ sở
- Mục lục
- Phả hệ ngôn từ của tiếng TrungSửa đổi
- Lịch sửSửa đổi
- Các biến thể của tiếng TrungSửa đổi
- Ngữ phápSửa đổi
- Chữ viếtSửa đổi
- Học tậpSửa đổi
- Từ điểnSửa đổi
- Tham khảoSửa đổi
- Chú thíchSửa đổi
- Tài liệuSửa đổi
- Liên kết ngoàiSửa đổi
Tổng hợp những loại Bổ ngữ trong tiếng Trung
1. Bổ ngữ trong tiếng Trung là gì?
Bổ ngữ trong ngữ pháp tiếng Trung là thành phần đứng sau và bổ trợ update ý nghĩa cho động từ, tính từ,
Ví dụ:
你这个字写错了。
Nǐ zhège zì xiě cuòle.
Chữ này cậu viết sai rồi.
tin
小张唱歌唱得很好听。
Xiǎozhāng chànggē chàng de hěn hǎotīng.
Tiểu Trương hát rất hay.
今天跟你去玩开心极了。
Jīntiān gēn nǐ qù wán kāixīn jíle.
Hôm nay đi dạo với cậu vui cực.
昨天他讲的问题,你们别想得太简单。
Zuótiān tā jiǎng de wèntí, nǐmen bié xiǎng de tài jiǎndān.
Vấn đề ngày hôm qua anh ấy nói mọi người đừng nghĩ đơn thuần và giản dị quá.
你刚才说什么,我听不清楚。
Nǐ gāngcái shuō shénme, wǒ tīng bú qīngchǔ.
Vừa nãy cậu nói gì đó, tớ không nghe rõ.
2. Phân loại và cách dùng những loại bổ ngữ tiếng Trung
Bổ ngữ được chia thành bảy loại cơ bản, mỗi loại lại sở hữu cách dùng rất khác nhau, toàn bộ chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nhé.
Bổ ngữ kết quả
- Biểu thị kết quả của hành vi, động tác có quan hệ nhân quả với TT ngữ đằng trước.
- Thường do tính từ, động từ đảm nhiệm.
- Nó phải dính chặt với động từ, đứng trước cả tân ngữ.
- Cấu trúc:
Khẳng định
Chủ ngữ + động từ + bổ ngữ + tân ngữ
Phủ định
Chủ ngữ + 没(没有)động từ + bổ ngữ + tân ngữ
Nghi vấn
Chủ ngữ + động từ + bổ ngữ + tân ngữ + (了) 吗?
Chủ ngữ + động từ + bổ ngữ + tân ngữ + (了) 没?
Ví dụ:
我看见陈明在办公室睡觉。
Wǒ kànjiàn Chénmíng zài bàngōngshì shuìjiào.
Tôi nhìn thấy Trần Minh ngủ ở phòng thao tác.
你等一下儿,我还没写完呢。
Nǐ děng yíxiàr, wǒ hái méi xiě wán ne.
Cậu đợi chút, tớ vẫn chưa viết xong nữa.
你找到材料了没?
Nǐ zhǎodào cáiliàole méi?
Cậu tìm thấy tài liệu chưa?
Bổ ngữ trình độ
- Biểu thị mức độ của hành vi, trạng thái
- Thường đi với những từ 极-jí、很-hěn、慌-huāng、死-sǐ、坏-huài、一些-yīxiē、一点-yīdiǎn
Ví dụ:
你们闹极了,安静一点吧
Nǐmen nào jíle, ānjìng yīdiǎn ba
Các bạn ồn ào quá, trật tự một chút ít đi
听完这消息,孩子激动得跳起来。
Tīng wán zhè xiāoxi, háizi jīdòng de tiào qǐlái.
Nghe xong tin này, đứa trẻ nhảy cẫng lên vì phấn khích.
山里的情况我熟悉,还是我去好一点。
Shānlǐ de qíngkuàng wǒ shúxī, háishì wǒ qù hǎo yīdiǎn.
Tôi quen thuộc tình hình ở trong núi vẫn nên để tôi đi thì tốt hơn.
Bổ ngữ trạng thái
- Biểu thị trạng thái do hành vi, tính chất của sự việc vật tạo ra.
- Giữa TT ngữ và bổ ngữ trạng thái có trợ từ 得
Cấu trúc:
Khẳng định
Chủ ngữ + động từ + 得 + bổ ngữ
Phủ định
Chủ ngữ + động từ + 得 + 不 + bổ ngữ
Nghi vấn
Chủ ngữ + động từ + 得 + bổ ngữ +吗?
Chủ ngữ + động từ + 得 + bổ ngữ + 不 + bổ ngữ?
Chủ ngữ + động từ + 得 +怎么样?
Ví dụ:
看完那部电影,他感动得眼泪都流出来了。
Kàn wán nà bù diànyǐng, tā gǎndòng dé yǎnlèi dōu liú chūláile.
Xem xong bộ phim truyền hình ấy, anh ấy cảm động rơi nước mắt.
他的汉语说得不太好。
Tā de Hànyǔ shuō dé bù tài hǎo.
Tiếng Trung của cậu ấy không tốt lắm.
* Cùng một vướng mắc Cậu thi thế nào/ Cậu thi tốt không?, những bạn cũng trọn vẹn có thể dùng ba cách hỏi rất khác nhau như sau:
你考得怎么样?
Nǐ kǎo de zěnme yàng?
你考得好不好?
Nǐ kǎo de hǎobù hǎo?
你考得好吗?
Nǐ kǎo de hǎo ma?
Bổ ngữ Xu thế
- Biểu thị Xu thế của động tác
- Gồm Xu thế đơn và Xu thế kép
Bổ ngữ Xu thế đơn
Cấu trúc: Chủ ngữ + động từ + 来/去
* Chú ý:
Động từ + 来: biểu thị động tác hướng gần về phía người nói.
Động từ + 去: biểu thị động tác hướng ra phía xa phía người nói.
