Mục lục bài viết
Kinh Nghiệm Hướng dẫn Tại sao Hồ Xuân Hương được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm Chi Tiết
Cập Nhật: 2022-04-14 16:14:14,You Cần tương hỗ về Tại sao Hồ Xuân Hương được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm. Quý khách trọn vẹn có thể lại Thảo luận ở cuối bài để Ad đc lý giải rõ ràng hơn.
Tóm lược đại ý quan trọng trong bài
- Lịch sử
- Lưu lạc và qua đời
- Tình duyên
- Tác phẩm
- Sơ lược
- Các tác phẩm[30]
- Thơ chữ Hán
- Ảnh hưởng
- Nghệ thuật
- Giáo dục đào tạo
- Tham khảo
- Liên kết ngoài
Hồ Xuân Hương
胡春香
Chân dung hư cấu về nữ sĩ Hồ Xuân Hương trên bìa sách Giai nhân di mặc của học giả Nguyễn Hữu Tiến, 1916.
Sinh1772
Hương Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, trấn Nghệ An, xứ Bắc HàMất1822 (50 tuổi)
Tp Hà Nội Thủ Đô, nội trấn Bắc ThànhCông việcHoa nương, thi sĩQuốc tịch An NamDân tộcKinhGiai đoạn sáng tácCổ điểnThể loạiHán NômPhối ngẫuNguyễn Bình Kình
Phạm Viết Ngạn
Hồ Xuân Hương (chữ Hán: 胡春香,1772 – 1822) lúc bấy giờ vẫn chưa rõ lai lịch) là một thi sĩ sống ở quá trình thời gian cuối thế kỷ XVIII và thời gian đầu thế kỷ XIX, mà hiện tại vẫn khiến nhiều học giả tranh cãi [1]. Năm 2021, bà cùng Nguyễn Đình Chiểu là hai nhà thơ của Việt Nam được UNESCO vinh danh là “danh nhân văn hóa truyền thống toàn thế giới”[2] cùng với kỷ niệm năm sinh/ năm mất. Di tác của bà trọn vẹn là thơ và hầu hết đều được viết bằng chữ Nôm. Bà được nhà thơ tân tiến Xuân Diệu mệnh danh là Bà chúa thơ Nôm.[3] Hầu hết thi ca Hồ Xuân Hương theo dòng chảy chung đã thoát được những ý niệm sáng tác cố hữu vốn tôn vinh niêm luật ngặt nghèo để thể hiện được tiếng nói của thời đại mình, có nhiều người nhận định rằng rực rỡ của thơ bà là “thanh thanh tục tục”.[4][5](nhưng nó chỉ là phương tiện đi lại để thể hiện cảm xúc)
Lịch sử
Không có bất kể tư liệu cổ xưa nào chép về lai lịch và hành trạng của Hồ Xuân Hương, bà chỉ thực sự được hậu thế nghe biết qua sách Giai nhân di mặc (佳人遺墨) của học giả Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến, ấn hành tại Tp Hà Nội Thủ Đô năm 1916[6]. Cũng vì cớ đó, việc có hay là không một nhân vật tên Hồ Xuân Hương hiện còn là một vướng mắc ngỏ.
Gia thế
Học giới nhất quán rằng Hồ Xuân Hương sinh vào năm 1772, theo học giả John Balaban thì bà cất tiếng khóc chào đời ở phường Khán Xuân[7] (nay thuộc địa phận Bách Thảo viên Tp Hà Nội Thủ Đô). Cứ theo Giai nhân di mặc[8], Hồ Xuân Hương là ái nữ của Sinh đồ Hồ Phi Diễn[9][10] (胡丕演, 1704 – 1786), người hương Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, trấn Nghệ An. Còn theo học giả Trần Thanh Mại[11], thân phụ của Hồ Xuân Hương là ông Hồ Sĩ Danh[10] (胡士名, 1706 – 1783) cũng người Quỳnh Đôi, Hồ Sĩ Danh là anh cùng cha khác mẹ của Kinh Dương hầu Hồ Sĩ Đống (胡士棟, 1739 – 1785). Thân mẫu của Hồ Xuân Hương là bà lẽ tên Hà Thị[7] (何氏, ? – 1814) người trấn Thành Phố Hải Dương. Học giả Phạm Trọng Chánh nhờ vào tục xướng danh cổ xưa và câu tựa Phi mai xuân sắc nhất kinh thành (丕梅春色一京成) của Tốn Phong Phan Huy Huân để xác lập: Hồ Phi Mai (胡丕梅) là nguyên danh, Xuân Hương (春香) là biểu tự và Cổ Nguyệt Đường (古月堂) là bút hiệu[12].
Trong thế cuộc xoay vần đầy nhiễu nhương thời gian cuối thế kỷ XVIII, Hồ Xuân Hương vẫn được hưởng trong năm tháng ấu thơ êm đềm ở một dinh thự lớn tên Cổ Nguyệt đường[12] ven hồ Tây, bấy giờ là chốn phồn hoa đô hội số 1 xứ Đàng Ngoài[1]. Sau khi mãn tang cha, mẹ bà tái hôn với những người khác. Dù ít phải ràng buộc trong gia giáo nghiêm khắc như mọi nữ lưu cùng thời, Hồ Xuân Hương vẫn quy tụ được tư chất thông minh và hiếu học[10].
Lưu lạc và qua đời
Hồ Xuân Hương cũng rất được cưới gả từ rất sớm như mọi con cháu trâm anh thế phiệt bấy giờ, nhưng dẫu qua hai lần đò đều không viên mãn. Ban sơ, bà làm lẽ của một hào phú có biệt hiệu Tổng Cóc. Tuy chỉ là cai lính nhưng Tổng Cóc vốn thuộc dòng dõi văn nhân, ông rất chuộng ca ngâm và mến luôn cái tài làm thơ của người vợ lẽ. Để chiều lòng bà, Tổng Cóc đã cất một thủy tạ rất rộng cho Hồ Xuân Hương ở, vừa tránh phiền lụy với vợ cả vừa thỏa thưởng thi phú. Chung sống với Tổng Cóc được thuở nào hạn khá lâu thì Hồ Xuân Hương dứt áo ra đi với một chiếc thai. Có thuyết nhận định rằng, bà bỏ đi sau khoản thời hạn Tổng Cóc đã đột ngột từ trần; nhưng cũng luôn có thể có thuyết nhận định rằng bà không chịu được điều tiếng dị nghị của vợ con Tổng Cóc và người làng; lại sở hữu thuyết nói bản tính phóng đãng khiến Hồ Xuân Hương khó ngồi yên một chỗ, bà trốn đi cùng tình quân là Phạm Viết Ngạn[13].
Vào ngày Hồ Xuân Hương trở dạ, Tổng Cóc đến đòi đón con về, nhưng người nhà họ Phạm nói lại là đứa bé đã mất khi vừa lọt lòng[13]. Trong hôn sự lần này, Hồ Xuân Hương làm lẽ của Tú tài Phạm Viết Ngạn, bấy giờ tại nhiệm tri phủ Vĩnh Tường. Nhưng duyên phận chỉ được 27 tháng thì ông phủ Vĩnh Tường tạ thế[6].
Có nhiều thuyết về quãng đời tiếp sau đó của Hồ Xuân Hương, như việc bà cưới thêm vài người chồng nữa, việc bà hỏi mượn tiền thi hữu để mở hàng bán giấy bút mực, hoặc giai thoại về những mối tình trăng hoa và văn chương, nhưng mức độ khả tín không được xác lập rõ ràng[6].
Hồ Xuân Hương được cho là mất vào năm 1822[10]. Trong cuốn sách: “Họ Hồ trong xã hội dân tộc bản địa Việt Nam” của ông Hồ Sỹ Bằng (nguyên Viện trưởng Viện Quan hệ quốc tế, thuộc Viện Nghiên cứu chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh) đã dày công nghiên cứu và phân tích và xác lập những nhà nghiên cứu và phân tích thiên về thuyết mộ nữ sĩ Hồ Xuân Hương nằm ở vị trí nghĩa trang ven hồ Tây. Mộ bà trước đó được xây vuông, đặt tại ven nghĩa trang Đồng Táo. Trải qua dòng thời hạn biến thiên đất bồi đắp lở, sông nước hồ Tây ngày càng to lớn, mỗi lần kết cấu địa tầng thay đổi do Đk tự nhiên và nghĩa trang Đồng Táo bị chìm xuống lòng hồ cùng một số trong những nghĩa trang khác.