Tân ngữ vị trí đứngtrước 去/ 来, tân ngữ chỉ sự vật đứng trước hoặc sau去/ 来đều được.
Ví dụ:
远处传来了脚步声。
Yuǎnchù chuán láile jiǎobù shēng.
Có tiếng bước tiến từ xa tới.
外面下大雨,我们进屋里来吧。
Wàimiàn xià dàyǔ, wǒmen jìn wūlǐ lái ba.
Bên ngoài mưa to lăm, toàn bộ chúng ta vào phòng đi.
他带出了一本汉语词典 = 他带一本汉语词典去了。
Tā dài chūle yī běn hànyǔ cídiǎn = Tā dài yī běn Hànyǔ cídiǎn qùle.
Cậu ấy mang theo một quyển từ điển tiếng Hán rồi.
Bổ ngữ Xu thế kép
Cấu trúc: Chủ ngữ + động từ + 上、下、进、出、回、过、起 + 去/ 来
Ví dụ:
他把你的书放进书包里来了。
Tā bǎ nǐ de shū fàngjìn shūbāolǐ láile.
Anh ấy cất sách của cậu vào cặp rồi.
他发表完,大家站起来为他鼓掌。
Tā fābiǎo wán, dàjiā zhàn qǐlái wèi tā gǔzhǎng.
Anh ấy phát biểu xong, mọi người đứng lên cổ vũ cho anh ấy.
孩子的话让大家笑了起来。
Háizi de huà ràng dàjiā xiàole qǐlái.
Câu nói của đứa bé khiến mọi người ai cũng cười.
Bổ ngữ số lượng
Gồm:
- Bổ ngữ thời lượng biểu thị thời hạn của động tác, trạng thái ngắn dài.Thông thường là những từ biểu thị thời hạn, thời đoạn đảm nhiệm.
- Bổ ngữ động lượng biểu thị số lần hành vi phát sinh hoặc tiến hành.
Cấu trúc: Chủ ngữ + động từ (了/过) + bổ ngữ số lượng + tân ngữ
Ví dụ:
我看一会儿书就睡着了。
Wǒ kàn yīhuìr shū jiù shuìzháo le.
Tôi đọc sách một lát rồi ngủ luôn.
我在这住了半年就搬家了。
Wǒ zài zhè zhùle bànnián jiù bānjiāle.
Tôi ở đây nửa năm rồi dọn đi.
这部电影我已经看过两次了。
Zhè bù diànyǐng wǒ yǐjīng kànguò liǎng cìle.
Bộ phim này tôi đã xem hai lần rồi.
Bổ ngữ thời hạn, xứ sở
Thường do đoản ngữ giới từ đảm nhiệm biểu thị thời hạn xứ sở trình làng hành vi, động tác.
Ví dụ:
这件事发生在1945年。
Zhè jiàn shì fāshēng zài 1945 nián.
Chuyện này xẩy ra vào năm 1945.
老舍先生出生在 1899年。
Lǎoshě xiānshēng chūshēng zài 1899 nián.
Lão Xá sinh vào năm 1899.
两个男生把桌子搬到教室里。
Liǎnggè nánshēng bǎ zhuōzi bān dào jiàoshìlǐ.
Hai học viên nam bê bàn vào phòng học.
Bổ ngữ kĩ năng
- Biểu thị dưới một Đk quý khách quan nào đó, hành vi hoặc kết quả trọn vẹn có thể tiến hành hoặc thay đổi hay là không.
Cấu trúc:
Khẳng định
Chủ ngữ + động từ + 得 + Bổ ngữ kĩ năng/ Bổ ngữ Xu thế
Chủ ngữ + động từ + 得 + 了
Phủ định
Chủ ngữ + động từ + 不 + Bổ ngữ kĩ năng/ Bổ ngữ Xu thế
Chủ ngữ + động từ + 不 + 了
Chủ ngữ + động từ + 不 得
Nghi vấn
Chủ ngữ + động từ + 得 + Bổ ngữ kĩ năng/ Bổ ngữ Xu thế + 不 + Bổ ngữ kĩ năng/ Bổ ngữ Xu thế
Ví dụ:
黑板上的字太小,我看不清楚。
Hēibǎn shàng de zì tài xiǎo, wǒ kàn bù qīngchǔ.
Chữ trên bảng bé quá, tớ không nhìn rõ.
-他吃得了三碗饭。
Tā chī de liǎo sān wǎnfàn.
Cậu ấy ăn được ba bát cơm.
两个人吃不了那么多菜。
Liǎnggè rén chī bùliǎo nàme duò cài.
Hai người không ăn hết được nhiều thức ăn thế đâu.
这事再耽搁不得了,得立刻解决。
Zhè shì zài dāngé bù de liǎo, děi lìkè jiějué.
Chuyện này sẽ không thể trì hoãn thêm được nữa, phải xử lý và xử lý ngay thôi.
今天的作业不多,一个小时应该能写得完。
Jīntiān de zuòyè bù duō, yígè xiǎoshí yīnggāi néng xiě de wán.
Bài tập ngày hôm nay không nhiều nếu không thích nói là rất ít, chắc một tiếng là làm xong.
他写得好不好?
Tā xiě de hǎo bù hǎo?
Anh ấy viết đẹp không?
3. Một số để ý khi sử dụng bổ ngữ trong tiếng Trung
Bổ ngữ trình độ không tồn tại dạng phủ định
Ví dụ:
真的笑死我了。(v)
Zhēn de xiào sǐ wǒ le.
Đúng là buồn cười chết mất.
真的笑不死我了。(x)
Zhēn de xiào bùsǐ wǒ le.
这故事把他乐坏了。(v)
Zhè gùshì bǎ tā lè huài le.
Câu chuyện này làm anh ấy vui lắm.
这故事把他乐不坏了。(x)
Zhè gùshì bǎ tā lè bù huài le.
Trong những ví dụ trên, những câu có từ phủ định 不 đều là câu sai.