Ngày 16 tháng 3 năm 2003, Ông Vũ Hồ Luân (nhà nghiên cứu và phân tích Tp Hà Nội Thủ Đô cũng là con cháu dòng họ Hồ) gặp ông Hồ Sỹ Bằng, kết thích phù hợp với nhà nghiên cứu và phân tích sử dòng họ Hồ Việt Nam, Hồ Bá Hiền (Trưởng Ban Sử, Trưởng ban Liên lạc dòng họ Hồ tại Việt Nam) cùng với hậu duệ của tộc Hồ đang thao tác và sinh sống ở Tp Hà Nội Thủ Đô đã tập hợp ra một nhóm 8 người, trong số đó có bốn người họ Hồ thuộc Trung chi II ở Quỳnh Đôi, là hậu duệ đời thứ sáu của Hồ Xuân Hương để đi tìm mộ bà ở Hồ Tây nhưng không tồn tại kết quả. Cho đến nay, mộ bà đang nằm ở vị trí đâu trong tâm hồ vẫn là dấu hỏi cho hậu thế.[14]
Tình duyên
Tổng Cóc vốn là biệt hiệu mà người quen biết đặt cho Chánh tổng Nguyễn Bình Kình, tự Công Hòa. Nguyên quán của ông ở làng Gáp, xã Tứ (nay thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ). Ông là cháu của quan nghè Nguyễn Quang Thành, bản thân cũng một lần đi thi Hương nhưng không đỗ đạt. Sau Tổng Cóc đăng trình, lên mức chức cai cơ nên thường được gọi là Đội Kình[15]. Kết quả của hôn sự này được cho là một đứa trẻ vắn số[13].
Còn theo Phạm gia tộc phả và Triệu tông phả, ông phủ Vĩnh Tường tức là Tú tài Phạm Viết Ngạn (khi thăng chức Đồng tri phủ Phân phủ Vĩnh Tường thì cải thành Viết Lập), tên cúng cơm là Đại, tự Thành Phủ. Nguyên quán của ông ở hương Trà Lũ, xã Xuân Trung, phủ Xuân Trường, trấn Sơn Nam Hạ. Các tư liệu này cũng cho biết thêm thêm, Hồ Xuân Hương sinh cho ông một người con tên Phạm Viết Thiệu[16].
Ngoài ra, có nhiều giai thoại truyền khẩu về lối sống phong lưu của nữ sĩ họ Hồ, như việc bà là một hoa nương thanh sắc vẹn toàn, và những mối tình bên thơ rượu với Phạm Đình Hổ[17], Phạm Thái, Nguyễn Du[18], Phạm Quý Thích, Nguyễn Hầu, Trần Ngọc Quán[19], Trần Quang Tĩnh[20], Phan Huy Huân[21], Mai Sơn Phủ[22], Thạch Đình, Cự Đình, Thanh Liên…
Tác phẩm
Một ấn bản thơ Hồ Xuân Hương bằng Pháp văn của Viễn Đông Bác Cổ năm 1968.
Sơ lược
Văn bản được trao diện cổ nhất có chép thơ Hồ Xuân Hương là Quốc văn tùng ký[23] (國文話記) do Hải Châu Tử Nguyễn Văn San (阮文珊, 1808 – 1883) soạn năm Minh Mệnh thứ 14 (1834), nhưng chỉ vài bài. Hầu hết di tác của nữ sĩ họ Hồ được gom trong cuốn Xuân Hương thi tập[24] (春香詩集), Phúc Văn Đường tàng bản ấn hành tại Tp Hà Nội Thủ Đô năm 1930. Trong sách có tầm khoảng chừng 60 bài nhưng lẫn cả thơ của nhiều tác giả khác, nay chưa truy nguyên được toàn bộ. Tuy nhiên, văn bản đáng quý nhất là Lưu hương ký[25] (琉香記) với bài tựa của Phan Huy Huân, được học giả Trần Thanh Mại phát kiến và công bố trên thi đàn vào năm 1964. Trước đó không lâu, năm 1962, đã có học giả Trần Văn Giáp đăng trên báo Văn Nghệ (Tp Hà Nội Thủ Đô) 5 thi phẩm chữ Hán được cho là của Hồ Xuân Hương. Nhưng mãi đến năm 1984, học giả Hoàng Xuân Hãn mới dịch nghĩa và đăng trên tập san Khoa Học Xã Hội (Paris), lại đặt nhan đề lần lượt là Độ hoa phong, Hải ốc trù, Nhãn phóng thanh, Trạo ca thanh, Thủy vân hương[3].
Thơ Hồ Xuân Hương luôn luôn được trình diễn theo phong thái thất ngôn bát cú hoặc thất ngôn tứ tuyệt, bút pháp được trao định là điêu luyện nhưng phần chữ Nôm nhiều phần rực rỡ hơn chữ Hán[1][4][26]. Ý tưởng trong thơ cũng rất táo bạo, dù là yếu tố đại kị so với lễ giáo đương thời[26]. Cho nên, Hồ Xuân Hương được xem như hiện tượng kỳ lạ kỳ thú của dòng thi ca cổ xưa Việt Nam khi tích cực đưa ra cái nhìn trái chiều với truyền thống cuội nguồn đạo đức, nhưng không vì thế mà tự trở nên suy đồi[6][27][28]. Tựu trung, những di tác phần nào được cho phép hậu thế thấy tình hình tang thương ở thời đại bà sống và cả quy trình mục rữa của nhiều lề lối cũ[6][10].
“
Tập thơ “Lưu hương ký” mang bút danh của nữ sĩ do ông Trần Thanh Mại phát hiện vào năm 1964 gồm 24 bài thơ chữ Hán và 28 bài thơ Nôm. Với một nghệ thuật và thẩm mỹ điêu luyện, nhà thơ viết về tâm sự và những mối tình của tớ với những người dân bạn trai. Đọc kỹ người ta thấy có một khoảng chừng cách khá xa giữa tập thơ Nôm của Xuân Hương và “Lưu hương ký”, đa phần là về phong thái biểu lộ. Trong “Lưu hương ký” có cả thơ chữ Hán lẫn thơ chữ Nôm. Riêng phần thơ chữ Nôm trong “Lưu hương ký” nếu so sánh với thơ lâu nay sẽ là của Xuân Hương thì hai bên vẫn đang còn sự rất khác nhau. Thơ cữ Nôm trong “Lưu hương ký” có thật nhiều từ Hán Việt, giọng thơ lại hiền lành chứ không góc cạnh, gân guốc như ở “Xuân Hương thi tập”. Vì nguyên do trên, để bảo vệ bảo vệ an toàn tính khoa học, những nhà nghiên cứu và phân tích đa phần chỉ tạm ngưng ở tập thơ Nôm còn “Lưu hương ký” sẽ là một tập thơ để tìm hiểu thêm.
”
— Trích giáo trình văn học của Đại học Cần Thơ[29]
Các tác phẩm[30]
Thơ chữ Hán
- Độ Hoa Phong
- Hải ốc trù
Thơ chữ Nôm
- Bánh trôi nước
- Bỡn bà lang khóc chồng
- Cái kiếp tu hành
- Cái nợ chồng con
- Cái quạt
- Chùa Quán Sứ
- Chợ Trời Chùa Thầy
- Cảnh chùa đêm hôm
- Cảnh thu
- Dệt cửu
- Dỗ người đàn bà khóc chồng
- Đá Ông Chồng Bà Chồng
- Đài Khán Xuân
- Đánh đu
- Đèo Ba Dội
- Đền Sầm Nghi Đống
- Đồng tiền hoẻn
- Động Hương Tích
- Giếng thơi
- Hang Cắc Cớ
- Hang Thánh Hoá
- Hỏi trăng 1
- Hỏi trăng 2
- Khóc ông phủ Vĩnh Tường
- Khóc Tổng Cóc
- Không chồng mà chửa
- Kẽm Trống
- Làm lẽ
- Lũ ngẩn ngơ
- Mời trầu
- Nhớ người cũ
- Ốc nhồi
- Phường lòi tói
- Quán Khánh
- Quan thị
- Quả mít
- Sư bị ong châm
- Sư hổ mang
- Tát nước
- Thiếu nữ ngủ ngày
- Tranh tố nữ
- Trăng thu
- Trống thủng
- Tự tình I
- Tự tình II
- Tự tình III
- Vịnh cái quạt I
- Vịnh cái quạt II
- Cúc
Chùm thơ chữ nôm xướng họa cùng Chiêu Hổ
- Cặp xướng họa I
- Cặp xướng họa II
- Cặp xướng họa III
Tác phẩm nói tới việc bà
- Hồ Xuân Hương của Bích Khê
Ảnh hưởng
Nét phóng túng và tiềm ẩn trong thơ cũng như hành trạng của Hồ Xuân Hương luôn gây nguồn cảm hứng vô tận cho hậu thế.
Nghệ thuật
- Truyện ngắn Chút thoáng Xuân Hương (Nguyễn Huy Thiệp).
- Âm nhạc “Bánh Trôi Nước” (2017), phổ nhạc bởi nhạc sĩ Hồ Hoài Anh và Dương Đại Dương (TripleD), thể hiện bởi ca sĩ Hoàng Thùy Linh trong chương trình Hòa âm Ánh sáng (mùa 2).
- Chèo Hồ Xuân Hương (1988), Thùy Linh và Bùi Đức Hạnh soạn, Bùi Đắc Sừ đạo diễn.