Trong câu có cả tân ngữ và bổ ngữ ngữ kĩ năng thì có hai trường hợp
(1) Đưa tân ngữ lên trước động từ
小梅汉语学得非常好。
Xiǎoméi hànyǔ xué de fēicháng hǎo.
Tiểu Mai học tiếng Trung rất giỏi.
小月字写得好好看。
Xiǎoyuè zì xiě de hǎohǎo kàn.
Tiểu Nguyệt viết chữ đẹp lắm.
(2) Lặp lại động từ một lần nữa.
她讲故事讲得很生动。
Tā jiǎng gùshì jiǎng de hěn shēngdòng.
Anh ấy kể chuyện rất sinh động.
小宇打篮球打得不错啊。
Xiǎoyǔ dǎ lánqiú dǎ de búcuò a.
Tiểu Vũ chơi bóng rổ tương đối giỏi.
Trong một số trong những trường hợp đặc biệt quan trọng, bổ ngữ trọn vẹn có thể đứng sau tân ngữ chỉ người, xứ sở
Ví dụ:
我们在机场等了你好几个小时。
Wǒmen zài jīchǎng děngle nǐ hǎojǐ gè xiǎoshí.
Chúng tôi đợi cậu mấy tiếng ở trường bay đấy.
他去过两次胡志明。
Tā qùguò liǎng cì húzhìmíng.
Anh ấy từng đi Hồ Chí Minh hai lần.
老陈劝我回屋子里去。
Lǎochén quàn wǒ huí wūzi lǐ qù.
Lão Trần khuyên tôi nên trở lại phòng.
Trên đấy là tổng hợp kiến thức và kỹ năng về những loại bổ ngữ trong tiếng Trung mà THANHMAIHSK muốn trình làng với những bạn. Chúc những bạn học thật tốt và hãy nhớ là xem những nội dung bài viết về ngữ pháp tiếng Trung khác của chúng mình nhé.
Tiếng Trung Quốc (giản thể: 中国话; phồn thể: 中國話; Hán-Việt: Trung Quốc thoại; bính âm: Zhōngguó huà), còn gọi là tiếng Trung, tiếng Hoa, tiếng Hán, Trung văn (中文 Zhōngwén), Hoa ngữ (華語/华语 Huáyǔ), Hoa văn (華文/华文), Hán ngữ (漢語/汉语 Hànyǔ), là một nhóm những ngôn từ hợp thành một ngữ tộc trong ngữ hệ Hán-Tạng. Tiếng Trung là tiếng mẹ đẻ của người Hán, chiếm hầu hết tại Trung Quốc và là ngôn từ chính hoặc phụ của những dân tộc bản địa thiểu số tại đây. Gần 1,2 tỉ người (chừng 16% dân số toàn thế giới) có tiếng mẹ đẻ là một biến thể tiếng Hoa nào đó.
Tiếng Trung
Tiếng Hoa
Tiếng Hán汉语/漢語 Hànyǔ, 华语/華語 Huáyǔ hay 中文 ZhōngwénHànyǔ (Hán ngữ) viết rằng chữ Hán phồn thể (trên) và giản thể (giữa) và Zhōngwén (Trung văn) (dưới)Sử dụng tạiTrung Quốc
Đài LoanTổng số người nói1,2 tỉDân tộcNgười HánPhân loạiHán-Tạng
- Gốc Hán
- Tiếng Trung
Tiếng Hoa
Tiếng Hán
- Tiếng Trung
Ngôn ngữ tiền thânTiếng Trung Quốc thượng cổ
- Tiếng Trung Quốc trung đại
- Tiếng Trung
Tiếng Hoa
Tiếng Hán
- Tiếng Trung
Dạng chuẩnTiếng Trung Quốc chuẩn
Tiếng Quảng Châu Trung Quốc
Phương ngữQuan thoại
Tấn
Ngô
Cám
Tương
Mân
Khách Gia
Quảng Đông (Việt)
Bình
Huy Châu
Tiều
Hệ chữ viếtChữ Hán (giản thể và phồn thể)
Chuyển tự:
Chú âm phù hiệu
Bính âm (chữ Latinh)
Tiểu nhi kinh (chữ Ả Rập)
Dungan (chữ Kirin)
Chữ nổi tiếng Trung Quốc
Chữ ‘Phags-paĐịa vị chính thứcNgôn ngữ chính thứctại
Tiếng Quan thoại
- Trung Quốc
Singapore
Đài Loan
Tiếng Quảng Đông:
- Hồng Kông
Ma Cao
Quy định bởiQuốc gia Ngữ Ngôn Văn Tự Công Tác Ủy viên Hội (Trung Quốc)[1]
Quốc Ngữ Suy Hành Ủy viên Hội (Đài Loan)
Công Vụ Viên Sự Vụ Cục (Hồng Kông)
Tân Gia Ba Suy Quảng Hóa Ngữ Lý Sự Hội (Singapore)
Mã Lai Tây Á Hoa Ngữ Quy Phạm Lý Sự Hội (Malaysia)Mã ngôn ngữISO 639-1zhchi (B)
zho (T)ISO 639-3tùy trường hợp:
cdoMân Đông
cjyTấn
cmnQuan thoại
cpxPhủ Tiên
czhHuy Châu
czoMân Trung
ganCám
hakKhách Gia
hsnTương
mnpMân Bắc
nanMân Nam
wuuNgô
yueQuảng Đông
ochTrung Quốc thượng cổ
ltcTrung Quốc trung đại
lzhVăn ngônGlottologsini1245Linguasphere79-AAABản đồ phân bổ tiếng Trung Quốc
Bản màu:
Những nước nơi tiếng Trung Quốc là ngôn từ chính thức, ngôn từ hành chính hay bản ngữ số đông
Những nước nơi tiếng Trung Quốc có hơn 5 triệu người nói tiếng Trung Quốc
Những nước nơi tiếng Trung Quốc có hơn 1 triệu người nói tiếng Trung Quốc
Những nước nơi tiếng Trung Quốc có hơn 500.000 người nói tiếng Trung Quốc
Những nước nơi tiếng Trung Quốc có hơn 100.000 người nói tiếng Trung Quốc