- Loạt họa phẩm Minh họa thơ Hồ Xuân Hương[31] (Bùi Xuân Phái), họa phẩm Thi sĩ Hồ Xuân Hương[32] (Phùng Di Thuần).
- Tiểu thuyết “Tình sử Hồ Xuân Hương” (Bùi Bội Tỉnh).
Giáo dục đào tạo
Trong học đường, hai bài Bánh trôi nước và Tự tình II được đưa vào sách giáo khoa Trung học cơ sở (Lớp 7, tập 1) và Trung học phổ thông (Lớp 11, tập 1).
Tại những trường Đại học lớn trong toàn nước như Đại học Sư phạm TP.Hồ Chí Minh, Đại học Sư phạm Tp Hà Nội Thủ Đô,… sinh viên chuyên ngành Văn học Việt Nam được học bộ môn Thơ Nôm Hồ Xuân Hương.
Vinh danh
- Phố Hồ Xuân Hương, quận Hai Bà Trưng, Tp Hà Nội Thủ Đô.
- Đường Hồ Xuân Hương, quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh.
- Phố Hồ Xuân Hương, Quận Hồng Bàng, Hải Phòng Đất Cảng. Lưu trữ 2019-12-16 tại Wayback Machine
- Đường Hồ Xuân Hương, Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
- Đường Hồ Xuân Hương, Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
- Hồ Xuân Hương, Đà Lạt
- Đường Hồ Xuân Hương, khu 1, phường Rạch Sỏi, thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang.
- ngày 23/11/2021 tại Paris, Đại hội đồng UNESCO lần thứ 41 đã trải qua trong list “Danh nhân văn hóa truyền thống và sự kiện lịch sử dân tộc bản địa niên khóa 2022 – 2023” để UNESCO cùng những nước vinh danh và tham gia kỷ niệm năm sinh/năm mất của những nhân vật lịch sử dân tộc bản địa được công nhận. Hồ sơ kỷ niệm 200 năm ngày sinh của danh nhân Nguyễn Đình Chiểu và kỷ niệm 250 năm ngày sinh, 200 năm ngày mất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương được trải qua cùng với 58 hồ sơ khác của những nước bạn.
Xem thêm
- Phạm Đình Hổ
- Phạm Thái
- Nguyễn Du
- Phạm Quý Thích
- Đoàn Thị Điểm
- Nguyễn Thị Hinh
- Hoa nương
Tham khảo
- Smith, Bonnie (2008). The Oxford Encyclopedia of Women in World History. Đại học Oxford (Anh Quốc). ISBN 9780195148909.
- Balaban, John (2000). Spring Essence: The Poetry of Hò̂ Xuân Hương. Copper Canyon Press. ISBN 9781556591488.
- Taylor, K.W. (2013). A History of the Vietnamese. Đại học Cambridge (Anh Quốc). ISBN 9780521875868.
- Dutton, George Edson; Werner, Jayne Susan; Whitmore, John K. (2012). Sources of Vietnamese Tradition. Đại học Columbia (Thành Phố New York, Hoa Kỳ). tr. 305-306. ISBN 9780231138635.
- Nguyen, Tai Thu (2008). The History of Buddhism in Vietnam. CRVP. tr. 241-242. ISBN 9781565180987.
- From Woodcuts to Bytes for a Vietnamese Poet; Preserving a Dying Ideographic Script Via Computer, for a Book, sửa đổi và biên tập viên Sam Howe Verhovek của báo The Thành Phố New York Times (Hoa Kỳ) xuất bản ngày 15 tháng 3 năm 2001 bình thơ của Hồ Xuân Hương.
Liên kết ngoài
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Hồ Xuân Hương.
Wikisource có những tác phẩm gốc nói tới việc hoặc của:
Hồ Xuân Hương
- John Balaban’s translations of Hồ Xuân Hương’s works into English
- Thành Phố New York Times review of the translation, with background information
- NPR Interview with John Balaban
- Hồ Xuân Hương at Nom Foundation
Reply
0
0
Chia sẻ
– Một số Keywords tìm kiếm nhiều : ” Review Tại sao Hồ Xuân Hương được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm tiên tiến và phát triển nhất , Share Link Download Tại sao Hồ Xuân Hương được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm “.
Thảo Luận vướng mắc về Tại sao Hồ Xuân Hương được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm
You trọn vẹn có thể để lại phản hồi nếu gặp yếu tố chưa hiểu nghen.
#Tại #sao #Hồ #Xuân #Hương #được #mệnh #danh #là #bà #chúa #thơ #Nôm Tại sao Hồ Xuân Hương được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm
Bình luận gần đây