Những tụ điểm người nói tiếng TrungBài viết này còn có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp tương hỗ dựng hình, bạn cũng trọn vẹn có thể sẽ nhìn thấydấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khácthay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn trình làng về những ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.Hán ngữPhồnthể漢語Giảnthể汉语Nghĩa đenTiếng HánPhiên âmTiếng Hán tiêu chuẩnBính âm Hán ngữHànyǔWadeGilesHan4-yu3Bính âm Hán ngữ TongyongHàn-yǔYale la tinh hóaHàn-yǔIPA[xân.ỳ]Tiếng NgôLa tinh hóahoe3 nyiu2Tiếng Khách GiaLa tinh hóaHon NgiTiếng Quảng ChâuYale la tinh hóahon yúhIPA[hɔ̄ːn.jy̬ː]Việt bínhHon3 jyu5Tiếng Quảng Đông La tinh hóahon3 yü5Tiếng Mân NamTiếng Mân Tuyền Chương POJHàn-gí, Hàn-gúTiếng Mân ĐôngPhúc Châu Phiên âm Bình thoạiHáng-ngṳ̄Trung vănTiếng Trung中文Phiên âmTiếng Hán tiêu chuẩnBính âm Hán ngữZhōngwénWadeGilesChung1-wên2Bính âm Hán ngữ Tongyongjhong-wúnYale la tinh hóajūng-wénIPA[ʈʂʊ́ŋ.wə̌n]Tiếng NgôLa tinh hóatson1 ven1Tiếng Khách GiaLa tinh hóaChung-VunTiếng Quảng ChâuYale la tinh hóaJūng mánViệt bínhZung1 man4*2Tiếng Quảng Đông La tinh hóaZung1 men4*2Tiếng Mân NamTiếng Mân Tuyền Chương POJTiong-bûnTiếng Mân ĐôngPhúc Châu Phiên âm Bình thoạiDṳng-ùng
Các phương ngữ tiếng Trung thường được người bản ngữ xem là những biến thể của một ngôn từ duy nhất. Tuy nhiên, do không tồn tại tính thông hiểu lẫn nhau (mutual intelligibility), chúng được nhiều nhà ngôn từ học xem là những ngôn từ riêng không tương quan gì đến nhau trong cùng một họ ngôn từ, tựa như kiểu nhóm ngôn từ Rôman.[a] Ngành nghiên cứu và phân tích về quan hệ lịch sử dân tộc bản địa giữa những thứ tiếng Trung Quốc vẫn còn đấy khá non trẻ. Hiện tại, hầu hết những phân loại đều xếp từ 7 đến 13 nhóm khu vực chính dựa vào sự tăng trưởng ngữ âm từ tiếng Hán trung cổ, trong số đó ngôn từ được nói nhiều nhất cho tới nay là tiếng Quan Thoại (với mức 800 triệu người nói, tương tự 66%), tiếp theo là nhánh Mân (75 triệu, ví dụ tiếng Mân Nam), nhánh Ngô (74 triệu, ví dụ tiếng Thượng Hải), và nhánh Quảng Đông (68 triệu, ví dụ tiếng Quảng Châu Trung Quốc).[3] Các nhánh này sẽ không thể thông hiểu lẫn nhau, và nhiều phân nhóm của chúng không thể hiểu được những tiếng khác trong cùng một nhánh (ví dụ: Mân Nam). Tuy nhiên, có những khu vực chuyển tiếp nơi những ngôn từ từ những nhánh rất khác nhau san sẻ đủ điểm lưu ý để sở hữu một số trong những sự thông hiểu hạn chế, gồm có tiếng Tân Tương với Quan thoại Tây Nam, tiếng Tuyên Châu với Quan thoại Hạ Giang, tiếng Tấn với Quan thoại Trung Nguyên và một số trong những phương ngữ của tiếng Khách Gia với tiếng Cám (tuy nhiên không thể thông hiểu tiếng Khách Gia chính thống). Tất cả những phương ngữ tiếng Trung Quốc đều phải có thanh điệu và phần lớn là ngôn từ đơn lập.
Mục lục
- 1 Phả hệ ngôn từ của tiếng Trung
- 2 Lịch sử
- 3 Các biến thể của tiếng Trung
- 4 Ngữ pháp
- 5 Chữ viết
- 6 Học tập
- 7 Từ điển
- 8 Tham khảo
- 8.1 Chú thích
- 8.2 Tài liệu
- 9 Liên kết ngoài
Phả hệ ngôn từ của tiếng TrungSửa đổi
Tiếng Trung là một phần của ngữ hệ Hán-Tạng, cùng với tiếng Miến, tiếng Tạng và nhiều ngôn từ khác phân bổ khắp Himalaya và những vùng lân cận.[4]
Dù quan hệ giữa những ngôn từ trong ngữ hệ này đã được đề xuất kiến nghị từ thế kỷ XIX và nay được đồng ý rộng tự do, việc phục nguyên tiếng Hán-Tạng nguyên thuỷ khi so với tiếng Ấn-Âu nguyên thuỷ thì kém hoàn hảo nhất hơn nhiều.
Những trở ngại trong phục nguyên gồm có sự phong phú chủng loại nội tại của hệ, sự thiếu vắng biến tố ở nhiều ngôn từ, và tác động của sự việc tiếp xúc ngôn từ.
Hơn nữa, nhiều ngôn từ nhỏ xuất hiện ở vùng núi khó tiếp cận, và thường cũng ở khu vực biên giới nhạy cảm.[5] Thiếu sự phục nguyên chứng minh và khẳng định của tiếng Hán-Tạng nguyên thuỷ, cấu trúc thượng tầng của ngữ hệ lúc bấy giờ vẫn còn đấy bỏ ngỏ.[6] Ngữ hệ Hán-Tạng thường được tạm chia thành hai ngữ tộc: Hán và Tạng-Miến.[7]
Lịch sửSửa đổi
Những di tích lịch sử chữ Hán cổ nhất có niên đại từ thời nhà Thương (khoảng chừng 1250 TCN). Những điểm lưu ý ngữ âm của tiếng Hán thượng cổ trọn vẹn có thể được tái dựng dựa vào cách gieo vần trong những bài thơ cổ. Thiết Vận, một từ điển vần, cho ta biết những nét khác lạ giữa tiếng Hán miền bắc nước ta và nam đương thời. Trong thời kỳ Nam-Bắc triều, tiếng Hán trung cổ trải qua nhiều sự biến hóa âm vị và chia tách thành nhiều phân chi. Triều đình nhà Minh và thời đầu nhà Thanh tiếp sau này đã sử dụng một dạng ngôn từ chung gọi là “Quan thoại”. Hán ngữ tiêu chuẩn được tiếp nhận vào thập kỷ 1930, ngày này sẽ là ngôn từ chính ở cả Trung Quốc đại lục và Đài Loan.
Các biến thể của tiếng TrungSửa đổi
Bài rõ ràng: Phương ngữ tiếng Hán
Các biến thể của tiếng Hoa thường được người bản ngữ coi như những “phương ngôn” của một ngôn từ duy nhất, tuy nhiên những nhà ngôn từ học đều nhận định rằng tiếng Trung với mức độ phong phú chủng loại phong phú chủng loại ngang với một ngữ tộc.[b]
Sự phong phú chủng loại của tiếng Trung trọn vẹn có thể được so sánh với ngữ tộc Rôman, thậm chí còn còn phong phú chủng loại hơn. Có từ 7 đến 13 phân chi tiếng Trung chính (tùy từng phân loại), trong số đó phân chi quan thoại có số rất đông người nói đông nhất (khoảng chừng 960 triệu, ví dụ tiếng Quan thoại Tây Nam), theo sau là Ngô (xấp xỉ 80 triệu, ví dụ tiếng Thượng Hải), rồi Mân (trên 70 triệu, ví dụ tiếng Mân Nam) và Quảng Đông (còn gọi là Việt) (trên 60 triệu, ví dụ tiếng Quảng Châu Trung Quốc), v.v… Các phân chi trên đều không thông hiểu lẫn nhau, và thậm chí còn những nhóm phương ngữ trong phân chi Mân cũng không thông hiểu lẫn nhau. Tuy vậy, có trường hợp như tiếng Tương và một số trong những phương ngữ Quan thoại Tây Nam trọn vẹn có thể hiểu nhau ở một mức độ nào đó. Mọi phân chi tiếng Trung đều phải có thanh điệu và là ngôn từ đơn lập phân tích tính. Hán ngữ tiêu chuẩn (phổ thông thoại/quốc ngữ/Hoa ngữ) là dạng chuẩn hóa tiếng Trung Quốc nói, dựa vào cách phát âm của tiếng Bắc Kinh thuộc phân chi Quan thoại. Đây là ngôn từ chính thức của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan), và là một trong bốn ngôn từ chính thức của Singapore. Hán ngữ tiêu chuẩn cũng là một trong sáu ngôn từ của Liên Hợp Quốc. Hán ngữ tiêu chuẩn là cầu nối giữa những “phương ngôn” không thể thông hiểu lẫn nhau.
Jerry Norman ước tính rằng có hàng trăm biến thể tiếng Trung không thông hiểu lẫn nhau.[8] Một số biến thể trọn vẹn có thể được xem như những dãy phương ngữ, tức những nơi gần nhau thì trọn vẹn có thể hiểu tiếng nói của nhau, nhưng càng xa nhau thì khác lạ càng lớn.[9] Nói chung, miền nam Trung Quốc lắm đồi núi thì độ phong phú chủng loại về “phương ngôn” hơn nhiều vùng bình nguyên Hoa Bắc. Có những khu vực ở Nam Trung Quốc mà người nói phương ngữ của một thành phố lớn cũng chỉ hiểu “sơ sơ” tiếng nói của vùng lân cận. Ví dụ, Quảng Châu Trung Quốc cách Ngô Châu
120 dặm (190km) đường sông, nhưng dạng tiếng Quảng Đông ở Quảng Châu Trung Quốc lại giống với của Ngô Châu hơn giống của Đài Sơn, dù Đài Sơn chỉ cách Quảng Châu Trung Quốc 60 dặm (95km).[10] Có những nơi ở Phúc Kiến mà tiếng nói của một huyện (hay thậm chí còn một làng) không thể thông hiểu với của huyện (hay làng) kế bên.[11]
Cho đến tận nửa thời gian cuối thế kỷ XX, người nhập cư gốc Hoa ở Khu vực Đông Nam Á và Bắc Mỹ đa phần tới từ vùng duyên hải đông nam, nơi những phương ngôn Mân, Khách Gia và Quảng Châu Trung Quốc hiện hữu.[12] Đa số người Bắc Mỹ gốc Hoa có gốc tích ở Đài Sơn và có tổ tiên nói phương ngữ này.[13]
Các phương ngôn thường được xếp vào bảy nhóm:[14][15]
- Quan thoại: có Hán ngữ tiêu chuẩn, tiếng Bắc Kinh, tiếng Tứ Xuyên và tiếng Đông Can (ở Trung Á)
- Ngô: có tiếng Thượng Hải, tiếng Tô Châu và tiếng Ôn Châu
- Cám
- Tương
- Mân: có tiếng Phúc Châu, tiếng Hải Nam, tiếng Mân Tuyền Chương, tiếng Đài Loan và tiếng Triều Châu
- Khách Gia
- Quảng Đông (Việt), có tiếng Quảng Châu Trung Quốc và tiếng Đài Sơn
Phân loại của Lý Vinh, dùng trong Trung Quốc Ngữ Ngôn Địa Đồ Tập (1987), có thêm ba phân chi nữa:[16][17]
- Tấn, từng được gộp vào Quan thoại.
- Huy Châu, từng được gộp vào Ngô.
- Bình, từng được gộp vào Quảng Đông.
Phân bố của những phân chi tiếng Trung theo Trung Quốc Ngữ Ngôn Địa Đồ Tập[16]
Số người bản ngữ của từng phân chi (chỉ tính tại CHND Trung Hoa và Đài Loan) năm 2004:[18]
- Quan thoại: 798,6 triệu (66.2%)
- Tấn: 63 triệu (5.2%)
- Ngô: 73,8 triệu (6.1%)
- Huy Châu: 3,3 triệu (0.3%)
- Cám: 48 triệu (4.0%)
- Tương: 36,4 triệu (3.0%)
- Mân: 75 triệu (6.2%)
- Khách Gia: 42,2 triệu (3.5%)
- Quảng Đông: 58,8 triệu (4.9%)
- Bình: 7,8 triệu (0.6%)
Một số biến thể tiếng Trung không được phân loại, ví dụ phương ngữ Đam Châu (ở Đam Châu, Hải Nam), tiếng Ngõa Hương (tây Hồ Nam) và tiếng Thiều Châu (bắc Quảng Đông).[19]
Ngữ phápSửa đổi
Bài rõ ràng: Ngữ pháp tiếng Trung Quốc
Tiếng Trung là ngôn từ đơn lập, hay là ngôn từ phân tích, tức là không làm thay đổi về từ vựng sở hữu cách, từ hình thái, tính từ, số. Chỉ theo thứ tự trước sau của từ và sử dụng từ ảo (hư tự) để diễn đạt được nghĩa. Cấu trúc này giống với tiếng Việt và những ngôn từ ở Khu vực Đông Nam Á.
Các phương ngôn có ngữ pháp khác lạ nhau, cho nên vì thế khi sử dụng bạch thoại văn trọn vẹn có thể gây ra hỗn loạn chữ viết, những chữ viết đó gọi là chữ phương ngôn. Cho nên lấy ngữ pháp của Hán ngữ tiêu chuẩn làm ngữ pháp Bạch thoại. Ngữ pháp cổ xưa văn học, cùng gọi là Văn ngôn.
Chữ viếtSửa đổi
Bài rõ ràng: Chữ Hán
Hệ chữ chính vốn để làm viết tiếng Trung là chữ Hán, có hai cách viết là viết dọc truyền thống cuội nguồn và viết ngang tân tiến:
- Cách truyền thống cuội nguồn: được viết theo hàng dọc, đọc từ trên xuống dưới theo cột, từ cột phải sang cột trái.
- Cách tân tiến: được viết theo hàng ngang, đọc từ trái sang phải theo hàng, từ hàng trên xuống hàng dưới.
Mỗi chữ Hán đại diện thay mặt thay mặt cho một hình vị và thường có cách phát âm biến hóa theo phương ngôn. Ví dụ, chữ 一 (“nhất”) được đọc là yī trong Hán ngữ tiêu chuẩn, yat1 trong tiếng Quảng Châu Trung Quốc và it trong tiếng Mân Tuyền Chương. Từ vựng của những nhánh chính thường khá rất khác nhau, và dạng viết phi chuẩn của Bạch thoại(ngôn từ thông tục) thường có những “chữ phương ngôn” riêng, ví dụ 冇 và 係 (trong tiếng Quảng Châu Trung Quốc và Khách Gia), mà trọn vẹn có thể bị xem là lỗi thời hay khác lạ trong Quan thoại Bạch thoại văn (dạng viết chuẩn).
“Việt ngữ” Bạch thoại văn(Dạng viết tiếng Quảng Châu Trung Quốc thông tục) khá phổ cập trong những trang chatroom và nhắn tin tức thời trực tuyến so với những người Hồng Kông và người nói tiếng Quảng Châu Trung Quốc nói chung.
Ở Hồ Nam, phụ nữ ở những vùng nhất định viết bằng Nữ thư, một bộ âm tự bắt nguồn từ chữ Hán. Tiếng Dungan, một phương ngữ Quan thoại, ngày này được viết bằng chữ Kirin, và trước đó được vỉết bằng chữ Ả Rập. Người Dungan đa phần theo Hồi giáo và sống tại Kazakhstan, Kyrgyzstan, và Nga.
Tiếng Trung vốn là đơn âm, tức là một chữ một âm, một âm trọn vẹn có thể chia thành thanh, vần, điệu. Chữ Hán hầu hết không biểu âm để phát âm, nên thời xưa người ta dùng phương pháp Độc nhược (讀若, A đọc gần đúng như A’). Từ sau khoản thời hạn đạo Phật truyền vào Trung Quốc, biết tiếp thu và dịch tiếng Phạn, nghe biết Phiên thiết, trọn vẹn có thể vốn để làm làm dấu phát âm. Từ thời cận đại tới ngày này, đã có Chú âm phù hiệu và Phanh âm cho Tiếng Hán tiêu chuẩn, âm vần từ đây thật rõ ràng.
Học tậpSửa đổi
Bài rõ ràng: Hán ngữ đối ngoại
Dương Lệnh Phất, cựu giám tuyển của Bảo tàng Quốc gia Trung Quốc, dạy tiếng Trung tại Civil Affairs Staging Area năm 1945.
Với vai trò ngày càng tăng và tác động của nền kinh tế thị trường tài chính Trung Quốc trên toàn thế giới, việc dạy tiếng Quan Thoại ngày càng phổ cập ở những trường học ở Hoa Kỳ và trở thành một chủ đề được nổi tiếng trong người trẻ tuổi toàn thế giới phương Tây, như ở Anh.[20]
Năm 1991, có 2.000 sinh viên quốc tế tham gia Kỳ thi kĩ năng Hán ngữ của Trung Quốc (còn gọi là HSK, tương tự với Chứng chỉ Cambridge tiếng Anh), trong lúc năm 2005 số ứng viên đã tiếp tục tăng mạnh lên 117.660[21]. Đến năm 2010, 750.000 người đã tham gia cuộc thi này.
Theo Thương Hội Ngôn ngữ Hiện đại, có 550 trường tiểu học, trung học cơ sở và thời thượng phục vụ nhu yếu những chương trình tiếng Trung ở Hoa Kỳ vào năm năm ngoái, tăng thêm 100% trong hai năm. Đồng thời, tỷ trọng nhập học những lớp tiếng Trung ở cấp ĐH đã tiếp tục tăng 51% từ thời gian năm 2002 đến năm năm ngoái. Mặt khác, Hội đồng Giáo dục đào tạo Ngoại ngữ Hoa Kỳ cũng luôn có thể có số lượng đã cho toàn bộ chúng ta biết rằng 30.000-50.000 sinh viên đang học tiếng Trung vào năm năm ngoái.[22]
Năm năm nay, hơn một nửa triệu học viên Trung Quốc theo đuổi chương trình giáo dục sau trung học ở quốc tế, trong lúc 400.000 sinh viên quốc tế đến Trung Quốc để học cao hơn nữa. Đại học Thanh Hoa đã đón 35.000 sinh viên từ 116 vương quốc đến học trong cùng năm[23].
Theo sự ngày càng tăng nhu yếu về tiếng Trung như ngôn từ thứ hai, theo Bộ Giáo dục đào tạo Trung Quốc, có 330 tổ chức triển khai dạy tiếng Trung trên toàn thế giới. Việc xây dựng những Học viện Khổng Tử, là những tổ chức triển khai công cộng trực thuộc Bộ Giáo dục đào tạo Trung Quốc, nhằm mục tiêu mục tiêu tiếp thị văn hoá và ngôn từ Trung Quốc cũng như tương hỗ dạy tiếng Trung Quốc ở quốc tế. Có hơn 480 Viện Khổng Tử trên toàn toàn thế giới vào năm năm trước.[22]
Từ điểnSửa đổi
- Thuyết văn giải tự
- Quảng vận
- Khang Hi tự điển
Tham khảoSửa đổi
Chú thíchSửa đổi
- David Crystal, The Cambridge Encyclopedia of Language (Cambridge: Cambridge University Press, 1987), p.. 312. “The mutual unintelligibility of the varieties is the main ground for referring to them as separate languages.”
- Charles N. Li, Sandra A. Thompson. Mandarin Chinese: A Functional Reference Grammar (1989), p..2. “The Chinese language family is genetically classified as an independent branch of the Sino-Tibetan language family.”
- Norman (1988), tr.1. “[…] the modern Chinese dialects are really more like a family of languages […]”
- DeFrancis (1984), tr.56. “To call Chinese a single language composed of dialects with varying degrees of difference is to mislead by minimizing disparities that according to Chao are as great as those between English and Dutch. To call Chinese a family of languages is to suggest extralinguistic differences that in fact do not exist and to overlook the unique linguistic situation that exists in Trung Quốc.”
Các nhà ngôn từ Trung Quốc thường dựa Theo phong cách phân loại của Phu Mậu Tích trongĐại bách khoa toàn thư Trung Quốc: “汉语在语言系属分类中相当于一个语族的地位。” (“In language classification, Chinese has a status equivalent to a language family.”)[2]
- David Crystal, The Cambridge Encyclopedia of Language (Cambridge: Cambridge University Press, 1987), trang 312. “Sự bất thông hiểu lẫn nhau giữa những dạng [tiếng Trung] là nền tảng chính để xem chúng như những ngôn từ riêng không tương quan gì đến nhau.”
- Charles N. Li, Sandra A. Thompson. Mandarin Chinese: A Functional Reference Grammar (1989), trang 2. “Nhóm ngôn từ Trung Quốc về mặt phát sinh là một nhánh của ngữ hệ Hán-Tạng.”
- Norman (1988), trang 1. “[…] những phương ngữ tiếng Trung tân tiến thực ra tựa như một nhóm ngôn từ […]”
- DeFrancis (1984), trang 56. “Khi gọi tiếng Trung là một ngôn từ duy nhất tạo ra từ nhiều phương ngữ với nhiều mức khác lạ là [ta đã] bị lạc lối bởi những khác lạ “tối thiểu” mà theo Chao thì phải ngang với giữa tiếng Anh và tiếng Hà Lan. Khi gọi tiếng Trung là một nhóm ngôn từ là gợi đến những sự khác lạ ngoại ngôn từ học mà thực ra không tồn tại và bỏ qua tình thế ngôn từ độc lạ và rất khác nhau đang tồn tại ở Trung Quốc.”
Ngữ nhà ngôn từ Trung Quốc thường mượn lời của Phó Mậu Tích trong Đại bách khoa toàn thư Trung Quốc: “汉语在语言系属分类中相当于一个语族的地位。” (“Trong phân loại ngôn từ, tiếng Trung có vị thế tương tự với của một họ ngôn từ.”)[2]
Tài liệuSửa đổi
- Bailey, Charles-James N. (1973), Variation and Linguistic Theory, Arlington, VA: Center for Applied Linguistics.
- Baxter, William H. (1992), A Handbook of Old Chinese Phonology, Berlin: Mouton de Gruyter, ISBN978-3-11-012324-1.
- Campbell, Lyle (2008), [Untitled review of Ethnologue, 15th edition], Language, 84 (3): 636641, doi:10.1353/lan.0.0054.
- Chappell, Hilary, Variation in the grammaticalization of complementizers from verba dicendi in Sinitic languages, Linguistic Typology, 12 (1): 4598, doi:10.1515/lity.2008.032.
- Chinese Academy of Social Sciences (2012), Zhōngguó yǔyán dìtú jí (dì 2 bǎn): Hànyǔ fāngyán juǎn 中国语言地图集(第2版):汉语方言卷 [Language Atlas of China (2nd edition): Chinese dialect volume], Beijing: The Commercial Press, ISBN978-7-100-07054-6. |script-title= không hợp lệ: missing prefix (trợ giúp)
- Coblin, W. South (2000), A brief history of Mandarin, Journal of the American Oriental Society, 120 (4): 537552, doi:10.2307/606615, JSTOR606615.
- DeFrancis, John (1984), The Chinese Language: Fact and Fantasy, University of Hawaii Press, ISBN978-0-8248-1068-9.
- Handel, Zev (2008), What is Sino-Tibetan? Snapshot of a Field and a Language Family in Flux, Language and Linguistics Compass, 2 (3): 422441, doi:10.1111/j.1749-818X.2008.00061.x.
- Haugen, Einar (1966), Dialect, Language, Nation, American Anthropologist, 68 (4): 922935, doi:10.1525/aa.1966.68.4.02a00040, JSTOR670407.
- Hudson, R. A. (1996), Sociolinguistics (ấn bản 2), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN0521565146.
- Hymes, Dell (1971), Sociolinguistics and the ethnography of speaking, trong Ardener, Edwin (sửa đổi và biên tập), Social Anthropology and Language, Routledge, tr.4792, ISBN1136539417.
- Groves, Julie (2008), Language or Dialector Topolect? A Comparison of the Attitudes of Hong Kongers and Mainland Chinese towards the Status of Cantonese (PDF), Sino-Platonic Papers (179)
- Kane, Daniel (2006), The Chinese Language: Its History and Current Usage, Tuttle Publishing, ISBN978-0-8048-3853-5.
- Kornicki, P.F. (2011), A transnational approach to East Asian book history, trong Chakravorty, Swapan; Gupta, Abhijit (sửa đổi và biên tập), New Word Order: Transnational Themes in Book History, Worldview Publications, tr.6579, ISBN978-81-920651-1-3.
- Kurpaska, Maria (2010), Chinese Language(s): A Look Through the Prism of “The Great Dictionary of Modern Chinese Dialects”, Walter de Gruyter, ISBN978-3-11-021914-2.
- Lewis, M. Paul; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D. sửa đổi và biên tập (năm ngoái), Ethnologue: Languages of the World , Dallas, Texas: SIL International.
- Liang, Sihua (năm trước), Language Attitudes and Identities in Multilingual Trung Quốc: A Linguistic Ethnography, Springer International Publishing, ISBN978-3-319-12619-7.
- Mair, Victor H. (1991), What Is a Chinese “Dialect/Topolect”? Reflections on Some Key Sino-English Linguistic terms (PDF), Sino-Platonic Papers, 29: 131.
- Matthews, Stephen; Yip, Virginia (1994), Cantonese: A Comprehensive Grammar, Routledge, ISBN978-0-415-08945-6.
- Miller, Roy Andrew (1967), The Japanese Language, University of Chicago Press, ISBN978-0-226-52717-8.
- Miyake, Marc Hideo (2004), Old Japanese: A Phonetic Reconstruction, RoutledgeCurzon, ISBN978-0-415-30575-4.
- Norman, Jerry (1988), Chinese, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN978-0-521-29653-3.
- Norman, Jerry (2003), The Chinese dialects: phonology, trong Thurgood, Graham; LaPolla, Randy J. (sửa đổi và biên tập), The Sino-Tibetan languages, Routledge, tr.7283, ISBN978-0-7007-1129-1.
- Ramsey, S. Robert (1987), The Languages of Trung Quốc, Princeton University Press, ISBN978-0-691-01468-5.
- Romaine, Suzanne (2000), Language in Society: An Introduction to Sociolinguistics, Oxford: Oxford University Press, ISBN0198751338.
- Schuessler, Axel (2007), ABC Etymological Dictionary of Old Chinese, Honolulu: University of Hawaii Press, ISBN978-0-8248-2975-9.
- Shibatani, Masayoshi (1990), The Languages of nhật bản, Cambridge University Press, ISBN978-0-521-36918-3.
- Sohn, Ho-Min (2001), The Korean Language, Cambridge University Press, ISBN978-0-521-36943-5.
- Sohn, Ho-Min; Lee, Peter H. (2003), Language, forms, prosody, and themes, trong Lee, Peter H. (sửa đổi và biên tập), A History of Korean Literature, Cambridge University Press, tr.1551, ISBN978-0-521-82858-1.
- Thomason, Sarah Grey (1988), Languages of the World, trong Paulston, Christina Bratt (sửa đổi và biên tập), International Handbook of Bilingualism and Bilingual Education, Westport, CT: Greenwood, tr.1745, ISBN978-0-3132-4484-1.
- Van Herk, Gerard (2012), What is Sociolinguistics?, John Wiley & Sons, ISBN978-1-4051-9319-1.
- Wardaugh, Ronald; Fuller, Janet (năm trước), An Introduction to Sociolinguistics, John Wiley & Sons, ISBN978-1-11873229-8.
- Wilkinson, Endymion (2000), Chinese History: A Manual (ấn bản 2), Harvard Univ Asia Center, ISBN978-0-674-00249-4.
- Wurm, Stephen Adolphe; Li, Rong; Baumann, Theo; Lee, Mei W. (1987), Language Atlas of Trung Quốc, Longman, ISBN978-962-359-085-3.
- Zhang, Bennan; Yang, Robin R. (2004), Putonghua education and language policy in postcolonial Hong Kong, trong Zhou, Minglang (sửa đổi và biên tập), Language policy in the People’s Republic of Trung Quốc: Theory and practice since 1949, Kluwer Academic Publishers, tr.143161, ISBN978-1-4020-8038-8.
Liên kết ngoàiSửa đổi
- Chinese language tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
- Tiếng Hán tại Từ điển bách khoa Việt Nam
Video full hướng dẫn Chia Sẻ Link Cập nhật Hiểu rõ tiếng Trung là gì ?
– Một số từ khóa tìm kiếm nhiều : ” đoạn Clip hướng dẫn Hiểu rõ tiếng Trung là gì tiên tiến và phát triển nhất , Chia Sẻ Link Tải Hiểu rõ tiếng Trung là gì “.
Hỏi đáp vướng mắc về Hiểu rõ tiếng Trung là gì
You trọn vẹn có thể để lại Comment nếu gặp yếu tố chưa hiểu nhé.
#Hiểu #rõ #tiếng #Trung #là #gì
Bình luận gần đây